Het publiek moet D-Day
in elke zenuw voelen
Liefde is voor
Menno Buch
niet weggelegd
Steven
Spielberg
aan het
front
reportage
29
zaterdag 5 september 1998
Vorig jaar werd op het
Filmfestival van Venetië door de
nieuwe directeur Felice Laudadio de
Amerikaanse cinema
ternauwernood geduld. Met zijn
55ste editie gaat het oudste
filmfestival ter wereld dit jaar
compleet overstag en beleeft het
Lido een invasie van Hollywood
zoals hier nooit eerder werd
meegemaakt. De toon is meteen
stevig gezet met als openingsfilm
Saving Private Ryan (Nederlandse
première 17 september) waarvoor
niet alleen regisseur Steven
Spielberg maar tevens zijn ster
acteurs Tom Hanks en Matt Damon
hun opwachting hebben gemaakt.
En anders dan bij de Amerikaanse
lancering van zijn hevig
imponerende oorlogsfilm het geval
was, blijkt Spielberg nu bereid een
interview te geven.
'fff'?
Steven Spielberg arriveerde woensdag op het Filmfestival van Venetië, waar zijn nieuwste film Saving Private Ryan wordt gepresenteerd.
foto Francesco Proietti Bellini
Zijn eigen zoon zal pas naar Sa-
ving Private Ryan mogen kij
ken als hij veertien jaar oud is.
Maar voor iedereen boven die leef-
tij d acht Steven Spielberg het nut
tig als men eens geconfronteerd
wordt met een film die onbarm
hartig inpepert hoe oorlog er écht
uit ziet. En liever dan meer recente
gewapende conflicten als aanlei
ding te gebruiken, greep Holly-
woods meest succesrijke cineast
naar de Tweede Wereldoorlog;
„Want niemand kan betwisten dat
toen de Amerikaanse inspannin
gen bittere noodzaak waren. Om
dat de uitkomst van die oorlog de
toekomst zou bepalen voor de
tweede helft van onze eeuw. Dat
zou een totalitaire samenleving
worden of een vrije, democrati
sche samenleving."
Ongegeneerd patriottisme is een
paar decennia uit de gratie ge
weest, maar Steven Spielberg
gaat er prat op: „Ik heb vader
landsliefde altijd belangrijk ge
vonden. Ik ben altijd een ouder
wetse patriot geweest, wat me
nooit verhinderde om op de De
mocraten te stemmen. Ik ben
altijd gekant geweest tegen het cy
nisme waarmee Amerikanen afge
ven op hun eigen land. Net zoals
heel veel Amerikanen ben ook ik
vaak teleurgesteld, om niet zeggen
gedesillusioneerd door onze lei
ders gedurende de afgelopen der
tig jaar. Maar dat heeft geen
afbreuk gedaan aan mijn onver
sneden trots op wat de generatie
van mijn vader gedaan heeft voor
de verdediging van een vrije we
reld."
Realistisch
Saving Private Ryan opent met
een overweldigend realistische re
constructie van de geallieerde lan
ding in Normandië, geconcen
treerd op de bloedstollende
ervaringen van een door Tom
Hanks aangevoerde compagnie.
Pas daarna ontvouwt zich het ei
genlijke verhaal. Op een admini
stratief hoofdkwartier ontdekt
men dat in een week tijd drie zo
nen uit een en dezelfde familie Ry
an zijn gesneuveld en dat een vier
de zoon zich nog op een onbekende
positie moet bevinden aan het
chaotische front in het Franse
achterland. Hanks krijgt de op
dracht met een patrouille deze sol
daat Rvan op te sporen en in vei
ligheid te brengen, opdat diens
moeder niet ook nog een vierde
condoleancebrief hoeft te incasse
ren. Vrijwel heel Hanks' eenheid
komt te sneuvelen teneinde deze
ene soldaat te kunnen redden.
Het lijkt een absurde missie waar
mee in tactisch opzicht geen winst
is te behalen, maar Spielberg
maakt ermee duidelijk dat - an
ders dan de Duitsers - de Ameri
kanen vochten voor principes,
idealen, menselijkheid. En zoals
alleen maar verzonnen kan wor
den door deze cineast - die als geen
ander hyperrealisme met senti
ment te mixen weet - krijgt de ge
vonden soldaat Ryan van een ster
vende kapitein te horen dat hij nu
wel verplicht is om met het restant
van zijn leven te bewijzen dat hij
het sneuvelen van al die strijd
makkers waard is geweest.
Erkenning
Spielbergs eigen vader is thans 81
jaar oud en diende destijds als ra
dioman van een bommenwerper
in Birma. Maar over de oorlog
werd thuis zelden gesproken. „Ik
heb bij het maken van Saving Pri
vate Ryan ontdekt dat veteranen,
die het nauwst bij de werkelijke
gevechtshandelingen betrokken
zijn geweest, het minst genegen
zij n om er over te praten. De solda
ten die de meeste kameraden heb
ben zien sneuvelen, zijn het meest
geremd in het ophalen van herin
neringen. Het is vergelijkbaar met
wat ik merkte, toen ik Schindler's
List maakte, bij mensen die de
vernietigingskampen hadden
overleefd. Men voelt schaamte ten
opzichte van de dierbaren die daar
zijn gestorven."
„Oorlogsveteranen die minder ge
traumatiseerd raakten omdat ze
minder hebben meegemaakt, pra
ten gemakkelijker, want ze bezit
ten het vermogen hun verhalen te
doseren. Mensen die de oorlog echt
op zijn ergst hebben ervaren, die
houden hun mond. Omdat ze we
ten dat zodra ze beginnen met ver
tellen, ze van geen ophouden meer
weten."
„Een van de opmerkelijke en posi
tieve effecten die Saving Private
Ryan in de Verenigde Staten blijk
te hebben, is dat zich nu ineens een
dialoog over de Tweede Wereld
oorlog opent tussen jongelui van
een jaar of twintig en mannen van
7 5Die dialoog vindt plaats in res
taurants, bioscooplobby's, in dag
bladen en overal op het Internet.
Ik beschouw het als de mooiste
vorm van erkenning die ik voor het
maken van deze film had kunnen
krijgen."
- U heeft zich nooit geroepen ge
voeld een film te maken over Viet
nam?
„Daar had men mij niet voor no
dig. Er werden al heel snel over de
oorlog in Vietnam uitstekende
films gemaakt. Ook films die op
geen enkele manier verhulden hoe
erg het was om daar als een gewo
ne Amerikaanse soldaat in ver
wikkeld te zijn geraakt. Maar zul
ke films waren over de Tweede
Wereldoorlog nooit gemaakt. Ik
zag daar nog een geweldig gat zit
ten en voelde me uitgedaagd ten
President Clinton neemt afscheid van Spielberg, nadat hij met zijn vrouw Hillary (rechts) eind juli een wei
end bij de regisseur te gast was; links Spielbergs echtgenote, de actrice Kate Capshaw. foto RickWilk
minste een klein deel daarvan te
dichten. Ik wilde het publiek tot in
elke zenuw laten proeven hoe oor
log is. Wat je ervoer als je zo maar
op een strand in Normandië werd
losgelaten om zwaar gepantserde
bunkers en mitrailleursnesten te
bestormen. Die alles vernietigen
de chaos daar, die wilde ik laten
voelen tot in alle gruwelijke de
tails. Voor de geluidsband gingen
we zo ver dat we opnamen maak
ten van automatische wapens en
mortieren die werden afgevuurd.
We lieten echte kogels langs mi
crofoons fluiten."
..Bijzonder is ook geweest dat deze
film volledig gedraaid werd in
Regisseur Spielberg (midden) op de set van Saving Private Ryan; links
hoofdrolspeler Tom Hanks. foto David James
continuïteit. Dat wil dus zeggen
dat alle scènes werden opgenomen
in exact de volgorde waarin ze ook
in het filmverhaal terecht zouden
komen. Dat doet men bijna nooit.
Ikzelf had het in geen 16 jaar ge
daan, E.T. was de laatste. Maar ik
wilde hier dat elke scène zou door
werken voor de opbouw van de
volgende scène. Je begint de film
dus in de Higgins boats. Vandaar
vallen de soldaten in de moordda
dige kuilen met diep water. Dan
moeten ze het strand op door de
versperringen en dan omhoog te
gen de versterkingen en bastions.
Na vier weken draaien was ik
klaar met Omaha Beach en toen
we dat allemaal met elkaar achter
de rug hadden, wist ik zeker dat
ook het verhaal dat erachter aan
komt, extra sterk zou werken door
de speciale manier waarop het was
opgeladen."
Belastingaanslag
- U heeft Saving Private Ryan op
genomen in Ierland en Engeland.
Waarom
„Aan de Ierse Zuid-Westkust heb
ben ze stranden die erg lijken op
die van Normandië. En het Franse
dorp waar zo zwaar om gevochten
wordt, dat hebben we zelf ge
bouwd op een voormalige lucht
machtbasis in Engeland. Natuur
lijk had ik de film dolgraag in
Frankrijk zelf opgenomen, maar
de Fransen lieten ons erg duidelijk
merken dat we niet welkom wa
ren. Hoe ze dat lieten merken?
Door ons te zeggen dat ze ons een
belastingaanslag zouden sturen
van 57 procent over elke dollar die
we zouden uitgeven. Dat is een
heldere boodschap, leek me."
- Dertig jaar lang is The Longest
Day de idtieme film geweest over
de landingen in Normandië. Des
ondanks merk ik van alle kanten
dat er een geweldige nieuwsgie
righeid bestaat naar uiv film. Op
basis van wat voelde u aan dat het
zin had om opnieuw over die ge
beurtenissen te beginnen
„Je voelt het alleen voor jezelf. En
daar zit meestal geen logica ach
ter. Maar ik moet zoiets wel heel
erg sterk voelen, wil ik er twee jaar
voor uittrekken die ik dan niet kan
doorbrengen met mijn vrouw en
mijn zeven kinderen. En dan hoop
je dat bij het filmpubliek diezelfde
belangstelling wakker kan wor
den gemaakt, maar veel meer dan
hopen en een goede film proberen
te maken, kun je niet doen. En om
heel eerlijk te zijn, ik was doods
bang dat ik misschien wel de enige
was op de hele wereld die belang
stelling had voor deze materie
Waarom zouden er anders 25 jaar
lang over de Tweede Wereldoorlog
door niemand meer films zijn ge
maakt, behalve door mij. Maar ik
ben er mijn hele leven hevig in ge
ïnteresseerd geweest en ik heb
mijn hele professionele leven uit
gekeken naar een verhaal dat me
het excuus bood om op een eerlijke
manier te laten zien hoe frontge
vechten eruit zien."
- U laat.ons kennismaken met een
groep soldaten met allemaal zo
hun eigen persoonlijkheden. Zit er
iemand tussen met wie u zich in
het bijzonder identificeert?
„Met de korporaal-schrijver die
enkel wordt toegevoegd omdat hij
Frans spreekt en geen enkele ge
vechtservaring heeft en dan een
tijd lang verlamd staat op een
trap, terwijl boven zijn maat aan
een bajonet wordt geregen. Ik was
ooit heel dicht bij uitzending naar
Vietnam. Ik had al twee medische
tests achter de rug en verwachtte
elke dag dat ik opgeroepen kon
worden. Slapeloze nachten heb ik
meegemaakt, badend in het koude
zweet, terwijl ik me voorstelde dat
ik in Vietnam moest meevechten.
En dan zag ik me niet als aanvoer
der van een peloton .Dan zag ik me
ook niet het leven redden van mijn
beste vriend. Dan zag ik mezelf
verlamd van angst, niet meer in
staat mijn rechter voet voor mijn
linker te zetten."
„Om die reden heb ik in het script
voor Private Ryan de 'laffe' korpo
raal veel meer achtergrond mee
gegeven. Omdat ik zo veel van me
zelf in hem vermoedde. Maar
zeker weten, doe je het nooit. Het
kan best dat je jezelf nog versteld
doet staan met wat je ineens durft
of doet. Niemand kent zichzelf
werkelijk totdat je in een echte
crisissituatie terecht bent geko
men. Niemand weet wie een heidis
of een lafaard, totdat het is ge
test."
Pieter van Lierop
Geen mens heeft een goed woord voor
hem over, al kijken er soms wel een
miljoen mensen per avond naar zijn
seksprogramma. Menno Buch over zijn
leven. „Ik heb niemand, dus heb ik het
enorm getroffen."
Gek eigenlijk. Voor ons zit De
Ideale Schoonzoon. Knappe
verschijning, zo fit als een hoen,
vol humor en goede manieren,
schatrijk, en bovendien gezegend
met een zeer scherp verstand.
Maar het valt ernstig te betwijfe
len of er veel vaders en moeders in
Nederland zijn die erg opgetogen
zullen zijn als hun dochter met
hem op de stoep staat.
„De geur van ellende hangt om mij
heen", zegt Menno Buch er zelf
over. „Vanaf dag één dat ik met
commerciële 06-sekslijnen ben
begonnen heb ik alle denkbare
strontkarren over me heen gehad.
Er werden klappen uitgedeeld van
heb ik jou daar. Als je weet wat ze
na zeventien biertjes in de kroeg
tegen me zeggen, dat geloof je niet.
Dat is zó kwetsend. Voor anderen
hoor, niet voor mij, want ik ben
niet meer te raken."
Recordertje
Het verhaal is te simpel voor
woorden: zijn 06-impenum begon
met een recordertje van 195 gul
den. „Daar zette ik, puur voor de
grap, verhaaltjes op die je nu zo bij
de NCRV kunt uitzenden. Ik
dacht: als er een paar honderd
mensen bellen, dan heb ik lekker
verdiend. Nu wordt er in Neder
land één miljoen minuten per dag
voor zo'n één gulden per minuut
met sekslijnen gebeld, en ik kan je
verzekeren dat een substantieel
deel van dat miljoen voor mij is. Ik
heb een gigantisch bedrijf opge
bouwd. In feite is het nu één grote
infrastructuur, volgestouwd met
computers, honderden interactie
ve telefoonlijnen voor mensen die
boodschappen kunnen achterla
ten, prostituees die zich aanbie
den, mensen die zoeken naar men
sen die bizarre dingen met ze
willen doen, echtparen die elkaar
een weekend gigantisch willen
uitwonen, het kan allemaal. Ik ap
pelleer nu aan het vreemdgaan
van mensen. Men heeft in deze tijd
ontzettend veel behoefte om de
partner te belazeren. Commerci
eel gezien is vreemdgaan gouden
handel."
Zelf heeft hij niets met excessieve
seks, zegt hij. Hij heeft geen fanta
sieën op dat gebied, en bovendien
leeft hij alleen. Zeer alleen
„Ik heb geen enkele bagage. Ik heb
niemand, dus heb ik het enorm ge
troffen. Het is meer dan fantas
tisch als je geen last van verplichte
nummers hebt. Geen christelijke,
mohammedaanse of joodse feest
dagen. Geen gelul aan je kop, geen
zeikverhalen over tietvergrotin
gen of apk-keuringen. Liefde is
voor mij niet weggelegd. Ik kan
ook geen deur schilderen of een
uitlaat op mijn auto monteren. Je
moet je beperkingen accepteren.
Ik ben drie jaar getrouwd geweest
en dat is uitgelopen op één grote
uitverkoop."
Wassenaar
„Familie zegt me ook niets. Ik kom
uit een welgesteld Wassenaars ge
zin. Vader was topambtenaar.
Toen ik twaalf jaar was vond een
rechter dat hij het huis uit moest.
We mochten geen contact meer
met hem hebben van moeder. Dus
gehoorzaamden we, want ik kom
uit een gezin van 'law and order'.
Ik bewonderde mijn vader enorm.
Hij was een interessante, njzige,
intelligente man, zeer erudiet, las
veel, net als Boudewijn, en hij
heeft ons bij mijn weten nooit wat
aangedaan. Maar ja, we mochten
niet meer en dus gehoorzaamden
we. Hij is overleden op zijn 52ste of
54ste, ik weet het niet. Hartver
lamming. Ik hoorde het een week
nadat hij was gecremeerd. Voor
mij was dat niet meer dan een
nieuwsberichtje in de krant Al
leen met Boudewijn heb ik nog
contact, met mijn vier andere
broers niet. Ik weet niet waar ze
wonen, of ze getrouwd zijn, niks.
Ik heb begrepen dat mijn moeder
nog leeft, maar waar zou ik je niet
precies kunnen zeggen."
De enige vrouw in zijn leven is
merkwaardig genoeg Anne Frank.
Als hij 's morgens om zes uur op
staat, voert hij twee rituelen uit.
Eerst kijkt hij naar het portret van
Anne, dat naast hem op het nacht
kastje staat. Buch legt uit dat hij
dat doet om zich bewust te worden
van het feit dat we ook nu nog, en
eigenlijk steeds talrijker, worden
omringd door ziekelijke fascisten
en racisten
Daarna drukt hij, vanuit zijn bed,
een toets van zijn computer in. die
voor hem uitrekent hoeveel hij die
nacht weer heeft verdiend. „Ik zie
dus niks van al die telefoonseks. Ik
zie alleen cijfertjes. Dat geeft een
kick, dat geef ik eerlijk toe."
Nieuwe serie
Met een klein redactieteam stelt
hij de komende afleveringen van
'Seks voor de Buch'samen Maan
dag wordt de eerste van een nieu
we serie uitgezonden. Buch legt
uit dat niet alles wat ter hand
wordt genomen, ook wordt ook af
gemaakt. Bij twijfels gaat een item
met door.
Had hij dat advies niet moeten ge
ven aan die zwakbegaafde inwo
ner van Harlingen, die in een afle
vering van vorig seizoen de wens
te kennen had gegeven één dag
door een als moeder verklede
prostituee als baby te willen wor
den behandeld? Afgelopen maan
dagavond keek een miljoen Ne
derlanders naar een herhaling van
deze deerniswekkende beelden.
Waarna een verslag volgde van
Buchs bezoek aan de man. Buch
had maar één doel: aan de weet ko
men of de man er nog publiciteit,
nadelig of positief, aan over had
gehouden.
Het bleek deels nadelig, en Buch
kan daar niet mee zitten „Ik ben
niet iemand die dooie paarden met
zich meesleept. Zo'n man is er van
tevoren genoeg op gewezen wat de
consequenties kunnen zijn. En als
er dan in zijn straat, familie of
kennissenkring mensen zijn die
hem niet meer aankijken, dan zeg
ik: dat is dan jammer, dat is zijn
bedri j f songeval
Airmiles
Nee, hij vindt wat hij doet niet or
dinair „Weet je wat ordinair is?",
roept hij plotseling met stemver
heffing. „Airmiles sparen. Of kris
talzegeltjes vragen bij de kassa
van Albert Heijn. Ik verdien geld
omdat andere mensen het leuk
vinden wat ik ze te bieden heb. En
natuurlijk heb ik mijn grenzen.
Als ik een brief zou krijgen met een
verzoek om kinderseks rijd ik er
meteen mee naar de politie
Het lijkt een zinloze vraag na dit
alles, maar herinnert hij zich mis
schien ook een mooi, liefdevol mo
ment in zijn leven?
Het gebruinde lachhoofd wordt
plotseling een ernstig denkhoofd.
De messcherpe neus van zijn lin
ker cowboylaars gaat nerveus op
en neer.
„Ja", zegt hij dan, en gaat met een
schok rechtop zitten „Dat was
toen ik op 16 maart, het jaartal ben
ik vergeten, hoorde dat Boudewijn
bleef leven. We huilden allemaal,
ook mijn vader. Boudewijn en ik
zaten op een kostschool, hij in
Boxtel, ik in Ulvenhout. Boude
wijn had bloed geplast, maar die
eikels daar hadden gezegd dat dat
wel zou komen doordat hij bietjes
had gegeten. Na twee weken bleek
hij een enorme buikvliesontste-
king te hebben. In het ziekenhuis
hebben ze gevochten voor zijn le
ven. Op 15 maart zei de chirurg: ik
heb nog één medicijn; lukt dat
niet, dan moeten we Boudewijn
opgeven. Op 16 maart kwamen de
verlossende woorden: Boudewijn
blijft leven!"
Dan, zacht: „Dat was een heel
mooi moment. Ik had mijn vader
nog nooit zien huilen. Maar ja,
daarna. Ach, toen pakten we de
draad gewoon weer op. Gek hè?"
Peter van der Hoest
Televisie-presentator Menno Buch: „Als je weet wat ze in de kroeg na ze
ventien biertjes tegen me zeggen... dat is zo kwetsend."
foto Harry Verkuylen