Adrie Koster
geeft Excelsior
geloof terug
Te begaan met lot van de ploeg
PZC
Eerstedivisionist onder
Zeeuwse leiding naar top
I
sport
31
Cintha Boersma
vrijdag 30 oktober 1998
Een doorgewinterde supporter van Zierikzee moet bij een be
zoek aan Woudenstein, het onderkomen van eerstedivisionist
Excelsior, tenminste één ding opvallen. De clubkleuren van
de Rotterdamse voetbalvereniging zijn dezelfde als die van
Zierikzee: rood en zwart. Als hij aan hel begin van de zeventi
ger jaren 's zondags op sportpark Den Hogen Blok de rood
zwarten met vele andere toeschouwers aanmoedigde, moet
die verknochte fan op zijn minst één man herkennen: Adrie
Koster.
De geboren en gelogen Zierikzeeënaar heeft voor hel tweede
jaar de leiding bij Excelsior en dat gaat hem heel goed af.
Want, het vroegere lelijke eendje van de eerste divisie kan
zondag bij winst op FC Den Bosch de koppositie van de Bos
schenaren overnemen.
Zomaar een middagtraining van Excelsior aan de rand van het
Kralingse Bos. De rood-zwarte cornervlaggen wapperen fier in de
wind. Op het oog beleeft de selectie een lekkere middag: wat inlopen,
rekken en strekken, een partijtje in een met pionnen afgezet gebied en
nog een partijtje over het hele trainingsveld met de groene tegen de
gele hesjes. Adrie Koster (43) hijst zich in het geel, zijn assistent
trainer Mario Been (34) staat bij de groenen op het doel.
Koster, als speler actief bij Zierikzee,
Roda JC, PSV en het Nederlands elf
tal, laat zien het voetballen niet verleerd
te zijn. Op ervaring en inzicht draait hij
bekwaam weg van zijn directe tegenstan
der. Maar veel oog voor zijn eigen kwali
teiten heeft Koster niet. Hij is niet meer de
spil, Excelsior is waar het om draait. Op
de training komt duidelijk naar voren dat
Koster aanvallend voetbal predikt. Vleu
gelspel en drie spitsen zijn daarvan voor
beelden.
Tweede trainer, oud-feyenoorder Mario
Been. weet net als Koster nog steeds wat
voetballen is. De vroegere belhamel van
Rotterdam-Zuid beschikt over een
vernuftige techniek. Welhaast op de milli
meter nauwkeurig legt de voormalige
nummer tien van Feyenoord een bal over
dertig, veertig meter op de borst of in de
voeten van een medespeler.
Zich opwinden en hardop vloeken tijdens
een partijtje om niks, is Mario Been even
min vreemd. De gvd's vliegen af en toe
door de goal als een aanval van zijn team
niet naar wens verloopt of als er iemand te
egoïstisch is om de bal af te spelen. Daar
entegen klapt hij met een dof geluid op
zijn keepershandschoenen als ergescoord
wordt.
Adrie Koster ondergaat de slechte en goe
de dingen tijdens de training koeler, inge-
houdener en meer analyserend. Wel ge
bruikt de coach regelmatig stem, arm- en
handgebaren om uit te leggen wat er aan
schort. Zelden legt Adrie Koster het spel
stil. Daar is weinig reden toe. Trainingen
én de competitie verlopen immers vlotjes.
Bijna aan het slot van de training is Mario
Been een verschrikkelijke vernedering
rijker. Na een werkelijk verwoestend
schot op de lat boven Been is zijn 'baas' er
als de kippen bij om de bal op te pikken. In
een een-tweetje met een teamgenoot ver
dwijnt de bal alsnog achter keeper Been.
Adrie Koster kijkt met een guitige blik de
verslagen Been aan, die de bal sikkeneu
rig uit het net haalt. De training wordt be
sloten met een rondje uitlopen en enkele
rek- en strekoefeningen.
Crescendo
Met het Excelsior van Adrie Koster gaat
het dus crescendo. Wat heet. Onlangs kre
gen de Rotterdammers zelfs de mogelijk
heid om koploper van de eerste divisie te
worden. Wat in de thuiswedstrijd tegen
Haarlem een feestje moest worden, werd
een klein fiasco. Door het 2-1-verlies
werd Excelsior even teruggeworpen op de
ranglijst. Lang werd er bij de derde prof
club van Rotterdam - slechts één speler
heeft een semi-profcontract, alle andere
zijn full prof - niet nageweend over de ne
derlaag. Want Excelsior telt weer mee in
de eerste divisie. Excelsior stelt weer iets
voor.
Dat is de laatste jaren wel anders geweest.
De afgelopen drie seizoenen hing er over
Woudenstein een asgrauwe deken. Nooit
gaf de stand op de ranglijst tot tevreden
heid leiden. Een zestiende, een zeventien
de en weer een zestiende plaats vielen Ex
celsior in de voorbije voetbaljaargangen
ten deel. Kortom, geen klasseringen om
vrolijk van te worden.
Desondanks reed Adrie Koster vorig sei
zoen niet met minder plezier van zijn
woonplaats Nuenen naar zijn werkgever
in Rotterdam. De lage klassering in
1997/1998 ten spijt constateerde Adrie
Koster progressie in zijn elftal. Zelden
kon die vooruitgang worden vertaald in
goede resultaten. Adrie Koster somt drie
oorzaken van het magere jaar op „De
ontwikkeling van de spelers, de samen
werking van de groep en een klein gedeel
te geluk. Het moet even meezitten.Adrie
Koster weigerde te wanhopen, ook na de
winterstop toen de punten andermaal uit
bleven. „Wat je op de been houdt, is datje
toch verbetering ziet."
Twee voetballers van Excelsior wisten
zich inderdaad te verbeteren. Dankzij het
samenwerkingsverband dat Excelsior en
Feyenoord voor het derde jaar zijn aange
gaan, hebben Christian Gyan en Ferry de
Haan door hun goede spel onder Adrie
Koster een plaatsje in het keurkorps van
Feyenoord-coach Leo Beenhakker afge
dwongen. „Dat is een teken dat we het
goed doen."
Mes
Adrie Koster vindt het niet frustrerend
dat vanwege de samenwerking met de
stadionclub spelers te pas en te onpas
door Feyenoord kunnen worden wegge
haald bij de vereniging aan de andere
kant van de Maas. „Het mes moet aan
twee kanten snijden", zet Adrie Koster de
doelstelling van de overeenkomst tussen
Adrie Koster, met op de achtergrond tweede trainer Mario Been: „Qua voetbal hoeven we voor weinig ploegen onder te doen."
foto Cor Vos
de twee clubs uiteen. „Enerzijds tillen ta
lenten Excelsior naar een hoger niveau.
Anderzijds kunnen ze zich in de eerste di
visie ontwikkelen tot Feyenoord-spe-
lers."
In het huidige seizoen heeft Feyenoord
weer een aantal spelers bij Excelsior ge
stald. Het zijn Ellery Cairo, Michael van
der Kruis, Alpha Turay en de Oostenrijker
Volkar Kahraman. Volgens Koster maken
zulke voetballers de selectie van Excelsi
or sterker. „Als je er kwaliteit uithaalt,
kun je er kwaliteit inzetten", doelt Koster
op de ruime wisselmogelijkheden. Verder
beschikt Koster bijvoorbeeld over de van
De Graafschap overgekomen spits Virgil
Breetveld en Geert den Ouden, een aan
valler overgekomen van de amateurs van
Smitshoek.
Samenloop
Wie of wat nu verantwoordelijk moet
worden gehouden voor de positieve weg
die Excelsior is ingeslagen, is feitelijk
moeilijk na te gaan. Is het de aanpak van
Adrie Koster? Is het de inbreng van assis
tent Mario Been? Is het de doelgerichtheid
van Virgil Breetveld? Zijn het de Feye-
noord-talenten? Zijn het de lunches van
de kantinejuffrouw? Of is het de zorgvul
digheid waarmee de terreinknecht het
hoofdveld onderhoudt? Het zal wel een
samenloop van alle factoren zijn, die de
prima sfeer bij Excelsior verooi-zaken.
Adrie Koster: „Nu zit het allemaal wél
mee en dat wordt, vertaald in betei'e resul
taten." De Zeeuwse oefenmeester mikt
met Excelsior op een plaats bij de eerste
zes in de eerste divisie. Een eerste stap
naar succes kan zondag worden gezet te
gen FC Den Bosch. Mocht dat niet lukken,
is er 12 november de laatste wedstrijd om
de eerste periode waarin Excelsior kans
rijk is. En hoewel Excelsior nog geen prijs
heeft gepakt, dicht Adrie Koster zijn elf
tal al enorm veel waarde toe. „Qua voet
bal hoeven we voor weinig ploegen onder
te doen."
Zeperd
Dat zijn team zo nu en dan eens tegen een
zeperd aan zal lopen, interesseert Adrie
Koster niet zo veel. „Daar kunnen ze al
leen maar hun voordeel mee doen", uit hij
zich in trainerstaai„Ik ben er veel banger
voor als schorsingen, blessui-es en vorm-
verlies met elkaar samenvallen."
Bij Excelsior lijkt Adrie Koster de juiste
man op de juiste plaats. „Het is een hele
normale man", zegt Jannie Havelaar, al
veertien jaar kantinejuffrouw bij de club.
„Koster past goed bij Excelsior. Hij heeft
iets gewoons over zich. En dat heeft Ex
celsior ook."
Terreinmeester Volwerk, bezig het hoofd
veld te keuren, weet niet eens waar Koster
vandaan komt. „Het is een Bi-abandei-",
klinkt het overtuigd. Dat Koster een
Zeeuw blijkt te zijn, maakt hem niet min
der geliefd bij Volwerk. „Hij is niet stug of
zo." Volwerk waakt al dertig jaar over
de groene grassprieten van Excelsior en
heeft in die tijd al vele coaches zien komen
en gaan. Hij somt ze moeiteloos op. „Jan
sen, Castenmiller, Peeters, Wullemse,
Dorjee, Libregts, Jacobs, Pot, Popovic,
VanDaalen en Van de Pluym." Met Koster
als mens kan Volwerk goed opschieten.
Als trainer heeft hij ook wel gezien dat het
geen verkeerde is. „Hij weet hoe het voet
bal in elkaar zit."
Vakman
Van Mario Been zul je evenmin een kwaad
woord horen over Koster. „Hij heeft zijn
zaakjes goed voor elkaai'." Op voetbalge-
bied dan. In het dagelijks leven komt Kos
ter soms een beetje warrig over op Been.
„Dan vergeet hij een afslag of zijn schoe
nen. Dat is heel erg leuk."
Zijn verstrooidheid neemt niet weg dat
Been Koster een prof vindt. „Het is een
vakman. Dat wist ik wel. We vullen elkaar
goed aan en hij laat me in zijn waarde. Het
is niet dat ik helemaal op de achtergrond
sta en hij op de voor-grond." En voetbalvi
sie hoeft Koster Been ook niet bij te bren
gen. Been. „Dat heb je of heb je niet. Ik zie
snel genoeg of een back aan de binnen- of
buitenkant, dekt". Overigens wil Been
volgend jaar met de cursus Coach Betaald
Voetbal beginnen. Met dat papiei-tje wil
hij hogei-op. „Waar dan ook", toont Been
zijn ambities. „Ik wil het hoogste berei
ken."
Virgil Breetveld, een van de twintig selec
tiespelers, heeft in de eerste maanden van
de competitie een goede indruk van Kos
ter gekregen. „Als mens zit hij goed in el
kaar. Als trainer weet hij een goed elftal
neer te zetten. Het is uitgebalanceerd. De
juiste mensen staan op de juiste plaats."
Erelijst
Het maakt voor zowel Mario Been als Vir
gil Breetveld niet uit dat Adrie Koster bij
zijn vorige clubs (Roda JC, Helmond
Sport, Willem II, Eindhoven jen TOP Oss)
geen imponerende erelijst als trainer
heeft opgebouwd. Ze verdedigen hem
zelfs. Mario Been: „De selectie bepaalt je
kwaliteit als trainer". En Breetveld zegt:
„Je mag niet altijd alles verhalen op resul
taten. De voorbereiding en de beleving
moeten goed zijn. Als die niet goed zijn,
valt er voor een trainer weinig eer te beha
len".
Veel eer en misschien nog wel meer glorie
kunnen Koster en zijn Excelsior zondag
ten deel vallen. FC Den Bosch komt naar
Woudenstein voor een rechtstreeks duel
om de koppositie in de eerste divisie. Ver
liest Excelsior, is er niets aan de hand. Bij
winst zet het voormalig lelijke eendje de
volgende stap van de metamorfose naar
een trotse pauw.
Peter Godrie
Cintha Boersma wordt bij het Ne
derlands volleybalteam, dat dins
dag 3 november in Japan het toer
nooi om de wereldtitel opent tegen
Kenia, nog maar door weinig gene
ratiegenoten omringd. Door het
afhaken van Erna Brinkman en
Henriëtte Weersing is het aantal
routiniers gereduceerd tot twee.
Bevreemding wekt het daarom
niet dat de 29-jarige geboren Am
sterdamse meer doet dan van een
doorsnee international ivordt ver
langd. In Boersma schuilt de patro
nes van Oranje.
In Japan tilt Cintha Boersma het aantal
gespeelde interlands boven de vier
honderd. Als recordhoudster loste de
midspeelster vorige week in de oefenin
terland tegen Italië al ex-international
Marjolein de Jong af. De Jong bleef op
394 steken.
Het einde van die serie is nog niet in
zicht, als daar wat privileges tegenover
staan. Boersma is niet meer voor alles te
porren, maar Sydney is bespreekbaar
En dan te bedenken dat ze na de Olympi
sche Spelen van Atlanta nog dacht een
punt te kunnen zetten achter haar inter
land-carrière. De lol was goeddeels ver
dwenen, het volleybal zag ze louter nog
als werk. Bovendien had Boersma zes
jaar lang het volleybal boven alles laten
prevaleren. Familie, vrienden en zelfs
haar eigen lichaam kwamen op de twee
de plaats. „Mijn vriend heeft in al die tijd
begrip gehad voor de situatie."
Nu vindt haar Italiaanse levensgezel het
stilaan tijd worden om de relatie de
hoogste prioriteit te geven. Hoewel hij
nog een keer zwichtte, toen de officieel in
Rome woonachtige Boersma de kans
kreeg om in Brazilië bij de topclub Rexo-
na onder plezierige .omstandigheden
veel geld te verdienen. „Doe wat je het
leukste vindt, zegt hij. Nu kan het nog. Ik
had ook bij Napoli kunnen gaan spelen,
op een half uur rijden van zijn werk."
Op een tegenprestatie broedt Boersma
nog. Een huwelijksaanzoek behoort tot
de opties. Dichter bij huis een club zoe
ken is in de zomer van 1999 aan de orde.
En kinderen zitten ook in de planning.
Maar niet nu. „Moeder wil ik nog wel
eens worden", lacht ze.
Patrones
Een moeder is ze al, menen sommigen.
Moeder van Oranje. Het woord wordt in
het voorbijgaan opgepikt door bonds
coach Pierre Mathieu, die terstond de
vaart uit het onderhoud tussen volley
balster en verslaggever haalt. Hij veron
derstelt niet ten onrechte dat het om
Boersma% rol bij de nationale ploeg gaat
en trekt quasi verontwaardigd fel van
leer: „Moeder is een vies woord. Wil je
dat woord nooit meer laten vallen", ge
last hij. „Kijk naar haar! Jong, fris van
uitstraling."
Kom bij Mathieu, die zich na zijn 'tirade'
uit de voeten maakt, niet aan met onge
paste toespelingen op haar leeftijd. Die
zijn niet gerechtvaardigd. Dat het li
chaam van Boersma na gedane arbeid
om extra ^verzorging smeekt, is moeilijk
een moederlijke behoefte te noemen. Het
kniegewricht is niet helemaal jofel meer.
De zak ijs die Boersma na iedere langdu
rige inspanning op de knie van haar
rechterbeen bindt, is een vertrouwd
beeld geworden. „Twee keer per dag
noodzakelijk. Ook moet ik vier keer per
week extra krachttraining doen. Anders
kan ik niet doorgaan met volleyballen."
Maar om terug te komen op dat 'opge
drongen' moederschap. Moeder worden
is een natuurlijk verschijnsel, vindt ze.
„Ik voel me dus ook geen moeder van het
team."
Patrones is een betere benaming. De rol
van beschermvrouwe is Boersma op het
lijf geschreven. Graag had ze die verant
woordelijkheid nog gedeeld met Hen
riëtte Weersing en Erna Brinkman, maar
beide speelsters wilden hun Italiaanse
broodheer Napoli niet schofferen door
het belang van het Nederlands team
voorop te stellen. De club wilde schade
loos worden gesteld voor de periode dat
het niet over het Nederlandse tweetal
zou kunnen beschikken. Daar wenste de
stichting Topvolleybal Nederland niet
aan mee te doen.
„Van allebei weet i k dat ze nog graag wi 1-
den. Maar voor TVN was het alles of
niets. Financiële consequenties zullen
een rol hebben gespeeld", vermoedt
Boersma. Een oordeel laat ze achterwe
ge. „Ik respecteer hun keuze, maarzonde
is het wel."
Tussenstation
Met iedereen aan boord, met de ploeg die
bij de Olympische Spelen van Atlanta
rij f de werd, had Nederland zich in Japan
nog in het geweld om de medailles kun
nen mengen. Nu is het WK, volgens
bondscoach Mathieu, gebagatelliseerd
tot een tussenstation.
Het belang van een paar individuen
wordt daarmee niet gediend, jammert
Boersma: „Want we hebben ook speel
sters die er klaar voor zijn om op dit WK
te presteren."
Aan de andere kant, beseft ze ook, komt
het de ontwikkeling van het jonge grut
ten goede. Voor de nieuwe generatie is
spelen op niveau het allerbelangrijkste.
Het schort vooral aan ervaring, beweert
Boersma. „Mathieu probeert dat pro
bleem te ondervangen door spelgerich-
ter te trainen. Hij maakt ook minder
uren. Bert (Goedkoop, de vorige bonds
coach. red) constateerde dat de speel
sters fysiek en technisch veel te kort
kwamen. De meesten kenden alleen
maar zo'n soort trainer. Pierre is een an
dere trainer. Dat is voor een groot deel
van de groep wel even moeilijk geweest."
Dat moet niet als kritiek op Mathieu's
voorganger worden uitgelegd, haast
Boersma zich te zeggen „Elk team
maakt een cyclus door. En je hebt ook al
tijd een periode waarin het even stil
valt."
Meer over wat is geweest, wil ze ook niet
kwijt. Dat boek is dicht. De zelf opge
stapte Goedkoop, die na een storm van
kritiek over zijn functioneren, de wijk
nam naar de anonimiteit, is binnen de
speelstersgroep geen gespreksonder
werp meer. „Er is heel veel kritiek ge
weest op ons niveau, maar niemand kijkt
naar de leeftijd van die meiden. Na de
vijfde plaats op de Olympische Spelen
dacht iedereen dat we heel ver weg zou
den zakken, maar je ziet dat we nu toch
terugkomen. Natuurlijk moet er nog veel
in deze jonge speelsters worden geïnves
teerd, maar Nederland is Nederland. We
zakken echt niet voor een periode van
rijf jaar diep weg."
Het is goed dat de speelsters na het WK
uitwaaien naar clubs in heel Europa.
„Net als het goed is geweest dat speel
sters die zelfs helemaal geen eredivisie-
ervaring hadden een jaar hard getraind
hebben. Francien Huurman, Kitty San
ders en Chaïne Staelens hebben zonder
ervaring in de eredivisie wel van Italië
gewonnen. Ervaring moet je opbouwen.
Dat kan alleen maar door veel te spelen.
Boersma blijft wel enige tijd getuige van
dat proces. Eerdere pogingen om zich los
te maken van het Nederlands team haal
den tenslotte ook niets uit. „Goedkoop is
mij altijd blijven bellen en heeft voort
durend op mijn gevoel ingepraat. Tegen
Mathieu heb ik ook honderd keer gezegd
dat ik het niet meer zou doen. Maar toen
ik in een Italiaanse krant las dat Neder
land een EK-kwalificatiewedstrijd had
verloren en het aankwam op de wed
strijd in Tsjechië, kon ik het niet loslaten
en heb ik Pierre zelf gebeld. 'Als je me no
dig hebt in Tsjechië kom ik', zei ik. Ik had
weken niets gedaan, maar we wonnen.
Kennelijk ben ik te begaan met het lot
van het Nederlands team."
door Edwin Alblas
In volleybalster Cintha Boersma schuilt de patrones van Oranje, foto GPD/WUGO
