Doodgaan is daar routinezaak
PZC
Tentoonstelling van
Van Gogh brengt
in VS hoofden op hol
O
varia
4
Hans van Dam weer thuis na zeven jaar in Indiase cel
Heer Bommel en de Liefdadiger ©Toonder Studio's Waterstanden
puzzel
Doorloper
recept
het weer
vrijdag 2 oktober 1998
door Jos Verlegh
Hans van Dam heeft er geen
moeite mee dat hij hét sym
bool voor de vergeten gevange
nen in het buitenland is
geworden. „Ik hoop dat de Ne
derlandse overheid iets wil doen
aan die situatie. Niet voor mij,
maar voor de andere mensen die
in het buitenland vastzitten."
De hoop op gratie had de 44-ja-
rige Van Dam al zo'n beetje op
gegeven toen hij vorige week
werd overgeplaatst van het sa
natorium waar hij werd ver
pleegd naar een Indiase gevan
genis in Madras. Prompt ging
het slechter met de gezondheid
van Van Dam. Hij was bang dat
hij alsnog zijn been zou verlie
zen tot hij van een arts hoorde
dat hij een paar uur later zou
worden vrijgelaten. Vanaf dat
moment werd door de Neder
landse autoriteiten in India al
les in het werk gesteld om Van
Dam zo snel mogelijk het land
uit te krijgen.
Voor dierenvrienden
van o -18 jaar.
Je bent al lid van Kids for
Animals voor maar
20,- tot 1 januari 2000.
Je helpt hiermee de
dieren en je krijgt zelf:
een CD met dierenhits,
een sleutelhanger, een
stickerboekje, een pas
poort met gratis toegang
op clubdagen én zes keer
per jaar een clubblad.
Word lid. Bel:
0900 - 0099.
(44 ct. pm.)
Tot ontzetting van hemzelf en
zijn familie was er in Nederland
niets geregeld voor Van Dam,
die gisterochtend na zeven jaar
cel in India is teruggekeerd. Pre
cies op het moment dat hij zijn
onvrede over het gebrek aan
steun uitspreekt, belt de reclas
sering hem op met de vraag of
hij begeleiding wenst. „Als jul
lie me kunnen helpen graag",
klinkt het. Over het gebrek aan
begeleiding, vooral de eerste ja
ren in de Indiase gevangenis, is
al zoveel gezegd en geschreven
dat Van Dam er liever even het
zwijgen toe doet.
Nauwelijks bekomen van alle
media-aandacht op Schiphol
draait Hans van Dam een shagje
op de bank bij zijn zus in Vianen
waar hij tijdelijk verblijft. Zijn
pijnlijke been rust op een bank
je. Ondanks de lange reis en de
emoties die los kwamen op de
luchthaven ziet Hans er naar
omstandigheden goed uit. Aan
merkelijk beter dan de beelden
die het televisieprogramma
Zembla begin dit jaar uitzond.
Die toonden een uitgemergelde,
doodzieke man.
Van Dam werd in 1991 in India
in een hotel gearresteerd met
anderhalve kilo hasj in zijn be
zit. Niet voor de handel, maar
voor eigen gebruik, zegt hij. De
Utrechter werd veroordeeld tot
tien jaar cel. „Ik wist dat ik met
hasj op zak liep", bekent Van
Dam. „Maar het was niet zo dat
ik daar in handelde. Ik ben in
een hotel aangehouden met dat
spul bij me. Na negen maanden
moest ik voorkomen en kreeg
tien jaar gevangenisstraf. Alle
Europeanen krijgen tien jaar,
maakt niet uit wat voor ze drugs
ze hebben en hoeveel. Indiërs,
die voor hetzelfde worden ge
pakt, zie je na een paar weken al
weer vrij rondlopen."
Aids
„Tien jaar dwangarbeid kreeg
ik, maar ik heb nooit hoeven
werken. Ik geloof niet dat je als
Nederlander een voorstelling
kunt maken hoe het er in een In
diase gevangenis uitziet. Dertig
procent van de gevangenen
heeft aids. Ze weten dat zelf niet
tot ze plotseling heel ziek wor-
den en snel dood gaan."Indege
vangenis werd Van Dam gebe
ten door een slang. „Mijn been
zwol op en brak gewoon open.
Drie dagen was ik bewusteloos.
door John Wanders
De eenzaamheid die opstijgt
uit het werk van Vincent
van Gogh oefent magische aan
trekkingskracht uit op tiental
len miljoenen kunstliefhebbers.
Vooral Amerikanen dwepen
met Van Gogh. Dit land heeft
een opvallende fascinatie voor
tragische helden die vroeg aan
hun eind kwamen. Elvis Presley,
Marilyn Monroe, Jim Morrison,
James Dean, Kurt Cobain, Vin
cent van Gogh. Het wekt geen
verbazing dat de Van Gogh-ex-
positie die zondagvan start gaat
in de National Gallery of Art in
Washington op voorhand een
doorslaand succes is.
Het voornaamste kunstmuseum
in de Amerikaanse hoofdstad
kreeg onlangs tot zijn grote ge
noegen zeventig werken van
Van Gogh in bruikleen. Uiter
aard afkomstig van het Van
Gogh-museum in Amsterdam,
dat een grondige verbouwing
ondergaat.
Voor veel Amerikanen een unie
ke kans om een flinke hoeveel
heid stukken van Van Gogh (op
zijn Amerikaans: Wen Goo) te
aanschouwen.
De grootste zorg van Earl Powel
III, directeur van de National
Art Gallery, is hoe de enorme
stroom te verwachten toeschou
wers in goede banen moet wor
den geleid. Het museum heeft
bij inschrijving al 215.000 toe
gangsbewijzen verstrekt aan
belangstellenden. Voor de reste
rende kaarten wordt het drin
gen.
„We verwachten dagelijks zo'n
1800 tot 2.000 extra kaarten
weg te geven", zei de museumdi
recteur bij de perspresentatie
van de expositie. Het werk
woord 'weggeven' is letterlijk
bedoeld. De National Gallery of
Art heft geen entree, zoals alle
grote musea aan de Mall in het
hart van Washington gratis toe
gankelijk zijn voor het publiek.
Powell heeft oog voor Neder
landse schoonheid. Zijn muse
um heeft veel Nederlands wer
ken in de permanente collectie.
Recentelijk werden er afzon
derlijke exposities gewijd aan
Mondriaan, Jan Steen, Escher
en Vermeer. Alleen al dit jaar
telt de National Gallery of Art
drie grote exposities van Neder
landse schilders. De Vermeer-
tentoonstelling was een kl appel
en de verwachting is dat de Van
Gogh-expositie dit succes een
voudig zal overtreffen.
Washington zal daarom de ko
mende drie maanden niet ont
komen aan een ware Van Gogh-
manie. Als voorproefje spen
deerde The Washington Post een
hele bijlage aan Van Gogh. Op
de perspresentatie wemelde het
van de cameraploegen.
Verbaasd
„Van Gogh zou zeer verbaasd
zijn over alle aandacht van de
media", verzekerde Philip Co-
nisbee, conservator van de Na
tional Gallery of Art. Plet
magnifieke museum wordt voor
de gelegenheid uitgerust met
een tweede souvenirwinkel die
tot de nok toe zal worden volge
stouwd met gegarandeerd po
pulaire Van Gogh-prullaria:
Van Gogh-mokken, Van Gogh-
shirts, Van Gogh-barbiepoppen
(jurk van zonnebloem), Van
Gogh-kalenders, Van Gogh-
posters en ga zo maar door. GPD
In het huis van zijn zus in Vianen, kijkt Hans van Dam nog eens in de kist met zijn schaarse bezittingen.
Tien dagen hebben ze me laten
liggen in een cel. Ik kreeg injec
ties tegen de pi j nmaar die naal
den worden net zo lang gebruikt
bij iedereen tot ze te bot zijn."
Van Dam raakte besmet met het
HIV-virus. Intussen ging het
met zijn been steeds slechter. De
huid werd zwart. „Met een mes
hebben ze van mijn knie tot de
enkel de huid weggesneden. Zo
ver ik weet is het nu weer aan het
genezen, elke dag moet er nieuw
verband op."
Van de gevangenis werd Van
Dam overgebracht naar een sa
natorium. In die tijd kwam via
het televisieprogramma Zem
bla aan het licht in welke mens
onterende toestand hij leefde.
De beelden laten een vrijwel
uitgemergelde Van Dam zien.
„Na die tij d ben ik in het sanato
rium dertig kilo aangekomen.
Desondanks was het daar ook
geen pretje, in het bed naast me
zijn 27 mensen gestorven. Op
een gegeven moment werd dat
routine voor me."
De gevangenispredikant Joop
Spoor bezocht in 1996 voor het
eerst Van Dam. De dominee
hing in een hotel een oproepje
opwaarin hij mensen vroeg
Hans te bezoeken. Wildvreem
den verschenen vervolgens
spontaan aan zijn ziekbed en
vanuit Nederland kreeg hij post
en pakketjes.
Geldschieter
Ook het contact met zijn familie
werd hersteld. Door een bizarre
samenloop van omstandighe
den wist men heel lang niet dat
Hans gevangen zat. Zijn zus
Ans, bij wie hij nu verblijft,
kreeg van een geldschieter, die
anoniem wil blijven, tickets om
haar broer te bezoeken. Zij
keerde vorige week terug en
wist toen ook nog niet dat het
gratieverzoek van oud-minister
van Buitenlandse Zaken Van
Mierlo zou worden gehono
reerd. „Als ik dat geweten had,
was ik wel langer gebleven en
met Hans meegevlogen naar
huis."
Illustratief voor de corruptie in
India was dat Van Dam bij het
verlaten van de gevangenis deze
week nog eens honderd roepies
moest toeschuiven aan een be
waarder. „Van de medegevan
genen heb ik nooit last gehad,
wel van de bewaarders. Die
moesten steeds geld zien, anders
zouden ze alles verscheuren wat
ik nog had."
Na zijn vrijlating werd Hans
van Dam overgebracht naar een
foto Raymond Rutting/ANP
hotel. De ambassadeur kocht
snel nog wat kleren voor de Ne
derlander, regelde een paspoort
en een uitreisvisum. „Hij is met
me meegegaan tot in het vlieg
tuig. De vice-consul is meege
vlogen naar Nederland en ze
hebben geregeld dat er ook een
arts aan boord was. Maar na
aankomst op Schiphol heb ik
die mensen niet meer terugge
zien."
Over zijn toekomst heeft Van
Dam nog niet nagedacht. „Ik
heb nu nietshelemaal nietsHet
is even afwachten wat er nu
wordt geregeld. Eerlijk gezegd
weet ik niet wat ik wil. Ik heb
vroeger altijd veel gereisd, In
donesië, Thailand, India. Voor
lopig zal ik daar wel niet meer
komen, maar zeg nooit nooit."
GPD
Vooruitzichten
zaterdag
zondag
maandag
dinsdag
weer
IJ,
ah
a,
max.
13°
12°
12°
13°
min.
6°
6°
6°
7°
wind
NO 3
03
NO 4
04
Zon
vrijdag
onder 19.21
f'zaterdag
Maan
vrijdag
onder 2.53
zaterdag
op 18.23
Nautisch bericht
De wind is oost tot noordoost en meest matig, 3 a 4 Beaufort.
Het zicht zal veelal matig zijn. De temperatuur van het kustwater
bedraagt ongeveer 16 graden.
Burgemeester Dickerdack en de markies De Canteclaer zaten in de
Kleine Club en spraken over de veranderde tijden, toen commissa
ris Bas binnentrad. 'Ik moet nieuwe richtlijnen hebben', sprak deze
na een korte groet. 'Die Bommel tast me in het geweten. Hoe moet
het nu? Hard of zacht?'
'Wat bedoel je?' vroeg de burgemeester opschrikkend. 'Kijk,' ver
klaarde de politiechef, 'Bommel is ouderwets, lijkt me. Hij vraagt
om een harde aanpak in die flatzaak. Maar dat gaat tegen meneer
Brekel!' 'Parbleu!' mompelde de markies. 'Bommel! Brekel! Het
grauw roert zich! "Ik zou de heer Brekel niet grauw willen noemen',
zei de magistraat voorzichtig. 'Hij is een zegen voor de stad. Maar
wat Bommel betreft..."Daar heb ik u!' riep de commissaris uit.
'Bommel is tegen de verkleuring van geld en tegen samenwoning in
flats en hij wil niet lachen. En nu vraag ik u: waar sta ik?'
Er viel een stilte. De burgemeester schoof onzeker in zijn stoel heen
en weer en keek vragend naar de edelman. Doch deze haalde de
schouders op. 'Ik weet niet, waar Bas staat', prevelde hij. 'Daar kan
ik mij niet mee inlaten. Noblesse oblige, amice!'
'Zo schieten we niet op', zei de burgemeester klagend. 'Ik moet aan
mijn aanzien denken - en Brekel is erg gezien. Bas moet het maar
kalm aandoen, wat u?'
'Het kan me niet schelen', verklaarde de markies. 'Mijn gedachten
zijn bij de sonnetbewerking van dat oude poëem: Quisque sibi
proximus - en alles wat ik vraag is met rust te worden gelaten.'
HORIZONTAAL:
1. Spottende nabootsing, samari
um^. natuurlijke logaritme, fami
lielid, nadien; 3. groet, leesteken;
4. hevig, ruimte tussen twee
woorden; 5. rund, deel van het
oog, onheilsgodin; 6. vanzelf
sprekend; 7. titel, ontvangkamer;
8. titel, soort drug, plag; 9. uitga
ve, domoor; 10. radon, roemen,
zijne doorluchtige hoogheid (Fr.
afk.); 11. en omstreken, kame
raad; 12. windrichting, glad ma
ken; 13. viseter, muziekteken.
VERTICAAL:
1Lamphouder, op die manier; 2.
gebergte, pinda; 3. jongensnaam,
cursieve drukletter, Frans voeg
woord; 4.' muziekstuk, alcoholi
sche drank, deel van een gedicht;
5. waterkering, pausennaam,
beest, franco (afk.); 6. mager, spil,
tieren, landtong;7. tijdperk, ontel
baar, Frans lidwoord; 8. gezicht,
water bij Amsterdam, lofdicht,
luiaard, oude lengtemaat; 9. Zuid-
amerikaanse volksdrank, maans
tand, neon, ternauwernood, ach-
Oplossing gisteren
Graat, doorn, spaak, donor, staaf,
schop, tiras, kroot, spar, canon, vi
ool, kwaad, prior, kapot.
Het citaat is van James Whistier:
"De natuur heeft het gewoonlijk
bij het verkeerde eind".
Hans Belterman
1 23456789
Mosselen met Vlaamse botersaus
Gekookte mosselen die worden over
goten met saus van (boeren)boter
waaraan prei eenfijnesmaakverleentis
een gerecht zoals dat ook aan de Vlaam
se kust bij St. Idesbald (Kokseijde) wordt
gegeten. Het is een machtig gerecht dat
je maar enkele malen per jaar aan je
gasten kunt voorzetten.
In St. Idesbald legt men de losgehaalde
mosselen in de grootste schelphelften
terug. Ze worden in cirkels op de borden
geplaatst. De saus wordt er in eenper
soons sauskommen apart bij gegeven.
De gast schept eerst een beetje saus
over de mossel en laat hem daarna van
uit de schelp in de mond glijden. Het kan
ook anders: gewoon uit de schelpen en
op het voorverwarmde bord!
Voor 4 personen:
2 zakken a 2 kg verse mosselen; 2 mid
delgrote preien; 12 (platte) peterselie-
stelen, grof gesneden; 250 gram (boe-
ren)boter, bij voorkeur licht gezouten; 1
vleugje milde kerriepoeder; 2.5 dl droge
witte wijn; 1 eetl. droge witte vermouth
(Noilly Prat); 3 eetl. crème fraiche of
slagroom; 1 mespunt fijne Franse mos
terd; zout; witte peper uit de molen; 1
eetl. fijngehakte (platte) peterselie; 1
eetl. fijngesneden bieslook.
Spoel de mosselen onder stromend
koud water. Kijk ze stuk voor stuk na.
Neem openstaande mosselen, die zich
na een lichte tik op de schelpen niet slui
ten, weg.
Maak de preien schoon. Snijd ze in vin
gerbrede repen. Laat in een hete hoge
pan 50 gram boter smelten. Leg de rest
van de boter op de koudste plek in de
koelkast.
Schep de preirepen en de peterselieste-
len door de boter. Leg het deksel op de
pan en temper de warmtebron. Laat al
les 10 minuten zachtjes smoren. Strooi
er het vleugje kerriepoeder over en
schep alles goed om. Leg de mosselen
in de pan. Schenk de wijn er over'en
breng alles, met het deksel op de pan,
aan de kook. Laat de mosselen zolang
koken tot de schelpen zich hebben ge
opend (ca. 8 minuten). Schud de pan tij
dens het koken enkele malen heen en
weer.
Schenk het kookvocht van de mosselen
dooreen (passeer)doek in een pannetje.
Laat het vocht tot een kwart van de oor
spronkelijke hoeveelheid indampen.
Neem de mosselen uit de schelpen en
houd ze warm. Voeg vermouth, crème
fraiche, mosterd en (weinig of geen)
zout en wat peper aan de reductie van
het kookvocht toe. Roer alles krachtig
door en houd alles aan de kook.
Verdeel de rest van de (inmiddels ijs
koude) boter in vijf stukjes. Klop ze een
voor een met een garde door de hete re
ductie. Voeg een volgend stukje pas toe
wanneer het voorgaande geheel in de
saus is opgenomen. Neem het pannetje
met de saus tijdens het kloppen van het
laatste stukje boter van de warmtebron.
Blijf hierna nog 20 a 30 seconden klop
pen.
Verdeel de mosselen over voorver
warmde borden. Schep de saus er over
en bestrooi de gerechten met peterselie
en bieslook.
Tip: geef er een eenvoudige groene sa
lade en (veel) warm en knapperig, zelf
afgebakken, bruin of wit stokbrood bij.
Een oosten- tot noordoostenwind Door: Jordi Bloer
staat vanaf het weekeinde garant
voor de aanvoer van droge, koude lucht. Het brongebied van deze
lucht is de regio Baltische staten en Rusland. In deze contreien is
het de voorbije dagen al fors afgekoeld met 's middags 5 tot 10 gra
den en lichte vorst in de nacht. Onderweg wordt de lucht wel iets
warmer, maar een sprong van tien graden is niet haalbaar.
Tijdens langdurige heldere momenten in de nacht en ochtend kan
dit weekeinde de eerste grondvorst van dit najaar optreden.
Vandaag begint met nogal veel wolken en misschien ook een beet
je lichte regen of motregen. Gaandeweg de dag wordt de bewol
king dunner en wellicht vangen we nog een glimp van de zon op.
De normale maximumtemperatuur van 16 graden ligt niet binnen
handbereik. Het kwik in de thermometerbuis stopt met stijgen bij
omstreeks 14 graden. De wind vanuit de noordoosthoek is duide
lijk voelbaar, maar blijft met gemiddeld 3 a 4 Beaufort binnen de
beperken. Komende nacht
houden wolkenvelden de
overhand. Tijdens schaarse
opklaringen daalt de tempe
ratuur naar ongeveer 6 gra
den. Morgen krijgt de zon
iets meer te vertellen, maar
een zonnige dag zit er niet in.
De wind houdt zich wederom
in de noordoosthoek op en
vrij koude lucht dringt tot on
ze regio door. Wel is de wind
zwakker dan vandaag.
De thermometer wijst mor
genmiddag hooguit 13 gra
den aan. De daaropvolgende
nacht pakt eveneens koud uit
met landinwaarts kans op de
eerste grondvorst van dit na
jaar. Zondag wordt een
fraaie, kille herfstdag.
Zeeland: Winterjas?
VRIJDAG
Hoog water
Laag water
2 OKTOBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
Cl
Vlissingen
12.02
166 -----
05.56
133 18.26
16
Terneuzen
12.26
188 -----
06.16
141 18.50
16
Bath
00.35
215 13.16
219
07.02
165 19.46
18
Roompot Buiten
12.05
123
06.05
099 18.35
12
Zierikzee
00.40
135 13.15
129
06.55
106 19.30
12
Stellendam Buiten
00.00
116 12.25
110
06.05
056 18.25
02
Wemeldinge
00.45
150 13.25
145
07.00
117 19.35
13 T
Philipsdam West
00.35
145 13.10
139
07.00
113 19.35
13
ZATERDAG
Hoog water
Laag water
3 OKTOBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
Cl
Vlissingen
00.36
199 13.00
199
06.56
152 19.19
18
Terneuzen
00.56
223 13.17
225
07.16
162 19.51
18
Bath
01.46
260 14.16
261
08.16
190 20.46
22
Roompot Buiten
00.40
153 13.00
146
07.00
108 19.15
13
Zierikzee
01.55
156 14.20
146
08.00
113 20.30
13
Stellendam Buiten
01.00
141 13.20
132
06.50
061 19.05
08
Wemeldinge
02.00
175 14.30
166
08.10
127 20.35
16
Philipsdam West
01.50
166 14.15
155
08.05
121 20.35
11
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
A A
Koufront
aA
Samengesteld front
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
ïwaar bewolkt
Europa: Afkoeling
Vanuit Scandinavië en het noorden van Rusland wordt koudere
lucht naar Oost-, Centraal- en West-Europa getransporteerd.
Deze stroming wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied bo
ven Scandinavië dat geleidelijk zijn invloed naar het zuiden uit
breidt. In de winter zou dit zelfs tot vorst kunnen leiden, maar in
oktober is de lucht in het noorden nog niet koud genoeg. De tem
peratuur komt ten noorden van de Alpen op veel plaatsen rond df
10 graden uit. In delen van Scandinavië blijft het kwik bij 5 grader
steken. Op de meeste plaatsen wisselen zon en wolken elkaar af.
Alleen in het noorden van Noorwegen, delen van Rusland, Polen
en Duitsland is de kans op regen groot. In de Benelux, Engeland®
Ierland is het overwegend droog en schijnt de zon af en toe.
Een depressie, die zich boven Frankrijk bevindt, zorgt daar voor
bewolking met kans op regen en ook in de Alpenlanden blijft het
niet droog. In Frankrijk, de Alpen en op de Britse eilanden stijgt hf
kwik nog tot rond de 16 graden. Ten zuiden van de Alpen is het
warmer maar zeker in Italië en op de Balkan vallen flinke regen- er
onweersbuien. Een klein lagedrukgebied heeft het daarvoor het
zeggen. Vooral op de Balkan wordt flink wat neerslag verwacht.
Zomers warm is het in het zuiden van Griekenland met volop zoa
VERWACHTING VOOf^VRIJDAGMIDDAG 2 OKTOBER 1»
