Levensverhaal van een legende
PZC varia woensdag 30 september 1998
Vrijlating Van Dam
geeft andere vergeten
gedetineerden hoop
Majoor Bosshardt begon in 1948 op de Wallen met honderd gulden
Heer Bommel en de Liefdadiger ©Toonder Studio's
puzzel
Cryptogram
recept
Tapenade met roomboter
het weer
Ze wordt wel de 'koningin van de Amsterdamse Wallen' ge
noemd. Met honderd gulden op zak en gewapend met een
vlag van het Leger des Heils, hegon ze daar precies vijftig jaar
geleden haar werk. Vandaag verschijnt haar biografie 'Ma
joor Bosshardt. Een leven voor anderen'. De presentatie is,
waar kan het anders, in café Hoppe.
doorThea van Beek
Ze heeft het druk, druk, druk.
Haar agenda puilt uit van de
afspraken. Onophoudelijk rin
kelt de telefoon in haar apparte
mentje. Terwijl een klusjesman
de uitgevallen elektriciteit re
pareert, probeert ze het gesprek
op gang te houden. 'Koffie?'
Ijverig reddert ze in haar keu
kentje, beantwoordt geduldig
telefoontjes en probeert nog
enige orde te houden in de sta
pels paperassen.
Alida Margaretha Bosshardt
(85) ziet het even niet meer zit
ten. „Het is op het ogenblik een
puinhoop. Nu mijn biografie
verschijnt, wil iedereen met me
praten. Radio, televisie, Jos
Brink en tussendoor nog allerlei
lezingen in het land. Ik ben een
beetje bang dat ik nu allerlei
dingen ga vergeten."
„Ik snap nooit waarom ze altijd
mij moeten hebben. Ik ben toch
al 8 5 en ook niet knapMenig ar
tiest zou blij zijn met zoveel
publiciteit. Maar ach, het is na
tuurlijk ook mooi, al die aan
dacht. En die biografie, nee dat
was niet mijn eigen idee."
Reacties
'Nee' zeggen is nooit haar sterk
ste punt geweest. „Anderhalf
jaar heeft die uitgever achter me
aangezeten. Tenslotte heb ik
maar toegegeven. Maar nu word
ik er toch wat onrustig van,
want je krijgt zowel positieve
als negatieve reacties. Maar ik
doe het allemaal voor het ko
ninkrijk van God en het Leger
des Heils."
Ze is een levende legende. Ei
genlijk al lang geen majoor
meer, maar luitenant-kolonel.
Ze maakt er geen punt van,
want als 'de majoor' kreeg ze
landelijke bekendheid. Die
kwam in 1959, tijdens een op
treden in het tv-programma
'Anders dan Anderen' van Bert
Garthoff, waar het hele rosse le
ven van de Wallen op kwam dra
ven.
Echt wereldnieuws werd de ma
joor in 1965, toen ze samen met
een vermomde kroonprinses
Beatrix in de Amsterdamse bin
nenstad de Strijdkreet uitvent
te. Ze trokken langs seksshops,
bordelen en raamprostituees.
Fotograaf Peter Zonneveld be
trapte hen in café Hoppe aan het
Spui en maakte de foto van zijn
leven. Sindsdien werd er een
vliegtuig naar haar vernoemd
en dragen talloze bloemen haar
naam. Ze gniffelt bij het voor
uitzicht dat wellicht na haar
dood ook een Amsterdamse
steeg haar naam zal dragen.
Opgepakt
Ze was achttien en woonde in
Utrecht toen ze voor het eerst in
aanraking kwam met het Leger.
Al snel stond haar besluit vast:
ze wilde heilssoldate worden.
Haar eerste werkkring was een
evangelisatiepost in Rotterdam.
Vervolgens werd ze overge-
plaatst naar een kindertehuis in
de hoofdstad.
Tijdens de oorlogsjaren zwierf
ze met 'haar' kinderen langs
verschillende opvangplaatsen
in het Gooi. Het Leger des Heils
was sinds 1941 door de Duitsers
verboden. Om aan geld te ko
men voor de kinderen, ging ze
maar weer collecteren.
Na verraad werd ze tijdens een
collecte opgepakt in Beverwijk.
Een paar weken zat Bosshardt
opgesloten in een kamertje van
een politiepost in Bussum. „Ik
werd steeds verhoord over hoe
dat nu zat met het Leger des
Heils. Na het laatste verhoor
liep die Duitser weg zonder de
deur te sluiten. Ik ben rustig
weggewandeld. Ik heb altijd het
gevoel gehad dat die comman
dant wilde dat ik weg zou lo
pen."
Op 8 oktober 1948 begonze haar
- werk op de Wallen. Een Good-
willcentrum voor maatschap
pelijk en geestelijk werk voor
prostituees, zwervers en alco
holisten. Ze kreeg honderd gul
den, een vlag van het leger en de
Majoor Bosshardt: „Ik snap niet waarom ze altijd mij moeten hebben." foto Marcel Israël/GPD
zegen van de Heer. Een halve
eeuw later bestaat het centrum
uit zes opvanghuizen, een
wooncentrum voor ouderen,
200 medewerkers, 80 vrijwilli
gers en een begroting van 13
miljoen gulden. „Toen ik in 1978
met pensioen ging, heb ik mijn
commandant die honderd gul
den nog teruggegeven."
Naïef
Het leven van majoor Bosshardt
is verweven met de Amsterdam
se Wallen. Ze was 35 toen ze er
ging werken en behoorlijk na-
iefZo kwam ze met haar collec
tebus eens terecht in een café
waar ze kamers verhuurden.
„Wilt u een warm bed of een
koud", hoorde ze de bardame
aan een klant wagen. „Ik dacht
nog dat ze een warme kruik in
bed wilde leggen, maar het
bleek dat je er dan een meisje bij
kreeg."
Ze kende iedereen op de Wallen,
de hoeren, pooiers, seksbazen en
de penoze. Niets en niemand
veroordelend, 'want we zijn al
lemaal mensen'. Bang was ze
nooit. Ook niet die keer toen een
man haar met een pistool dreig
de te vermoorden. „Ik zei: 'Je
kunt mij beter niet vermoorden.
Want ik zit dadelijk in de hemel
en jij komt in de gevangenis, dus
ik zou wel weten waarvoor ik
koos'."
Al twintig jaar is ze met pensi
oen, maar nog steeds heeft ze het
even druk als vroeger. Geen we
relddeel of ze is er geweest, op
congressen, spreekbeurten of
werkbezoeken. Dit voorjaar
nog, in Amerika. Tussendoor
doet ze het eigen land. Met haar
Fiatje Panda is ze nu nog goed
voor 35.000 kilometer per jaar.
Twee avonden per week collec
teert ze met de Strijdkreet en
bezorgt het Leger maandelijks
een paar duizendjes extra.
De majoor is vastbesloten het
jaar 2000 nog mee te maken.
„Bang voor allerlei gebreken,
zodat ik dat allemaal niet meer
kan? Lijkt me eigenlijk wel lek
ker. Krijg ik eindelijk een beetje
rust." GPD
'Majoor Bosshardt, Een leven voor
anderendoor Eline Verburg; uitge
verij BZZToH; prijs f29,90.
door Jos Verlegh
De Nederlandse ambassade
in New Delhi zal alles in het
werk stellen om Hans van Dam,
hét Nederlandse symbool voor
de vergeten gevangenen in het
buitenland, nog deze week te
rug te halen. Of dit lukt, hangt
volgens het ministerie van Bui
tenlandse Zaken af van de me
dewerking van de Indiase auto
riteiten.
„Van Dam is dinsdag uit de ge
vangenis opgehaald door een
medewerker van het consulaat.
Hij is nu in New Delhi om de for
maliteiten af te ronden", aldus
een woordvoerster van het mi
nisterie.
Als het lukt de uit Utrecht af
komstige Van Dam deze week
naar Nederland te halen, zal hij
worden opgenomen in het
brandwondencentrum in Be
verwijk. India heeft gratie ver
leend aan Van Dam, die eenstraf
van tien jaar uitzat in India we
gens hasjsmokkel. Eén van de
voorwaarden voor de gratie is
dat de Utrechter in Nedeidand
in een specialistische kliniek
(Advertentie)
Voor dierenvrienden
van o -18 jaar.
Je bent al lid van Kids for
Animals voor maar
20,- tot i januari 2000.
Je helpt hiermee de
dieren en je krijgt zelf:
een CD met dierenhits,
een sleutelhanger, een
stickerboekje, een pas
poort met gratis toegang
op clubdagen én zes keer
per jaar een clubblad.
Word lid. Bel:
0900 - 0099.
(44 et. pm.)
Wtf'-Wte,
wordt opgenomen. Van Dam is
zwaar ziek, hij is besmet met het
HIV-virus en heeft een open
beenwond.
Van Dam zat zeven jaar in de In
diase gevangenis. In mei van dit
jaar heeft oud-minister Van
Mierlo gratie op humanitaire
gronden voor Van Dam aange
vraagd. Van Mierlo erkende dat
de ambassades niet altijd ge
noeg tijd en menskracht hebben
om de Nederlandse gevangenen
voldoende steun en aandacht te
geven.
Van Dam is veel dank verschul
digd aan de Utrechtse gevange
nispredikant Joop Spoor. Zon
der diens inzet zou Van Dam een
vergeten gevangene zijn ge
weest. De uitzichtloze situatie
van Van Dam is door Spoor aan
gegrepen om aandacht te vra
gen voor alle gevangenen die in
het buitenland aan hun lot wor
den overgelaten door de Neder
landse autoriteiten.
Dominee Spoor reist al jaren de
wereld rond om Nederlandse
gevangenen te bezoeken. Hij
signaleerde eerder de erbarme
lijke omstandigheden waarin
mensen hun straf uitzitten maar
vond pas gehoor nadat hij sa
men met een televisieploeg ge
heime opnamen van Hans van
Dam India uit smokkelde. De
predikant ervaart de vrijlating
als een groot succes, niet alleen
voor de Utrechter maar ook
voor alle andere gedetineerden.
Spoor: „Van Dam heeft gediend
als voorbeeld. Het is fantastisch
dat hij nu vrijkomt, maar zijn
lot heeft een hoger doel gediend.
De opnamen van Hans hebben
diepe indruk gemaakt op de
toenmalige minister van Bui
tenlandse Zaken Van Mierlo.
Zijn opvolger Van Aartsen wil
ook meer aandacht besteden
aan gevangenen in het buiten
land. De meeste diplomaten in
het buitenland vinden het be
zoeken van gevangenen niet
zo'n leuk werk, maar het hoort
er welbij."
Een zus van Van Dam is sinds
een week terug van een bezoek
aan haar broer. „Had ik het
maar geweten dat hij gratie
kreeg, dan was ik een week lan
ger gebleven en had ik met hem
mee kunnen reizen. Het ging
naar omstandigheden goed met
Hans. Hij was vrolijk, maar dat
was meer de buitenkant. Ik
kreeg de indruk dat hij zich te
genover zijn familie goed hield.
We zijn blij dat hij vrij is maar
pas echt gelukkig als Hans op
Schiphol arriveert." GPD
In de gemakkelijke stoel bij de kachel kwam heer Ollie een beetje tot
zichzelfAch,' sprak hij met zachte stem, 'het is goed om in deze ver
trouwde omgeving eens open te kunnen praten. Er dreigt een groot
gevaar, mevrouw. Deze Brekel, die u een gladde gang heeft aange
smeerd, is een gevaar voor de omgeving. Hij draait alles om en hij zal
iedereen ongelukkig maken met zijn wit papieren geld en zijn ge
makkelijke betalingen en zijn flats en zijn programma's. Zijn vloe
ren stoten niet alleen modder af, maar ook heren. En daarom vraag
ik u: waar moet dat heen?'Zijn vraag bleef in de lucht hangen, doch
bij de deur klonk een zacht lachje.
'Kijk,' hernam heer Bommel met verheffing van stem, 'u bent een
vrouw met smaak en onderscheidingsvermogen. U weet wat mooi
en lelijk is en daarom...'
Op dat moment werd hij op de mouw getikt en toen hij verrast om
keek, zag hij naast zich iemand staan, in wie oplettende lezertjes
met enige moeite de gastvrouw zullen herkennen.'Hoe vind je mijn
nieuwe jurk, Ollie?' vroeg ze. 'Schattig, hè? Het werd tijd, dat ik iets
aan de mode ging doen. "Een vrouw als u moet niet uit de tijd ra
ken", zei die meneer. Daarom heb ik de hoed erbij gekocht. Is het
geen dotje? Een echte Lieven-Brekelhoed, Ollie, uit zijn eigen ate
lier. Nu, hoe vind je me?'Heer Bommel stamelde iets. Hij sprong
overeind en verliet verward de eens zo vertrouwde omgeving.
Horizontaal:
1Voor het gewicht deels positief (6); 7. De gebruikers gaan er
mee schuiven (5); 8. Beeldmateriaal (5); 9. Geld(t) voor een tele
visieprogramma (5); 10. Zo voornaam is Sampras (4); 11. Waar
in vissen nog veel kunnen leren (6); 12. Zuinig zijn met inzetten
(6).
Verticaal:
2. Drank smaakt niet bij deze dans (5); 3. Buis die de oplossing
dicht benadert (6); 4. Kleine voorgevel van een zalm (6); 5. Laat
ste schilderij (4); 6. De kogel is door de kerk? (8); 10. Voornemen
van niveau (4); 11. Het wassende water (3).
Oplossing gisteren:
De woorden op de eerste en derde verti
cale regel zijn:banderol en zaterdag.
Het sleutelwoord luidt: GRONDBEZIT.
BeZi tter
AbAttoi r
NuT t i gen
DoE11 rap
EeRzucht
ReDuct i e
OnAardi g
LoGogram
Hans Belterman
De tapenade is een oorspronkelijke
specialiteit uit de Provence. Ze
wordt samengesteld met ansjovis of
tonijn, kappertjes, zwarte olijven,
knoflook, tuinkruiden en koud gepers
te olijfolie. Er is niet één recept maar er
zijn enkele tientallen recepten voor de
Provenqaalse tapenade bekend. En
daarnaast zijn er even zo veel of nog
meer varianten bekend. In ons land is
de tapenade vooral populair in de res
taurants. Men serveert het voor de
maaltijd in kleine potjes en je krijgt er
meestal een of meerdere broodsoor
ten bij. Ook thuis bij een glas wijn of
een borrel smaakt zo'n tapenade
goed.
De tapenade kun je dan ook thuis sa
menstellen en je hoeft dat niet altijd
met olijfolie te doen. Onze eigen (licht
gezouten) roomboter leent er zich bij
zonder goed voor. De tapenades die
nen altijd op kamertemperatuur te
worden opgediend en horen dan ook
niet in de koelkast thuis.
Botertapenade met peterselie: 725
gram roomboter (op kamertempera
tuur); 3 eetl. lauwwarm (ca. 40 °C.) wa
ter; 7 theel. limoen- of citroensap; wit
te peper uit de molen; 7 mespuntje
zeer fijngemalen (zee)zout; 7 eetl. fijn-
geraspte extra belegen Goudse kaas;
3a4eetl. ragfijn gehakte (platte)peter
selie.
Leg de boter in een kom en voeg, on
der voortdurend roeren en kloppen, 1
eetlepel water toe. Voeg de tweede
eetlepel water toe wanneer de eerste
al volledig in de boter is opgenomen.
Voeg tijdens het roeren en kloppen
van de derde eetlepel ook limoen- of
citroensap, peper en zout toe. Roer na
het kloppen kaas en peterselie er door.
Doe de tapenade over in kleine een
persoons kommetjes en presenteer ze
samen met de door u gekozen brood
soorten) onmiddellijk daarna.
Botertapenade met Goudse kaas: 125
gram roomboter (op kamertempera
tuur); 3 eetl. lauwwarm water (ca. 40
°C.); 1 klein teentje knoflook, uitge
perst; witte peper uit de molen; 50
gram zeer fijn geraspte oude of overja
rige Goudse (ofEdammer) kaas.
Maak gewelde boter zoals hierboven
is aangegeven. Voeg knoflook en pe
per tijdens het roeren en kloppen van
de derde eetlepel water toe. Roer na
het kloppen de geraspte kaas er door.
Botertapenade met Roquefort: 50 a 75
gram Roquefort of andere blauwge-
aderde kaas; 125 gram roomboter; (op
kamertemperatuur); 3 eetl. lauwwarm
water (ca. 40 °C).
Wrijf Roquefort of andere blauwge-
aderde kaas door een fijne zeef. Maak
de gewelde boter zoals al eerder is
aangegeven. Roer na het kloppen de
fijngewreven Roquefort erdoor.
Botertapenade met basilicum: 16 ver
se basilicumblaadjes, ragfijn gehakt
of gesneden; 125 gram roomboter; 3
eetl. lauwwarm water (ca. 40 °C.); wit
te peper uit de molen; 2 a 3 eetl. zeer
fijn geraspte Parmezaanse kaas.
Maak de gewelde boter zoals al eerder
is aangegeven. Voeg tijdens het klop
pen van de derde eetlepel water wat
peper en eventueel een snufje zout
toe. Roer er na het kloppen geraspte
kaas en basilicum door.
Tip:hakof maal 75gram ontpitte zwar
te olijven ragfijn. Roer ze samen met
de kaas en basilicum door de gewelde
boter.
Europa: Ex-hurricane
De restanten van hurricane Karl zorgen vandaag in West-Europa
voor een weersverslechtering. Deze hurricane heeft een aantal
dagen op de Atlantische Oceaan rondgedoold en koe.rst nu in de
vorm van een depressie in de richting van Zuid-Engeland. Extreni
windsnelheden komen niet meer voor maar een flinke hoeveel
heid bewolking en regen brengt Karl nog wel met zich mee. Op de
Britse eilanden, in de Benelux, Frankrijk, de westelijke Alpen en
Noord-ltalië zorgt een bijbehorende storing voor veel bewolking
en regen. De meeste neerslag wordt aan de westkant van de Alpe
verwacht. De temperaturen variëren in deze gebieden van 14 gra'
den in Schotland tot 20 in het noorden van Italië. Ook in het ooste
van Europa heeft een depressie het heft in handen. In Polen en
vooral in Rusland valt op uitgebreide schaal regen. In Zuid-Europ
wisselen zon en wolken elkaar vaak af en soms valt er een bui.
Dit geldt voor de Balkan en voor grote delen van Italië, Spanje en
Portugal. De temperaturen liggen vaak tussen de 20 en 25 graden
Droog, vrij zonnig en zomers warm is het aan de Turkse zuidkust,
in het zuiden van Griekenland en aan de Spaanse west- en zuid
kust. Hier bereikt het kwik plaatselijk zelfs 30 graden. Op de Canar
sche eilanden is het mooi strandweer met flinke zonnige periode.
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
-AA_
Koufront
Warmtetronl
aA
Samengesleld Ironl
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
r bewolkt ///y//
De komende drie dagen worden we
met een uitloper van een ex-tropi- T
sche orkaan met de naam Karl geconfronteerd. Hij leidt nu een i
ven als oceaandepressie en trekt vanaf morgen geleidelijk het \r
teland van West-Europa op. Waarschijnlijk zet hij de dagen daa>e
koers naar de Alpenlanden. Vandaag staat ons weer al onder in®'
vloed van Karl. Een bijbehorende storing beweegt van zuidwesA
naar noordoost over het land. De storing veroorzaakt veel bewk'
king en er zijn perioden met regen. Bovendien gaat de wind wed
eens opspelen. Langs de kust waait het vanmiddag af en toe vrk,
krachtig uit de zuidoosthoek. Bij dit alles stokt de temperatuur
een graad of 17. Later vandaag wordt het langzaam droger en ri
schien vangen we nog een glimp van de zon op. Komende nach
zijn er enkele opklaringen, maar een enkele bui is niet uitgeslottj'
De temperatuur daalt naar omstreeks 11 graden. Morgen heeftK
zon weinig in te brengen; wolken en buien des te meer. Het kwiF
de thermometerbuis heeft er
niet zoveel zin meer in en
komt morgenmiddag hoog
uit tot een graad of 16.
De wind uit zuidoost tot oost
is meest matig. Vrijdag buigt
dezelfde storing van vandaag
naar onze contreien terug.
Daardoor is er opnieuw veel
bewolking en valt er nu en
dan regen. Plaatselijk kan er
toch aardig wat water wor
den opgevangen. Tezamen
met een vrij stevige noord
oostelijke bries en slechts
15 graden voelt het kil aan.
Het weekeinde levert droger
weer op en wellicht schijnt
de zon wat vaker, 's Middags
haalt de temperatuur een
magere 14 a 15 graden.
Nautisch bericht
DONDERDAG Hoog water Laag water
1 OKTOBER uur cm uur cm uur cm uur
Vlissingen 10.46 143 23.24 164 04.46 118 17.20
Terneuzen 11.06 16423.48 187 04.45 125 17.40
Bath 11.51 193 05.26 150 18.20
Roompot Buiten 10.45 109 23.35 128 05.05 093 17.50
Zierikzee 11.45 116 05.30 100 18.15
Stellendam Buiten 11.15 099 ----- 04.50 055 17.15
Wemeldinge 11.55 129 -- 05.35 109 18.20
Philipsdam West 11.45 128 05.35 102 18.35
Vooruitzichten
min.
wind
O op 17.17
Er waait een zuidoostelijke wind, kracht 4 a 5.
Het zicht is meestentijds matig.
De temperatuur van het kustwater bedraagt een graad of 16.
Tijdens de regen is er kans op onweer.
Waterstanden
WOENSDAG Hoog water
30 SEPTEMBER uur cm uur cm
Vlissingen 09.20 144 22.10 147
Terneuzen 09.46 165 22.26 168
Bath 10.15 199 23.11 196
Roompot Buiten 09.30 112 22.20 116
Zierikzee 10.20 121 23.05 124
Stellendam Buiten 10.00 100 22.50 104
Wemeldinge 10.30 134 23.15 136
Philipsdam West 10.35 132 23.15 136
Laag water
uur cm uur
02.56 123 15.34
03.10 135 15.45
04.02 165 16.35
03.00 09616.35
03.55 103 16.50
03.30 060 15.55
04.00 113 16.45
03.55 111 16.25
Zeeland: Uitloper
Zon
onder
op 7.45
Maan