Stavenisse kwam weer boven
Feestprogramma begint vaste vorm te krijgen
Graag Gedaan
helpt medemens
met veel plezier
zeeland
)orp maakt zich op voor viering vierhonderdjarig bestaan
woensdag 30 september 1998
Esme Soesman
tavenisse, gelegen op de
hvestpunt van het eiland
olen, is geen grootschalige
"rn. Desondanks kent het dorp
ire hoogte -en dieptepunten
ejzijn vierhonderd jarig be-
iijan. Zo werd Stavenisse
jsaar getroffen door de waters-
ejodramp van 1953: meer dan
hderdvijftig dorpsbewoners
rloren het leven. Positief mo
at was het bezoek, anderhalf
jr later, van de Noorse koning
lakon VII en het Nederlandse
rstenpaar.
geschiedenis van Stavenisse
gint vele eeuwen eerder dan
tze voor oudere inwoners van
avenisse vaak nog levendige
irinneringen. Niet voor niets
éren de inwoners volgend jaar
oot feest. Zij herdenken, met
Ier verschillende dagen uitge-
réide activiteiten, het inmid-
|ls vierhonderd] arig bestaan
in hun dorp. Dit feestje hangt
imen met de herdijking van de
iavenissepolder in 1599 en de
jchting van de huidige kern.
bg verder terug in de tijd is
perigens ook al sprake van de
Stavenisse. Zo wordt de
arochie Stavenisse, die be
tot het kapittel van Oud-
lunster in Utrecht, al in 1223
janoemd.
Ian een gestaag opgaande lijn is
jouwens geen sprake: met na-
ie water nekte de ontwikkeling
de polder herhaaldelijk
bor de eeuwen heen. In 1304
adden de bewoners te kampen
een overstroming, waarna
Albrecht van Beieren het
eiland in 1391 weer
ar bedijking uitgaf. In 1509
erdween de kern opnieuw in de
jolven, waarmee het einde van
!e parochie een feit was. Pas ne-
ientig jaar later werd de funde-
ing van het huidige dorp ge-
pgd.
Verlies
in deze eeuw lijkt water
met dit Thoolse
[ebied te zijn verbonden, In
1944 kwam Stavenisse als ge-
[olg van oorlogshandelingen
inder water te staan. En, voor
reien nog vers in het geheugen
de Watersnoodramp
negen jaar later ging even-
iiin onopgemerkt aan het dorp
oorbij. In de PZC van woens-
ag 4 februari 1953 wordt mel
ding gemaakt van het enorme
verlies dat is geleden. 'Drama
van Stavenisse deed dodencij
fer stijgen tot 873' kopt de krant
die dag, In de daaropvolgende
dagen en weken wordt met re
gelmaat gepubliceerd over de
terugkeer van evacués en hun
driftige opruim- en opbouw-
werkzaamheden.
Stempel
Tussen het vele leed treft de ar
chiefschuimer her en der ook
berichtjes aan met een lichtere
toonzetting. Zo kregen ingeente
mensen in de dagen na de ramp -
ter controle - een stempel op hun
borst gedrukt. Omdat er nog
maar één bruikbare stempel in
het dorp voor handen was, zat er
voor de medische dienst weinig
anders op dan deze maar te ge
bruiken. Het gevolg was dat
elke ingeënte Stavenisser rond
liep met de leus 'Vestig uw indu
strie in Stavenisse' op de borst.
Het duurde ruim een jaar voor
positief nieuws in publicaties
over het dorp weer de boven
toon ging voeren. Aanleiding
was het bezoek van de Noorse
koning Haakon VII op vrijdag
13 augustus 1954, die als gast
van koningin Juliana en Prins
Bernhard naar Zeeland afreis
de. Een bezoek dat overigens al
les te maken had met de waters
nood een jaar eerder. Haakon,
die destijds 82 jaar was, kwam
een kijkje nemen bij de negen
tien woningen die door zijn volk
na de ramp aan Stavenisse was
geschonken en tegelijkertijd
verrichtte hij de officiële ope
ning van de - naar hem genoem
de - straat.
Opbouwdag
De Noorse huizen waren het be
gin van een radicale verande
ring van het aangezicht van het
dorp. Na de ramp verrezen vele
nieuwe huizen. Reden om in au
gustus 1955 een feestje te vieren,
opbouwdag genaamd. Stave
nisse was hier in Zeeland voor
loper in, zo melden oude kran
tenknipsels.
De toenmalige gemeenteraad
gaf overigens nadrukkelijk aan
dat er van een feestdag geen
sprake was; wel van een dag van
dankbaarheid en erkentelijk
heid. „Erkentelijkheid niet in 't
minst voor het gemeentebe
stuur, dat het aangedurfd heeft,
rond de oude kerk een nieuw
dorpscentrum te scheppen, dat
de vergelijking met het plein in
een provincie-hoofdstad door
staan kan".
De herindeling tot 'groot-Tho-
len' in 1971 en de opening van
spoi*tvis/jachthaven in 1979; de
afgelopen decennia stond de
tijd niet stil. De molen kreeg een
flinke opknapbeurt, windmo
lens en fietspaden verrezen. Er
was kortom meer dan waterel
lende alleen.
De jachthaven van Stavenisse.
foto Willem Mieras
De Noorse woningen, een geschenk van Noorwegen na de wa
tersnoodramp van 1953. De straat werd genoemd naar koning
Haakon VU. In 1958, het jaar waarin deze foto werd gemaakt,
was er nog nauwelijks een auto op straat.
door Esme Soesman
THOLEN - Simpelweg je
medemens helpen. Dat is het
motto van de eilandelijke
vrijwilligersgroep Graag
Gedaan uit Tholen. Zo'n
twintig mensen zetten zich in
om mensen in praktisch of
sociaal opzicht te ondersteu-
Zij zoeken - voor de kern
Tholen - nog versterking van
de gelederen Dit om te voor
komen dat de druk op vrij
willigers te groot wordt
Want hoewel het binnen de
gemeente Tholen nog wel
meevalt met de kreten om
hulp, lopen de kernen Tholen
en Sint-Maartensdijk heel
behoorlijk.
Ouderenzorg
Vooral vanuit de hoek van de
ouderenzorg wordt er regel
matig een beroep gedaan op
de vrijwilligers van Graag
Gedaan.
„Denk bijvoorbeeld aan
mensen die zelf geen kinde
ren hebben en die langs het
ziekenhuis moeten. Ver
pleegkundigen vragen nogal
eens of wij ze willen begelei
den. Ook het zorgloket ver
wijst weieens door naar ons",
zegt contactpersoon N. de
Korte uit Tholen.
Kletspraatje
De hulp die de vrijwilligers
bieden is gevarieerd. Van het
begeleiden bij doktersbe
zoekjes tot het doen van wat
boodschappen, van medicij
nen ophalen tot het maken
van een wandelingetje: het
kan bij Graag Gedaan alle
maal. Maar ook een gezellig
kletspraatje of het voorlezen
uit een boek behoort tot acti
viteiten van de vrijwilligers
van Graag Gedaan. Boven
dien is de club uitgerust met
een eigen klusjesman, die her
en der wat karweitjes op
knapt voor mensen die dit
zelf niet meer kunnen
De grens van wat wel en niet
wordt gedaan, wordt per ge
val bekeken. Een stekkertje
verwisselen op z'n tijd, af
hankelijk van ouderdom en
kapitaalkrachtigheid van de
vrager, kan.
„Maar soms blijken klusjes
klussen te zijn en wi Hen men
sen dat we een complete ver
huizing regelen", lacht De
Korte.
Gratis
Zij heeft door de jaren heen
vaker meegemaakt dat men
sen profiteren van de hulp die
gratis wordt verleend Het
tegenovergestelde komt ech
ter net zo goed voor. Mensen
die hard hulp kunnen gebrui
ken, maar schromen Graag
Gedaan in te schakelen. En
wanneer de vrijwilligers een
maal een helpende hand heb
ben uitgestoken, is de dank
vaak groot.
De Korte: „Dat is de andere
kant, ja. Mensen kunnen heel
dankbaar zijn. Gelukkig
heeft dat de overhand, an
ders stop je met het doen van
dit werk."
Verplegen
De leden van Graag Gedaan
volgen nu en dan cursussen,
waarmee hun kennis - bij
voorbeeld over het verplegen
thuis - naar een hoger niveau
wordt gekrikt.
Wellicht nog belangrijker is
dat elke vrijwilliger zich in
zet op zijn of haar sterke ge
bieden.
Graag Gedaan werd achttien
jaar geleden opgericht door
de nog steeds actieve me
vrouw A Verschoor-van der
Kaaden. De Korte verwacht
dat de organisatie nog vele
jaren zal blijven doordraai
en.
„Misschien worden we zelfs
wel meer en meer nodig,
want mensen blijven steeds
langer thuis wonen en er
wordt ook steeds meer be
knibbeld op gezondheids
zorg.
Ik zou het trouwens wel jam
mer vinden als we overbodig
raken. We doen dit vrijwilli
gerswerk namelijk met heel
veel plezier."
Veerman Boomsluiter in november 1958 aan het roer van de Marjan.
Boomsluiter onderhield met de Marjan een veerdienst naar de Hoek
van Ouwerkerk op Schouwen-Duiveland. In 1968, nadat het veer
meer dan honderd jaar in de familie was geweest, werd de veer
dienst naar Schouwen opgedoekt.
De klas van '58 van meester L. van Bokkum die in 1954 - hij was toen 60 jaar - naar Stavenisse verhuisde om er les te geven.
Piet Riedijk, in 1958 64 jaar oud. was sinds 1918 palingvisser en
mandenmaker. Zijn vader pachtte de poldersloten al en als kleine
jongen hielp Piet mee met het zetten van fuiken. Tot op hoge leeftijd
bleef Riedijk, als laatste in Stavenisse, zijn vak trouw. Begin jaren
zeventig stopte hij. Hij overleed tien jaar later op 87-jarige leeftijd.
Na de watersnoodramp van 1953 liepen delen van Stavenisse
nog enkele malen onder water totdat de stormvloedkering het
gevaar van de Oosterschelde bezwoer. Zo ook op zaterdag 3 ja
nuari 1976, toen mensen uit de lager gelegen delen van het dorp
hun huizen verlieten, net als twee jaar daarvoor ook al was ge
beurd toen het water hoog tegen de dijk opklom. Tientallen ver
lieten, met de ramp van '53 in het geheugen gegrift, huis en haard
om voor alle zekerheid een veilig heenkomen te zoeken bij fami
lie of vrienden in Sint Maartensdijk of nog verder weg in West-
Brabant. Een paar dagen later ruimden medewerkers van de ge
meente zeewier en andere rommel op die het water in de lager ge
legen straten had achtergelaten.
door Esme Soesman
STAVENISSE - In de bestra
ting van het Van de Leek de
Clercq-plein in Stavenisse
moet een beeltenis worden op
genomen die herinnert aan het
vierhonderdjarig bestaan van
het Thoolse dorp. Bedenker
Flip de Rijke, voorzitter van het
Comité 400 jaar Stavenisse,
heeft dit plan neergelegd bij de
gemeente Tholen. De opening
van het feestjaar vindt officieel
op 29 april 1999 plaats.
Al maandenlang is De Rijke,
samen met mede-dorpsgenoten
en plaatselijke verenigingen, in
touw om een reeks activiteiten
te organiseren. In 1999 is het
precies vierhonderd jaar gele
den dat, met een bedijking, de
basis werd gelegd voor het hui
dige Stavenisse. Geen gebeur
tenis om stilzwijgend te laten
passeren, vonden enkele actie-
velingen van het dorp. Het
speciaal voor de gelegenheid
opgerichte comité besloot de
feestelijkheden over het hele
jaar uit te spreiden. De door
gaans toch al gezellige Konin
ginnedag moet het startsein
worden van het jubileumjaar.
De wens van De Rijke is om de
dorpsbewoners, naast eenma
lige activiteiten, ook iets blij
vends mee te geven. Zijn
gedachten gaan uit naar een
monument dat in de bestrating
van het Van de Leek de Clere-
qplein wordt opgenomen. „Ik
heb daar verder nog geen con
crete ideeën over. Wel heb ik al
twee straatmakers in Tholen
benaderd. Er moet iets met be
staande stenen kunnen worden
gedaan. Voor de uitwerking is
het natuurlijk wel noodzake
lijk dat de gemeente voor hon
derd procent haar medewer
king verleent", aldus De Rijke.
Aan de vooravond van Konin
ginnedag wordt het feest offici
eel geopend. Wat de woord
voerder van het feestcomité
betreft bij voorkeur met de ont
hulling van het tegel monu
ment. De volgende dag laat het
feestcomité van zich horen op
de traditiegetrouw gehouden
fancy fair. Voorafgaand hier
aan wordt een groot ontbijt in
de open lucht opgediend.
Dorpsbewoners worden opge
roepen aan te schuiven in ou
derwetse kledij.
Eigen
Het inhaken op een aantal acti
viteiten die eigen zijn aan Sta
venisse is een insteek waar de
evenementencommissie be
wust voor gekozen heeft. Zo zal
onder meer de jaarlijks door
gymnastiekvereniging Kwiek
gehouden avonddriedaagse ex
tra feestelijk van karakter zijn
Ook de braderie, die 10 juli
staat geprogrammeerd, krijgt
een feestelijk tintje. Verder
staan ondermeer een grote ver
loting en een petjesverkoop op
het program
Bijzonder onderdeel is de foto
tentoonstelling, die van 7 tot en
met 12 juni te zien is in dorps
huis de Stove. Oud beeldmate
riaal vormt het uitgangspunt
bij deze expositie, waarvoor
een aantal mensen hun privé-
collectie al hebben toegezegd.
Koren
Muziek komt ruim aan bod.
door onder meer een avond met
de twee koren van zangvereni
ging Laudate Dominum te or
ganiseren. Door muziekvereni
ging Euterpe - ooit ontstaan uit
een samensmelting van onder
meer de Stavenisser muzikan
ten met die van Sint-Maartens
dijk - in contact te brengen met
andere eilandelijke korpsen zal
ook instrumentaal een feest
avond wordenbereid. Een spel
letjesdag voor jong en oud en
een Zeeuwse avond - waarvan
de organisatie in handen ligt
van de Welfare - worden mo
menteel op poten gezetEen de
finitieve datum is nog niet be
kend.
Liefdes
Datzelfde geldt voor de zes
kamp. die georganiseerd wordt
door de campings rondom het
dorp. „Er zitten daar mensen
die komen hier al dertig jaar,
die voelen zich toch een beetje
Stavenissers. Veel liefdes zijn
ook ontstaan tussen mensen
van de camping en van het
dorp. Reden om ook hen hierin
te betrekken", aldus De Rijke
Naast sponsors en subsidie
gooit het feestcomité een eigen
geldwerfactie in de strijd. Van
de feestelijkheden worden vi
deo-opnamen gemaakt, die bij
intekening vooraf worden ver
kocht. Ook dat zal een - redelijk
lang - blijvende herinnering
aan het jarige dorp kunnen
zijn.
Flip de Rijke, voorzitter van het
Comité 400 jaar Stavenisse, wil
in de bestrating van het Van de
Leek de Clercq-plein in Stave
nisse een beeltenis opnemen als
herinnering aan het vierhon
derdjarig bestaan van het dorp.
foto Dirk-Jan Gjeltema
