Mestberg extra klap veeboeren
Beurs keldert maar economie groeit
PZC
Nederlands paviljoen Expo in trek
BETALING: N.O.T.K.
FINANCIERING: N.O.T.K.
Nederlander kampt
met te veel spanning
Lovers Rail haakt af
Rekenkamer hekelt
compensatiebeleid
bij defensie-orders
INRUIL: N.O.T.K.
economie
7
Volle kelders door nat weer
Klachtencommissie klussers
Fransen kwaad op Mercedes
Schildersziekte in verffabrieken
Huishoudens
sparen milieu
vrijdag 2 oktober 1998
KOM NU DEALEN MET DE DAEWOO-DEALER
De Daewoo Leganza.Toonbeeld van klasse, stijl en comfort, betaling tot de volgende eeuw bijvoorbeeld. Extra inruil-
v\lr+ rt* pu/nA voorbeeld in prijs,Vanaf fl. 44.995,-* voordeel voor uw huidige auto, bovenop de ANWB koers-
^|l|/ UnCWUU staat hij bij u voor de deur. lijst. Een meer dan aantrekkelijke financiering. Of zelfs 3 jaar
Duizenden guldens voordeliger wordt de Leganza, wanneer gratis onderhoud. En wie weet heeft u zelf een aardige deal
u nü komt dealen met de Daewoo-dealer. Over uitstel van in gedachten. U BENT TOE AAN 'N DAEWOO
"PnJj Inci BTW ad. koiwn rl|klMr maken. vcrwljdcrinssbl|drjj'e en llchlmeulen veljen. Wi,zninten voorbehouden. Daewoo Motor Benelu* B.V., Hoofddorp. 0800 - 0W6M0, http://www.daewoo.nl
KOM NU DEALEN MET DE DAEWOO-DEALER
De Daewoo Lanos. Onze bestseller. Sportief, ruim en voor- een meer dan aantrekkelijke financiering. Een extra inruil-
HACWOn a' comP'eet 's ^eze veelzijdige voordeel op uw huidige auto, bovenop de ANWB koerslijst.
L/MC auto vanaf fl 25 995.-* voor u. Uitstel van betaling tot de volgende eeuw. Of liever 3 jaar
Althans, wanneer u geen gebruik maakt van de duizenden gratis onderhoud. Denkt u aan iets anders, dan denken we
guldens voordeel van de Daewoo-dealer. Wat dacht u van graag met u mee. U BENT TOE AAN 'N DAEWOO
van onze redactie economie
ROTTERDAM - Nederlanders
moeten minder lang en minder
onregelmatig werken. Pauzes
en gevarieerder werk kunnen de
werkdruk verlichten. Dat zou
uit het oogpunt van gezondheid
beter zijn.
Volgens de Groningse arbeids-
psycholoog Th. Meijman heeft
Nederland de spanning hoog
opgevoerd, soms te hoog. Het
percentage klachten over het
hoge werktempo is de afgelopen
tien, vijftien jaar gestegen. Ook
is het aantal arbeidsuren van
het actieve deel van de beroeps
bevolking (tot 50 jaar) toegeno
men. Spanning is leuk maar het
moet niet te gek worden, liet
Meijman gisteren in Rotterdam
bij de opening van de Weten
schap Techniek Week 1998
weten. Spanning is dit jaar te
vens het thema van de week. Net
als voorgaande jaren openen
circa tweehonderd instellingen
hun deuren. De week moet de
wereld van wetenschap en tech
niek toegankelijker maken.
Meijman vindt dat de Neder
landse werknemers meer gele
genheid en tijd moeten krijgen
om van hun werk te herstellen.
Onvoldoende herstel scheept
mensen op met een rest van ver
moeidheid die op den duur te
hoog oploopt. Aanhoudende
spanningsklachten en voortdu
rende vermoeidheid kunnen lei
den tot lichamelijke aandoenin
gen die in het ergste geval on
herstelbaar zijn. ANP
van onze redactie economie
AMSTERDAM - Lovers Rail ziet voorlopig af van de exploitatie
van treindiensten tussen Utrecht en Hilversum, en Den Haag en
Leiden. Directeur P. Sul vindt de toekomstperspectieven te onzeker.
Lovers heeft sinds mei toestemming om op de trajecten te rijden
Ruim een maand geleden kondigde Sul nog aan medio september te
zullen starten. Nu zegt hij echter dat hij zijn plannen heeft gewij
zigd na een gesprek op het ministerie van Verkeer. Daar konden ze
hem niet garanderen dat er na het jaar 2000 nog ruimte zal zijn voor
Lovers-treinen. Lovers Rail is de eerste concurrent van NS Reizi
gers. Het bedrijf exploiteerfop dit moment een treindienst tussen
Amsterdam emHaarlem. In het toeristenseizoen rijdt het bedrijf
ook treinen tussen Amsterdam en het strand van IJmuiden en Am
sterdam en de Keukenhof. Of deze treindiensten worden voortgezet
is onduidelijk. Sul was niet voor commentaar bereikbaar. GPD
(Advertentie)
van onze redactie economie
DEN HAAG-De Tweede Kamer
kan zich onmogelijk een oordeel
vormen over de effectiviteit van
het compensatiebeleid bij de
fensie-orders. De Kamer krijgt
geen inzicht in de relatie tussen
de aanschaf van defensiemate
riaal, de daaraan verbonden
compensatieplicht en de aange
gane verplichtingen.
I Dat schrijft de Algemene Re
kenkamer in een rapport over
compensatie bij defensie-or
ders in het buitenland. Het con
troleorgaan constateert dat het
compensatiebeleid de afgelo
pen twee jaar aanzienlijk is ver
beterd, maar dat in de periode
1984-1996 veel fout is gegaan.
Minstens een kwart van de toe-
gekende compensatie bleek in
deze periode niet aan de vereis-
ten te voldoen. Zo was het tech-
nologisch niveau vaak mager,
werden lopende orders als com-
I pensatie aangemerkt en bleek
circa 8% van de compensatieor
ders helemaal niet te zijn uitge-
voerd.
Het onderzoek richtte zich op
veertien aankooporders ter
waarde van in totaal 1,4 miljard
i gulden die Defensie na 1984
deed. Ook hield de Rekenkamer
een enquête onder 163 bedrij
ven die voor compensatieorders
in aanmerking waren gekomen.
Uit gesprekken met bedrijven
uit de Nederlandse defensie-in
dustrie kwam naar voren dat zij
het liefst direct bij de uitvoering
van een opdracht betrokken
zijn (directe compensatie) om
dat dan de toegevoegde waarde
op technologisch gebied het
grootst is. Over de onderzochte
periode bleek slechts 23% van
het aankoopbedrag vertaald te
zijn in directe compensatie.
In een reactie op het rapport
zegt het ministerie van Econo
mische Zaken, eerstverant
woordelijke voor het compensa
tiebeleid, dat zij met Defensie
wil overleggen hoe beiden de
Kamer beter kunnen informe
ren.
Geluidsoverlast
De Rekenkamer meldt verder
geen touw te kunnen vastkno
pen aan het beleid van Defensie
voert om de geluidsoverlast te
beperken.
De doelstelling van het ministe
rie, beperking tot het niveau van
1985, is prachtig. Alleen heeft
de Rekenkamer geen omschrij
ving van dat niveau kunnen vi n-
den en ontbreekt ook een defini
tie van het begrip 'geluidgehin-
derde'.
Defensie erkent dat zijn doel
stellingen te vaag zijn. Het mi
nisterie zegt toe met nieuwe
maatregelen te komen die wel
meet- en haalbaar zijn. ANP
Met een enorm vuurwerk werd gistermorgen in alle vroegte de Wereldtentoonstelling in Lissabon afgesloten. foto Tiago Petinga/EPA
(Advertentie)
van onze redactie economie
LISSABON - Het bezoek aan
het Nederlands paviljoen van
Expo '98 in Lissabon heeft
ruimschoots de verwachtingen
overtroffen. Er kwamen
1.726.750 mensen, bijna
500.000 meer dan waarop was
gerekend. Woensdag, de laatste
dag, kwamen nog 20.000 men
sen een kijkje nemen.
Naar de Nederlandse inzending
bij devorige Expo, in 1992 in het
Zuid-Spaanse Sevilla, kwamen
weliswaar bijna 25.000 mensen
meer, maar de expositie duurde
zeven weken langer. Ook finan
cieel was de deelname aan de
tentoonstelling een succes.
Directeur O. Vorstman van het
paviljoen is dan ook zeer tevre
den. In de ruimte die Nederland
op het terrein langs de rivier de
Taag ter beschikking stond, lag
de nadruk op de band van Ne
derland met de Noordzee. De
expositie gaf een beeld van de
eeuwenlange strijd van de lage
landen tegen het water. Ook de
visserijde winning van energie,
het gebruik van de natuurlijke
hulpbronnen van de Noordzee
en de natuur in de Waddenzee
kwamen aan bod.
Slotfeest
De meeste bezoekers waren
Portugezen en Spanjaarden.
Hoeveel Nederlanders de we
reldtentoonstelling hebben be
zocht, is nog niet bekend. Half
augustus meldde de organisatie
dat 45.000 Nederlanders de kas
sa's waren gepasseerd.
De wereldtentoonstelling sloot
gistermorgen kort na negen'uur
definitief haar poorten. Bijna
400.000 mensen zijn in de uren
daarvoor getuige geweest van
het slotfeest op het terrein aan
de rivier de Taag.
De organisatoren zetten de deu
ren om half een 's nachts (Neder
landse tijd) open voor de menig
te die in de uren daarvoor vast
was komen te zitten in de omrin
gende wijken. Iedereen kon gra
tis naar binnen. De mensen wil
den het spectaculaire vuurwerk
bijwonen, waarbij twaalf ton
explosieven de lucht inging.
Het verkeer op de nieuwe, der
tien kilometer lange Vasco da
Gama-brug over de Taag werd
geblokkeerd door automobilis
ten die waren gestopt om het
schouwspel te bekijken. Om de
ongekende toevloed van men
sen het hoofd te bieden bleven
de metro's en autobussen de ge
hele nacht rijden.
Ondanks de massa bezoekers op
de laatste dag is de Expo geen
grote publiekstrekker geweest.
Er was op vijftien miljoen be
zoekers gerekend, maar slechts
ruim tien miljoen mensen toon
den belangstelling voor de ten
toonstelling die was gewijd aan
de oceanen en de ontdekkings
reizen. De volgende Expo wordt
over twee jaar in de Noord-
Duitse stad Hannover gehou
den. Dan is het thema Mens-Na-
tuur-Techniek. AFP/ANP
KOM NU DEALEN MET DE DAEWOO-DEALER
De Daewoo Nubira Wagon. Gezinsauto van het jaar. huidige auto, bovenop de ANWB koerslijst bijvoorbeeld.
p. a Een zee van ruimte en comfort Een meer dan aantrekkelijke financiering. Uitstel van
VY voor een geknepen prijs vanaf betaling tot de volgende eeuw. Of juist 3 jaar gratis onder-
fl. 34.995,-*. Bent u in voor een deal dan kan daar nü nog houd. Maar heeft u zelf een ander voorstel, dan luisteren
flink wat vanaf. Dankzij een extra inruilvoordeel voor uw we daar graag naar U BENT TOE AAN 'N DAEWOO
DEN HAAG - Wie klachten heeft over het werk van een klus
bedrijf kan nu terecht bij de Stichting Geschillencommissies
voor consumentenzaken. Alle ruim 400 leden van de Vereni
ging van Klussenbedrijven (VLOK) zijn bij die organisatie
aangesloten.
Consumenten kunnen bij de geschillencomissie terecht als
een bedrijf een klacht niet naar tevredenheid behandelt. De
uitspraak van de commissie is bindend.De VLOK venvacht
dat het instellen van de klachtencommissie ertoe leidt dat
meer bedrijven zich bij haar aansluiten. ANP
PARIJS - Plet Franse bureau voor verkeersveiligheid heeft
een klacht ingediend tegen een i-eclame van het automerk
Mercedes waarin de 'bijzonder agressieve motor' van de E-
klasse auto's wordt geprezen.
De reclame, die in verscheidene Franse kranten is versche
nen, stelt de E-klasse voor als 'dedirecte afstammeling van de
pitbull', zei een woordvoerder van het bureau. ..Deze uitnodi
ging voor agressiviteit op de weg is onaanvaardbaar."
Agressief autorijden is volgens het bureau een belangrijke
oorzaak van het grote aantal verkeersongelukken in Frank
rijk. waar jaarlijks 8.000 doden en 170.000 gewonden vallen.
RTR
UTRECHT - N iet alleen schilders, ook werknemers in de verf
fabrieken hebben een verhoogd risico op het Organo Psycho
Syndroom (OPS). Dat concludeert FNV Bondgenoten uit een
onderzoek dat de Chemiewinkel van de Universiteit van Am
sterdam heeft uitgevoerd.
Van de 114 werknemers die een vragenformulier hebben inge
stuurd, blijken zes last te hebben van de schildersziekte OPS,
een vorm van hersenbeschadiging. Nog eens 14 mensen heb
ben gezondheidsklachten die wellicht ook te wijten zijn aan
OPS.
De vragenlijst is alleen verzonden aan werknemers van de
kleinere verffabrieken, waarvan Nederland er nog een kleine
honderd kent. De twee grootste, Akzo Nobel en Sigma Coa
tings, zijn buiten het onderzoek gelaten. ANP
(Advertentie)
door Peet Vogels
DEN HAAG - Er blijft de var
kenshouders dit jaar niets be
spaard. Na de varkenspest en de
voortdurend lage prijzen dreigt
er nu nog een forse boete als ge
volg van een mestoverschot bij
te komen. Door het slechte weer
in het voor- en najaar hebben de
varkens- en de pluimveehou
ders weinig mest kunnen afzet
ten. Nu de mestafzet in een groot
deel van het land tot de lente is
verboden blijven de boeren met
steeds vollere mestkelders zit
ten.
De invoering van de nieuwe
mestwetgeving in combinatie
met het slechte weer zorgen dit
jaar voor acute problemen bij de
veehouders. Volgens directeur J.
Munsters van het Brabantse
mestafzetbedrijf Mestac is het
weer de hoofdschuldige. „Nor
maal gesproken zetten de boe
ren in het voorjaar veel mest af
bij de akkerbouwers. Dat is dit
jaar niet mogelijk geweest door
het natte weer. In het najaar
mag er alleen nog mest worden
DEN HAAG - Huishoudens sla
gen er beter in om het milieu te
sparen dan het bedrijfsleven. In
1997 brachten huishoudens niet
meer broeikasgassen in de lucht
dan in 1993. Het bedrijfsleven
zorgde juist voor een hogere uit
stoot. Per saldo was sprake van
een toename van 4,5%.
Uit cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek (CBS)
blijkt dat bedrijven door scho
ner te produceren het milieu
tussen 1993 en 1997 steeds min
der vervuilden met de broeikas
gassen C02, lachgas en me
thaan. De efficiencywinst
bedroeg 5%. De productiestij
ging van 11% deed de milieu
winst echter weer teniet. Het
bedrijfsleven was in 1997 ver
antwoordelijk voor bijna 55%
van de uitstoot van de drie be
langrijkste gassen. De extra
vervuiling met broeikasgassen
door huishoudens bedroeg per
saldo nul. Zij behaalden een ef
ficiencywinst van 13% terwijl
tegelijkertijd het gebruik van
verwarming en vervoer met het
zelfde percentage steeg .ANP
uitgereden op de kleigronden,
maar die stonden in het najaar
ook blank."
De nieuwe mestwet zorgt echter
ook voor vervelende consequen
ties. De akkerbouwers hebben
mestsilo's die nu leegstaan. Die
mogen echter niet gebruikt
worden als tijdelijke opslag
ruimte. Als ze daar nu mest in
storten die ze pas volgend jaar
gebruiken moeten ze een heffing
over die mest betalen. Dat heeft
te maken met de nieuwe wetge
ving. Daarin is bepaald dat er
niet meer mest mag worden
aangevoerd dan er hetzelfde
jaar op het land mag worden
uitgereden. Veehouders zonder
eigen grond, vooral varkens- en
pluimveehouders, moeten alle
mest afzetten. Als ze daar niet in
slagen moeten ze over dat over
schot ook een heffing betalen.
„Dat betekent dat de veehou
ders extra opslagcapaciteit op
hun erf moeten bouwen terwijl
er elders mestsilo's leegstaan",
aldus Munsters. „Wij willen dan
ook dat de regels worden aange
past."
Voor de varkensboeren pakt de
nieuwe regelgeving dit jaar ex
tra slecht uit. Meteen in het eer
ste jaar blijven zij met een forse
hoeveelheid mest zitten waar
over ze een heffing moeten beta
len. „Dat kunnen ze nu net niet
hebben", aldus Munsters. „Wij
pleiten er dan ook voor dat ze
het overschot van het ene jaar
kunnen verrekenen met een te
kort in een ander jaar. De minis
ter moet de heffing dus niet me
teen innen." GPD
DEN HAAG - De dit jaar
behaalde koerswinsten
zijn als sneeuw voor de
zon verdwenen. Gisteren
zakte de AEX, de
beursgraadmeter, naar
879,79 punten, een
dieptepunt voor 1998. De
beurs sloot uiteindelijk
op 895,97, nog altijd ruim
400 punten (419,03)
onder het op 20 juli dit
jaar bereikte historische
hoogtepunt van 1315
punten.
door Dick van der Peijl
Het is de laatste maanden alleen
nog maar kommer en kwel op de
beurs. In het derde kwartaal van
1998 is er een correctie van de
beurs geweest zoals die sinds
'zwarte maandag' in 1987 niet
meer is voorgekomen. Het blijft
tobben op de financiële mark
ten. Maar heeft dat ook zijn
weerslag op de economische
werkelijkheid van elke dag? De
geluiden beginnen steeds som
berder te worden. Het een na het
andere concern komt met een
negatief bijgestelde winstver
wachting. Shell, Philips, KLM,
Hoogovens en snoepjesfabriek
Van Melle verwachten dat het in
het tweede deel van het jaar een
stuk slechter gaat. De crises in
Azië en Rusland worden una
niem als boosdoeners aange
merkt.
Het kersverse CDA kamerlid en
nieuwe financiële woordvoer
der Jan Peter Balkenende waar
schuwt minister Zalm voor
economisch zwaar weer. En
Professor Jaap van Duijn (Ro-
beco) voorspelt met zijn meest
sombere gezicht op het Journaal
diepzinnig staren in een glazen
bol van een waarzegster. „What
goes up, must come down", is de
open deur die aan de argeloze
consument wordt gepresen
teerd. En aangezien economie
toch vooral een wetenschap is
die van psychologische factoren
aan elkaar hangt reageert de
consument zoals hem is voorge
spiegeld: somber.
De wat herfstige stemming van
de consument komt nog niet tot
uiting in het koopgedrag. Want
de indicator van de koopbereid
heid van diezelfde consument
blijft volgens het CBS op peil.
Met het belegde spaargeld gaat
het wellicht wat minder, maar
met de economie van Nederland
gaat het nog steeds goed. We
blijven groeien. GPD
de crisis en ziet slechte tijden
voor de beurs opdoemen. „Ach",
roept een beurshandelaar in het
nieuwe economische tijdschrift
FEM De Week, „Van Duijn heeft
nog nooit iets goed voorspeld.
Robeco, laat me niet lachen zeg,
dat is toch al jaren het beleg
gingsfonds met het laagste ren
dement."
Economie blijkt weer voor een
groot deel emoties die niets te
maken hebben met de werke
lijkheid. Natuurlijk is het niet
leuk da't het gespaarde vermo
gen op de beurs veel minder
waard is. In één kwartaal is de
waarde van de Nederlandse
aandelen 250 miljard lager ge
worden. De koers is 21,7% naar
beneden geduikeld, sinds de in
stelling van de beursindex (45
jaar geleden) de op één na groot
ste daling. Tijdens de beurs
krach van 1987 tuimelden de
koersen nog harder naar bene
den. Dat kan voor beleggers een
schrale troost zijn.
De voorspellingen zijn slecht,
maar de economische cijfers
van het Centraal Bureau van de
Statistiek (CBS) spreken andere
analyse
taal. De werkloosheid blijft da
len (273.000), de rente gaat van
laagterecord naar laagterecord
en de inflatie wil ook niet echt
spectaculair stijgen.
En in het eerste half jaar van
1998 was het resultaat van wat
we met z 'n allen verdienen (Bru
to Binnenlands Product) 3,8%
meer dan in dezelfde periode
een jaar eerder. Dus we zitten
nog steeds op de weg naar bo
ven. Dat zien ook de onderne
mers, het vertrouwen in de
toekomst is toegenomen. De or
derportefeuilles zitten vol, al
leen de prijzen van hun produc
ten staan onder druk. Maar.de
Nederlandse ondernemers blij
ven onveranderd optimistisch
geeft de stemmingsindicator
van het CBS aan.
De consument daarentegen
heeft weinig vertrouwen in de
economische toekomst, meldt
het CBS. De doemdenkers als
professor Van Duijn doen hun
werk met hun voorspellingen
die de schijn van wetenschap
pelijke nauwkeurigheid hebben
maar niet meer zijn dan het
Een beursman in Frankfurt kijkt naar zijn beeldscherm, terwijl op het scherm de val van de index zicht
baar is. foto EPA
