Betuwelijn doet omwonenden pijn
PZC
Zoektocht naar vuur Heer Bommel en de Liefdadiger
kan doorgaan met
bijdrage van Unesco
varia vrijdag 13 november 1998
Gevolgen goederenspoor dramatisch voor mens en landschap
»ja Gad
puzzel
SÉ»
het weer
Zeeland: Wisselvallig
doet toch wat ze wil. Wij hebben
niets te zeggen.''
'De pijn van de Betuwelijn' lijkt
een klaagzang van nimby's, de
not in my back yard mensen die
geen nationaal belang door hun
zorgvuldig aanlegde achtertuin
willen zien lopen. Maar je zal
maar zo'n nimby zijn. Je huis
zou maar plat moeten, onver
koopbaar worden, je zou maar
tegen een metershoog scherm
aan moeten gaan kijken. „Hoe
zou jij het vinden als ze de ra
men van je huis dicht kwamen
metselen?", zoals een van de ge
dupeerden het verwoordt.
„Gemakshalve worden we dan
maar afgeschilderd als nimby's,
maar je wordt wel van huis en
haard verjaagd", zeggen Pieter
Bunschoten en Rina Wennekes
uit Andelst. Ze gaan door met
procederen, als het moet tot aan
het Europese Hof.
Aasgieren
Ook de bejaarde Derk Jansen is
niet van plan zich te laten kis
ten, ook al lopen de projectont
wikkelaars en andere lieden
volgens Van den Heuvel als aas
gieren om zijn huis in Slijk
Ewijk. Derk: „Ik zij 'n harde
mieter In mijn leven heb ik alle
botten in mijn lijf al wel gebro
ken. Ik ben eens een keer met de
motorzaag zes meter hoog uit 'n
boom gedonderd. Ik viel op m'n
schouder, anders had ik de nek
gebroken. Ik stond zo weer op."
En dan is er nog good old Theo
Rijks, oud-bewoner van land
goed Mariënwaerdt in Beesd in
zijn niet aflatende strijd tegen
het spoor. „Ik heb in mijn leven
elf processen gevoerd en ik heb
ze allemaal gewonnen", zegt hij
in 'De pijn van de Betuwelijn'.
„Dit wordt mijn twaalfde. Ik wil
dat men later op mijn grafsteen
kan zetten: 'Hij maakte het do
zijn vol'. Niet voor mijzelf maar
voor mijn zeven kleinkinderen.
Ze moeten me niet het verwijt
kunnen maken dat ik er niets
aan gedaan zou hebben om deze
milieu- en geldverslindende lijn
tegen te houden." GPD
De pijn van de Betuwelijn, gevolgen
van de Betuweroute voormensen en
land in Gelderland. Door Rien van
den Heuvel met foto's van Huib den
Uyl. Het boek is niet verkrijgbaar in
de reguliere boekhandel, maarte be
stellen door f 29,95 per exemplaar
over te maken op postgirorekening
7527853 ten name van Project
DWZ-MAWin Zevenaar.
door Judith Lissenberg
In dit boek benader ik de Betu
weroute letterlijk van de an
dere kant, schrijft Rien van den
Heuvel in het voorwoord van
boek 'De pijn van de Betuwelijn,
gevolgen van de Betuweroute
voor mensen en land in Gelder
land'. „Nu eens niet staan de be
langen van Rotterdam centraal,
maar die van de mensen in de
Liemers en de Betuwe die recht
streeks getroffen worden."
Van den Heuvel fietste langs het
geplande traject van de Betu
welijn in de provincie Gelder
land en sprak er met gedupeer
den. Dat resulteerde in een
bundel met 29 interviews, be
ginnend in Babberich en eindi
gend in Beesd, waaruit blijkt
hoe dramatisch de goederens
poorlijn ingrijpt in het leven van
mensen.
„Als het huis tegen de vlakte
gaat, gaan wij een week op va
kantie", zegt Els van de Sandt-
Roelofs uit Reeth. „Dat willen
wij niet meemaken. Dit is van
generatie tot generatie opge
bouwd. Hier aan de muur hangt
nog het portret van de moeder
van onze overgrootvader. Als je
net als mijn man hier van jongs
af aan gewerkt hebt en je moet
dan op zo'n manier weg... De
eerste jaren kon ik er niet over
praten zonder dat de tranen
kwamen. Nu ga je er langzaam
in berusten. Dat zal ook wel de
tactiek zijn van de Spoorwegen.
Maar het blijft verschrikkelijk."
Gijs Kramp van manege Haras
et Alors uit Kesteren, die voor de
Betuwelijn moet wijken: „Ik
heb maar een veulentje gekocht
dat ik Railtje genoemd heb. Dat
kan ik meenemen naar Dode-
waard. Per 1 april 1999 moet ik
hier weg zijn. Ik wou dat het een
grap was."
Fruittuin
Auteur Van den Heuvel be
schouwt de Betuwelijn als een
soort doodklap voor 'het gebied
dat eens gold als de schitterende
fruittuin van Nederland'. Weg
spelende konijntjes in het gras,
weg historische boerderijen,
weg bijzondere natuur. Van den
Heuvel schrijft over 'getroffen
gebied', alsof de Betuwe geen
spoorlijn maar een orkaan a la
Mitch te verwerken krijgt.
Dat klinkt wat jammerend,
maar feit is dat het goederens
poor meer wordt dan alleen wat
Sommige gedeelten van de Betuwe, zoals hier bij het riviertje de Linge, zijn nog sprookjesachtig mooi. foto Rie n va n An ker/G PD
rails naast de snelweg Al5. Er
komen enorme viaducten.
Nieuwe op- en afritten van en
naar wegen. Metershoge ge
luidsschermen. Grote depots
om de bergen grond die bij de
aanleg zullen vrijkomen te kun
nen storten. En complete
vlechtwerken om de Betuwelijn
aan te sluiten op bestaande
spoorwegen. Het gezicht van
een groot deel van Gelderland,
voorziet de auteur, zal onher
stelbaar worden beschadigd.
Van den Heuvel is verder ge
schokt door de manier waarop
de overheid in het kader van de
Betuwelijn is omgegaan met be
langen van mensen. Mensen die
voor het eerst in hun leven een
bezwaarschrift moesten schrij
ven, stapels papieren moesten
doorworstelen, kortom hope
loos verdwaald raakten in de
wildernis van de bureaucratie.
Komma
„Elke komma moet je zorgvul
dig op de weegschaal leggen",
zegt Toos Brautigam uit de
buurt Boerenhoek tegen Van
den Heuvel. „Zo heb ik hier eens
een week lang zitten werken aan
een hecht doortimmerd be
zwaarschrift met zes hoofd
stukken en een inhoudsopgave.
Laten ze dat hele rapport onbe
antwoord bij gebrek aan om
schrijving van de rubrieken.
Had de één of andere ambtenaar
de inhoudsopgave er uit ge
scheurd en dat bij wijze van be
zwaarschrift ingebracht."
En: „In het begin zou hier over
het Pannerdensch Kanaal een
brug komen van maar liefst 62
meter hoog. Hadden ze door de
NS in pasteltinten zo'n subtiel
bruggetje getekend. Ik denk:
hier klopt iets niet.
De mensen van Boerenhoek
maakten daarop zelf een ma
quette van de brug. „In Bemmel
was een informatiemarkt over
de Betuweroute. Wij daarheen
met de maquette. En ja hoor,
daar waren ze alweer, die suk
kels van het ministerie. „Jullie
zijn leuk aan het knutselen ge
weest. Maar de verhoudingen
kloppen niet", gaven ze ons te
verstaan. We hebben ze onder de
neus gewreven dat die verhou
dingen wel degelijk klopten. Ze
schrokken zich wezenloos."
Sadistisch
„De hele ontwikkeling geeft een
beeld van onze eigen overheid
die als een sadistische dokter
mensen en landschap van Lie
mers en Betuwe onverdoofd
opereert", meent Van den Heu
vel. De patiënt zit met de brok
ken. „Piet, hou d'r maar mee
op", maant An van Hal uit Hei
veld haar man in het boek tot
kalmte. „Je hebt al 's een keer
een hartinfarct gehad. Het helpt
toch allemaal niets. De regering
©Toonder Studio's
door Jan van der Made
China staat aan de wieg van
belangrijke uitvindingen
als papier en het buskruit, maar
misschien hebben de Chinezen
ook het vuur ontdekt. Volgens
de Franse paleontoloog Yves
Coppens brandde in Zhoukou-
dian het eerste door mensen
ontstoken vuur. Zhoukoudian,
veertig kilometer ten zuiden
van Peking, is de vindplaats van
schedels, botten en werktuigen
van een van de voorouders van
de Homo sapiens, de Homo
Erectus (Sinanthropos Pekin-
ensis).
Peking vroeg bij de Unesco om
een half miljoen dollar voor ver
der onderzoek op de vindplaats.
Coppens werd aangewezen als
specialist die de haalbaarheid
van het project moet bepalen.
Yves Coppens maakte in 1974
deel uit van het team dat in Afri
ka 'Lucy' vond, overblijfselen
van een mensachtige die op twee
voeten liep, maar ook de ken
merken van oudere aapachtigen
in zich droeg. De vondst leverde
een bewijs voor de theorie dat de
Advertentie
Wegener Arcade
Weerlijn 4
samengesteld door Moteo Consult
<7 V
4 4 1 Had ik
4 4 4 4 NU DE
4 weerlijn
1.4 MAAR
1. VOOR KORTE VERWACHTING NEDERLAND
2. UITGEBREID NEDERLANDS WEERBERICHT
3. STRAND- EN WATERSPORTWEER
4. REIS- EN VAKANTIEWEEK
5. EXPERIMENTELE WEEKVERWACHTING
mensheid in Afrika ontstond en
zich daarna verspreidde naar
Europa, Centraal-Azië en Chi
na.
Vanuit China ging het verder
naar Indonesië, Australië en de
Amerika's. Voor China beteken
de 'Lucy' een teleurstelling:
Chinese nationalisten hoopten
bewijzen te vinden voor de theo
rie dat de mensheid in China
ontstond.
Skeletten
De eerste vondsten in Zhoukou
dian werden gedaan in 1921
door de Zweed Johann Gunner
Anderson. Het onderzoek liep in
1941 grote schade op toen een
unieke vondst van veertien
schedels en honderd vijftig tan
den verloren ging. Zes andere
schedels, opgegraven door de
Chinese paleontoloog Jia Lan-
po, verdwenen tegen het eind
van de oorlog.
Er resteert slechts één authen
tiek schedelfragment uit
Zhoukoudian. Dat wordt be
waard door de Chinese Acade
mie van Wetenschappen. Lanpo
is nog steeds bezig met een we
reldwijde zoektocht naar de
vermiste schedels. Geldgebrek
verhinderde voortzetting van
deze speurtocht. Maar recente
aanwijzingen dat de Peking-
mens het vuur ontdekte, droe
gen bij aan de groeiende
aandacht voor de Chinese voor
ouders van de mensheid.
Dankzij apparatuur van het
Franse energiebedrijf EDF en
een investering van 15 000 0 dol-
lar is Coppens er in geslaagd te
bepalen dat er zich holtes bevin
den in de heuvel van Zhoukou
dian. Die holtes zijn mogelijk
nieuwe vindplaatsen van been
deren, gebruiksvoorwerpen en
wie weet, meer vuurplaatsen.
Het is nog niet helemaal duide
lijk of China met de eer van de
ontdekking van het vuur gaat
strijken: in het Franse Bretagne
zijn ook vondsten gedaan die
wijzen op het gebruik van vuur
een half miljoen jaar geleden.
De metingen die recentelijk in
Peking werden gedaan, vormen
onderdeel van het Pekingmens
Project dat in 1995 door Unesco
werd gestart in samenwerking
met de Chinese Academie van
Wetenschappen. Van het nieuwe
geld zal de eerste vindplaats, de
'Grot nummer 1', beschermd
worden tegen erosie. Ook wordt
begonnen met onderzoek in ge
bieden die de afgelopen week
zijn aangewezen als mogelijke
vindplaatsen. GPD
Ergens in de buitenwijken van Rommeldam lag een mangat reeds
geruime tijd open. Waarschijnlijk was er een fout in de behuizing
geslopen of misschien werd hier een nieuwe leiding voorbereid.
Door een tekort aan personeel werd het werk echter niet krachtig
ter hand genomen en gaapte de opening dag in dag uit doelloos tus
sen de straatstenen.
Zoiets is gevaarlijk, dat spreekt. We hebben de heer Brekel reeds een
keer in kortzichtige toestand omlaag zien tuimelen en hier zien we
hem opnieuw, nu in gezelschap van heer Bommel, het gat naderen.
Geen van beiden had er erg in, hun aandacht werd te zeer in beslag
genomen door de menigte die hen achtervolgde.
'Ik heb niets gedaan!' riep heer Ollie al dravende. 'Het is de schuld
van Tom Poes... Ik moest met Brekel mee!'
Doorloper
HORIZONTAAL: 1. Meubelstuk, bijwoord; 2. razernij, roem, Frans lidwoord; 3. ambtsge
waad, aanvang, 4. zangstuk, uil; 5. kledingstuk; 6. oneerlijk, droogoven; 7. grondsoort, frat
sen; 8. molentrechter, stuk hout; 9. niet netjes, legerrang; 10. voorzetsel, boom; 11. ons in
ziens, eetbaar, vr. titel; 12. zangspel, uitroep; 13. noodlottig, deel van het gezicht.
VERTICAAL: 1. Schiettuig, ka-
1 23456789 chel; 2. liefdesgod, van dezelf
de soort, familielid; 3. rivier in
Itali, delfstof, sprookjesfiguur,
plan; 4. kaartspel, ogenblikje,
tijdperk; 5. bijwoord, stevige
jongen, persoonlijk vnw., met
dank, Nederduits, water in
Brabant; 6. vreemde munt,
kleur, meisjesnaam, inhouds
maat; 7. wig, uitroep, pape
gaai, Japans spel, dwaas; 8.
profeet, vruchtbare plaats,
metaal, vreemde munt; 9.
soort appel, Tunesi (op au-
to'%), aansporing.
Oplossing donderdag
Kwant, slaaf, ponton, kraai,
klier, varken, kreet, vlieg, ver
zet, sluis, barak, barok, piraat,
schor.
Het citaat is van Eric van der
Steen:
"Reizen is de kunst, zich thuis
te blijven voelen".
Waterstanden
'Spaar je adem!' hijgde de liefdadiger. 'Zo'n sprinkhanenzwerm
heeft geen verstand. Mijn huis is hier dichtbij. Eventjes nog!'
Het volgende moment bevonden de vluchtelingen zich reeds boven
het mangat en verdwenen na een ijle kreet uit het gezicht.
Het toeval wilde, dat Tom Poes juist door deze straat op weg naar
huis was. Hij had wat door de stad gezworven zonder een spoor van
heer Bommel te ontdekken - en hij had juist besloten om de gang
van zaken maar rustig af te wachten, toen hij een aangroeiende me
nigte bij de open put ontwaarde.
'Dat is dezelfde plek waar Brekel een nieuwe bril heeft gehaald',
dacht hij ongerust. 'Wat doen al die lieden daar? Ze schijnen boos te
zijn en het lijkt wel of ze Brekel roepen. Zou hij er opnieuw ingeval
len zijn?'
r0Cept Hans Belterman
Mosselen met paprika's
I n het oorspronkelijke recept worden rauwe schelp-
I dieren aangegeven. Omdat wij in ons land de han
digheid missen om verse mosselen uit hun schelpen
te nemen is gekozen voor reeds gekookte mosselen.
De drooggemaakte gekookte mosselen mogen be
slist niet langer dan is aangegeven worden gebak
ken. Hierdoor wordt voorkomen dat de mosselen
taai zullen worden.
Hoofdgerecht voor 4 personen:
400 gram gekookte mosselen; 2 groene en 1 rode
paprika; 3 eetl. (arachide)olie; 2 a 3 sjalotjes, gesnip
perd; 1 teentje knoflook, ragfijn gehakt; eventueel 1
kleine rode Spaanse peper, vruchtvlees in uiterst
smalle reepjes (draadjes); 2 eetl. lichte Chinese soja
saus; 2 theel. maïzena; 2 eetl. fijngehakte verse kori
anderblaadjes.
Laat de mosselen uitlekken en maak ze daarna met
keukenpapier zo droog mogelijk. Halveer de papri
ka's. Neem steelaanzetten, kernen, zaad en zaadlijs
ten weg. Snijd het vruchtvlees in smalle reepjes.
Verhit de wok en laat de olie er even door walsen.
Voeg de mosselen bij gedeelten toe en laat ze, boven
een hoog afgestelde warmtebron, niet veel langer
dan 2 minuten, onder voortdurend roeren en om
scheppen, bakken. Neem de mosselen met een
schuimspaan uit de woken houd ze warm. Voeg aan
de resterende olie (of doe er wat olie extra bij) sjalot
ten, knoflook en Spaanse peper toe. Laat alles, onder
voortdurend roeren en omscheppen 2 minuten bak
ken. Schep de paprikareepjes er door en laat alles
opnieuw, onder voortdurend roeren en omschep
pen, bakken. Schenk er 1.5 deciliter water (of vis
bouillon) bij. Laat alles 3 minuten zachtjes sudderen.
Roer de sojasaus er door. Schuif alle ingrediënten
naar een zijde van de wok.
Maak de maïzena aan met 2 eetlepels koud water.
Roer het mengsel door het vocht op de bodem van
de wok. Blijf roeren tot de saus is gebonden. Schuif
de ingrediënten door de saus. Schep er daarna de
gebakken mosselen door. Dien het gerecht op in een
voorverwarmde schaal. Strooi koriander er over.
Tip: geef er gekookte rijst bij.
De weerkaarten zien er al een paar dagen een tikje winters uit.
Boven geheel Scandinavië en Rusland is het behoorlijk koud met
ook overdag temperaturen die onder het vriespunt blijven.
De koude lucht probeert naar het westen op te rukken, maar zal
morgen nog niet verder komen dan de Baltische staten en
Wit-Rusland. In Scandinavië is er een afwisseling van wolkenvel
den en korte zonnige momenten met temperaturen die overdag
variëren van -12 graden in het noorden tot net iets boven het vries
punt in het zuiden van Zweden, 's Nachts is het een stuk kouder
met temperaturen tot -20 graden. Ondertussen ligt een klein lage-
drukgebiedje boven de Britse eilanden, waardoor er daar flinke re-
genhoeveelheden vallen. Ook in de Benelux en Frankrijk is het be
wolkt en nat, hoewel de zuidkusten van Frankrijk droog blijven met
in de ochtend nog flink wat zon. In Duitsland en de Alpenlanden is
het rustig najaarsweer. Er is tamelijk veel bewolking maar het blijft
vrijwel overal droog. Dit geldt ook voor het oosten van Europa en
het noorden van de Balkan. Een zeer actieve depressie zorgt in het
zuidoosten van Europa voor veel bewolking en regen. Met name
in Turkije regent het. Warm en zonnig weer treffen we alleen maar
aan langs de zuidkusten van Spanje.
Het grensgebied tussen koude lucht Door:
in het noorden en opdringende
zachte lucht vanuit het zuiden ligt de komende dagen precies
onze omgeving. Het gevolg is dat de kans op neerslag groot is en
dat de verschillen in temperatuur toe kunnen nemen.
Vanochtend trekt een storing steeds verder vertragend van zuid
west naar noordwest over onze regio. Het veroorzaakt eerst enige
tijd regen. Vanmiddag is de storing gepasseerd en hebben de dro
ge perioden de overhand. Het blijft wel bewolkt en de
stijgt naar een graad of 10. De wind draait naar zuidwest en is
meest matig, rond kracht 4. Ook vanavond is het eerst nog overwe
gend droog, maar vooral vannacht en morgenochtend volgt er
opnieuw regen. Deze regen hangt samen met een actief lagedruk
gebied dat juist over of vlak langs onze omgeving naar het zuidoos
ten koerst. Omdat de wind geleidelijk naar het zuidoosten krimpt,
zal de temperatuur een geleidelijk daling inzetten en tot een graad
of 4 dalen. Morgen blijft het
ronduit kil met geen hogere
temperaturen dan 6 graden.
De wind is matig tot krachtig,
kracht 4 tot 6. Zondag is het
lagedrukgebied gepasseerd
en vanaf dan draait de wind
naar noordelijke richtingen.
Vooral de bovenlucht wordt
flink kouder, maar dankzij het
relatief warme zeewater
zullen we daar aan de grond
weinig van merken. Wel kun
nen de buien die er gaan
Wallen later vergezeld gaan
van hagel. De middagtempe-
ratuur schommelt rond de
9 graden en in de nacht en
vroege ochtend is de kans op
vorst klein. Ïru0AQUIDDAG°3N0VE«BER 1mb 1
Vooruitzichten
zaterdag
zondag
maandag
dinsdag
weer
J'
fite.
max.
6°
8°
9°
9°
min.
40
40
5°
5°
wind
ZO 4
N 5
N 4
NW 4
Zon
vrijdag
onder 16.59
zaterdag
op 8.01
Maan
vrijdag
onder 15.04
zaterdag
W op 2.36
Nautisch bericht
De wind is meest matig, rond kracht 4 en draait naar zuidwest.
Het zicht is matig tot goed. De temperatuur van het kustwater is
12 graden.
VRIJDAG
13 NOVEMBER
Vlissingen
Terneuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Philipsdam West
ZATERDAG
14 NOVEMBER
Vlissingen
Terneuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Philipsdam West
Hoog water
uur
09.45 148
10.06 168
10.50 200
10.00 111
10.50 119
10.25 092
11.00 131
11.05 129
uur cm
22.21 173
22.45 193
23.32 227
22.30 137
23.40 143
22.50 122
23.45 159
23.45 155
uur
03.14
03.35
04.22
03.30
04.35
03.20
04.35
04.25
Hoog water
uur cm uur cm
10.56 163 23.26 191
11.12 18523.42 213
12.06 217 --.
11.05 122 23.35 149
12.10 128 --.
11.30 106 23.45 135
12.15 143 --.
12.10 140 --.
Laag water
cm uur
119 16.04
127 16.36
15417.10
089 16.40
098 17.15
052 16.05
108 17.15
10317.10
Laag water
uur cm uur
04.50 126 17.26
05.10 13417.56
05.51 159 18.36
05.25 09417.40
05.55 103 18.25
04.25 050 17.10
06.00 113 18.25
06.10 108 18.35
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebted
n
z
lichle regen
matige regen
-3-
7V hagel
Europa: Koud en warm
