Lage weilanden als waterbuffers
Geen vergunning familiegraf Schouwen-Duiveland
Strontkruiers, kaaispugers en
meer Zeeuwse schimpnamen
Loopbaan '98 nu al succes
Bureau Berenschot
acht externe hulp
nodig in Middelburg
Wethouder herkent
beeld in spiegel
van Berenschot
\Jog te weinig berging om grote hoeveelheden regen op te vangen
zeeuwse almanak
Zeker
PZC
zeeland
lilÉÖIIiMiï
vrijdag 13 november 1998
oorRené Schrier
I0ES - Lage gebieden in het
uitengebied moeten worden
angewezen als grasland in
laats van bouwland. Dan kuil
en ze dienen als buffergebie-
cn in perioden van hevige re-
enval. In dat verband moet ook
(orden gekeken naar de l'unc-
cs van oppervlaktewateren,
j nieuwe landinrichtingspro-
ecten moet met die gedachte re
ening worden gehouden. Dat is
in van de conclusies in de eva-
iiatie van het waterschap
eeuwse Eilanden van de wa-
roverlast half september.
et waterschap pleit voor on-
erzoek naar de capaciteit van
analen en bergingen, zoals
watergangen en andere opper-
iaktewateren. „Hierbij dient
bk aandacht te worden besteed
an de vraag welke kans op
verlast acceptabel is binnen
laatschappelijk verantwoorde
renzen en risico's en een daar-
ïee samenhangend verant-
fooi'd kostenniveau." Sinds de
isie van de waterschappen in
lidden- en Noord-Zeeland is
et beleid erop gericht de capa-
iteit van de bergingen te ver-
toten. Nog steeds is er echter
ikaal sprake van te weinig ber-
om grote hoeveelheden
eerslag te kunnen opvangen.
'raktische zaken
lit de evaluatie blijkt dat er
och het een en ander kan wor-
en verbeterd aan de manier
raarop de wateroverlast is aan-
epakt. Het gaat vooral om
raktische zaken die misschien
p papier wel voor elkaar zijn,
laar toen ze in september in de
raktijk moesten worden ge-
racht niet of slecht functio-
eerden.
o bleken op verschillende
laatsen de zogenaamde vijzel-
emalen niet te functioneren,
let waterschap heeft in totaal
estig gemalen, waarvan veer-
ien vijzelgemalen. Ze moesten
vater naar een afvoergebied
doorsluizen, maar door de hoge
waterstand in dat afvoergebied
stroomde het water weer terug
de zogenaamde onclerbema-
lingsgebieden in. „In zijn alge
meenheid kan gesteld worden
dat zich in de onderbemalings-
gebieden de grootste problemen
hebben voorgedaan", staat in de
evaluatie. Het waterschap con
cludeert dan ook dat moet wor-^
den bekeken of de vijzelgema
len kunnen worden omgebouwd
tot pompgemalen.
Compartiment
In grotere afvoergebieden en
peilgebieden zullen de moge
lijkheden van compartimente
ring worden onderzocht. Bij
voorbeeld in de vorm van
permanente constructies die in
geval van hoog water omhoog
kunnen worden gezet. Daar
naast moet de koppeling van
afvoergebieden worden onder
zocht. Als het water in een af-
voergebied niet snel genoeg kan
worden afgevoerd, zijn er mis
schien mogelijkheden via een
aangrenzend afvoergebied.
In september bleek verder dat
klepstuwen die met kabels wor
den aangetrokken, bij hoge wa
terstanden gevaarlijke situaties
voor medewerkers van het wa
terschap kunnen opleveren. De
ze stuwen zijn tijdens de cala
miteit gaan drijven. Gepleit
wordt voor nieuwe klepstuwen.
Aan geautomatiseerde stuwen
ontstond veel schade aan ni
veaumeters en elektronische
onderdelen. Ze waren vaak te
laag geplaatst en liepen onder
water.
Overstorten
Op enkele plaatsen ontstonden
ook problemen met overstorten
van gemeentelijke rioleringen.
Die moeten bij wateroverlast zo
snel mogelijk worden gesloten.
Dit voorkomt extra en onnodige
overlast in de bebouwde kom,
omdat instromend water uit de
polder via het riool in straten en
huizen terecht komt. De voor
keur gaat uit naar een terug-
Het schroefgemaal De Poel.
slagklep of iets dergelijks als
oplossing van dit probleem.
Het waterschap gaat ook na
denken over het terugbrengen
van het aantal dammen. Elke
dam in een waterloop, ook al ligt
er een duiker in, kan stremming
veroorzaken en zorgt voor extra
onderhoud en verlies van ber
ging. In de praktijk is verder ge
bleken dat de temperatuur in de
gemalen te hoog oploopt als de
pompen continu werken. Regi
stratie van gegevens was even
eens een probleem omdat door
onbereikbaarheid van stuwen
en peilschalen (die trouwens
ook vaak waren ondergelopen)
geen informatie kon worden op
genomen.
Ook de communicatie beter. Zo
weet de brandweer niet wat de
bevoegdheden van het water
schap zijn. Het waterschap gaat
foto Willem Mieras
verder met de gemeenten over
leggen over voorlichting aan de
burgers.
loor Richard Sandee
VLISSINGEN - „Zeeuwen zijn
botteriken. Ongemanierde vle
gels, net als mensen uit het noor
den: allemaal stijfkoppen." De
Groninger Dirk van der Heide,
die onlangs bij uitgeverij Profiel
het Groot Schimpnamenboek
ian Nederland uitbracht, ver
zamelde zo'n 35 jaar lang
icheldwoorden voor dit opmer-
elijke werk.
De woorden staan per provincie
[n daarbinnen per plaats opge
somd. Doordat Van der Heide
arenlang als rechercheur heel
Nederland doorreisde, kwam
hij in gesprekken flink wat uit
drukkingen aan de weet.
Tegenwoordig heeft de auteur
een landbouw- en ambachtmu
seum ('het grootste van het
aoorden') in zijn woonplaats
Leens, bij Pieterburen. Ook
daar ontmoet hij veel mensen,
met wie hij tal van scheldwoor
den uitwisselt.
Dienstkameraad
Dat er in zijn streek veel Zeeu-
iven wonen die in de jaren tach
tig naar Groningen trokken,
hielp hem bij het verzamelen
yan schimpnamen uit deze con-
'reien, „En ik heb nog een oude
lienstkameraad uit Zeeland.
|Die heeft me ook goed kunnen
helpen", zegt hij. Door met die
bekenden te praten, kwam hij
vooral aan de woorden an sich.
De verklaringen en achtergron
den werden hem aangereikt
door onder meer heemkundige
kringen en gemeenten.
Oorsprong
De oorsprong van de scheld
woorden is zeer uiteenlopend.
Soms gaat het simpelweg om
een afgeleide van de naam, zoals
bij armelui voor Arnemuidena-
ren. Maar de bewoners van dit
dorp worden volgens het boek
ook strontkruiers genoemd,
hetgeen is terug te voeren naai
de manier waarop ze hun velden
bemestten.
„Dat deden ze daar met een
kruiwagen in plaats van met
paard en wagen. Het waren
waarschijnlijk kleine boertjes",
licht Van der Heide toe.
Nog een paar: inwoners van
Breskens worden onder meer
kaaispugers genoemd. Dat wa
ren volgens Van der Heide een
soort asocialen die de hele dag
maar wat op de kaai hingen.
„Die stonden daar tabak te
pruimen en te spugen, vandaar."
Waarom de mensen in Breskens
ook vechthanen worden ge
noemd, ligt voor de hand. Ze
hadden de reputatie er flink op
los te slaan, net als bewoners
van Groede en Schoondijke.
Ook schimpnamen voor inwo
ners van grotere plaatsen -als
Middelburg en Goes zijn uiter
aard in het overzicht terug te
vinden. In de Zeeuwse hoofd
stad wonen onder meer toren-
blussers maeneblusschers
red.). Van der Heide: „Daaraan
zijn ze gekomen doordat de
Lange Jan vier keer is afge
brand. Ook gaat het verhaal dat
een aantal bewoners op een
nacht zo diep in het glaasje had
gekeken, dat ze dachten dat de
toren weer in brand stond. Maar
in werkelijkheid zagen ze niets
meer dan de maneschijn in de
raampjes. Al vrij snel nadat ze
alarm hadden geslagen, kon dan
ook het sein 'brand meester'
worden gegeven."
Stoepschijters
In Goes wemelt het van de
stoepschijters. Deze betiteling
is volgens Van der Heide terug te
voeren op de jaloezie van omrin
gende dorpsbewoners 'die nog
in de modder rondbaggerden
toen Goes al pleinen en stoepen
had".
Ook de bewoners van onder
meer Amsterdam en Groningen
worden om die reden zo ge
noemd. De uitdrukking ganze-
békken is echter wel speciaal
voor Goesenai-en. Deze naam
slaat op de afbeelding van de
gans in het stadswapen.
De scholieren konden op allerlei manieren aan him mogelijk toekomstige beroep ruiken.
foto Willem Mieras
door Lineke Broos
GOES - Al op de eerste dag van de banen-, be
roepen- en ondenvijsmanifestatie Loopbaan
'9S in de Zeelandhallen in Goes spreekt L. A
Sigmond, een van de organisatoren, van een
succes. Vooral de doe-activiteiten, zoals een
klimwand en een EHBO-training, waren don
derdag erg in trek bij de jonge bezoekers.
Onderwijsgedeputeerde L. Coppoolse maakte
een ererondje met paard en wagen door de hal
en onthulde samen met een bezoeker een toren
op het zogenoemde Euregio Scheldemond
Plein. Met deze handeling werd Loopbaan '98
officieel geopend.
Op de eerste dag van de manifestatie waren het
vooral de scholieren van het basisonderwi j s die
een kijkje namen. Met bussen werden zij af- en
aangevoerd en kregen van een eigen 'loop
baanbegeleider' een rondleiding door de hal.
Tassen, folders, pennen en ander materiaal
werden door mensen in bijpassende uniforms
van bedrijven, arbeidsbureaus, opleidingsin
stellingen en vakopleidingen uitgedeeld. Bij
verschillende stands kreeg de bezoeker infor
matie op het gebied van werk, studie en beroep
en werd persoonlijk advies gegeven. Hier en
daar kon zelfs al worden geproefd hoe het er in
de praktijk aan toe gaat.
Naast scholieren hopen de organisatoren van
Loopbaan '98 de komende dagen ook werklo
zen, WAO'ers, herintreders, omscholers, posi
tieverbeteraars en baanwisselaars te ontvan
gen. De manifestatie in de Zeelandhallen is nog
tot en met zaterdag 14 november te bezoeken,
Voor de begraafplaats van de Willibrordusparochie is er nog enige ruimte voor uitbreiding.
foto Marijke Folkertsma
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Particulieren die
op eigen grond een begraaf
plaats willen aanleggen, krijgen
daar in de gemeente Schouwen-
Duiveland weinig kans toe. Het
gemeentebestuur streeft naar
beperking van het aantal be
graafplaatsen en wil kleinere,
afzonderlijk gelegen concentra
ties van graven zoveel mogelijk
voorkomen. Dit staat in de con
cept-beleidsnota bijzondere be
graafplaatsen waar het dage
lijks gemeentebestuur deze
week mee heeft ingestemd.
De gemeente kreeg de afgelopen
tijd enkele aanvragen van parti
culieren om een familiebegraaf
plaats te mogen aanleggen op
eigen grond. Dat gaf aanleiding
tot het bepalen van nader be
leid. Het college van burge
meester en wethouders voelt er
weinig voor nieuwe particuliere
begraafplaatsen toe te staan,
omdat op het grondgebied van
de gemeente voldoende be-
graafmogelijkheden zijn.
Volgens de Wet op de lijkbezor
ging moet de gemeente voorzien
in begraafmogelijkheden voor
alle gezindten en krijgen kerk
genootschappen een voorkeurs
recht. De nog beschikbare
ruimte is beperkt op Schouwen-
Duiveland en het gemeentebe
stuur vindt daarom dat defuim-
te die er nog is in eerste instantie
moet worden benut voor toe
komstige uitbreiding van ge
meentelijke en kerkelijke be
graafplaatsen.
Uitbreiding
Schouwen-Duiveland heeft
ruim twintig gemeentelijke be
graafplaatsen, één rooms-ka-
tholieke en één joodse. De
rooms-katholieke begraaf
plaats in Zierikzee is gesitueerd
op grond van de Willibrordus
parochie. Hier is nog ruimte
voor uitbreiding op een eigen
aangrenzend perceel. De joodse
begraafplaats is eigendom van
het Israëlitisch Kei'kgenoot-
schap in Amsterdam. Er zal
waarschijnlijk niet meer wor-
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Het weder
zijds vertrouwen tussen het
Middelburgse college van B en
W en de ambtenarij is volledig
zoek. Het college is ambitieus,
maar voelt zich daarin onvol
doende gesteund door de amb
tenaren. Die voelen zich op hun
beurt niet serieus genomen door
het college, dat buiten hen om
beslissingen neemt. Deze neer
waartse spiraal leidt ertoe dat
Middelburg haar ambities niet
kan waarmaken.
Dat concludeert het bureau Be
renschot, dat in opdracht van de
gemeenteraad onderzoek heeft
gedaan naar de gemeentelijke
organisatie en de verhoudingen
tussen de ambtenarij en het col
lege. Uit een donderdag gepu
bliceerd rapport blijkt dat het
college meer en sneller wil dan
de ambtenaren kunnen en zich
slecht met de medewerkers ver
staat, maar ook dat de ambtelij
ke organisatie op een groot aan
tal punten ernstig tekortschiet.
Olifant
De richting die het college is in
geslagen, kan op de steun van de
ambtenaren rekenen. De aan
pak deugt in hun ogen echter
niet. Het college gaat als een oli
fant door een porseleinkast en
heeft de neiging zich te veel met
bijzaken bezig te houden. Bur
gemeester L. H. B. Spahr van
der Hoek heeft bovendien zelf
standig enkele wijzingen in de
organisatie doorgevoerd. Aan
gezien zijn directe optreden
toch al als bedreigend en con
fronterend wordt beschouwd,
heeft dat zijn positie geen goed
gedaan.
Berenschot vindt dat van de
ambtenaren wel meer flexibili
teit mag worden venvacht om in
te spelen op de nieuwe eisen en
ontwikkelingen. Overigens
noemt het bureau die ver
krampte en afwachtende hou
ding typerend voor Middelburg.
Die bedrijfscultuur is niet iets
van het laatste anderhalf jaar,
maar ontstaan in de jaren voor
1997, toen Middelburg weinig
ambities had en zich vooral toe
legde op het behandelen van lo
pende zaken. Daarin is de orga
nisatie dan ook nog wel goed.
Externe hulp
Het herstel van de verhoudin
gen tussen bestuur en organisa
tie is volgens Berenschot het
eerste wat moet gebeuren. Het
bureau stelt voor onder externe
begeleiding de interne commu
nicatie te verbeteren. Verder
moeten er duidelijke werkaf
spraken worden gemaakt.
Vervolgens moet de kwaliteit
van het management worden
verbeterd. Dat slaagt er niet in
de vier diensten samen te laten
werken, mede omdat het zelf te
veel op details is gericht. Sinds
Middelburg in 1991 het dien
stenmodel heeft ingevoerd, zijn
daardoor vier eilanden ont
staan, die alleen voor zichzelf
werken en hun werk onderling
niet afstemmen. Bovendien lo
pen er te veel chefs rond, waar
door de organisatie te star is
geworden en mensen zich ver
schuilen achter anderen.
De gemeentesecretaris, A Kerk-
hove, zou bij uitstek de man zijn
om het overkoepelend belang te
dienen. Dat lukt hem evenwel
niet, omdat hij ook directeur
van de dienst Middelen is. De
combinatie van die functies is in
de ogen van Berenschot te
zwaar. Bovendien functioneert
de dienst Middelen nog het
slechtst van allevier. De dienst
speelt beleidsmatig nauwelijks
een rol en laat steken vallen in
het beheer en de controle van de
organisatie.
Berenschot vindt niet dat nu al
veel energie moet worden gesto
ken in een reorganisatie. Die
energie is harder nodig om de
vertrouwensbreuk te herstellen.
Bovendien moet worden geïn
vesteerd in de organisatie, aldus
Berenschot, en niet worden be
zuinigd.
den begraven, volgens de be
leidsnota.
Het bestaan van een begraaf
plaats kan toekomstige plano
logische ontwikkelingen in de
weg staan. Het ligt bijvoorbeeld
niet voor de hand om pal naast
een begraafplaats een indu
strieterrein in te richten of een
flatgebouw te plaatsen. Ook
door de aanwezigheid van een
graf op eigen grond kunnen toe
komstige ontwikkelingen wor
den geblokkeerd. Speciale bin
ding met een specifiek stukje
grond, soms al generaties lang,
geldt meestal als motief voor de
aanvraag van een bijzondere
begraafplaats.
Voor het buitengebied van de
gemeente geldt echter als
hoofdlijn dat dit gebied zoveel
mogelijk wordt gevrijwaard
van nieuwe functies die er niet
thuishoren. Aanvragen voor een
familiegraf op eigen grond ma
ken dus weinig of geen kans, als
de gemeenteraad de beleidsnota
bijzondere begraafplaatsen
vaststelt.
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Herkenbaar.
Dat was het eerste wat na lezing
van het rapport Berenschot op
kwam bij wethouder J. C. van
Dijk-Sturm. Als portefeuille
houder personeel en organisatie
is zij politiek verantwoordelijk
voor het ambtelijk apparaat in
Middelburg. Het rapport somt
een lange reeks tekortkomingen
in de organisatie op. „Natuur
lijk trek ik me dat aan. Zoals ik
me alles aantrek wat op mijn
bordje ligt. Maar soms is het nu
eenmaal nodig iets zwart op wit
te krijgen voordat je collectief
de zaken kunt aanpakken."
Het organisatiebureau Beren
schot üchtte de gemeentelijke
organisatie door en liet zijn licht
schijnen op de verhoudingen
tussen college en ambtenaren.
„Het is een tamelijk kritisch
verhaal geworden", voorspelde
L. Markensteyn bij het begin
van de presentatie. De spannin
gen die hij tussen bestuurders en
ambténaren heeft geconsta
teerd, noemde hij 'niet uniek'.
„Die zie je in meer steden. Wel
bijzonder is dat het in Middel
burg heviger is dan elders.
De harde en confronterende be
stuursstijl van het college hangt
samen met de vele ambities.
Markensteyn vindt het goed dat
hard aan de toekomst van Mid
delburg wordt gewerkt. De
ambtelijke organisatie blijkt
het tempo van het college even
wel niet te kunnen bijbenen.
„Dan moeten ze dat zeggen",
stelde Markensteyn. „Als je op
recht vindt dat je niet aan een
opdracht kunt voldoen, moet je
niet zeggen dat je het wel zult
doen. Dan ontstaat een verwij
dering. Je belandt in loopgraven
van waaruit j e pi j 1 tjes gaat gooi
en naar de ander."
Talent
De collegeleden van hun kant
moeten, vindt Markensteyn, een
'antennefunctie' ontwikkelen
om problemen bij de ambtenarij
te kunnen signaleren. „Overi
gens is het niet zo dat alles hier
slecht is. Er zit wel degelijk ta
lent in de organisatie, maar dat
moet worden gestimuleerd. De
organisatie is nu niet toegerust
op het uitvoeren van strategi
sche projecten."
Van Dijk-Sturm was niet echt
geschrokken van de conclusies.
„We hebben Berenschot ge
vraagd ons een spiegel voor te
houden om te laten wat er alle
maal fout zit. Dat de vier dien
sten eilanden zijn geworden, is
voor mij bijvoorbeeld heel her
kenbaar. Echter, dat probleem is
versterkt doordat de organisa
tie verspreid zit over verschil
lende kantoren."
Haar tweede periode als wet
houder is een volledig andere
dan de eerste, van 1994 tot 1997.
„We hebben nieuwe wensen,
nieuwe ideeën en werken in een
vaart van heb-ik-jou-daar." Po
sitief vond Van Dijk-Sturm het
daarom dat de ambtenaren de
ambities van het college wel on
derschrijven. „Waar wij beter
op moeten letten is of we ze op de
juiste manier uitdragen."
Het is aangenaam dat in deze
ivereld vol wisselvalligheden
mensen rondlopen die ons ze
kerheden bieden. In onze na
bije omgeving hebben we een
man die dat doet. Hij mag
graag rake opmerkingen ma
ken als: 'na regen komt zon
neschijn', 'de mensen weten
van gekkigheid niet wat ze
moeten doen' en 'lukt het
vandaag niet, dan lukt het
morgen wel'.
Dat soort wijsheden heeft
een sterk kalmerende iver-
king.
De laatste tijd heeft hij een
nieuwe oude. Als hij zijn dag
taak voltooid acht, ordent hij
de spullen op zijn bureau,
laat weten dat het voor van
daag welletjes is geweest en
neemt afscheid met de verze
kering: 'morgen is er weer
een dag'.
Dat nu biedt veel zekerheid.
In dubbel opzicht. Morgen is
er weer een dag en het staat
vast dat die man dat bij het
verlaten van de burelen op
nieuw zal zeggen.
