Hendrik is zoek
Prins
Schwerin in
Mecklenburg
38
vrije tijd
zaterdag 5 september 1998 l^r
Milieuvriendelijke strijd
tegen algen en mossen
Patrick Schols ontwerpt
met spaanplaat
Kunstig stucwerk
Het stamslot van prins Hendrik in Schwerin. fotografie Theo Bohmers
In Mecklenburg - ooit DDK - zijn de herinneringen aan
Wilhelmina en Hendrik vervaagd. Zijn
vrijgezellenwoning is nu een kleuterschool; op het
landgoed dat hij van Wilhelmina kreeg kent niemand zijn
naam. De huidige erfgroothertog leeft kinderloos in
Hamburg. Bij zijn dood gaat, na de grond en de paleizen,
ook de naam verloren. Dan rest nog slechts de herinnering
aan de familie waar Wilhelmina introuwde.
er ruimte op de begroting is om het
slot te restaureren komt natuur
lijk doordat de afgevaardigden
hier zitten."
Schott weet alles van de hertoge
lijke familie, en dus ook van Hen
drik en Wilhelmina - als een van de
zeer weinige voormalig Oost-
Duitsers. De meeste inwoners van
Schwerin hebben een schimmig
beeld van het verleden. Het besef
dat één hunner in 1901 met een
Nederlandse koningin trouwde, is
onder het gewicht van de Weimar-
republiek, de Tweede Wereldoor
log en veertig jaar communisme
verdwenen.
Belangstelling voor het hertoge
lijk hof kon je in de DDR beter niet
laten blijken, vertelt Elisabeth
Wolter, hoofd van de plaatselijke
VW. „Dat was ongewoon, en on
gewoon was verkeerd. Je moest 'li-
nientreu' zijn, loyaal aan de par
tij."
Als volgend j aar Hendriks geboor
teplaats Schwerin en het nabijge
legen Ludwigslust - de eerste resi
dentie van de Mecklenburger
hertogen - door het Duits Ver
keersbureau aan de toeristische
Oranjeroute worden toegevoegd,
zal het niet bij incidentele bezoe-
Het kerkje van Rittergut Dobbin,
dat koningin Wilhelmina in 1901
voor prins Hendrik kocht.
kers blijven, hoopt Wolter. Voors
hands richt de promotie van
Mecklenburg-Vorpommem zich
echter op andere doelgroepen: op
liefhebbers van rust, meren, bos
sen en kastelen.
Oranjeklanten zullen zich niet di
rect met duizenden tegelijk in
Hendriks geboorteplaats verdrin
gen, vermoedt Wolter. Tastbare
herinneringen aan Hendrik zijn er
nauwelijks. Eén klein reliëf is er
nog, op de sokkel van het ruiter
standbeeld van zijn vader, meer
niet. Per slot van rekening was
Hendrik geen regerend groother
tog, maar slechts de zesde 'zoon
van', twee jonggestorvenen niet
meegerekend. Dat hij op het fami
lieslot is geboren staat vast, maar
waar, in welke kamer? Zelfs
Schott weet het niet.
Sneeuwwitje
Het negentiende-eeuwse Sneeuw
witje-kasteel ligt op een eilandje
in de Schweriner See. Het is deels
in oude luister hersteld, al bestaat
die vooral uit 'voortreffelijk be
drog', zoals Schott het noemt.
Net als in het 35 kilometer verder
gelegen slot Ludwigslust is het
marmer namaak, het kunstig
ingelegde hout van gips en de rij
kelijk met goud gedecoreerde pla
fonds van papier-maché. Op Lud
wigslust, dat na veertig jaar DDR-
verwaarlozing nog steeds in er
barmelijke staat verkeert, is, op de
muren, het dak en de vloeren na
vrijwel alles van papier-maché: de
antieke Romeinse Venus net zo
goed als de kostbare agaten vaas
en de vele terracotta-beelden.
Met meel, lijm en oude akten werd
zo de groothertogelijke grandeur
ondersteund. Want, zegt Schott,
ze wilden graag pronken, de
Mecklenburger hertogen, maar
geld hadden ze niet.
Op 9 mei 1901 maakte het bruids
paar zijn intocht in Schwerin. Ze
werden er vorstelijk onthaald.
Wilhelmina, toen nog straalver-
liefd op haar man, kocht in Meck
lenburg, op enkele uren gaans van
Schwerin, meteen een enorm
landgoed voor hem: het 2300 hec
tare grote 'Rittergut' Dobbin, net
voorbij de Krakower See. Wilhel-
mina's biograaf Cees Fasseur
kreeg inzage in de koopakte: Dob
bin kostte de jonge koningin
650.000 Rijksmark.
Ze kwamen er veel in de eerste hu
welijksjaren. Hendrik kon er naar
hartelust herten schieten; Wilhel
mina schilderde, wandelde en reed
paard. 'De omgeving van het huis
Koningin Wilhelmina en prins Hendrik in 1900.
was bijzonder mooi', schreef Wil
helmina later in haar autobiogra
fie 'Eenzaam maar niet alleen'.
Wie weet staan er op een dag in
Dobbin bordjes met de tekst: 'Hier
brachten koningin Wilhelmina en
prins Hendrik de herfst door'. Nu
voert een lange, smalle laan langs
een in elkaar gestorte hoeve, enke
le typische DDR-woninkjes en het
voormalige gemeenschapshuis
waar de inwoners 's winters ver
plicht op cursus moesten, naar een
kerkje.
Na de geboorte van haar dochter
ging Wilhelmina nog maar zelden
naar Mecklenburg. En als ze al
eens werd gezien stond haar ge
zicht op onweer.
Ze was door haar huwelijk een
Mecklenburger hertogin, maar
bekommerde zich niet bijzonder
meer om haar schoonfamilie. „Na
de Tweede Wereldoorlog zijn de
familiebetrekkingen volledig ver
broken", zegt Schott. „Beatrix
was een paar jaar geleden in de
buurt op bezoek. Maar even naar
Schwerin, even kijken waar haar
grootvader vandaan kwam? Geen
sprake van."
Mecklenburger hertogen wonen er
allang niet meer. De huidige erf
groothertog leeft kinderloos in
Hamburg. Zijn broer heeft twee
dochters, Donata en Edwina,
maar in het huis Mecklenburg
kunnen vrouwen de adellijke lijn
niet voortzetten.
Met de laatste erfgroothertog
gaat, na de grond en de paleizen,
ook de naam verloren. Dan rest
nog slechts een vage herinnering
aan de gloriedagen van de familie
waar Wilhelmina introuwde.
Christl Visser
Informatie Duits/Reis en informatie
bureau DZT. Trade Park Zuidoost,
Hoogoorddreef 76, 1101 BG Amster
dam, lel. (020) 697.80.66; Schwerin In
formation, Am Markt 10, 19055 Sch
werin, tel (0049) 385.592 52.21.
Honda bouwt Accord voor
Europa
Fietskar met trappers en
motor
Focus volgt Escort op
Het is prachtig hier, zei Hen
drik, prins der Nederlanden,
tijdens een bezoek aan Delft. Hij
had zojuist de Nieuwe Kerk be
zocht en het praalgraf van Willem
van Oranje - met de koninklijke
grafkelders eronder - bekeken.
„Zo prachtig, dat ik overweeg me
hier later blijvend te vestigen",
sprak hij complimenteus.
De burgemeester moest er erg om
lachen; wat een grapjas!
In de zomer van 1934 was het zo
ver. Na een eerste hartaanval leek
Hendrik nog op te knappen, de
tweede werd hem fataal. De witte
rouwstoet - Hendrik wilde geen
uiterlijke tekenen van verdriet -
vertrok op woensdag 11 juli in de
stralende zon van paleis Noord
einde in Den Haag naar Delft.
Hofprediker prof. dr. H. Th. Ob
bink sprak over Hendriks onge
dwongenheid, zijn hartelijk
medeleven met anderen, zijn op
gewekt karakter, zijn eenvoud.
„Hij was met hart en ziel een Ne
derlandse prins", concludeerde
Obbink. En terwijl de aanwezigen
staande het jubellied van de Op
standing zongen, werd Heinrich
Wladimir Ernst von Mecklenburg
de grafkelder ingedragen. Hij
kreeg er een plekje tegenover An
na Paulowna en Willem II en naast
Willem III. Later, in 1962, zou zijn
vrouw, koningin Wilhelmina,
naast hem komen te liggen.
Schoon en edel
Opgelucht verliet die dag de mi
nister van buitenlandse zaken, jhr.
AC.D. de Graeff, de kerk. „Ik zal
blijde zijn als 'de beminde echtge
noot' en de man 'wiens hart uit
ging naar alles wat schoon en edel
is' begraven zal zijn", had hij die
ochtend nog aan zijn vriend in
Berlijn, de gezant mr. J.R graaf
van Limburg Stirum, geschreven.
De Graeff had geen hoge dunk van
de overledene, en hij vond velen
aan zijn zijde. Toch past ook me
dedogen. Wilhelmina's man was
ongelukkig in Nederland, onge
lukkig met zijn vrouw en ongeluk
kig met het leven dat hij leidde
sinds koningin-moeder Emma sa
menspande met zijn schoonzus -
haar nichtje Elsi - om hem aan
Wilhelmina te koppelen.
Met hart en ziel een Nederlandse
prins? Met die uitspraak deed ds.
Obbink de waarheid geweld aan.
Een ras-Duitser was Hendrik.
'Urdeutsch vom Scheitel bis zur
Sohle', had zijn grootmoeder voor
de zekerheid nog aan Emma ge
schreven.
Maar Emma en Elsi, ook allebei
Duits, waren vastbesloten. Een
Mecklenburger hertog was een
goede partij: oude adel, een stam
boom tot in de 12e eeuw, zij het
zonder geld. Eerst werd aan Hen
driks broer Adolf Frederik ge
mogen worden. Hij was van natio
naliteit veranderd, zoals Meck
lenburg in 1934 niet langer een
hertogdom was, maar deel uit
maakte van de Weimar-republiek.
In 1918 viel het Duitse keizerrijk,
op 9 november trad de keizer af, op
14 november de laatste groother
tog van Mecklenburg-Schwerin,
een zoon van Hendriks halfbroer.
Kort daarop werd het stamslot
verbeurd verklaard.
Bundesland
Mecklenburg-Vorpommern heet
het gebied tegenwoordig. Het is,
sinds de 'Wende' van 1989, een
'Bundesland', met Schwerin als
rustige 'Landeshauptstadt' en het
hertogelijk slot als politiek cen
trum. Uitgerekend hier, in het eni
ge Duitse staatje dat tot 1918 geen
gekozen volksvertegenwoordi
ging had, zetelt op de eerste ver
dieping het parlement - de Land
dag - van de deelstaat.
„En gelukkig maar", zegt Mathias
Schott van de Schweriner
Schlossverein, een particuliere
vereniging die zich inzet om het
erfgoed van het Huis Mecklenburg
te redden. „Veel geld valt er in
Mecklenbux-g niet te verdelen. Dat
Een klein reliëf, dat Hendrik op de
arm van zijn moeder toont is de
enige tastbare herinnering
dacht, slimmer en knapper dan
Hendrik, maar toen deze om nooit
opgehelderde redenen voor de eer
bedankte, was het de beurt aan de
toen 24-jarige Hendrik.
Hij stond niet te trappelen. Hij
was liever in Mecklenburg geblé
ven en had op latere leeftijd, als
hem de keus was gelaten, vrijwel
zeker de voorkeur gegeven aan een
laatste rustplaats in de Dom van
Schwerin, waar hij in 1876 werd
geboren. Bij zijn vader Frederik
Frans II en zijn moeder Marie van
Schwarzburg-Rudolstadt, die van
elkaar én van hem hielden, en die
daar, op een kleine 700 kilometer
van Delft, inde 13e-eeuwsekathe-
draal zijn begraven.
Had Hendrik er mooier gelegen
dan in de Delftse Nieuwe Kerk?
Zeker niet. Op de grauwe buiten
wijken na is Schwerin een aardig
plaatsje, maar het haalt het niet
bij Delft. Bovendien was bijzet
ting in de Dom onmogelijk ge
weest, hoe graag Hendrik het in
zijn hart misschien ook had ge
wild. Bij zijn huwelijk had hij zich
immers moeten laten nationalise
ren. Hij was op papier geen Duit
ser meer, hij hoorde er niet meer bij
en had niet in de Dom begraven
Slot Ludwigslust, de eerste resi
dentie van de Mecklenburger her
togen.
Nieuwe man is geen doetje,
maar ook geen macho
Oude appelsoorten doen
het goed in de tuin
Nieuwe theorie over
wandelende continenten
Routewijzers op cd-rom
Basmati is de beste
rijstsoort ter wereld
Puzzel en postzegels
Schwerin
Hamburg 'j
NEDER
LAND
