Als je oud bent heb je nog steeds rechten Misschien heb ik iets van een kleine schoolmeester reportage zaterdag 3 oktober 1998 25 Van den Heuvel blijft strijden tegen vervlakking Het aantal particuliere tehuizen voor ouderen neemt toe. Onlangs meldde projectontwikkelaar Altus uit Houten dat hij 30 tehuizen wil gaan bouwen. Ons land telt nu zo'n 100 privé-instellingen. Het zijn nu vooral vermogende ouderen die daar verblijven, maar in de nabije toekomst is deze voorziening ook bereik baar voor 'gewone' 80-plussers. Slechts 15 vierkante meter om op te wo nen. Elke dag om 12.00 uur wax-m eten, omdat het schema van het tehuis dat voorschrijft. Gedwongen overplaatsing naar een zaaltje met vijf anderen als je hulpbehoevender wordt, De groep ouderen die het accepteert om zo hun laatste levensjaren te slijten, neemt af. Een particuliere kliniek biedt uitkomst voor de bejaarde die zich een individu wil blijven voelen. Directeur H. Langerhorst van privéte- huis 'Sparrenheuvel' in Bosch en Duin: „Als je oud bent, heb je nog steeds rech ten. Baas over eigen zorg. De omgeving waar je je laatste jaren doorbrengt, zou zo veel mogelijk een voortzetting van je eigen huis moeten zijn." Ze vindt het idioot, dat het verzorgings huis bepaalt tegen welke gordijnen ou deren moeten aankijken, hoe laat ze naar bed moeten en wanneer ze krentenbrood krijgen. De oud-verpleegkundige bewoont de bo venste verdieping van een villa; beneden zijn tien appartementen voor bejaarden. Die kunnen in Sparrenheuvel blijven, ook als ze terminaal zijn. „Ik vind de si tuatie in verpleeghuizen bijna onmense lijk. Wie daar ligt, deelt soms een kamer met vijf anderen en heeft alleen maar een eigen bed plus nachtkastje. De verple ging beslist, wanneer die persoon mag plassen. Bezoekuren zijn vastgelegd." Vooroordeel Haar bewonex-s hebben veel meer vrij heid. Het vooroordeel wil, dat de luxe al leen voor welgestelden is weggelegd. Dat mag nu de praktijk zijn, over een aantal jaren kan een veel grotere groep gebruik maken van zo'n voorziening. In Nederland zijn er tegen de 1,000 ge is dan wel opeens eenheidsworst voorge schoteld moeten krijgen? Flexibiliteit is het motto, Bijleveld ver wijst naar het nieuwe tehuis Bloemendal in Baarn. „Dat draait, zij het met onder steuning van de thuiszorg, als hotel. On ze bewoners verblijven immers ook gere geld in het buitenland." Maar ook in het kleine moet iets geregeld kunnen worden, „Als mevrouw gewend was elke zaterdag naar de bloemen markt te gaan en ze wil dat voortzetten, dan zorgen wij daarvoor. Dat valt te re gelen, maar er hangt een prijskaartje aan." Dat zou iedere tachtiger wel willen, maar menigeen kan het nu nog niet beta len. Daar valt echter het nodige op af te dingen. Een hulpbehoevende bejaarde die thuis 24 uur per dag verzorgd en ver pleegd wil worden, dient daar soms 16.000 tot 24,000 gulden per maand voor te*betalen. Een regulier verzorgings- óf verpleeg huis vraagt een eigen bijdrage. Voor mensen met een fors inkomen kan die op lopen tot 3450 gulden per maand. De be woner van een privéklinick is meer kwijt, maar de zorgbedragen zijn fiscaal aftrekbaar. Netto komen de uitgaven overeen, In de toekomst is deze voorziening ook bereikbaar voor de middenklasse. Verze keraars bieden klanten zogeheten per soonsgebonden budgetten. Dan krijgen de patiënten, afhankelijk van de mate van hulpbehoevendheid, een bepaald bedrag om zqrg in te kopen. Daar zou de verzorging en verpleging van zo'n privé- kliniek uit betaald moeten worden vol gens de belangenorganisatie. De NeVeP is in een honderdtal gevallen bezig via een soort proefprocessen dit voor elkaar te krijgen. Overigens zit er een generatie aan te ko men die niet van rijke komaf is. maar zich toch deze luxe kan veroorloven. De werknemers van nu hebben bijna alle maal uitzicht op een riant pensioen en dus hebben ze meer geld beschikbaar als ze naar een tehuis willen/moeten. Ineke Inklaar Eén van de bewoners in het privétehuis Sparrenheuvel. foto's Jaap de Boer Een strikte scheiding zoals in de gesubsi dieerde wereld tussen verzorgingshuis en verpleeghuis bestaat niet bij dit parti culiere initiatief. De NeVeP garandeert, dat een oudere kan blijven zitten waar die zit. De voorzieningen vallen onder het staatstoezicht voor de volksgezond heid. Voorzitter mr. P. Bijleveld erkent, dat de huidige bewoners van NeVeP-tehuizen een maatschappelijke bovenlaag vor men. Mensen die 't zelf kunnen betalen of die kinderen hebben met genoeg geld om hun ouders een plezierige levensavond te bezorgen. Bewoners komen uit ban kiersfamilies, zijn directeur geweest van een oliemaatschappij. Deze mensen wil len hun luxe omgeving voortzetten. Op name in een gewoon bejaardenhuis zien ze niet zitten. Privacy Bovendien hebben ze, net als hun minder vermogende leeftijdgenoten, weerstand tegen grote instituten. Ze willen ruim wonen met voldoende privacy. Als ze zorg nodig hebben, kopen ze die in De maandbedragen variëren afhankelijk van de hand- en spandiensten van 4.000 tot 9.000 gulden. De redenering van de NeVeP is simpel: niet iedereen rijdt op dezelfde fiets, woont in hetzelfde huis, heeft hetzelfde werk. Waarom zou iemand als hij ouder wone bejaardenoorden met 130.000 plaatsen; er zijn 50.000 verpleeghuis bedden voor ernstig hulpbehoevenden. Vorige week maakte projectontwikke laar Altus bekend 30 tehuizen (voor ver zorging én verpleging) te willen bouwen. Doelgroep: zo'n 90.000 vermogende ou1 deren. Dat wordt dan een forse uitbreiding van het bestand. Ons land telt nu zo'n 100 privé-instellingen. Daarvan is 90 pro cent aangesloten bij de NeVeP de Neder landse Vereniging van Particuliere woonzorgvoorzieningen voor ouderen. Het overgrote deel van deze tehuizen be vindt zich in midden-Nederland en in de regio Den Haag, Daar wonen zo'n 2400 doorgaans vermogende 85-plussers; daar worden ze verzorgd. De voorzienin gen zijn veelal opgericht door mensen met een staat van dienst in de gezond heidszorg: directeuren van zo'n vestiging zijn oud-psychiater, oud-hoofdver pleegkundige, oud-huisarts. Soms gaat het om een villa met zes 'gasten', soms om een kliniek met 55 inwoners. „We zitten niet te wachten op gelukszoekers die snel veel geld willen maken. Tot op zekere hoogte zijn de initiatiefnemers idealis ten", typeert voorzitter mr. P. Bijleveld van de NeVeP. „Ze krijgen geen cent sub sidie. En het vergt toch een 10 a 12 mil joen gulden aan investering voor een te huis met veertig eenheden." Het privétehuis Sparrenheuvel in Bosch en Duin. A ad van den Heuvel (63) behoort tot een uitstervend ras. In het vaderlandse tv- oerwoud vol amusement, spelletjes en show is de nestor één van de steeds zeldzamer wordende programmamakers die via het massamedium de kijker bewust willen maken van de misstanden in de wereld. Voordat hij zich in de Spaanse zon nestelt en zich geheel toelegt op het schrijven van detectives, laat hij nog twee jaar zijn 'gebrul' horen. „Ik lijk misschien op de kleine schoolmeester, maar ik heb nog steeds het idee dat het niet nutteloos is wat ik doe. Het is geen snippers in de wind gooien." Niet dat hij ontevreden is, maar Aad van den Heuvel was het liefst als een soort Frederick Forsyth in het leven geko men. Lekker een jaar lang over de hele wereld zwerven, onderzoek doen voor een nieuwe thriller en je dan terugtrekken achter je tekstverwerker. „En je boeken worden ook nog als bruin brood verkocht. Dat is het leven." Van den Heuvel ziet zichzelf al zitten in Zuid-Spanje, waar hij sinds enige jaren een huis bezit. Daar, tussen Marbeïla en Gibraltar, komt de programmamaker tot rust en vindt hij cle tijd voor zijn 'andere hobby': het schrijven van detectives. „.De ze zomer heb ik er op mijn gemak de druk proeven van mijn nieuwe boek kunnen bekijken. Dat komt begin november uit en heet 'Een verre moordenaar'. Het speelt in een Afrikaans land waar de ene helft van de bevolking de andere uit moordt." Het woord Afrika is gevallen. Als hij op het balkon van zijn Spaanse huis staat, ziet Van den Heuvel bij helder weer de kust van het werelddeel waarmee hij een onlosmakelijke band heeft. Tijdens zijn lange carrière als journalist en televisie maker was Van den Heuvel er getuige van hongersnoden, oorlogen en slachtpartij en. In het voorjaar maakte hij voor de KRO nog een rondreis door het continent. Als vervolg op de documentaireserie 'Vier presidenten en een koning' ging hij nog eens langs bij enkele staatshoofden. Het resultaat was deze zomer te zien in de reeks 'President in Afrika'. Mogelijk was dat zijn laatste bezoek aan Afrika. Voor de KRO in elk geval. Op 18 oktober begint hij aan zijn tiende en laat ste seizoen van het consumentenpro gramma 'Ook dat nog!Daarna wil hij op televisie nog één kunstje doen en dan vindt hij het welletjes. „Ais slotstuk wil ik een serie maken over de erfgoederen van de mensheid, over monumenten die de mens ooit heeft gebouwd en die bewaard moeten blijven. Zoals de Taj Mahal in In dia en de Borobuclur in Indonesië. Met de LTnesco heb ik daarover al gesproken. Ik wil aan elke aflevering een thema koppe len. Laten zien hoe de ené cultuur op de andere bouwde. In feite is alles rond. Het idee staat op papier. Het is alleen een kwestie van twee miljoen gulden. Dat be drag moet nog ergens vandaan komen." Vernieuwing Tot augustus volgend jaar, als zijn con tract met de KRO afloopt, heeft Van den Heuvel de tijd om die centen te vinden. Voorlopig is hij echter druk met de voox-- bereiding van de komende afscheidstour- nee van 'Ook dat nog!' „Nog een jaar en dan moet mijns inziens de bijl erin: ik er uit, het hele presentatieteam eruit. Men sen van buitenaf moeten dan maar eens Aad van den Heuvel: „Als je door Afrika reist, reis je echt van het jaar nul naar 2000." foto Ton Kastermans De redactie van 'Ook dat nog' overlegt. foto Jos Pou lissen gaan brainstormen over het vervolg van deze formule. Want ik neem aan dat de KRO er wel mee wil doorgaan. Wekelijks komen er nog tientallen brieven binnen. Het zou zonde zijn om die te laten liggen. Maar na tien jaar is het gewoon tijd voor vernieuwing." „Het succes heeft ons ook een beetje ach tervolgd. Mij althans. Terwijl het pro gramma eigenlijk uit noodzakelijk kwaad is geboren. Negen jaar geleden vex-brak de KRO namelijk alle banden met Joop van den Ende, omdat hij een eigen televisiestation wilde beginnen. Dat TV10 is toen schandelijk genoeg niet dooi'gegaan, tussen twee haakjes. Daarna hebben we de hele boel verkocht aan Luxembux-g en al dat geld stroomt nu naar dat groothertogdom. Eigenlijk te gek voor woorden. Maax-, de KRO brak dus xxxet Van den Ende en de omroep zat opeens zonder amusement. Men heeft toen de rechten van het uitex-st succesvolle programma 'That's Life' gekocht en mij gevx-aagd of ik er iets mee wilde doen. Dat wilde ik wel, maar dan in een andere fox-mule. In 'That's Life' zat bijvoorbeeld veel minder concu- mentenproblematiek dan in 'Ook dat nog! en meer cabaret. Eigenlijk lijkt 'Ook dat nog!helemaal niet op 'That's Life', maar we moeten nog wel steeds voor de rechten betalen." „Ik zal straks zeker met weemoed af scheid nemen van 'Ook dat nog!' Ik doe het nog steeds met veel plezier. Af en toe had ik last van een dipje. Vooral als er ie mand uit het team stapte. Erik van Muis winkel is bijvoorbeeld weggegaan en nu stopt Bavo Galema er dus mee. Komend seizoen, en dat vind ik wel weer een aai'di- ge uitdaging, vex-vangen we hem door steeds een andere gast. Karin Bloemen komt bijvoorbeeld, en Koos Postema, El len Pieters, dat soox-t mensen. In de voor laatste uitzending komt Ex-ik tenig en in de laatste zit Bavo." Toevallig Van den Heuvel heeft er dan 38 jaar bij de 'katholieke' opzitten. Een indrukwek kende periode, waarin hij zich ondei"- scheidde door pi'ogramma's en reportages die de kijker aan het denken moesten zet ten en dat ook deden. Texwijl hij in 1960 eigenlijk puur toevallig in het televisie vak vex-zeild raakte. Van den Heuvel moest een verhaal schx-ijven over spox-t op televisie en had een intex-view-afspraak gemaakt met Jan Castelijns, destijds di recteur televisie bij de KRO. „Die man vx-oeg naar mijn leeftijd en naar het bei'oep van mijn vader", herixxnex-t Van den Heuvel zich. „Hij dacht dat ik kwam solliciteren. De KRO zocht namelijk ie mand voor met name de sport. Drie dagen later was ik aangenomen, tex-wijl ik abso luut niets van televisie wist. Ik had thuis niet eens een toestel staan." Een klein jaar later kreeg Van den Heuvel de opdracht 'een soort actualiteitenpx-o- gramma op poten te zetten'. Dat werd het legendaiische Brandpunt. „De eerste twee jaar maakten we absoluut geen ac tualiteitenprogramma. Meer een familie- magazine met spelletjes. Door de komst van cameraman Piet Kaart veranderde dat eigenlijk. Ik ging met hem op stap en we maakten reportages van de bouw van de Bex-lijnse Muur en over de px-oblemen in Belgisch Kongo. Dat waren goede items, maar ze detoneerden met de rest van het programma. Toen is besloten van Bx-and- punt een echte actualiteitenrubx-iek te maken." Met veel succes. Brandpunt groeide in koi-te tijd uit tot 'een progx-amma met springstof', zoals de toenmalige eindre dacteur Richax-d Schoonhoven het uit drukte. Tijdens de roerige jaren zestig zwierf het team van Brandpunt 'in hemdsmouwen over de wereldbol'. Bij Van den Heuvel werd in die tijd het besef geboren dat televisie een bruikbaar in strument is in het kader van ontwikke- lingssamenwex-kiixg. „Ieder mens krijgt wel een beetje een tik van de molen. Ik kreeg hem toen ik met ei gen ogen zag dat het er in verschillende delen van de wereld wel heel bar aan toe gaat. Voor Bx-andpunt x-eisden we naar landen in de Dei'de Wereld. We gingen naar aardbevingen, ovei'stromingen en de oorlog in Vietnam. We waren in feite de eersten die de grenzen van de Nederland se tv-kijker voorbij Zundeid legden. Het was de tijd van Jan Pronk en met z'n allen hadden we het idealisme van een maak bare samenleving. Dat is altijd blijven hangen. De huidige liefde voor Afrika is in feite onbewust gegroeid. In Azië en La- tij ns-Amexika zag je het in de jax~en tach tig beter gaan, maar Afrika stagneex-de op een 'fantastische' manier. Automatisch ben ik nxe op dat continent gaan concen- ti-eren. De fascinatie kwam vervolgens vanzelf. Als je door Afx-ika reist, i'eis je echt van het jaar nul naar 2000. In één land zie je ïxiensen nog ixx hun blote reet lo pen, texwijl axxdex-en dx-uk 'e-mailen' met Europa." Strijd De komende twee jaar blijft hij tegen de toenemende stroom van de vex-vlakking op de Nederlandse televisie in strijden voor 'bewustmakende' zendtijd. „Want - en dat klinkt misschien een beetje hoog dravend, maar ik meen het oprecht - ik blijf het idee houden dat er altijd mensen op dit soort documentaii'es zitten te wachten of zich realisex-en 'oh, zit het zo'. Misschien is het iets van een kleine schoolmeestei", maar ik denk dat het niet nutteloos is wat ik doe. Het is geen snip pers in de wind gooien." „Ik vind het zelfs eeix misvatting om te denken dat er voor dergelijke program- ma's geen belangstelling is. Deze week zag ik bijvoorbeeld een boeiende docu mentaire over Eschex-, maar die wox-dt dan om half twaalf 's avonds uitgezonden. Als iemand de volgende dag vroeg zijn bed uit moet, haakt hij natuurlijk af. Texwijl ik geloof dat er genoeg mensen zijn die dat willen zien. Kijk maar eens hoe goed die Escher-tentoonstelling wordt bezocht." Het moge duidelijk zijn dat Van den Heu vel de toenemende macht van de kijkcij fers in omi-oepland betreurt. Volgens hem wox-dt daardoor elke ci-eativiteit doodge slagen. „De netmanagers gaan steeds meer de dienst uitmaken. En persoonlijk heb ik niet zoveel vertrouwen in Joop Daalmeijer (de netmanager van Neder land 1). Ik heb geen enkel contact met die man en dat. vixxd ik al een veeg teken. Erlo- pen hier tientallen programmamakers rond die Daalmeijer ook nog nooit hebben ontmoet. In mijn ogen is dat een rai*e orga nisatie." Creativiteit „Ik wil er maar mee zeggen dat de televi sie het px-oduct moet zijn van de program mamakers en niet van iemand die van achter zijn bureau zegt hoe het moet. De tv en radio bestaan, net als een krant en een tijdschrift, bij de creativiteit van de medewex-kex-s. Als je geen gebruik maakt van die creativiteit ben je reddeloos verlo- reix. Ik geef toe dat ik tegenwooi'dig soms met enige jaloezie naar Nederland 3 kijk, waar je bij de VPRO en de VARA nog iets van de dwarsheid van de mensen merkt. Paul de Leeuw is natuurlijk een feno meen, maar hij is niet va n de ene op de an dere dag opgedoken. Door de jaren heen is hij gevormd, hij heeft een paar vergissin gen mogen maken en is nu iets unieks in de wereld." „Helaas is hij een uitzondering Ik zie steeds meer hetzelfde. Horizontale pro- gx-amnxering is nu weer het toverwoord. Vreselijk. Iedere onvoorspelbaai-heid, ie dere verrassing, ieder experiment wordt daanxxee uitgebannen, Ik ben oud genoeg oixi te begrijpen dat dat idee wel weer een keer zal verdwijnen, maar op die manier het lijkt wel of we steeds weer het wiel moeten uitvinden." Eric de Bie Afrika lxeeft het hart van Van den Heuvel gestolen. 1-Iier is hij in ge sprek met president Konmare van Mali.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 25