Wat moest zo'n Japanse
met die Britse jongens?
Ik kon in m'n eentje
de stress niet kwijt
Weinig noten op Muziekdag
Yoko Ono koos de
ultieme Lennon-box
kunst cultuur vrijdag 6 november 1998 1 5
Rudolf
Koelman
Veel muziek, maar niet alleen
maar noten. Tijdens de Gro
te Muziekdag, zaterdag 14 no
vember in het Hilversumse Mu
ziekcentrum van de Omroep
(MCO), worden maar liefst
twintig workshops gegeven. No-
tenvrije workhops, workshops
computer- en filmmuziek, maar
ook bijvoorbeeld Country Line
Dance.
De stichting Landelijke Onder
steuning Amateurmuziek (LO
AM) verwacht dat ruim duizend
jongeren uit het hele land voor
de muziekdag naar Hilversum
komen. Het is de eerste keer dat
de stichting in Utrecht, die dit
jaar haar eerste lustrum viert,
zo'n groot evenement organi
seert voor jonge muzikanten
tussen de twaalf en achttien
jaar. Het belangrijkste doel is de
jeugd te activeren buiten de tra
ditionele paden van de muziek
scholen te treden. In groepjes
van ongeveer twintig muzikan
ten krijgen ze van tien uur
's ochtends tot negen uur 's a-
vonds kans drie workshops van
hun keuze te volgen en naar mu
ziek te luisteren.
Buitenissig
Ook vóór LOAM-directeur
Hans Heimans is het een verras
sing wat er gaat gebeuren. Bij
het brainstormen is volgens hem
een flink aantal 'buitenissige'
workshops toegevoegd om het
programma zo gevarieerd, maar
ook zo jong mogelijk te maken.
Hij weet daarom lang niet van
alle cursussen de uitwerking.
„Wenemen risico's met bijvoor
beeld de woxkshopsRap Sam
pling en Het klankverhaal. Deze
workshops kunnen leuk en in
spirerend zijn. maar er is ook
kans dat ze rommelig of verve
lend zijn als er bijvoorbeeld een
saai verhaal wordt verteld."
Alhoewel er voor de gangbare
instrumenten, de strijkinstru
menten en de blazers wel wat
traditioneel werk op het pro
gramma staat, worden veel bui
tenlandse uitstapjes gemaakt.
Zoals Afrikaanse zang en slag
werk, Caribische en Turkse mu
ziek, Roemeense zigeunermu-
ziek en de joodse instrumentale
Klezmermuziek. Volgens Hei
mans is daar bewust voor geko
zen omdat er op maar weinig
muziekscholen iets aan wereld
muziek wordt gedaan. Ook jazz-
en popliefhebbers liefhebbers
kunnen hun hart ophalen bij les
sen van Eddy Koopman en Henk
Heijink van het Hilversumse
Metropole Orkest.
Luisteren
Eén ding hebben de meeste
workshops gemeen en dat is dat
het notengehalte zo laag moge
lijk wordt gehouden. Heimans:
„Bij samenspel is luisteren be
langrijk en dat is bijna noodza
kelijk als je geen noten voor je
neus hebt. Bovendien loop je bij
notenworkshops de kans dat je
na twee uur nog in een schema
verstrikt'bent. Zo kom je aan
muziek maken niet toe, maar
ben je twee uur aan het zwoegen
op noten." Een andere reden
voor de beperking van het aan
tal noten zijn volgens Heimans
de verschillende niveaus van de
deelnemei-s. „Het is de bedoe
ling dat alle muzikanten mee
kunnen doen."
Het LOAM bestaat uit tien ver
schillende organisaties, van de
federatie van Amateur Symfo
nie- en Strijkorkesten tot bij
voorbeeld het Nederlands Ver
bond van Mandoline Orkesten.
De laatste organisatie die zich
pas bij het LOAM heeft aange
sloten is het hoornistengenoot
schap. Het LOAM houdt zich
volgens de directeur met prak
tisch alles bezig dat niet onder
koorzang valt.
Het Muziekcentrum van de Om
roep staat op de Grote Muziek
dag helemaal in het teken van
zelf muziek maken. Naast diver
se workshops waarvoor deelne
mers zich van tevoren moeten
inschrijven, zijn er tal van ande
re activiteiten. Zo is er het Car
rouselorkest waarin iedereen
kan meespelen en is er het Esta
fettepodium met optredens. De
hele dag zijn er muziekfilms te
zien en is er een informatie
markt waar muziekorganisaties
zichzelf presenteren. De dag
wordt afgesloten met de 'Show-
van de Toekomstmuziek'. Voor
ouders en. docenten is er het mi-
nisyposimn 'De muzikale spijt
optant'.
Rianne Kolman
Belangstellenden voor de Grote Mu
ziekdag (zaterdag 14 november) in
Hilversum kunnen zich nog aanmel
den via het LOAM, tel: 030-2302301
Deelname kost twintig gulden, in
clusief eten en drinkeJi.
Yoko Ono (1) en Liverspools burgemeester Herbert Herrity begin oktober bij de herdenking van John Lennons 58ste geboortejaar in New York.
foto Suzanne Tobias
Het is achteraf allemaal heel snel
gegaan. Maar menselijke en
zakelijke redenen hebben violist Rudolf
Koelman aangezet tot uiteindelijk één
van de moeilijkste beslissingen in zijn
carrière: na anderhalf jaar verlaat hij
per 1 januari 1999 het Koninklijk
Concertgebouworkest, waar hij
concertmeester is. Een beslissing die
door de orkestleiding 'betreurd maar
gerespecteerd' wordt, maar waar vooral
de orkestleden het moeilijk mee hebben.
Want Rudolf Koelman zit er op zijn plek
en functioneerde - misschien niet zo
prominent als zijn voorganger Jaap van
Zweden dat deed - ten dienste van het
orkest en met veel respect voor zijn
collega-strijkers.
Koelman deelde de eervolle
baan met de Amerikaanse
violist Alexander KeiT. Beiden
waren ingeroosterd voor 22
'dienstweken' per seizoen. Dat
Koelman in zijn beslissing niet
over één nacht ijs is gegaan, ge
tuigt het feit dat hij er bijna tien
maanden mee bezig is geweest. Al
les bij elkaar omschrijft hij zijn
vertrek als 'een enorme samenloop
van omstandigheden'. Die om
standigheden waren met name
zijn thuisfront, want Koelman
werkt in Amsterdam maar woont
met zijn gezin in Zwitserland. Dat
betekent niet alleen veel reizen,
maar ook lange tijd van huis.
Amsterdam
Maar dat wist Koelman toch toen
hij de baan in Amsterdam accep-,
teerde? „Dat klopt. Sinds de aan
vang van de eerste proefspelen en
de latere aanstelling begon ik me
in te stellen op het idee dat ik veel
in Amsterdam zou zijn. Ik had ook
gedacht dat we hier uiteindelijk
zouden gaan wonen. Maar ja, het
leven dat ik de laatste achttien
jaar had opgebouwd in Zwitser
land, met een eervolle en fantas
tisch gehonoreerde positie aan het
conservatorium van Winterthur,
kon ik niet zomaar opgeven. Om
hier bij het Koninklijk Concertge
bouworkest te kunnen werken,
heb ik mijn lespraktijk in Zwitser
land moeten halveren en vele con-
cexten en solo-optredens moeten
afzeggen. Ook mijn vx-ouw is min
der gaan werken vanwege mijn
afwezigheid. Het ontstane finan
ciële gat werd nauwelijks gecom
penseerd door het salax-is van het
KCO."
Na een paar maanden concert-
meesterschap bleek dat het alleen
zijn in Amstex'dam Koelman
zwaar viel. Het Koninklijk Con-
certgebouwox'kest had geen pas
sende woorxruimte voor zijn con
certmeester geregeld en Rudolf
woont telkens tijdelijk bij viïen-
den in Amsterdam. „Dat heen en
weer reizen viel enorm tegen,
maar het grootste probleem ont
stond met mijn familie. Je weet
nooit van te vox-en hoe dat uit
werkt op je psyche. Na een concert
met het orkest, gonsde die fantas
tische muziek nog ui-en na in mijn
hoofd. Ik kon die stress niet afbou
wen. Gewoon een pilsje drinken
met mijn vrouw of de dagelijkse
problemen bespreken en reageren
op familiaire zaken was er niet bij
Ja, een gigantische telefoonreke
ning."
Al heel snel wist de 38-jarige
Koelman zich geaccepteerd en ge-
Concertmeester Rudolf Koelman: verscheurd tussen Amsterdam en
Zwitserland. foto Marco Borggreve
respecteerd door het orkest en met
name door de violengrgep. „Ik heb
vooral altijd geprobeerd de goede
sfeer te behouden. Zomaar iets
veranderen aan de klank of aan de
streek, dat deed ik niet. Eerst
dacht ik goed na of die verande-
ring wel een verbetei'ing was. Ik
wist dat ik samenwerkte met men
sen, die al zo goed spelen. Daar
moet je respectvol mee omgaan."
Hoogtepunten
Over de hoogtepunten, die Koel
man meemaakte met het orkest
behoeft hij niet lang na te denken.
Dan noemt hij het concert met di
ligent Mariss Jansons, waar de
Negende Symfonie 'Nieuwe We
reld' vanDvox-ak werd uitgevoerd,
de reeks concerten van Nikolaus
Hamoncouit met de symfonieën
van Schubext en de vijf weken du
rende operaproductie Tosca van
Puccini, met chefdirigent Riccar-
do Chailly. Op 13 december speelt
Koelman zijn laatste concex-t als
concertmeester bij het Koninklijk
Concertgebouworkest, ook met
Harnoncouxd als dirigent. „Vanaf
die tijd moet ik mij weer gaan con-
centrex-en op mijn werk in Zwit
serland."
Ook buiten het vioolspelen toont
Koelman zijn axtistieke vinding
rijkheid, want op dit moment is hij
druk doende met piomotieactivi-
teiten rond een gepatenteerde
uitvinding van hem. Koelmaix be
dacht een uitklapbare tafelmu
ziekstandaard. Het attx-ibuut - de
'Standy' - heeft in opgevouwen
toestand het fox-maat van een A4-
vel en bezit uitgeklapt een enonne
stevigheid. „Voor de zwaarste mu
ziekboeken, voor musici op hotel
kamers", omschrijft Koelman
enthousiast.
De Koelman-fans kunnen hem in
Nedex-land nog vaak op het podi
um bewonderen: naast vei'schil-
lende recitals dit seizoen speelt hij
deze maand en in januax-i met het
Concei'tgebouw Kamerorkest vijf
keer De Vier Jaargeti jden van Vi
valdi. Met het Radio Kamerorkest
speelt hij samen met Alexander
Kerr het Dubbelconcert van Bach.
Op 9,10 en 11 juni van het volgend
jaar komt Rudolf Koelman nog
een keer terug bij het Koninklijk
Concertgebouworkest, maar dan
als solist in het Vioolconcei't van
Beethoven.
Jos Ruiters
Deze week verschijnt een box met vier cd's met nooit
eerder uitgebracht werk van de in 1980 vermoorde ex-
Beatle John Lennon. Zijn weduwe Yoko Ono selecteerde de
94 stukken en bedacht een indeling. „Dit is in mijn ogen de
beste Anthology die er van John te maken is."
Fragmenten
Om deze box samen te stellen heeft
ze ongelooflijk veel Lennon-songs
zitten te beluisteren. Kan ze u er
ook nog voor haar plezier naar
luisteren. Naar zo'n oud Beatles
liedje, of naar een Lennon-song?
„Stukken van de Beatles en van
John wox'den over de hele wereld
gespeeld. Zakelijk gezien zit ik al
tijd al hele dagen naar muziek'van
John en van de Beatles te lxiiste-
renDoor allexiei instanties wox'd
ik dagelijks benaderd. Filmmaat
schappijen, reclamebureaus nog
steeds ben ik elke dag bezig ver
zoeken om bepaalde fragmenten
muziek van Jolxn of van de Beatles
te beluisteren. Dan moet ik toe
stemming geven of ze dat mogen
gebruiken. We zeggen echt niet
snel ja. Het is altijd afwegen. En
als je de hele dag met die muziek
bezig bent geweest dan ga je thuis
echt niet nog eens een Beatles
plaat voor je plezier draaien."
Ton Ouwehand
John Lennon Anthology Box komt uit
John Lennon (1) en Paul McCartney spelen samen met Hot Jumpers-gitarist Oscar Rexhauser. bij Capitol/EMI
Je hoort het stemmetje van het
dan vierjarige zoontje Sean. Hij
zingt een stukje van het Beatles
liedje With A Little Help From My
Friends. Zijn favoriete song, zegt-
ie. En dan klinkt de stem van va
der John Lennon die zich de de
tails probeex-t te herinneren. Hoe
heette dat liedje ook alweex-? Zong
Ringo dat niet? Een aandoenlijk
huiselijk fragment van de ex-
Beatle die op 8 december 1980
door een gek werd doodgeschoten.
Het is een van de 94 tracks op de
'Lennon Box. Vier door Lennons
weduwe Yoko Ono samengestelde
cd's in een luxe vex'pakking. Voor
Lennon-liefhebbers is het bijna
4,5 uur smullen. Oeivex-sies van
bekend x-epertoire, onbekende
liedjes, leuke px-obeersels, studio
ruzies en geniale stukken die nooit
een definitieve vorm op plaat heb
ben gekregen. Yoko Ono noemt het
de ultieme John Lennon Antholo
gy. Ze heeft vier jaar met het idee
rondgelopen. Een jaar deed ze er
vex-volgens over om deze 94 stuk
ken te selecteren.
Ze is verschrikkelijk trots op het
resultaat, meldt ze vanuit haar
huis in New York. „Het was heel
emotioneel om eraan te wex-ken. Al
die banden van John steeds weer
opnieuw beluisteren. Vreselijk
moeilij k. Want er i s heel veel mate
riaal. En ik heb werkelijk alles be
luisterd om uiteindelijk tot deze
keuze te komen."
De box gaat over het leven van
Lennon na de Beatles. Vanaf 1970,
de eerste repetities voor de elpee
Plastic Ono Band, tot en met
thuis-opnamen uit de periode dat
hij zich uit de muziek had terugge
trokken om zijn zoontje Sean op te
voeden. De vier cd's hebben elk
een thema: Ascot, New Yoxit City,
The Lost Weekend en Dakota. Yo
ko bedacht deze indeling. „Zo kon
je ons leven indelen. Dat wax-en
chronologisch de plekken waar we
woonden."
Stomdronken
Dat 'lost weekend' is in dit vex--
band een wat eigenaardige woon
plek. Dat is de periode (1973 tot
januari '75) waarin het tweetal ge
scheiden leefde. In de 60 pagina's
tellende bijsluiter is Yoko heel
openhartig. Zonder enige
schroom schrijft ze over een stom
dronken Leixnon die op een feest
nogal luidruchtig de liefde be-
drijft met een vreemde vrouw. Een
gênante situatie want de twee
hadden zich opgesloten in de ka
mer waar alle jassen lagen. Men
sen die van het feest weg wilden,
moesten wachten tot ze bij hun jas
konden. Om de aandacht van het
schreeuwen van het parende paar
af te leiden, werden keihax'd Bob
Dylan-platen gedraaid.
Yoko onthult meer. Ook over de
ruzies die ze hadden over het Ban-
gla Desh Concert waarvoor Beat
les-collega George Harrison ze
beiden uitnodigde. Yoko wilde
De door Yoko Ono samengestelde Lennonbox met 94 nog niet eerder uit
gegeven nummers.
wel, John per se niet. Zonder zich
zelf of haar partner te sparen be
schrijft ze het heftige emotionele
gevecht dat dagen duurde. Ze
vindt het geen probleem om dat
soor-t pijnlijke persoonlijke erva
ringen aan een groot publiek prijs
te geven. „Ik heb geprobeerd het
allemaal zo grappig mogelijk te
beschrijven. Het zijn leuke anek
dotes uit mijn leven met John, zo
zie ik dat. Ik heb het eerst aan mijn
zoon Sean laten lezen en hij dacht
er net zo over. Je moet niet verge
ten dat John en ik ons persoonlijk
leven nooit verborgen hebben ge
houden. Het grootste deel van zijn
liedjes gaat over ons. Wat wij mee
maakten, wat we dachten, wat we
voelden. Zo zijn we altijd ge
weest."
Uiteenvallen
Yoko Ono werd indertijd alge
meen beschouwd als degene die de
Beatles uiteendreef. Daar was ze
zich van bewust. „Ja, natuurlijk.
Maar de mensen waai" het echt om
ging, wisten dat het niet waar was
Het was natuurlijk heel gemakke
lijk om mij als Oriëntaalse Vrouw
de schuld van het xii teen vallen van
de Beatles te geven. Wat had ik als
Japanse met die Blitse jongens te
maken? John en ik haalden onze
schouders erover op. Maar ik vond
het wel leuk dat Paul McCartney
bij de px'esentatie van een van de
Beatles Anthology-cd's nog eens
officieel zei dat het mijn schuld
niet was. It wasn't her, zei die."
Welk stuk van de Lennon-box
haar het meest dierbaar is? „Moei
lijk. Daar kan ik niets over zeggen.
Ik sta achter elke song" die ik op de
ze Anthology heb laten zetten.
Voor mij zijn het. 94 goede stukken.
Er zit er niet een bij die er niet op
had gemoeten, anders had ik 'm
wel weggelaten. Bijzonder is wel
de versie van Working Class Hero.
Het is niet eens de eerste opname.
Het is de weerslag van eeix fase
daarvoor. Ik weet nog dat Jo'hn zei:
laten we dit eens probex'en Yoko,
en toen rolde die versie eruit."
Er zijn nog veel meer Lennon-ta-
pes dan wat op deze vier cd's is te
recht gekomen. Maar Yoko is niet
van plan nog iets te doen met de
opnamen die nu zijn blijven lig
gen. „Ik denk dat we het echt hier
bij moeten laten. Dit is in mijn
ogen de beste Anthology die je van
John Lennon kon maken. Een box
van dit kalibex-, van deze kracht en
uitstraling moet wat mij betreft
geen vervolg krijgen."
