Stress verdient meer aandacht
PZC
Moskou swingt
op Philishave
Gomperts was scherpzinnig en erudiet
varia
Vooral niet in een hoekje gaan zitten wachten tot het allemaal voorbij is
Heer Bommel en de Liefdadiger ©Toonder Studio's
puzzel
het weer
m
SÈ,
recept
Goudse kaascroquetten
maandag 21 september 1998
door Hans de Bruijn
Bill Clinton doet er goed aan
niet af te treden. Tenminste,
als zijn geestelijk welbevinden
hem lief is. Zolang hij in het Wit
te Huis blijft kan hij, zelfs nu
nog, de spanningen aan. Maar
eenmaal vertrokken, zal hij in
een diep, zwart gat vallen. De
stress kan hem dan gauw teveel
worden en zijn lichamelijke en
geestelijke weerbaarheid kan
het snel begeven.
Volgens de psycholoog prof. Re-
né Diekstra heeft Clinton nu
nog alles mee om stress het
hoofd te bieden: sociale steun,
materiële middelen, afleiding,
mogelijkheden om zijn situatie
te beïnvloeden. Allemaal facto
ren die iemand nodig heeft om
met grote spanningen om te
gaan. „Als hij aftreedt, dan don
dert dat allemaal in elkaar en
zal hij snel grote problemen
krijgen."
Probleem
Diekstra, die zelf maar al te
goed weet wat het is om publie
kelijk onder druk te staan, ge
bruikte Clinton zaterdag als
voorbeeld op het symposium
'Stress te Lijf'. In de Utrechtse
Jaarbeurs bogen ruim vijfhon
derd artsen, diëtisten, psycho
logen en therapeuten zich over
het verschijnsel stress, dat in
onze samenleving een steeds
groter probleem lijkt te worden.
Meer dan de helft van het ziek
teverzuim in Nederland is vol
gens arts Maurice de Valk te wij
ten aan 'het verkeerd omgaan
met stress'. Dat kost meer dan
12,5 miljard gulden per jaar.
„Tweederde van de werknemers
heeft last van stress en slechts
een op de veertien heeft last van
files. Toch besteden we veel
meer aandacht aan files dan aan
stress", zei de bioloog Wilbert
Linnemans.
Kloof
De Valk omschreef stress als 'de
kloof tussen willen, moeten en
kunnen'. Of, zoals Diekstra zei,
'niet in staat zijn of zich niet in
staat achten om aan gestelde ei
sen te voldoen'. Een beetje stress
is goed, maar teveel stress leidt
tot een overvloed aan lichame
lijke en geestelijke klachten.
Veel klachten waarmee patiën
ten bij dokters komen, hebben
dan ook met stress te maken.
Spierpijn en rug-, nek- en ge
wrichtsklachten zijn normaal
voor mensen die aan chronische
stress lijden. Stress gaat ge
paard met veranderingen in
hartslag, spierspanning,
huidgeleiding en ademhaling,
'Overstresste' mensen gaan har
der werken, vervreemden van
hun omgeving, putten zich uit,
weten zich niet te ontspannen
en worden hulpeloos en cynisch.
Maar de behandeling van stress
krijgt volgens de deskundigen
nog veel te weinig aandacht. Er
ligt volgens De Valk een taak
voor het management in bedrij
ven, waar immers veel stress
zijn oorzaak vindt. Maar veel
managers weten er niet mee om
te gaan, ook al is er - aan de
Technische Universiteit Eind
hoven - een postdoctorale cur
sus stressmanagement.
Individu
Scholen moeten meer aandacht
besteden aan het voorkomen
van stress, meent De Valk.
„Stress is voor een deel een pro
bleem van de gemeenschap dat
wordt afgewenteld op het indi
vidu", aldus Linnemans. Veel
van de problemen zijn simpel te
voorkomen: ontspan je, neem
tijd voor jezelf, weet te delege
ren. Sociale contacten zijn van
groot belang.
„Mensen leven op contacten
met anderen", zei de psycholoog
Sibe Doosje. Ook een gezonde
voeding en een goede lichame
lijke conditie kunnen helpen
stress te bedwingen. Wie onder
de stress zit, zorgt immers veelal
minder goed voor zichzelf. Ge
stresste mensen hebben slechte
re gebitten, stelde Linnemans.
Stresslijders eten gewoonlijk
minder groente. Ook drinken zij
volgens Linnemans te weinig.
Vochtgebrek bevordert stress.
Ook het eten van vette vis en het
drinken van zeker drie liter to
matensap per week zou helpen.
En als je alcohol drinkt, drink
dan minstens evenveel water.
Remedie
Volgens Doosje moeten mensen
die last hebben van stress 'voor
al niet in een hoekje gaan zitten
wachten tot het allemaal voor
bij is'. De beste remedie is zelf
het heft in handen nemen. „Er
van overtuigd raken dat je in
staat bent gebeurtenissen en je
omgeving te beïnvloeden."
GPD
door Hans Hoogendijk
Het onwaarschijnlijke festi
val Philips, zo heet de road
show waarmee de Nederlandse
multinational vier maanden
door de landen van de vroegere
Sovjet-Unie is getrokken. Veel
en harde muziek, ballonnen, T-
shirts, variété, popgroepen en er
tussendoor spelletjes waarbij
broodroosters, scheerappara-
ten en andere producten uit de
Philipsstal te winnen zijn. En
dat allemaal onder het motto
'Let's make things better'. Za
terdag werd de tournee, die
ruim vier miljoen gulden heeft
gekost, afgesloten bij de muren
van het Moskouse Kremlin.
Het Philipsmanagement Cen
traal- en Oost-Europa had wel
een probleem met deze laatste
aflevering. Kun je op het mo
ment dat Rusland de ergste
crisis sinds het einde van het
communisme beleeft, wel een
dergelijke met Westerse luxe
producten volgepropte show
door laten gaan?
Kees Buis, directeur-generaal
van Philips Rusland vindt van
wel: „In de eerste plaats waren
alle voorbereidingen al meer
dan een jaar geleden begonnen.
In de tweede plaats willen we
hiermee aantonen dat Philips in
Rusland blijft. Wij trekken ons
nooit terug uit een land waar we
eenmaal zijn begonnen."
Maar het concern had wel afge
zien van een grootscheepse re
clamecampagne in de hoofd
stad, Nodig was dat ook niet,
want op het Rode Plein en in de
aangrenzende parken zijn op
zaterdag en zondag altijd tien
duizenden, meest jonge, Mosko-
vieten op de been.
Bij het begin van het spektakel
waren er dan ook al minstens
5.000 nieuwsgierigen afgeko
men op de keiharde discomu-
ziek. Ze vochten bijna om de
stickers en de blauwe ballonnen
met de slagzin 'Let's make
things better'.
Grijze heren
Wat vreemd keken ze op toen er
ineens vijf grijzende heren in
keurige maatkostuums op het
podium verschenen en deze min
of meer ritmisch begonnen te
bewegen op de klanken van het
elektronische geweld. Maar
toen de Russische presentator
uitlegde dat dit de Philips-top
was die alles had betaald, von
den de jonge Russen het best. Ze
hadden er zelfs een applausje
voor over toen het vijftal na een
van onze redactie binnenland
De laatste jaren leefde criticus, essayist
en oud-hoogleraar H.A Gomperts in
stilte. Anders dan tijdens zijn professio
nele leven, toen hij in het centrum van
controverses kon staan. Zoals na zijn in
augurele rede 'Twee wegen van de kritiek'
(1965) die in het literaire tijdschrift Mer-
lyn tot hevige reacties leidde.
De scherpzinnige en erudiete relativist
Gomperts koos daarin tegen een eenzijdi
ge 'ergocentristische benadering'. De te
genstelling tussen een tekstuele of een
personalistische benadering heeft de lite
raire kritiek daarna nooit meer verlaten.
Hans Gomperts is geboren in Amsterdam.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij
in dienst van de Nederlandse regering in
Londen. In 1946 werd hij correspondent
van Het Parool in Parijs. Aan die krant
zou hij tot 1965 verbonden blijven, van
1949-1957 als letterkunde-redacteur en
van 1952-1965 (ook) als toneelredacteur.
In de jaren vijftig gold Gomperts als de in
vloedrijkste literair criticus van het land.
Bij zijn recensies beperkte hij zich niet tot
het bespreken van het boek, maar zette
het in een veel bredere context.
In 1965 werd Gomperts buitengewoon
hoogleraar in de Moderne Nederlandse
Letterkunde aan de Rijksuniversiteit Lei
den, in 1970 gevolgd door zijn benoeming
als gewoon hoogleraar. Zijn wetenschap
pelijk werk haalde hem wat weg uit het
publieke literaire debat.
Vooral zijn essays, helder geschreven
pogingen om nieuwe denkrichtingen te
vinden, hebben tot Gomperts faam bijge
dragen. Hij publiceerde een negental bun
dels, van 'Jagen om te leven' uit 1949 tot
'Wij tolken' in 1982. Gomperts heeft ook
nog twee dichtbundels uitgebracht,
'Dingtaal' (1939) en 'Van verlies en dood'
(1946). Voor zijn publicaties op het grens
gebied van literatuurkritiek en litera
tuurwetenschap ontving hij in 1982 de
G.H. 's-Gravesandeprijs.
Andere prijzen die hem zijn toegekend,
zijn de Essayprijs Amsterdam (zowel in
1961 als in 1965), de Nipkov-schijf van de
tv-kritiek (1963), de Pierre Bayleprijs
(1960) en de Wijnaend Franckenprijs
(1953). ANP
minuut of drie hevige inspan
ning breed lachend het podium
verliet om een koel vaderlandse
pilsje te pakken.
Feest
„Mooi toch", zei de Duitse Phi
lips-manager Bernhard Scha-
fer. „Onze bedoeling is dat ook
al zijn de tijden zwaar, de men
sen vandaag hier feest hebben,
blij zijn en weer wat hoop krij
gen."
Dat de hele Philips-verkoop in
Rusland praktisch stil ligt, doet
het concern uiteraard pijn,
maar de managers zijn ervan
overtuigd dat alles wel weer op
zijn pootjes terecht komt. Waar
op dat optimisme is gebaseerd,
wordt zaterdag niet duidelijk.
Directeur Buis herinnert er wel
aan dat het bedrijf al heel lang
in Rusland vertegenwoordigd
is.
„Dit jaar is het precies een eeuw
geleden dat Anton Philips in
Sint Petersburg zijn eerste
contract afsloot. Gloeilampen,
uiteraard. Nu zitten we in Mos
kou, Novgorod, Jekatarinen-
burg, Samara, Nizni-Novgorod,
Rostov aan de Don en in Vladi
vostok. En we blijven", meldt
Buis.
Muziek
De jonge Russen zal het een zorg
zijn. „Is dit betaald door Phi
lips? Mooi toch. Hun spullen
kan ik niet kopen, maar de mu
ziek. is goed", zegt de jonge Iri-
na. Haar vriendin: „Hoe laat
treedt A-Studio op?" Als deze
befaamde Russische popgroep 's
avonds zijn opwachting maakt,
deinen zo'n 10.000 jonge Mos-
kovietenmee. „Crisis? Bij ons is
het eeuwig crisis, we overleven
altijd en zo lang de muziek goed
is en we een pilsje hebben, al he
lemaal schreeuwt Aleks boven
het geweld uit.
Philips is tevreden. Weliswaar
waren er deze avond niet zoals
in Minsk (Wit-Rusland) en Bis-
jek (Kirgizië) meer dan 100.000
mensen op de been, het totaal
aantal nieuwsgierigen is toch
behoorlijk geweest, vinden de
elektronicamensen.' In totaal
hebben naar schatting ander
half miljoen mensen het 'on
waarschijnlijke festival Philips'
bijgewoond. En, zo redeneren ze
bij het bedrijf, jonge kijkers van
nu zijn potentiële kopers van
morgen. Maar dan zullen de
Russen in eigen land wel eerst de
slogan van het concern 'Let's
make things better' moeten
waarmaken. GPD
De volgende morgen verscheen de kruidenier Grootgrut aan de keu
kendeur om enige boodschappen te overhandigen.
'Hier is de grutsprits die u besteld hebt, meneer Joost', sprak hij.
'Pas vers en in een nieuwe verpakking, die het gebak knapperig
houdt. En eh... hoe vond u het programma gisteravond?'
'Alleraardigst', zei de knecht. 'Ik heb me erg vermaakt, als ik me zo
mag uitdrukken. Ach, wat heb ik gelachen. Maar het einde was be
treurenswaardig...'
'Ja', gaf de ander toe. 'Ik kan me voorstellen, dat het pijnlijk voor u
was. Meneer Bommel heeft de pret van alle kijkers bedorven. Hij is
een goede klant, daar niet van. Maar dit had hij niet moeten doen.
Men moet anderen hun plezier gunnen, nietwaar?'
Op dat moment verscheen heer Ollie onverwacht om de hoek. De
moeilijke nacht was hem aan te zien - en ook dat hij een gedeelte van
het gesprek opgevangen had.
Horizontaal: 1. Knol, grafsteen; 2. sprookjesfiguur, loopvogel; 3.
vruchtennat; 4. rund, brandgang, muzieknoot; 5. blaasinstrument; 6.
gekookt, meisjesnaam; 7. werelddeel; 8. de oudste (afk.), deel v.d.
hals, briefaanhef; 9. projectieplaatje; 10. voorzetsel, einder; 11. roof-
diertje, watervogel.
Verticaal: 1Rivier in Itali, vlakgom; 2. reeds, oogziekte, titel; 3. klaar,
sterrenbeeld, voorzetsel; 4. hinderlijk; 5. inwendig orgaan, schoon;
6. specerij; 7. bijwoord, loofboom, bazige vrouw; 8. zonnegod, mon
ster, voorzetsel; 9. grondsoort, wel eens.
Oplossing zaterdag
stroom
s-p-o-p-a
piano-n-t
o-s-staat
tekst-m-e
--l--gein
blazer
a-a--o
kornet
Zeeland: Vrij warm
Bill en Hillary Clinton. Volgens psycholoog Diekstra kan Clinton de stress aan zolanghij in het Witte Huis blijft, foto Stephen Jaffe/EPA
Deze week is het een hogedruk-
gebied dat ons weer bepaalt.
Het blijft in de buurt van de lage landen en zorgt voorfraaie om
standigheden. Vandaag en morgen ligt het belangrijkste centrum
boven de Noordzee en doordat er weinig wind staat, vormen zich
in de rustige en tamelijk vochtige atmosfeer 's nachts gemakkelijk
mist of mistbanken. Na dinsdag komt er meer wind en voert droge
lucht aan. De mistkansen zullen daardoor afnemen. Vanochtend
hangt er dus op veel plaatsen een (dichte) mistbank. Aan het einde
van de ochtend wordt de mist dunner en krijgen we de zon geleide
lijk steeds vakerte zien. Vanmiddag kan zij flink schijnen en stuwt
het kwik in de thermometerbuis naar omstreeks 20 graden op.
Beschutte plaatsen krijgen misschien 22 graden op de thermo
meter. Er waait een zwakke tot matige wind uit noordoost tot oost.
Vannacht blijft er een beetje wind staan, waardoor bijna overal
geen of nauwelijks mistbanken zullen ontstaan. Verder is het vrij
helderen niet koud meteen
laagste temperatuur van on
geveer 11 graden. Morgen
verandert er weinig. De zon
is er al snel bij en het wordt
opnieuw om en nabij 20
graden. De oostelijke bries is
matig. Woensdag begint de
astronomische herfst. Het zal
eerder nazomers zijn met veel
zon en temperaturen rond 20
graden. Bij ons mag het dan
rustig weer zijn, in het Cari-
bisch gebied is het onrustig.
Tropische cycloon Georges
koerst waarschijnlijk vandaag
met verwoestende windsnel
heden van meer dan 200 km/u
(en vlagen tot 300 km/u!) over
veel Bovenwindse Antillen,
waaronder Sint Maarten.
Vooruitzichten
Nazomeren
Bwi k
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
weer
gp
max.
20°
20°
21°
21°
min.
12°
11°
10°
11°
wind
03
03
03
ZO 3
Maan
Nautisch bericht
Er waait een oosten- tot noordoostenwind, 3-4 Beaufort. Het zicht
is 's ochtends meestentijds slecht, in de middag verbeterend.
De temperatuur van het kustwater ligt op 17 graden en de kans op
mist is groot.
Waterstanden
'Zo', sprak hij, op de afgeleverde bestelling wijzend. 'Wat is dat?'
'Grutsprits, meneer Bommel', zei de kruidenier opgewekt. 'Ik zei
net tegen meneer Joost hier...'
'Juist', hernam heer Ollie met verheffing van stem. 'Grutsprits! In
Brekels gezonde, gladde, gelukkige verpakking, zie ik."Inderdaad',
gaf de handelaar toe. 'Het gebak blijft knapperig, zei ik net. De heer
Brekel is een genie, wat u?'
Heer Bommel greep de doorschijnende zak en begon eraan te ruk
ken.
'Knapperig!'riep hij uit. 'Maar je kan er niet bij komen! Brekel! Ha!
De Loerdraaier! We blijven lachen! Grrr! Bah!'
En onder het uiten van deze en dergelijke onsamenhangende kreten
kneep hij al trekkend de koekjes tot kruim - en daarop wierp hij de
zak woedend op het gras.
MAANDAG
Hoog
water
Laag
water
21 SEPTEMBER
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
03.18
247
15.36
240
09.29
175
21.58
203
Terneuzen
03.38
269
15.55
263
10.00
186
22.25
213
Bath
04.40
315
16.57
305
11.06
210
23.33
233
Roompot Buiten
03.15
187
15.35
176
09.20
117
21.45
145
Zierikzee
05.05
178
17.20
171
10.50
115
23.10
141
Stellendam Buiten
03.40
178
16.00
159
09.20
063
21.50
088
Wemeldinge
05.00
202
17.20
195
10.50
131
23.15
157
Philipsdam West
05.30
193
17.45
183
10.50
124
23.10
151
DINSDAG
Hoog
water
Laag
water
22 SEPTEMBER
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
03.52
248
16.07
244
10.05
178
22.32
201
Terneuzen
04.12
271
16.26
269
10.33
188
22.57
210
Bath
05.13
314
17.28
309
11.35
209
Roompot Buiten
03.50
189
16.05
181
09.55
120
22.20
144
Zierikzee
05.35
177
17.50
174
11.15
117
23.45
141
Stellendam Buiten
04.10
179
16.30
164
09.50
065
22.10
086
Wemeldinge
05.35
202
17.50
198
11.25
133
23.50
157
Philipsdam West
06.00
189
18.15
182
11.25
127
23.45
151
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
;Q|- zonn|9
mallge sneeuw
A
Koufront
licht bewolkt
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
2,
Warmtefront
hagel
Samengesteld Iront
zwaarbewolkt
zware regen
Isobaar
Europa: Buiig Spanje
Hans Belterman
Met het recept van vandaag hebt u meteen het basisrecept voor tal van
andere croquetten te pakken. In de loop van de week wordtin de recep
ten nog enkele malen naar het recept van vandaag verwezen. In het recept
voor de kaascroquetten is met een aangegeven dat de handelingen die
daarna volgen voor vrijwel alle croquetten dezelfde zijn.
Voor 72 a 16 stuks:
75 gram boter;
ca. 150 gram bloem, gezeefd;
4 dl melk;
75 gram grof geraspte belegen Goudse kaas;
75 gram fijngeraspte overjarige Goudse kaas;
zout;
witte peper uit de molen;
milde kerriepoeder;
2.5 eetl. fijngehakte (platte) peterselie;
3 eieren;
ca. 150 gram droog broodkruim of paneermeel;
(zonnebloem)olie voor het frituren.
Verhit een pan met dikke bodem en laat de boter er in smelten. Roer er 75
gram gezeefde bloem door. Blijf zolang roerentoteen egaal mengsel is ver
kregen. Schenk de melk er bij gedeelten, onder voortdurend roeren, aan
toe. Blijf zolang roeren tot alles aan de kook is gekomen en een volkomen
gladde vrij dikke saus is verkregen. Voeg eventueel 1 of meer eetlepels
melk (ofwater) extra toe. Laatallesenkele minuten, ondervoortdurend roe
ren, zachtjes koken. Voeg daarna de beide kaassoorten en wat zout, peper,
niet meer dan een vleugje kerriepoeder en de peterselie toe. Blijf roeren tot
de kaas is opgelost.
Stort de massa op een platte schaal. Strijk het oppervlak glad af. Laat de
massa afkoelen. Leg er een velletje folie op en plaats de schaal in de koel
kast om al les op te laten stijven. Trek er tenminste 4 uur voor uit (langer is ei
genlijk nog beter). Klop in een diep bord de eieren samen met 2 eetlepels
water los. Stort de rest van het bloem in een tweede diep bord en doe het
broodkruim of paneermeel over in een derde diep bord. Vorm van de mas
sa 12 of meer croquetten. Wentel ze eerst door het bloem en schud overtol
lige bloem er af. Haal ze daarna door de losgeroerde eieren en wentel ze
vervolgens door het broodkruim of paneermeel.
Laat de croquetten 10 minuten in de koelkast rusten. Haal ze daarna op
nieuw door de losgeroerde eieren en wentel ze opnieuw door het broodk
ruim of paneermeel. Laat de croquetten daarna een half uur (langer mag
ook) in de koelkast liggen. Verhit de olie tot 175 °C. Bak de croquetten, niet
meer dan vier tegelijk, goudbruin en laat ze even op keukenpapier uitlek
ken. Dien ze zo warm mogelijk op.
Een groot gedeelte van West-Europa houdt het dankzij een gebied
van hoge luchtdruk deze week droog. De oceaanstoringen wijken
uit naar het noorden en uiterste zuiden van Europa. Zo heeft het
noorden van Scandinavië geregeld veel bewolking met af en toe
regen. Zuid-Zweden alsmede Zuid-Noorwegen houden het over
wegend droog en de zon komt er voldoende aan bod. De zuidkust
van Spanje, het noorden van Algerije en Tunesië krijgen regelmatig
een stevige regen- of onweersbui te verwerken. De zon vecht er bo
vendien voortdurend tegen de buienwolken. Ook elders in Spanje
is het wisselvallig met van tijd tot tijd regen of een bui. De tempe
ratuur stijgt landinwaarts ondanks het gebrek aan zonneschijn nog
tot om en nabij 30 graden. Na nacht- en ochtendmistbanken krijgen
Engeland, Ierland, de Benelux en het noorden van Frankrijk fraaie
middag met vrij veel zon. Het kwik is in vorm met topwaarden tot
22 graden. Koude lucht afkomstig van de poolstreken begint vanaf
morgen aan een reis door Noord-Zweden en Finland. Met moeite
zal later deze week de 10 graden worden bereikt of opzijn minst
worden overschreden. De aangevoerde lucht is echter aan de
droge kant, zodat de zon meer te vertellen krijgt, 's Nachts kan het
op uitgebreide schaal licht vriezen in onder meer Lapland.
