Interpol kan zelfs onze
Bromsnor inschakelen
Geen kogels maar daden
Grenzeloze
strijd tegen
grenzeloze
misdaad
De taal
van de
oorlog
reportage
31
zaterdag 5 september 1998
In het AVRO-programma Opsporing
Verzocht werd onlangs aan mensen op
straat de vraag gesteld of ze wisten wat
voor een organisatie Interpol was. Vrijwel
niemand wist het goede antwoord. Voor de
huidige directeur van het sinds negen jaar
in Lyon gevestigde Interpol, de Brit
Raymond Kendall, moet dat geen
verrassing zijn geweest, want ooit erkende
hij in een interview: „We zijn niet in staat
de buitenwereld een goed beeld te geven.
Dat is een groot probleem. Mensen weten
domweg niet wat er door het werk van
Interpol gebeurt."
Maandag 7 september bestaat Interpol 75
jaar. Portret van een oude maar
springlevende 'politiedame', zoals
afgelopen week bleek toen onder regie van
Interpol een internationaal opererende
kinderpornobende werd gearresteerd.
Misdaad is van alle tijden, ook al ver
schilt het soort delict en het type da
der wel eens. Een niet onbelangrijke fac
tor is de tijdgeest waarin de boef opereert.
Zo spreekt men tegenwoordig over geor
ganiseerde misdaad alsof het een splin
ternieuw fenomeen is.
De feiten zijn anders. De eerste contouren
van criminele organisaties begonnen zich
in Europa al voor de Eerste Wereldoorlog
af te tekenen. Dit had een verklaarbare
oorzaak. Georganiseerde misdaad, onge
acht karakter en vorm, vereist een zekere
mobiliteit en die kwam er: trein en stoom
boot hadden rond de eeuwwisseling de
wereld voor de mens opengesteld. In die
jaren ging het om wijdvertakte groepen
handelaren in blanke slavinnen of om val
semunters. De politie was onvoldoende
geëquipeerd om deze groepen doelmatig
te bestrijden. Dienders, waar ook ter we
reld, hebben nu eenmaal rekening te hou
den met grenzen en wetten. Boeven niet.
Die kunnen hun gang gaan en dat deden
ze dan ook.
Prins Albert
Er moest iets gebeuren. De tijd was er rijp
voor. Een inventieve en creatieve geest 4n
die jaren was niemand minder dan Prins
Albert van Monaco. Een man met een ka
rakteristieke kop met baard en snor. Hij
stond bekend als een internationale be
moeial, die een beetje prestige voor zijn
ministaatje best kon gebruiken. Op zijn
initiatief werd van 14 lot 20 april 1914 in
het prinsdom Monaco een congres gehou
den om te komen tot de oprichting van een
internationale politieorganisatie. Aan dit
congres, onder leiding van de politiepre-
fectuur van Parijs, namen 188 politie
functionarissen, rechters, advocaten en
juristen uit 24 landen deelEr was behoef
te aan een internationale politiedienst die
een coördinerende en bemiddelende rol
zou moeten spelen met betrekking tot
ernstige, grensoverschrijdende delicten.
Om de misdaad efficiënter te kunnen be
strijden, was het onder meer noodzakelijk
een gecentraliseerd internationaal ar
chief (foto's, vingerafdrukken) op te
zetten. Verder moest de samenwerking
tussen de afzonderlijke politiekorpsen
worden verbeterd en moesten de uitleve
ringsprocedures worden versneld. Het
ging dus niet om een internationale op
sporingsdienst, maar om een wereldwijd
coördinatie- en informatiepunt voor poli
tiekorpsen.
Toch zou het nog maar liefst negen jaar
duren voordat Interpol werd opgericht.
Nazi's
De geboorte van Interp >1 vond plaats tij
dens het tweede internationale congres in
Wenen op vrijdag 7 september 1923. Er
werden meteen 34 landen lid. Het hoofd
kantoor was tot 1938 gevestigd in Wenen.
De Oostenrijkse politiedossiers dienden
als basis voor de opbouw.
In 1938 namen de nazi's de leiding van In
terpol over. Een integere organisatie
kwam in handen van schurken. De nazi's
veranderden de naam in 'Internationale
Kriminalpolizei'. Niemand minder dan
Reinhard Heydrich, directeur van de
Duitse Sicherheitspolizei, werd de nieu
we president van de organisatie. Hey
drich was een intellectuele gangster. Het
kantoor werd overgeplaatst van Wenen
naar de Wannsee bij Berlijn. Het karakter
van de dienst veranderde drastisch. De
Internationale Kriminalpolizei richtte
haar aandacht vooral op identiteitson-
derzoeken naar joden, zigeuners en Rus
sische partizanen.
Lang bleef de sluwe Heydrich overigens
niet aan de macht. Vanuit het verzet werd
op 27 mei 1942 in het Tsjechische dorpje
Lidice een aanslag op hem gepleegd. Hey
drich overleed ruim een week later. Hij
werd opgevolgd door SS-Gruppenführer
en Generall-Leutnant Arthur Nebe en een
jaar later nam dr. Ernst Kaltenbrunner de
leiding over. Kaltenbrunner was een fa
natieke nazi uit Oostenrijk, een man met
organisatietalent die in zijn eigen land
een goede inlichtingendienst had opge
bouwd Hij werd na de oorlog schuldig be
vonden aan misdaden tegen de mensheid
en met negen andere nazi's in oktober
1946 in Neurenberg opgehangen.
Na de Tweede Wereldoorlog, in 1946,
kwam de wederopbouw van Interpol
weer op gang. Het hoofdkwartier kwam
in Parijs, waar het gevestigd bleef tot
1989. De Interpol-voertalen werden
Frans, Engels, Spaans en Arabisch.
Top-twaalf
Toen de hoofdzetel nodig moest worden
uitgebreid verhuisde Interpol naar Lyon.
Daar bevindt zich thans aan de oever van
de Rhöne het modernste high-tech poli-
Het hoofdkwartier van Interpol (voorgrond) op een eiland in de Rhone bij Lyon.
tiebureau ter wereld, uitgerust met ge
avanceerde elektronica en deuren van ko
gelvrij glas. Hier werken circa tachtig
politiefunctionarissen (verbindingsoffi
cieren) uit veertig landen en driehonderd
burgers. Het geautomatiseerd archief be
vat de namen van circa tweehonderddui
zend internationale criminelen, inclusief
hun foto's, vingerafdrukken en werkwij
ze. Voorts wordt regelmatig de bekende
Top-Twaalf-lijst met de meeste gezochte
misdadigers gepubliceerd.
Het nieuwe hoofdbureau is niet voor niets
zo goed beveiligd. Interpol had haar lesje
geleerd, omdat in mei 1986 een eenheid
van de extreem-linkse Franse terreuror
ganisatie Action Directe op het oude ge
bouw in St. Cloud bij Parijs een aanslag
pleegde die veel weg had van een perfect
uitgevoerde militaire operatie. De aan
vallers, die werkten onder dekking van
geweervuur uit automatische wapens,
verwondden eerst de bewakers en dron
gen toen het gebouw binnen. Daar brach
ten ze bommen tot ontploffing. Gelukkig
stortte de vleugel niet in, want als dat was
gebeurd, was de gehele archiefafdeling
verloren gegaan.
Interpol heeft gedurende haar bestaan
hulp en service verleend in honderden
grote internationale zaken. Op 14 juni
1985 kaapten twee 21-jarige Sjiitische
Arabieren een Boeing van TWA met 145
passagiers aan boord, die net was opge
stegen van Athene. De kapers waren be
wapend met machinegeweren en voor
zien van explosieven. Ze eisten dat Israël
sjiitische gevangenen zou loslaten.
De kaping duurde zestien dagen. Het
TWA-toestel vloog op last van de kapers
over de Middellandse Zee heen en weer
van Beiroet naar Algiers. Onderweg lieten
Raymond Kendall, de huidige directeur van het in Lyon gevestigde Interpol.
Interpol Calling was de il
lustere naam van een serie
detectiveboeken die in de ja
ren zestig in Frankrijk werd
uitgegeven. Het waren span
nende pockets die ook in het
Nederlands werden ver
taald. Een televisieserie kon
niet uitblijven.
De tv-serie waarin detective
Duval, gestoken in traditio
nele regenjas met gleufhoed,
de internationale misdaad te
lijf ging, begon altijd met de
beelden van een spectaculai
re actiescène. Op de vlucht
geslagen gangsters scheur
den in een Citroën Traction
Avant dwars door een grens-
afzetting. Een bloedstollend
intro. Vervolgens klonk er
een stem die zei: 'Demisdaad
kent geen grenzen... Interpol
Calling!"
Het publiek smulde van de
serie. Zij wist niet beter dan
dat dit de authentieke werk
wijze was van Interpol. Maar
zwaarbewapende recher
cheurs die vanuit het hoofd
kantoor in Lyon opereren in
snelle auto's bestaan niet.
Lezers en kijkers werden op
het verkeerde been gezet.
Wat hen werd voorgescho
teld was niet meer dan een
hardnekkige mythe.
Maar stel je voor dat Interpol
wél werkte zo
als in boek en
film. met een
eigen interna
tionale opspo
ringsdienst
Hoe anders
zou het bij
voorbeeld
zijn afgelo
pen met de
vermeende
drugsbaron
Desi Bouter-
se. In dat geval
zou een tot de tan
den bewapend arres
tatieteam van Interpol met
heli's Suriname zijn ingevlo
gen om de drugsboef in het
holst van de nacht van zijn
bed te lichten en in de boeien
te slaan.
De werkwijze van Interpol is
in werkelijkheid weinig
spectaculair Elke politie
man, waar ook ter wereld,
kan op een zeker moment een
verzoek/opdracht van Inter
pol uitvoeren Zelfs Brom
snor op het platteland kan op
de fiets worden
ingeschakeld
voor een op
dracht!
Desi Bouterse
is in dit ver
band een aar
dig voor
beeld om aan
te geven hoe
Interpol-
Lyon in de
praktijk
werkt Elk
van de 147 lan
den die inmid
dels zijn aangesloten
heeft een eigen Interpol-
taak. In Nederland is deze
taak opgedragen aan de Cen
trale Recherche-Informatie
dienst (CRI) te Zoetermeer,
in Duitsland aan het Bun-
deskriminalamt in Wiesba
den, in de VS aan de FBI.
Stel nu dat Nederland Bou
terse wil arresteren en be
rechten. Daartoe verzoekt
onze CRI (in Interpol-ter-
men: het Nationaal Centraal
Bureau) in Zoetermeer het
Interpol-hoofdkwartier in
Lyon om een internationaal
arrestatiebevel, een zoge
naamde 'rode melding" uit te
vaardigen met het verzoek
tot aanhouding en uitleve
ring.
Voorwaarde is wel dat ons
land een uitleveringsverdrag
heeft met het land waar de
gezochte wordt gearres
teerd. Suriname is aangeslo
ten bij Interpol, maar levert
Bouterse niet uit aan Neder
land. En toen Bouterse on
langs in Trinidad was en ons
land om uitlevering ver
zocht, ging dat ook mis, want
Trinidad heeft met Neder
land geen uitleveringsvers-
drag.
Daar wordt nu aan gewerkt.
de kapers de meeste passagiers vrijmaar
de Amerikanen moesten aan boord blij
ven. Op de aanvankelijke weigering van
Israël (uiteindelijk liet het land maar
liefst 700 sjiitische gevangenen vrij) rea
geerden de kapers hysterisch. Zij ver
moordden een jonge Amerikaanse passa
gier en gooiden hem in Beiroet uit het
vliegtuig op de landingsbaan.
Maar wie was deze vermoorde jongeman?
Interpol kwam in actie. De nationale cen
trale recherchebureaus in Beiroet en Ma
drid zonden foto's en vingerafdrukken
naar Washington en daar ontdekte de FBI
dat het ging om de 24-jarige Amerikaanse
marinier (een duiker) Robert Stetham
Ook op een andere manier bewees Inter
pol bij deze terreuractie z'n nut. Toen het
vliegtuig nog heen en weer vloog had In-
terpol-chef Raymond Kendall bevel ge
geven om de gegevens van de paspoorten
van alle passagiers door het Interpol-net
werk te laten circuleren. Dat zou immers
altijd van pas kunnen komen als de ka
pers de paspoorten zouden innemen om
die later bij andere misdadige acties te ge
bruiken.
Drugs
Een curieuze Interpol-aangelegenheid
deed zich voor in maart 1981. toen een
Boeing van Pakistan International Airli
nes (PI A) was gekaapt. De drie kapers wa
ren volgelingen van de geëxecuteerde Ali
Bhutto. De kapers doodden aan boord een
Pakistaanse functionaris en dwongen de
piloot naar Damascus te vliegen. Ze eis
ten van de nieuwe president Zia (die
Bhutto had laten vermoorden) vrijlating
van 54 politieke gevangenen en dreigden
anders alle buitenlandse passagiers te
vermoorden. Zia liet de gevangenen vrij
en de kapers kregen polit iek asiel in Syri
Toen het gekaapte vliegtuig in Damascus
was geland hield de Syrische politie niet
alleen de kapers maar ook een Ameri
kaanse passagier aan. Waarom? De Ame
rikaan werd internationaal gezocht we
gens drugssmokkel en Interpol had zijn
identiteit wereldwijd bekend gemaakt.
De man verkommerde uiteindelijk in een
Syrische cel.
Een merkwaardig geval van drugssmok
kel deed zich in maart 1988 voor op de
luchthaven van Shanghai. Een douanier
trof vijfentwintig dozen met levende
goudvissen, verpakt in plastic zakken,
aan. Een aantal vissen was dood. De vis
sen zouden worden overgevlogen naar
San Francisco. De Chinese douaqier
schakelde de politie in. Enige tijd latei-
sneed een agent een dode goudvis open en
vond een condoom met wit poeder in de
maag van het dier. Uit een laboratorium
test bleek dat het heroïne was uit de be
ruchte Gouden Driehoek.
Het Interpol-filiaal in Peking nam con
tact op met Hongkong en Washi ngtonBe
sloten werd de aflevering van drugs naar
de VS gewoon door te laten gaan. De vol
gende dag vloog een vliegtuig met aan
boord een Chinese politieman en een aan
tal agenten van de DEA (de Amerikaanse
narcoticadienst) naar de VS. Toen de do
zen in de Chinese wijk Chinatown in San
Francisco door de ontvangers werden
opengemaakt, greep de politie in en arres
teerde drie verbaasde Chinezen. De buit
drie kilo heroïne verstopt in 69 dode
goudvissen.
Jan Postma
De schrijver van dit verhaal. Jan Postma, is ad
judant van politie b.d. Hij waso a. rechercheur
bij de Centrale Recherche en de Jeugd- en Ze
denpolitie te Hilversum. Postma heeft ook di
versejeugdboeken en enkele politieromans op
zijn naam staan.
Literatuur: Interpol, F. Bresier. Dossier Inter
pol, B Schwittert. Foto's en informatie CRI
Zoetermeer, BKA Wiesbaden en FBI Washing
ton.
Toen ik in juni 1991 voor
het eerst naar de oorlog op
de Balkan toe reed, sprak ik
twee woorden Servo-Kroa-
tisch: sladoled (ijs) en dobar
dan (goedendag). Elf jaar
daarvoor, het jaar dat Tito
stierf, was ik er op vakantie
geweest en die twee woorden
waren blijven hangen.
Dus aangekomen in Zagreb,
de hoofdstad van het net on
afhankelijk geworden Kroa
tië, kon ik mijn blijdschap
niet op toen ik in een klap
mijn vocabulaire met 33 pro
cent uitbreidde middels het
woordje 'bok' dat eigenlijk in
het Servo-Kroatisch 'God'
betekent, maar dat wordt ge
bruikt als een begroeting zo
als Duitsers 'Grüss Gott' zeg
gen
Trots 'Bokkend' tegen een ie
der die ik tegenkwam, zakte
ik af naar het zuiden waar de
oorlog woedde tussen Kroa-
ten en Serviërs. Bij de eerste
controlepost, van de Kroaten,
zei ik: ..Bok". En zij zeiden-
„Bok". Bij het volgende
checkpoint, van de Serviërs,
zei ik: ..Bok". De Servische
soldaat die dit hoorde, zette
de loop van z'n geweer dicht
bij m'n hoofd en sleurde me zo
ongeveer de auto uit. „Bok is
Kroatisch, wij haten Kroa
ten". schreeuwde hij. Ik had
'Dobar dan' moeten zeggen
In een conflict als op de Bal
kan kan het verkeerd gebruik
van een woord zeer drastische
consequenties hebben. Dat
komt omdat alle landen hier
worden geregeerd door natio
nalisten en voor de nationa
list is de eigen taal een van de
belangrijkste zaken. De eigen
taal, zo redeneert de nationa
list, is een bevestiging dat zijn
volk bestaansrecht heeft. Het
toont tevens dat 'wij' ver
schillen van 'zij'. Een volk
zonder eigen taal is geen echt
volk, meent de nationalist en
heeft dus geen recht op een ei
gen land.
Bizar
Toen Joegoslavië in 1991 uit
elkaar viel, leidde dit tot nog
al een bizarre situatie. Want
alle volkeren binnen Joego
slavië spraken dezelfde taal,
namelijk Servo-Kroatisch.
Hoe moesten nationalisten in
Kroatië en Servië, ook nog
eens beide Slavische volke
ren het verschil in 'wijen 'zij
duidelijk maken omdat
slechts een procent van de
woorden in beide talen anders
waren? Normaliter gebruik je
taal om elkaar te verstaan, te
begrijpen. Maar de bedoeling
van de nationalisten was juist
om haat en tweespalt te creë
ren. Met name de Kroaten
gingen in hun geschiedenis
boeken zoeken naar puur
Kroatische woorden. Zij had
den immers een reden nodig
om de afscheiding van Joego
slavië te rechtvaardigen.
Er verschenen woordenboe
ken met als titel 'Woorden
boek van het verschil in Ser
vo-Kroatisch' Sommige
woorden waren taboe, ande
ren moesten juist gebruikt
worden. Als ik naar mijn Kro
atische bank in Zagreb ging
en ik vroeg om 'hiljada' Duit
se marken (het woord voor
duizend dat in Bosnië en Ser
vië wordt gebruikt), dan zei
den ze van achter het loket dat
ze geen geld hadden. En dan
moest ik beleefd vragen om
'tisuca' Duitse marken, wat
een puur Kroatisch woord is,
en kreeg mijn geld
Verkeerd
In Bosnië is het al geen haar
beter. De Kroaten in Bosnië
spreken er puur Kroatisch, de
Serviërs Servisch en de mos
lims, die woorden van beide
volkeren gebruiken, proberen
nu ook een paar eigen woor
den te creëren door sommige
een Arabische 'g' mee te ge
ven. Goedenavond ("Lako
noc' in het Kroatisch en in het
Servisch) heet nu 'Lagko noc'.
En het verkeerd uitspreken in
een gebied van het woord kof
fie kan ook tot ellende leiden
Kroaten zeggen 'Kawa', Ser
viërs 'Kafa' en moslims sinds
kort 'Kagfa'. En wee je ge
beente wanneer je 'Kagfa'
zegt in een Servische stad.
Al zeven jaar kinderachtig
doen over de taal. En nu dan
weer Kosovo. Heb ik al die ja
ren m'n best gedaan om Bos-
nisch te leren (wat dus bijna
exact hetzelfde is als Kroa
tisch en Servisch), gaat het in
Kosovo weer tussen Serviërs
en etnische Albanezen. Alba
nees is een volledig andere
taal dan Servisch en de mees
te Albanezen spreken slechts
een beetje Servisch. Dus bij
iedere Servische politiepost
denken ze dat ik een 'vuile Al
banees' ben, omdat ik Ser
visch nog niet helemaal vloei
end spreek. En Albanezen
beschouwen me als een 'vuile
Serviër', omdat ik in hun ogen
vloeiend Servisch praat.
Soms denk ik met heimwee
terug aan de tijd dat ik alleen
maar Us* en 'Goedendag' kon
zeggen.
Harald Doornbos
