Meer kansen met Innovatieteam
m
PZC
Telefoon als symbool voor
eenzaamheid in monoloog
Porgy Bess opent seizoen
met jazz-zwaargewichten
Schouwse Rabobank tevreden ondanks lagere winst
Mijlpaal
Regio
Bank
Hulpverlener moet
oudere niet helemaal
onzelfstandig maken
r**Vöë?®
1 v
zeeland
;20
Nieuw onderdeel Project Maatschappelijk Ondernemen Noord-Beveland
in detail
ondernemend zeeland
wÊ
kunst cultuur
Zuid-Afrikaanse auteur
Venter in Middelburg
vrijdag 2 oktober 1998
door Richard Sandee
WISSENKERKE - Het Project
Maatschappelijk Ondernemen
dat in de maand mei in de ge
meente Noord-Beveland van
start is gegaan, wordt uitge
breid met een 'Innovatieteam'.
Mosselhandel Hollestelle uit
Yerseke neemt zondag deel aan
de Open Bedrijvendag. Bezoe
kers krijgen een rondleiding en
mogen na afloop een portie
mosselen verorberen.
ABN Amro Middelburg
houdt morgen van 9.30 tot
16.00 uur in het kantoor aan de
Kousteensedijk een beleggers-
markt. Er worden lezingen ge
geven over de euro en aandelen
en er zijn infoi-matiestands
over onder meer beleggings
fondsen en fiscaal vriendelijk
beleggen.
Europatuin Goes houdt mor
gen van 10.00 tot 16.00 uur een
voorlichtingsdag over het win-
terklaar maken van vijvers.
Vijverspecialisten vertellen
onder meer hoe de vissen het
best op de koude maanden
kunnen worden voorbereid.
Deurloo meubelen en bedden
aan het Haringvlietplein in
Zierikzee houdt van morgen 3
tot en met 10 oktober een
'Noorse show' van Scandinavi
sche zitmeubelen. Door het ge
bruik van hoogwaardige mate
rialen als massief beukenhout
staan de meubelen uit het hoge
noorden bekend om hun lange
levensduur.
De aquamarijn uit Veere,
handelaar in mineralen en sie
raden, doet zondag mee aan
Open Bedrijvendag. De zaak is
vanaf 10.00 uur open.
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
Dat moet de kans van slagen
voor beginnende en uitbrei
dende ondernemers vergroten
door het geven van cursussen
en begeleiding.
Begeleiden van ondernemers
in de gemeente is waar het Pro
ject Maatschappelijk Onder
nemen van meet af aan om
draaide. In het kader hiervan is
bedrijfsconsulente Aly Wisse
aangesteld. Zij is sinds mei het
aanspreekpunt voor 'iedereen
die iets wil beginnen.'
Het Innovatieteam moet de
kansen op succes voor onder
nemers in de streek verder
vergroten. Een belangrijk in
strument daartoe is de cursus
Algemene ondernemers vaar
digheden (AOV) die in decem
ber van start gaat. „Dat is in
steeds belangrijker wordt", al
dus Wisse. Daarnaast kunnen
ondernemers die ooit al het
middenstandsdiploma haal
den hun kennisniveau opvijze
len door aparte modules uit de
feite de opleiding voor het oude
middenstandsdiploma, maar
dan met een plus. Hierin wordt
extra nadruk op marketing ge
legd, omdat we denken dat dat
cursus te volgen. Bovendien
krijgen startende ondernemers
na de cursus nog eens begelei
ding van het Innovatieteam.
Naast de provincie Zeeland en
de gemeente Noord-Beveland
participeren ondermeer de Ka
mer van Koophandel, Stich
ting Ondernemers Klankbord
en de Land- en tuinbouworga
nisatie (LTO) Noord-Beveland.
Wat ook tot de taken van het in
novatieteam behoort, is het af
nemen van een 'in-take' ge
sprek met een ondernemer die
ergens aan wil beginnen. Wis
se: „.Daarin wordt onder meer
nagegaan of ze de consequen
ties van wat ze willen goed
overzien." Het nut van het Pro
ject Maatschappelijk Onder
nemen staat voor de bedrijfs
consulente als een paal boven
water. „Acht van de tien star
tende ondernemers moeten
binnen een jaar afhaken. Als
zoiets je overkomt, is dat
enorm ingrijpend. Dat probe
ren we te voorkomen." En er
wordt dankbaar gebruik ge
maakt van de diensten: „Ik
wordt bedolven onder het
werk.
In totaal zijn er al 28 onderne
mers bij me langs geweest, en
voor 10 ben ik op dit moment
aan de slag."
door Willem van Dam
ZIERIKZEE - De Rabobank
Schouwen-Zierikzee heeft het
in 1997 goed gedaan. De
eilandelijke Rabobank, met
vestigingen in Zierikzee, Brou
wershaven, Burgh-Haamste-
de, Nieuwerkerk, Renesse en
Scharendijke, boekte een net
to-winst van 2,2 miljoen gul
den. Dat blijkt uit het recent
verschenen jaarverslag '97
De winstcijfers zijn iets lager
dan in '96. Desondanks tonen
bestuur en directie van de Co-
operatieve Rabo-Bank Schou
wen-Zierikzee zich zeer tevre
den met de bereikte resultaten.
„Hoewel de concurrentie op
het gebied van financiële
dienstverlening verder is toe
genomen, hebben we goed kun
nen inspelen op de toegenomen
vraag naar adviezen, diensten
en producten."
De bank constateert op het ge
bied van de kredietverlening
een sterke toename; meer dan
veertien procent. In totaal
groeide de kredietportefeuille
met 52 miljoen tot 411 miljoen
gulden. Dat is vooral toe te
schrijven aan de ontwikkelin
gen binnen het bedrijfsleven.
Bedrijven investeerden - gesti
muleerd door het gunstige
econmische klimaat - meer dan
in de afgelopen jaren. In de re
creatie- en horecasector was
door Lineke Broos
KAPELLE - De Regio Bank in
Kapelle vierde donderdag
feest. Omdat de dames I. G.
Costa en A M. Mulder er een ef
fectenhypotheek afsloten,
werd de grens van drie miljard
gulden aan verstrekte hypo
theken bij Regio Bank over
schreden. Een mooie mijlpaal,
vond de bank.
Volgens directeur J. M.
Scheepstra hebben Costa en
Mulder met de effectenhypo
theek een goede keus gemaakt.
„Het gaat hier om een beleg
ging op lange termijn, dus het
risico dat er iets mis gaat is heel
erg klein. Bij een effectenhypo
theek wordt alleen fiscale rente
betaald. Van een deel van het
1J1I8
De dames Mulder en Costa kregen van de bank een tuinbank aangeboden.
foto Willem Mieras
geleende bedrag wordt een
aandelenportefeuille gekocht.
Tijdens de looptijd groeit de
belegging aan tot een substan
tieel bedrag waarmee de hypo
theek wordt afgelost. Door de
ze constructie blijven de netto
maandlasten vaak verrassend
laag."
het investeringsniveau hoog.
De middenstand liet zich even
min onbetuigd.
In de agrarische sector waren
de investeringen die door de
bank moesten worden gefinan
cierd, minder spectaculair. In
de akkerbouw werd veel geïn
vesteerd in schaalvergroting.
Volgens de Rabobank zijn in de
agrarische sector forse investe
ringen nodig in verband met
maatregelen die door de rijks
overheid worden opgelegd.
„Schaalvergroting is vaak
noodzakelijk om in te kunnen
spelen op deze maatregelen,
waarb'ij de uitgangspunten
veelal duurzaamheid en een
milieuvriendelijkere productie
zijn. De forse investeringen
zijn alleen rendabel te maken
als bedrijven een minimale
grootte hebben."
De Rabobank voorziet dan ook
een afname van de kleinere
agrarische bedrijven en een
toename van de grotere.
Ondanks de groei die de Rabo
bank Schouwen-Zierikzee
doormaakt, moesten in 1997
enkele pijnlijke beslissingen
worden genomen. Zo besloten
bestuur en directie de zittingen
te Serooskerke en in het ver
zorgingshuis Borrendamme in
Zierikzee op te heffen. „Hand
having zou tot onaanvaardba
re hoge kosten hebben geleid en
risico voor ons personeel."
Tegenover de opheffing van een
aantal voorzieningen staat de
ingebruikname van een ver
nieuwd Rabobankkantoor te
Renesse.
door Inqrid Huibers
HEINKENSZAND - 'Mam, zei
m'n dochter, Anne Tineke
kleedt je uit waar je bij staat.
Maar uitgekleed word ik sowie
so door Jan en Alleman en ge
wassen en de tanden uit m'n
mond gehaald en op de pot ge
zet'. Theatergroep Encore ver
beeldde donderdagmiddag in
Heinkenszand een conflict tus
sen een oudere en de hulpverle
ning. Met als thema 'Afhanke
lijkheid van thuiswonende
ouderen van thuiszorg en hulp
verlening' hield het comité Dag
van de Ouderen Borsele een
symposium.
Overheidsbeleid is er sinds en
kele jaren op gericht om oude
ren zo lang mogelijk thuis te la
ten wonen. Daardoor raken
hulpbehoevende ouderen steeds
meer aangewezen op allerlei
hulpverleners die aan huis ko
men. De oude dame uit het to
neelstuk somt ze tot groot
vermaak van de aanwezige ou
deren even op: „De kapper, pe
dicure, trombosedienst, tafeltje
dekje, vrijwilliger voor huisbe
zoek, maatschappelijk werk
ster."
Pleidooi
Veel weerstand, maar ook be
wondering riep W. H. J. Mar-
kestijn met haar inleiding op.
Als directeur van een tweetal
zorginstellingen in Rotterdam
hield zij een heel pleidooi voor
Advertentie
doPóc
,e<
het bevorderen van de zelfstan
digheid van ouderen.
Met de kreet 'helpen met de
handjes op de rug', legde ze uil
dat het stimuleren van ouderec
vaak een enorme omschakeling
voor de verzorgers betekent
„Verzorgers denken toch nog
vaak, 'iemand wassen gaat snel
ler dan iemand te begeleiden zo
dat hij zichzelf kan wassen'."
Fysiotherapie
Deze zelfstandigheidsbevorde
ring moet volgens Markestijt
tot 'de pijngrens' gaan. „Ook ai
doet je hand pijn, het is tocl
goed om toch bijvoorbeeld ti
proberen zelf een kopje koffieli
pakken. Dan wordt die hant'
misschien minder stijf." Op dit
manier heeft niet alleen de ou
dere daar baat bij, maar word
ook de over hei dsportemonnes
gespaard. „In dit geval beteken'
het misschien iets minder dun
fysiotherapie."
Dit verhaal stuitte zeer tegen d>
borst van Nellie de Rijk ui
Hulst. „Als ik moe thuiskon
dan betekent verzorgen vt»
mijdat mijn man een kopje kof
fie voor me zet. En niet dat k
me de koffiepot wijst en het m
zelf laat doen." Werkzaam ai
zorgcoördinator voor ouderen:
ze zeer betrokken bij het them
van de middag. „Ouderen st
muieren om zelfstandig te blij
ven is prachtig, maar er kon
een tijd dat thuis blijven vo«
sommige mensen echt afzien u
En dan vind ik het treurig dab
voor een aantal ouderen gewoo
geen plaats is."
Jan Scheele (78) uit Retranch
ment gelooft juist wel in de aat
pakvanMarkestijn. „Ikkomu
de landbouw", zei hij. „En dai
heb ik één ding geleerd. Je me
het eten niet naar de koele
brengen, maar de koeien me
ten zelf naar het eten toeki
men." Scheele vindt het jui
goed om ouderen te stimulere
zo lang mogelijk zelfstandig'
blijven.
Alom gehoor vond de harte
kreet van sociaal ethicus J.i
Scheffers. „Dat je als oude
niet meer zelf kunt bepalen of
een ochtendje wil uitslape
omdat de thuiszorg alleen a
half negen 's ochtends kan
men, moet veranderen. Hoe\r
er hulp geboden wordt, ót
breekt het vaak aan zorg en c
baart me grote zorgen."
Tilly Meijeren speelt stuk van Judith Herzberg
door Ernstjan Rozendaal
VLISSINGEN - Hoewel De Ca
racal van Judith Herzberg een
monoloog is, komende zaterdag
en zondag in Vlissingen ge
speeld door de Middelburgse
actrice Tilly Meijeren, komen in
het stuk toch verschillende per
sonages tot leven.
Meijeren speelt een vrouw die
wacht op een telefoontje dat een
jaar geleden werd afgesproken
en haar hele leven zou kunnen
veranderen. Ondertussen belt
ze en wordt ze gebeld. „Het pu
bliek hoort de andere bellers
niet maar uit reacties van de
vrouw wordt toch duidelijk wat
voor mensen het zijn", zegt
Meijeren. „En natuurlijk on-
staat ook een steeds duidelijker
beeld van de vrouw waarnaar
men zit te kijken."
Meijeren - televisiekijkers ken
nen haar mogelijk als de moeder
uit het recente voorlichtings
spotje over donorregistratie -
maakte enkele jaren geleden in
druk met haar vertolking van
Shirley Valentineook een mo
noloog. „Toen had ik ook al dit
stuk van Herzberg op het oog",
vertelt ze. „Ik moest een keuze
maken, maar het stuk is nooit
uit mijn gedachten verdwenen.
Ik heb het op de plank laten lig
gen, altijd met het idee om het
nog eens op te voeren. Het is na
melijk een heel leuk toneelstuk
dat ook veel diepgang heeft.
Herzberg beschikt over een ge
voel voor humor dat mij gewel
dig aanspreekt. Niet van lachen,
gieren, brullen, maar meer met
steken onder water. Mensen die
bepaalde dingen doen en daar
mee tussen de regels door laten
zien waarom het gaat. De ma
nier ook waarop zoiets gaat, dat
terloopse, dat vind ik leuk."
Publiek
Door het gebruik van de tele
foon wijkt De Caracal af van de
meeste toneelmonologen, aldus
Meijeren. „Monologen zijn vaak
aan het publiek gericht. Het zijn
verhalen die iemand vertelt. In
De Caracal praat ik niet zozeer
tegen het publiek als wel tegen
mensen die ik aan de telefoon
Tilly Meijeren in De Caracal.
heb. Het publiek zit daar als on
zichtbare toeschouwer bij. Dat
roept vragen op. Met wie praat
ze? Wat is de connectie tussen de
bellers?"
Over de afloop wil Meijeren
weinig kwijt, omdat het stuk
zijn spanning verkrijgt door de
raadselachtigheid rond het ene
telefoontje waarop wordt ge
wacht.
De hoofdpersoon van De Cara
cal is in feite een eenzame
vrouw, bevestigt Meijeren. „Ik
wil een vrouw laten zien van
vlees en bloed die zit te wachten
op dat ene telefoontje. Hoe gaat
ze daarmee om? Ze heeft wel
contacten naar buiten toe. Dat
blijkt alleen al uit de telefoon
tjes, maar ook uit de tekst. Het is
geen zuurpruim, niet iemand
die nooit haar huis uitkomt, Ze
werkt ook. Maar van binnen is
ze wel degelijk eenzaam. Dat is
natuurlijk door Herzberg ook zo
uitgewerkt. Zo'n vrouw die
communiceert via de telefoon,
dat heeft betekenis."
Meijeren speelt graag monolo
gen. Hoewel ze de voorberei
ding niet helemaal op haar een
tje hoeft te doen - in dit geval
werkte ze samen met regisseur
Josien de Graaf en decoront
werper Olav Fakkeldij - geeft
het solotheater haar de moge
lijkheid te bepalen wat ze doet
en hoe. „Ik kan zelf mijn stuk
ken kiezen en als er iets fout
gaat op toneel, ligt dat alleen
aan mijzelf en niet aan een an
der. Natuurlijk verzucht ik wel
eens dat ik het maar beter nooit
had kunnen doen, maar dat is
altijd tijdelijk. Het zijn denk ik
toch de rollen die mij aantrek
ken. Ik speel ook met anderen
boor. Bij theatergroep Weder
zijds heb ik samen met Bram
Kwekkeboom Mirad, een jon
gen tut Bosnië gedaan. Ik geloof
wel dat monologen spannender
zijn voor een acteur. Met samen
spel kun je veel van elkaar op
vangen, samen naar iets toele
ven en samen napraten over wat
je op toneel hebt gedaan. Dat
doe ik nu alleen en en af en toe
denk ik: 'Red ik het wel?' Alles
rust op je eigen schouders. Dat
heeft dus zijn enge en zijn leuke
kanten."
De Caracal door Tilly Meijeren in
het Vestzaktheater in Vlissingen, za
3 okt om 20.30 uur en zo 4 okt om
15.30 uur.
Reserveringen: vri van 12-14 uur op
0118-465624 of do en vri van 19-21
uur 0118-636162.
- Pr,
is
Eben Venter
doorErnst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Zaterdag 3 oktober bezoekt de Zuid-Afrikaanse
succesauteur Eben Venter De Drukkerij in Middelburg. In een in
terview met Lidewijde Paris zal hij vertellen over zijn verhalenbun
del Witblitz en de romans Foxtrot van die vleiseters en Ek stamel, ek
sterwe, waarvan de laatste onlangs in het Nederlands is vertaald als
Ik stamel, ik sterf.
„Venter is eenvoudig die sterkste nuwe skryftalent hier rond van die
laaste tien jaar of so - en die man woon in Australië!", schrijft de
Zuid-Afrikaanse criticus Barend J. Toerien bijna verontwaardigd.
Eben Venter (1954) is opgegroeid op een schapenfarm in Karoo. Tij
dens zijn diensttijd in het Zuid-Afrikaanse leger vocht hij in wat hij
zelf noemt 'de vuile oorlog' aan de grens met Angola en Namibië .Hij
doceerde filosofie aan de universiteit van Potchefstroom, maar
emigreerde naar Australië toen in 1986 in Zuid-Afrika de noodtoe
stand werd afgekondigd. Hij bleef schrijven in het Zuid-Afrikaans.
Allebei zijn romans zijn in zijn geboorteland onderscheiden met de
W. A Hofmeyer Prijs voor beste literaire roman van het jaar.
Ek stamel, ek sterwe is nu vertaald. Het boek gaat voor een groot
deel over de ambivente gevoelens die een in Zuid-Afrika geboren en
getogen man over zijn land kan hebben De hoofdpersoon Konstant
Wasserman ontvlucht de bekrompenheid van het platteland om te
feesten in Johannesburg. Daar ontmoet hij de uitgeweken Zuid-
Afrikaan Jude die hem overhaalt naar Australië mee te gaan. Hij
gaat daar eenvoudig werk doen in een restaurant, werk dat in Zuid-
Afrika door zwarten wordt gedaan. Op het moment dat Wasserman
zich lijkt te hebben ontdaan van zijn vei-stikkende afkomst open
baart zich bij hem een ziekte die niet bij name wordt genoemd maar
alle kenmerken heeft van aids. De roman gaat dan over zijn verzoe
ning met het lot en met zijn land van herkomst.
De bijeenkomst met Eben Venter duurt van 15.00 tot 16.30 uur.
doorErnst Jan Rozendaal
TERNEUZEN - Pianisten spe
len een prominente rol bij de
vier grote concerten die jazzcafé
Porgy Bess dit najaar organi
seert. Zondag opent de Gro
ningse pianist Rein de Graaff
het seizoen met twee ervaren
Amerikaanse reuzen op saxo
foon: Bud Shank en Pete Christ-
lieb. Een week later is de beurt
aan het Belgische pianotalent
Ivan Paduart. In het kader van
het Audi Jazz Festival komen op
zaterdag 24 oktober de
Panamees-Amerikaanse pig-
nist Danilo Perez en op zaterdag
14 november de Cubaanse pia
nist Chucho Valdés optreden.
Er is in Nederland geen pianist
die Amerikaanser speelt dan
Rein de Graaff (1942). Hij heeft
zijn hart verpand aan de bebop
en speelde de afgelopen dertig
jaar samen met tal van groothe
den uit de jazzgeschiedenis. Wat
te denken van Dizzy Gillespie,
Sonny Stitt en Dexter Gordon?
Tegenwoordig maakt De Graaff
elk jaar een tournee door Neder
land met enkele ei-varen Ameri
kanen als gastmuzikant. Vorig
jaar stond hij in Porgy Bess
met de saxofonisten David
'Fathead' Newman en Houston
Person, ditmaal heeft hij Shank
en Christlieb het vliegtuig in
weten te krijgen.
Bud Shank (1926) speelt al meer
dan vijftig jaar jazz. Hij is een
zogenaamde West Coast Wailer,
een jazzmuzikant uit Californië
met een gepolijste stijl van spe
len. De legendarische pianist en
bandleider Duke Ellington
vroeg hem ooit voor zijn orkest.
„Ik vertelde Bud Shank dat ik
zijn contract op zak had, maar
ik kon hem er niet toe brengen
Calif ornië te verlaten. Hij speel
de beter met ons dan met Ken-
ton. Zelfs Johnny Hodges was er
ondersteboven van", aldus de
'Duke'. Jazzkenners weten dat
het goed zit als Ellington en
Hodges hun oog op een muzi
kant lieten vallen.
Gespierder
Maar Shank hapte niet toe, te
verknocht als hij was aan de
westkust, waar hij speelde in de
bands van Charlie Barnett en
Stan Kenton. Behalve altsaxo
foon, speelde hij ook fluit. Eind
jaren vijftig richtte hij met gita
rist Laurindo Almeida een
kwartet op dat zich toelegde op
een mengvorm van jazz en Bra
ziliaanse muziek, net als
Shanks coole collega Stan Getz.
Gedurende de jaren zestig trad
Rein de Graaff.
hij echter weinig op, omdat
meer geld was te verdienen met
studiowerk in Hollywood. In
1974 stortte Shank zich weer op
de jazz. Tien jaar later hing hij
zijn dwarsfluit aan de wilgen en
koos hij definitief voor de alt
saxofoon. Volgens jazzcritici is
zijn toon sindsdien gespierder
en zijn improvisatie gedurfder.
Shank swingt als nooit tevoren.
Dat moet een mooie combinatie
opleveren met Pete Christlieb
(1945) die op zijn tenorsaxofoon
vingervlugge solo's weet af te
wisselen met lyrische melodieën
en zwoele blues. Christlieb ge
noot een klassieke opleiding op
viool. Toen hij op zijn achttien
de baritonsaxofonist Gerry
Mulligan hoorde spelen, verleg
de hij zijn muzikale koers. Hij
ging tenorsaxofoon spelen en
werd een veelgevraagd studio-
muzikant in Los Angeles. Hij is
oprichter en eigenaar van het
platenlabel Bosco dat de afgelo
penjaren in de Verenigde Staten
verscheidene nominaties kreeg
voor albums van minder beken-
foto Anko C. Wierir
de artiesten. De Graaff, Ste
en Christlieb worden in Ter®
zen bijgestaan door bas'
Koos Serierse en drummer l
Ineke. Het concert begint om
uur.
Belgische belofte
Voor de overige drie concef
komt ook een aantal jazzitf
kanten van naam naar Tere
zen. De grote Belgische bek
Paduart wordt begeleid
onder anderen bassist Hein1
de Geyn en saxofonist Bob#
ach, die samenwerkte met ft
sen als Stevie Wonder, Mado:
en Steve Miller. Perez tradvf
jaar ook op in Temeuzen,
geldt als een van de grot»'
Amerikaanse talenten op p®
Chucho Valdés is een vete®
Hij is mede-oprichter van de
kende Cubaanse groep Irai
en werkte mee aan het alt
Crisol van trompettist Roy#
grove. Onlangs nam Valdés:
eerste solo-cd Bele Bele E'
Habana op voor het AmerikaI
se Blue Note-label.