Lage weilanden als waterbuffers
Loopbaan '98 meteen al succes
Strontkruiers, kaaispugers en
meer Zeeuwse schimpnamen
Bureau Berenschot
acht externe hulp
nodig in Middelburg
Wethouder herkent
beeld in spiegel
van Berenschot
Sag te weinig berging om grote hoeveelheden regen op te vangen
Illegale
vluchteling
kan geen
tbs krijgen
zeeuwse almanak
Zeker
zeeland
loor René Schrier
10ES - Lage gebieden in het
uitengebied moeten worden
angewezen als grasland in
laats van bouwland. Dan kuil
en ze dienen als buffergebie-
en in perioden van hevige rc-
enval. In dat verband moet ook
•orden gekeken naar de fanc
ies van oppervlaktewateren,
lij nieuwe landinrichtingspro-
ecten moet met die gedachte re
ening worden gehouden. Dat is
en van de conclusies in de eva-
iiatie van het waterschap
leeuwse Eilanden van de vva-
eroverlast half september.
Iet waterschap pleit voor on-
lerzoek naar de capaciteit van
jemalen en bergingen, zoals
vatergangen en andere opper-
■laktewateren. „Hierbij dient
iok aandacht te worden besteed
lan de vraag welke kans op
•verlast acceptabel is binnen
naatschappelijk verantwoorde
[renzen en risico's en een daar-
samenhangend verant-
voord kostenniveau.'' Sinds de
usie van de waterschappen in
lidden- en Noord-Zeeland is
iet beleid erop gericht de capa-
:iteit van de bergingen te ver
groten. Nog steeds is et echter
okaal sprake van te weinig ber-
jing om grote hoeveelheden
ïeerslag te kunnen opvangen.
Praktische zaken
Jit de evaluatie blijkt dat er
och het een en ander kan wol
len verbeterd aan de manier
vaarop de wateroverlast is aan
gepakt. Het gaat vooral om
iraktische zaken die misschien
ip papier wel voor elkaar zijn,
naar toen ze in september in de
iraktijk moesten worden ge-
iracht niet of slecht functio
neerden.
7j0 bleken op verschillende
plaatsen de zogenaamde vijzel-
jemalen niet te functioneren,
let waterschap heeft in totaal
zestig gemalen, waarvan veer
tien vijzelgemalen.
Ze moesten water naar een af-
door Arjan van Westen
MIDDELBURG - De officiei;
van justitie van de rechtbank in
Middelburg heeft donderdag
zes maanden gevangenisstraf
geëist tegen een 27-jarige voor
malige Middelburger, die van
diefstal en poging tot zware
mishandeling wordt beschul
digd. De officier had de ver
dachte graag tbs laten opleggen,
maar doordat de verdachte ille
gaal in Nederland verblijft is
dat vrijwel onmogelijk.
Deskundigen menen dat de ver
dachte een gevaar is voor de sa
menleving. Tot twee maal toe
werd er vanwege ernstige per
soonlijkheidstoornissen
dwangverpleging geadviseerd
Omdat de verdachte illegaal in
Nederland verblijft, kan hij de
ze straf niet krijgen. „Maar als
hij het land wordt uitgezet,
komt hij toch weer terug naar
Nederland en is hij alsnog een
gevaar voor deze maatschap
lij", meent de officier,
loewel er in de dagvaarding
ook sprake was van een poging
tot doodslag, kon dat de ver
dachte niet ten laste worden ge
legd. De reden daarvan was
nogal verwarrend. In zijn toen
malige woning in Middelburg
stak de verdachte in juni met
een zwaard iemand neer. Hoe
wel er van het slachtoffer bloed
sporen in de kamer zijn gevon
den, meent deze nog nooit op die
plek te zijn geweest. Volgens het
slachtoffer was hij elders dooi
de verdachte neergestoken. De
verdachte beweert dat hij in zijn
eigen huis werd bedreigd en uit
noodweer handelde. De officier
nioest dat door een gebrek aan
bewijs aannemen.
In een café in Middelburg had cle
verdachte, ook in juni, iemand
met een bierfles op het hoofd ge-
?n. Dit slachtoffer deed
geen aangifte. Maar omdat er
getuigen waren en het misdrijf
daardoor volgens de officier van
justitie was bewezen, werd de
man toch een poging tot zware
mishandeling aangerekend.
Het tweede delict waarvoor de
27-jarige gisteren terecht stond
betrof diverse diefstallen. Op de
wagen van rechter J. Begheijn
of hij bepaalde spullen had ge
stolen antwoordde verdachte
steeds ontkennend. Zijn argu
menten waren, echter vaak in
strijd met eerdere verklaringen;
bovendien kon worden bewezen
dat de computer, cd's en juwelen
aan anderen toebehoorden.
Uitspraak 25 november.
voergebied doorsluizen, maar
door de hoge waterstand in dat
afvoergebied stroomde het wa
ter weer terug de zogenaamde
onderbemalingsgebieden in.
„In zijn algemeenheid kan ge
steld worden dat zich in de on
derbemalingsgebieden de
grootste problemen hebben
voorgedaan", staat in de evalu
atie. Het waterschap conclu
deert dan ook dat moet worden
bekeken of de vijzelgemalen
kunnen worden omgebouwd tot
pompgemalen.
Compartiment
In grotere afvoergebieden en
peilgebieden zullen de moge
lijkheden van compartimente
ring worden onderzocht. Bij
voorbeeld in de vorm van
permanente constructies die in
geval van hoog water omhoog
kunnen worden gezet. Daar
naast moet de koppeling van
afvoergebieden worden onder
zocht. Als het water in een af
voergebied niet snel genoeg kan
worden afgevoerd, zijn er mis
schien mogelijkheden via een
aangrenzend afvoergebied.
In september bleek verder dat
klepstuwen die met kabels wor
den aangetrokken, bij hoge wa
terstanden gevaarlijke situaties
voor medewerkers van het wa
terschap kunnen opleveren. De
ze stuwen zijn tijdens de cala
miteit gaan drijven.
Gepleit wordt voor nieuwe
klepstuwen. Aan geautomati
seerde stuwen ontstond veel
schade aan niveaumeters en
elektronische onderdelen. Ze
Het schroefgemaal De Poel.
waren vaak te laag geplaatst en
liepen onder water.
Op enkele plaatsen ontstonden
ook problemen met overstorten
van gemeentelijke rioleringen.
Die moeten bij wateroverlast zo
snel mogelijk worden gesloten.
Dit voorkomt extra en onnodige
overlast in de bebouwde kom,
omdat instromend water uit de
polder via het riool in straten en
huizen terecht komt. De voor
keur gaat uit naar een terug
slagklep of iets dergelijks als
oplossing van dit probleem.
Het waterschap gaat ook na
denken over het terugbrengen
van het aantal dammen. Elke
dam in een waterloop, ook al ligt
er een duiker in, kan stremming
veroorzaken en zorgt voor extra
onderhoud en verlies van ber
ging. In de praktijk is verder ge
bleken dat de temperatuur in de
gemalen te hoog oploopt als de
pompen continu werken. Regi
stratie van gegevens was even
eens een probleem omdat door
onbereikbaarheid van stuwen
en peilschalen (die trouwens
foto Willem Mieras
ook vaak waren ondergelopen)
geen informatie kon worden op
genomen.
Ook de communicatie beter. Zo
weet de brandweer niet wat de
bevoegdheden van het water
schap zijn. Het waterschap gaat
verder met de gemeenten over
leggen over voorlichting aan de
burgers.
De scholieren konden op allerlei manieren aan hun mogelijk toekomstige beroep ruiken.
door Lineke Broos
GOES - Al op de eerste dag van de ba
nen-, beroepen- en onderwijsmanifes-
tatie Loopbaan '98 in de Zeelandhallen
in Goes spreekt L. A Sigmond, een van
de organisatoren, van een succes. Voor
al de doe-activiteiten, zoals een klim
wand en een EHBO-training, waren
donderdag erg in trek bij de jonge be
zoekers.
Onderwijsgedeputeerde L. Coppoolse
maakte een ererondje met paard en wa
gen door de hal en onthulde samen met
een bezoeker een toren op het zoge
noemde Euregio Scheldemond Plein.
Met deze handeling werd Loopbaan '98
officieel geopend.
Op de eerste dag van de manifestatie
waren het vooral de scholieren van het
basisonderwijs die een kijkje namen.
Met bussen werden zij af- en aange
voerd en kregen van een eigen 'loop
baanbegeleider' een rondleiding door
de hal. Tassen, folders, pennen en ander
materiaal werden door'mensen in bij
passende uniforms van bedrijven, ar
beidsbureaus, opleidingsinstellingen
en vakopleidingen uitgedeeld. Bij ver
schillende stands kreeg de bezoeker in
formatie op het gebied van werk, studie
en beroep en werd persoonlijk advies
gegeven. Hier en daar kon zelfs al wor-
foto Willem Mieras
den geproefd hoe het er in de praktijk
aan toe gaat.
Naast scholieren hopen de organisato
ren van Loopbaan '98 de komende da
gen ook werklozen, WAO'ers, herintre
ders, omscholers, positieverbeteraars
en baanwisselaars te ontvangen.
De manifestatie in de Zeelandhallen is
nog tot en met zaterdag 14 november te
bezoeken.
door Richard Sandee
VLISSINGEN - „Zeeuwen zijn
botteriken. Ongemanierde vle
gels, net als mensen uit het noor
den: allemaal stijfkoppen." De
Groninger Dirk van der Heide,
die onlangs bij uitgeverij Profiel
het Groot Schimpnamenboek
van Nederland uitbracht, ver
zamelde zo'n 35 jaar lang
scheldwoorden voor dit opmer
kelijke werk.
De woorden staan per provincie
en daarbinnen per plaats opge
somd. Doordat Van der Heide
jarenlang als rechercheur heel
Nederland doorreisde, kwam
hij in gesprekken flink wat uit
drukkingen aan de weet.
Tegenwoordig heeft de auteur
een landbouw- en ambachtmu
seum ('het grootste van het
noorden') in zijn woonplaats
Leens, bij Pieterburen. Ook
daar ontmoet hij veel mensen,
met wie hij tal van scheldwoor
den uitwisselt.
Dat er in zijn streek veel Zeeu-
wen wonen die in de jaren tach
tig naar Groningen trokken,
hielp hem bij het verzamelen
van schimpnamen uit deze con
treien. „En ik heb nog een oude
dienstkameraad uit Zeeland.
Die heeft me ook goed kunnen
helpen", zegt hij. Door met die
bekenden te praten, kwam hij
vooral aan de woorden an sich.
De verklaringen en achtergron
den werden hem aangereikt
door onder meer heemkundige
kringen en gemeenten.
Oorsprong
De oorsprong van de scheld
woorden is zeer uiteenlopend..
Soms gaat het simpelweg om
een afgeleide van de naam. zoals
bij armelui voor Arnemuidena-
ren. Maar de bewoners van dit
dorp worden volgens het boek
ook strontkruiers genoemd,
hetgeen is terug te voeren naai
de manier waarop ze hun velden
bemestten.
„Dat deden ze daar met een
kruiwagen in plaats van met
paard en wagen. Het waren
waarschijnlijk kleine boertjes",
licht Van der Heide toe.
Nog een paar: inwoners van
Breskens worden onder meer
kaaispugers genoemd. Dat wa
ren volgens Van der Heide een
soort asocialen die de hele dag
maar wat op de kaai hingen.
„Die stonden daar tabak te
pruimen en te spugen, vandaar.
Waarom de mensen in Breskens
ook vechthanen worden ge
noemd, ligt voor de hand. Ze
hadden de reputatie er flink op
los te slaan, net als bewoners
van Groede en Schoondijke.
Ook schimpnamen voor inwo
ners van grotere plaatsen als
Middelburg en Goes zijn uiter
aard in het overzicht terug te
vinden. In de Zeeuwse hoofd
stad wonen onder meer toren
blussers maeneblusschers
red.).
Lange Jan
Van der Heide: „Daaraan zijn ze
gekomen doordat de Lange Jan
vier keer is afgebrand. Ook gaat
het verhaal dat een aantal be
woners op een nacht zo diep in
het glaasje had gekeken, dat ze
dachten dat de toren weer in
brand stond. Maar in werkelijk
heid zagen ze niets meer dan de
maneschijn in de raampjes. Al
vrij snel nadat ze alarm hadden
geslagen, kon dan ook het sein
'brand meester' worden gege
ven."In Goes wemelt het van de
stoepschijters. Deze betiteling
is volgens Van der Heide terug te
voeren op de jaloezie van omrin
gende dorpsbewoners 'die nog
in de modder rondbaggerden
toen Goes al pleinen en stoepen
had'.
Ook de bewoners van onder
meer Amsterdam en Groningen
worden om die reden zo ge
noemd. De uitdrukking ganze-
bekken is echter wel speciaal
voor Goesenaren. Deze naam
slaat op de afbeelding van de
gans in het stadswapen
Goes was vroeger trouwens zeer
in trek bij criminelen, zo blijkt
uit het werk van Van der Heide.
Onder de Hakkelaars en de
Etiennes U. van 1735 was niet
voorniets dit versje zo populair:
„Wie wil stelen en niet wil han
gen, ga naar Goes en laat zich
vangen; want de heren te Goes
zijn zo zacht als appelmoes."
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Het weder
zijds vertrouwen tussen het
Middelburgse college van B en
W en de ambtenarij is volledig
zoek. Het college is ambitieus,
maar voelt zich daarin onvol
doende gesteund door de amb
tenaren. Die voelen zich op hun
beurt niet serieus genomen door
het college, dat buiten hen om
beslissingen neemt. Deze neer
waartse spiraal leidt ertoe dat
Middelburg haar ambities niet
kan waarmaken.
Dat concludeert het bureau Be
renschot, dat in opdracht van de
gemeenteraad onderzoek heeft
gedaan naar de gemeentelijke
organisatie en de verhoudingen
tussen de ambtenarij en het col
lege. Uit een donderdag gepu
bliceerd rapport blijkt dat het
college meer en sneller wil dan
de ambtenaren kunnen en zich
slecht met de medewerkers ver
staat, maar ook dat de ambtelij
ke organisatie op een groot aan
tal punten ernstig tekortschiet.
Olifant
De richting die het college is in
geslagen, kan op de steun van de
ambtenaren rekenen. De aan
pak deugt in hun ogen echter
niet. Het college gaat als een oli
fant door een porseleinkast en
heeft de neiging zich te veel met
bijzaken bezig te houden. Bur
gemeester L. H. B. Spahr van
der Hoek heeft bovendien zelf
standig enkele wijzingen in de
organisatie doorgevoerd. Aan
gezien zijn directe optreden
toch al als bedreigend en con
fronterend wordt beschouwd,
heeft dat zijn positie geen goed
gedaan.
Berenschot vindt dat van de
ambtenaren wel meer flexibili
teit mag worden verwacht om in
te spelen op de nieuwe eisen en
ontwikkelingen. Overigens
noemt het bureau die ver
krampte en afwachtende hou
ding typerend voor Middelburg.
Die bedrijfscultuur is niet iets
van het laatste anderhalf jaar,
maar ontstaan in de jaren voor
1997, toen Middelburg weinig
ambities had en zich vooral toe
legde op het behandelen van lo
pende zaken. Daarin is de orga
nisatie dan ook nog wel goed.
Externe hulp
Het herstel van de verhoudin
gen tussen bestuur en organisa
tie is volgens Berenschot het
eerste wat moet gebeuren. Het
bureau stelt voor onder externe
begeleiding de interne commu
nicatie te verbeteren. Verder
moeten er duidelijke werkaf
spraken worden gemaakt.
Vervolgens moet de kwaliteit
van het management worden
verbeterd. Dat slaagt er niet in
de vier diensten samen te laten
werken, mede omdat het zelf te
veel op details is gericht. Sinds
Middelburg in 1991 het dien
stenmodel heeft ingevoerd, zijn
daardoor vier eilanden ont
staan, die alleen voor zichzelf
werken en hun werk onderling
niet afstemmen. Bovendien lo
pen er te veel chefs rond, waar
door de organisatie te star is
geworden en mensen zich ver
schuilen achter anderen.
De gemeentesecretaris, A Kerk-
hove, zou bij uitstek de man zijn
om het overkoepelend belang te
dienen. Dat lukt hem evenwel
niet, omdat hij ook directeur
van de dienst Middelen is. De
combinatie van die functies is in
de ogen van Berenschot te
zwaar. Bovendien functioneert
de dienst Middelen nog het
slechtst van allevier. De dienst
speelt beleidsmatig nauwelijks
een rol en laat steken vallen in
het beheer en de controle van de
organisatie.
Berenschot vindt niet dat nu al
veel energie moet worden gesto
ken in een reorganisatie. Die
energie is harder nodig om de
vertrouwensbreuk te herstellen.
Bovendien moet worden geïn
vesteerd in de organisatie, aldus
Berenschot, en niet worden be
zuinigd.
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Herkenbaar.
Dat was het eerste wat na lezing
van het rapport Berenschot op
kwam bij wethouder J. C. van
Dijk-Sturm. Als portefeuille
houder personeel en organisatie
is zij politiek verantwoordelijk
voor het ambtelijk apparaat in
Middelburg. Het rapport somt
een lange reeks tekortkomingen
in de organisatie op. „Natuur
lijk trek ik me dat aan. Zoals ik
me alles aantrek wat op mijn
bordje ligt. Maar soms is het nu
eenmaal nodig iets zwart op wit
te krijgen voordat je collectief
de zaken kunt aanpakken."
Het organisatiebureau Beren
schot lichtte de gemeentelijke
organisatie door en liet zij n licht
schijnen op de verhoudingen
tussen college en ambtenaren.
„Het is een tamelijk kritisch
verhaal geworden", voorspelde
L. Markenstevn bij het begin
van de presentatie. De spannin
gen die hij tussen bestuurders en
ambtenaren heeft geconsta
teerd, noemde hij 'niet uniek'.
„Die zie je in meer steden. Wel
bijzonder is dat het in Middel
burg heviger is dan elders."
De harde en confronterende be
stuursstijl van het college hangt
samen met de vele ambities.
Markensteyn vindt het goed dat
hard aan de toekomst van Mid
delburg wordt gewerkt. De
ambtelijke organisatie blijkt
het tempo van het college even
wel niet te kunnen bijbenen.
„Dan moeten ze dat zeggen",
stelde Markensteyn. „Als je op
recht vindt dat je niet aan een
opdracht kunt voldoen, moet je
niet zeggen dat je het wel zult
doen. Dan ontstaat een verwij
dering. Je belandt in loopgraven
van waaruit je pijltjes gaat gooi
en naar de ander."
Talent
De collegeleden van hun kant
moeten, vindt Markensteyn, een
'antennefunctie' ontwikkelen
om problemen bij de ambtenarij
te kunnen signaleren. „Overi
gens is het niet zo dat alles hier
slecht is. Er zit wel degelijk ta
lent in de organisatie, maar dat
moet worden gestimuleerd. De
organisatie is nu niet toegerust
op het uitvoeren van strategi
sche projecten."
Van Dijk-Sturm was niet echt
geschrokken van de conclusies.
„We hebben Berenschot ge
vraagd ons een spiegel voor te
houden om te laten wat er alle
maal fout zit. Dat de vier dien
sten eilanden zijn geworden, is
voor mij bijvoorbeeld heel her
kenbaar. Echter, dat probleem is
versterkt doordat de organisa
tie verspreid zit over verschil
lende kantoren."
Haar tweede periode als wet
houder is een volledig andere
dan de eerste, van 1994 tot 1997.
„We hebben nieuwe wensen,
nieuwe ideeën en werken in een
vaart van heb-ik-jou-daar." Po
sitief vond Van Dijk-Sturm het
daarom dat de ambtenaren de
ambities van het college wel on
derschrijven. „Waar wij beter
op moeten letten is of we ze op de
juiste manier uitdragen."
Het is aangenaam dat in deze
wereld vol wisselvalligheden
mensen rondlopen die ons ze
kerheden bieden. In onze na
bije omgeving hebben we een
man die dat doet. Hij mag
graag rake opmerkingen ma
ken als: 'na regen komt zon
neschijn', 'de mensen weten
van gekkigheid niet wat ze
moeten doen' en 'lukt het
vandaag niet, dan lukt het
morgen wel'.
Dat soort wijsheden heeft
een sterk kalmerende wer
king.
De laatste tijd heeft hij een
nieuwe oude. Als hij zijn dag
taak voltooid acht, ordent hij
de spullen op zijn bureau,
laat toeten dat het voor van
daag welletjes is geweest en
neemt afscheid met de verze
kering: 'morgen is er weer
een dag'.
Dat nu biedt veel zekerheid.
In dubbel opzicht. Morgen is
er weer een dag en het staat
vast dat die man dat bij het
verlaten van de burelen op
nieuw zal zeggen.
