Onderweg naar de film over de grens Marleen Gorris is wat extra verter geworden PZC Utrecht toont oeuvre van Geels en Maas Nieuwe film deze maand in première kunst cultuur 22 vrijdag 4 september 1998 Mike van Diem (met de felbegeerde Oscar) en Laurens Geels, producent van de film Karakter. foto Rob Keeris Zeven miljoen kaartjes zijn er verkocht voor het verzamelde oeuvre van First Floor Features, het productiehuis van Laurens Geels en Dick Maas. Allebei zijn ze producent. Daarnaast is Maas regisseur; de meest succesvolle van Nederland als je kijkt naar de recettes van De Lift, Amsterdamned, en Flodder 1, 2 en 3. In oktober neemt hij de opnamen ter hand voor Do Not Disturb, een in Amsterdam gesitueerde thriller met nog aan te kondigen Amerikaanse acteurs. Voor volgend jaar staat een Amerikaanse remake van De Lift op het programma. Laurens Geels is de man van alle externe contacten en tevens degene die zijn bijzondere zorg uitstrekte tot de 'gastregisseurs' van First Floor: Alex van Warmer dam met Abel en De Noorderlin gen, Marleen Gorris met The Last Island, Otakar Votocek met Wings of Desire, Orlow Seunke met Oh Boy, Mike van Diem met Karakter. De Oscar die laatstgenoemde pro ductie dit jaar in Hollywood mocht ontvangen, kan voor First Floor worden beschouwd als het juweel in de kroon. Sinds enige jaren vormen jeugd films een bijzondere tak van activiteiten. Esmée Lammers, de echtgenote van Dick Maas, ver vaardigde het alom gewaardeerde Leve De Koningin en schrijft mo menteel aan een nieuw script met 'Tom en Thomas' als voorlopige ti tel. Martin Lagestee legt als regis seur de laatste hand aan De Rode Zwaan, de film die Geels heeft aangekondigd als zijn laatste Ne derlandstalige productie. Vechten Alles waar hun vingerafdrukken op staan sinds het begin in 1985 zal tijdens het komende Neder landse Film Festival in Utrecht opnieuw worden vertoond. Dat feit maakt bij Laurens Geels voor al de behoefte los voor een bespie geling van wat er in vijftien jaar tijd is veranderd. Wie nu begint met films maken in Nederland, wordt met een totaal andere situatie geconfronteerd dan waar First Floor indertijd mee te maken kreeg. Het is er stukken moeilijker op geworden. Demoge lijkheden om een film gefinan cierd te krijgen zijn zeker niet toe genomen. De mogelijkheden om een film bovendien fatsoenlijk ge distribueerd te krijgen, zijn be paald afgenomen." „Vroeger had je de distributiega ranties, waardoor er tevoren al geld beschikbaar kwam dat je in je productie kon stekenDat systeem is nog niet helemaal uitgestorven, maar veel scheelt het niet. Ik heb nog meegemaakt dat disti-ibu- teurs vochten om een Nederlandse film te kunnen uitbrengen. In de tijd van Abel, Flodder en Amster damned waren er ook veel meer onafhankelijke distributeurs. Het aanbod was daardoor meer divers dan nu. Er waren ook volop films te zien uit Frankrijk, Italië, Span je, noem maar op. De belangstel ling was breder geschakeerd en niet-Amerikaanse films stonden veel langer dan tegenwoordig.Je wordt nu dus veel eerder gewipt, zelfs als je voor Nederlandse be grippen bezig bent heel aardig succes te hebben." „Wij konden nog met de opbreng sten van onze grote commerciële films reserves opbouwen die onze onafhankelijkheid vergrootten. Wij konden ons bestaan een hori zon verschaffen die verder weg lag. Een productiebedrijf dat van daag begint, moet telkens dat hele rondje subsidiegevers verplicht langs met ergens de stille hoop op een keer een succesje dat je dan door de exploitanten nog gegund moet worden ook." „Ik heb altijd films willen maken, maar had daarbij geen regiege dachten of schnjfgedachten. Ik spiegelde mijn ambitie aan de klassieke echte producenten. De droom was films maken waar ik achter stond, waar ik zin in had, waar ik iets speciaals voor zou kunnen betekenen. Met een visie hoe het aangepakt zou moeten worden en met wie ik samen zou willen werken. Ik zou er ook iets van mijn eigen ei in kwijt kunnen. En ook met het idee van: we moe ten films maken zoals er huizen worden gebouwd. Óegelijk finan cieren, meedenken, organiseren en daar geld mee verdienen." „We hadden ideeën over hoe ver je zou moeten proberen te gaan bin nen de Nederlandse mogelijkhe den. En over wat je met vormge ving moest durven. Laat ik twee voorbeelden geven." Toen wij Abel wilden maken had Alex van Warmerdam heel uitgesproken dingen in zijn hoofd ten aanzien van stijl en kleurgebruik. Dat von den wij spannend. Maar in de filmwereld be stond alleen de grootste scepsis over een debutant die uit de theater wereld afkomstig was en die boven dien voor 80 pro cent in de studio wilde opnemen. Toen ik Abel pro beerde te financieren kreeg ik dat aanvankelijk niet van de grond. Als je hetzelfde probleem vandaag zou tegenkomen, denk ik dat ne gen van de tien filmmakers zou den afhaken. Maar wij deden het gewoon toch." „In Flodder zit die scène op de snelweg met de omdonderende SRV-wagen en die crashende tankauto, een van de stunt-tech nische hoogtepunten van de film. Nou, als men dat soort dingen las in een script, dan moest dat er on middellijk uit. Dat kon niet in Ne derland. Dat moesten we aan Amerikanen overlaten. Maar als er iets was waar Dick Maas en ik elkaar in gevonden hebben, dan was het de heilige overtuiging dat we voor dat soort opvattingen niet door de knieën wilden, maar bij het maken van een film tot het gaatje wilden gaan." „In een groot aantal van onze films zitten stilistische experimenten die tot dan toe in Nederlandse films in mijn waarneming niet wa ren voorgekomen. En afgezien of die experimenten altijd zo ge slaagd waren, wij kickten daar op. Voor Flodder hadden we nog een Engelse stunt-coördinator, maar voor Amsterdamned ging het uit stekend met Dicky Beer. Wij wil den te veel, vond men aanvanke lijk. Later kreeg men zoiets van: laten ze het ook maar zelf uitzoe ken. En dat hebben we zeker ge daan." Keuzes De Rode Zwaan wordt de laatste echt Nederlandse First Floor-pro- ductie. Het gebedel langs al die subsidieloketjes is Geels goed beu. „Ik zou de politiek voor een tweetal keuzes willen stellen. Of je besluit dat het geld van het Copro ductiefonds Binnenlandse Om roep gelinkt blijft aan de omroe pen - al geven ze geen gulden uit aan film - maar zorg dan dat het gat voor de Nederlandse filmma kers evenredig wordt aangevuld. Of iets realistischer: laat het CO- BO een speciaal deel van hun geld reserveren voor film en verplicht vervolgens de omroepen om een bepaald aantal Nederlandse films per jaar af te nemen. Dan heb je het over dezelfde hoeveelheid geld, maar dan hoeft de filmmaker met een door het fonds toegewe zen project niet meer trillend en bevend alle zendgemachtigden langs. Ik zal me zeker inspannen om daar nog iets aan te doen." „Verder meen ik mijn bijdrage aan de Nederlandse cinema wel te hebben geleverd. Ik heb mijn best gedaan. Het gaat mij er overigens niet alleen om hoe leuk het wel of niet is om nog Nederlandse films te maken. Het opzetten van inter nationale films is gewoon een nieuwe horizon. Dan zijn de fi nancieringsmogelijkheden gro ter. Wellicht belangrijker nog is dat ik dan ook de kans krijg om te werken met de 'talent pools' - ac teurs, scenaristen - buiten Neder land. Dat is interessant voor een producent: je snoepkast wordt in eens tig keer zo groot." Het winnen van de Oscar is vol gens Geels niet de bepalende fac tor geweest voor zijn internationale ambities. „De Os car is als een schemerlamp die een extra lichtje werpt op wat je al tot stand had gebracht. Maar het is niet zo dat die Oscar ineens deuren opent die dicht waren gebleven. Ik heb al jaren een groot relatiebe stand in de Verenigde Staten, En geland, Frankrijk en in Duitsland niet te vergeten." Laurens Geels had jarenlang Karak ter gekoesterd als persoonlijk droomproject, zo als hij ook hoopte nog eens ooit de Camera Obscura te verfilmen. „De Camera Obscura op passende wij ze verfilmen, dat is een enorme klus om te kraken en op korte ter mijn wil ik er niet eens aan den ken. Maar ik heb wel eens ooit geopperd dat het mijn emeritus- project zou kunnen zijn. Zo van: na een vruchtbare internationale loopbaan, keert het beestje terug naar de moederschoot en gaat ja ren werken om zijn ultieme droom gerealiseerd te krijgen. Het zou prachtig zijn als het zo zou gaan." Pieter van Lierop Tijdens het aanstaande Nederlandse Film Festival Utrecht wordt een retro spectief gepresenteerd van het comple te oeuvre van Laurens Geels en Dick Maas Laurens Geels en Dick Maas in Almerewood. montage Antoon van Rossum Drie jaar is het geleden dat Marleen Gorris voor haar film Antonia eerst twee Gouden Kalveren won en als klap op de vuurpijl een Oscar. Na die tri omfen is vanaf 24 september Mrs. Dalloway het eerste nieuwe werkstuk dat we van Gorris te zien krijgen. Het betreft een achtenswaardige en hartroeren de verfilming van een in 1925 door Virgina Woolf gepubliceer de roman. Vanessa Redgrave speelt de rol van een vrouw die een feest gaat geven en met me lancholie terugziet op de onher roepelijke keuzes die ze in haar leven maakte. Voor Oscarwinnaars uit een niet-Engelstalige land is het de kunst om de plotselinge roem snel te kapitaliseren en een re gie-opdracht binnen te slepen voor een internationaal presti gieuze productie. Gorris is daar in geslaagd, maar ze heeft wel gemerkt hoe moeilijk die opgave is. Marleen Gorris: „Aanvankelijk word je hevig gefêteerd door de Amerikanen, want een Oscar betekent voor hen het mooiste wat je kimt bereiken. Mijn erva ring is dat je vervolgens erg veel scripts aangeboden krijgt. Een deel daarvan wil je absoluut niet en dat valt dus meteen weer af. Dat andere deel, daar ga je over denken en mee aan de slag, maar dat blijkt dan weer in het niets op te lossen. Daar heb je hard aan gewerkt en daar ben je ook wel voor betaald - gierig zijn ze niet in Amerika - maar zo'n plan gaat de hiërarchie in van een maatschappij. En nadat ieder een zich er het schompes aan ge werkt heeft, komt het bij de 'big boss' en dan is er alle kans dat die zegt: 'Toch maar niet!' En dat komt nogal vaak voor." „Bij de meeste scripts die men je stuurt, gaat het om een verzoek te lezen en te zeggen wat je ervan vindt en eventueel om het verder mee te ontwikkelen. Mrs. Dallo way echter werd me meteen ter regie aangeboden, wat niet zo vaak voorkomt. Dit was een kwestie van elkaar leren kennen en dan, hup, over een paar maanden het doen. Ik vond het een goed script en Vanessa Red grave zat al meteen in het pak ket, want het was speciaal op haar geschreven. Toen heb ik het boek gelezen, want dat had ik nog nooit gedaan en ik vond het erg mooi, niet voor niets een klassieker van de Engelse litera tuur. Dit leek me wel iets om mee verder te gaan." Safe Het script was van Eileen Atk ins, een actrice die een levens taak gemaakt lijkt te hebben van het dramatiseren voor to neel, radio, tv en film van Virgi nia Woolfs oeuvre. In twee gevallen heeft Atkins zelfs Vir ginia Woolf als personage geac teerd. Het script van Mrs. Dallo way had ze speciaal geschreven voor Vanessa Redgrave met wie ze dik bevriend was en die even eens een persoonlijkheid bezit met geldingsdrang. Desondanks is Gorris geen moment bang ge weest tussen hamer en aanbeeld terecht te zullen komen. „Aanvankelijk heb ik zelfs niet aan die kans gedacht, terwijl je ook nog moet weten dat het de echtgenoot van Eileen Atkins was die zou produceren. Die had gedacht dat hij het geld bij el kaar had, maar toen we twee weken aan het filmen waren, bleek hij zich te hebben misre kend. Alles is toen drie weken stil komen te liggen en achter de schermen is men vreselijk bezig geweest elders financiering te vinden. Dat is toen gelukt bij de Amerikaanse distributeur van Antonia. Daar was ik erg geluk kig mee, want met Antonia wa ren ze erg goed omgesprongen. En ze kenden mij dus al en waren erg tevreden over wat we al ge maakt hadden. Voor tien mil joen gulden hebben ze de hele boel overgenomen. Toen had ik met de oorspronkelijke produ cent niets meer te maken en was mijn positie op de set dus volle dig safe. We hebben geen artis tieke conflicten gehad." Mrs. Dalloway werd al twee zo mers geleden opgenomen. En sindsdien viel het Gorris niet mee om zich van een volgend project te verzekeren. Tot drie keer toe werden er met haar naam als regisseur films in de vakpers aangekondigd die de een na de ander weer afketsten Het schijnt erbij te horen. „Dat was ook wat ik laatst tegen Mike van Diem heb gezegd: 'Als je zeker weet dat je in Amerika verder wil - en het is een leuke ervaring om dat ooit te hebben meegemaakt - dan moet je altijd zorgen dat je meerdere ijzers in het vuur hebtNiet alles op één kaart zetten." Avonturenverhaal „Er was een project waarvan ik het heel jammer vond dat het niet doorging. Dat was Come West With. Me. Een erg leuk script. Maar ik zag het wel aan komen hoor, dus ik was ook al met andere dingen bezig. Come West With Me had twee vrouwe lijke hoofdpersonages. Dat al leen al vond ik aardig, want mijn aandacht in films gaat dan toch speciaal uit naar vrouwen, wat nog steeds buitengewoon uit zonderlijk schijnt. Daarnaast was het extra aantrekkelijk dat het een avonturenverhaal betrof. Over twee postorder bruidjes die samen van alles meemaken. Een western voor vrouwen." „Een ander project dat niet doorging had een prachtig ge schreven script over een familie van pa en ma en twee zonen, waar de ene zoon zelfmoord pleegt en de andere zoon pro beert te ontdekken waarom. Het was waanzinnig goed geschre ven en dan ben ik meteen ge boeid. En The Luzhin Defence, over een rondreizende schaak grootmeester, was weer iets to taal anders. Maar als bewerking van Nabokovs roman ook weer voortreffelijk geslaagd. Die had ik deze maand moeten gaan draaien met Hans de Weers, van Egmond, als Nederlandse co producent. Maar het geld was net niet op tijd rond gekomen. Toch hoop ik The Luzhin Defen ce nog op een later tijdstip te kunnen doen." pas werkelijk geloof als ik daad werkelijk met Richard Gere op de set sta." Enerverend „De vier eerste films die ik ge maakt heb - De Stilte Rond Christine M, Gebroken Spiegels, The Last Island en Antonia - had ik allemaal rond 1980 al in mijn hoofd. Ik moest ze alleen npg uitwerken. De eerste twee gin gen over wat me het meeste dwars zat. Het pakketje is afge rond. Dan kun je nu zeggen: 'Je bent niet meer wild' of 'Je hebt andere gedachten.' Maar ik heb met die films precies gezegd wat ik zeggen wilde en ik ben bijzon der blij dat me dat gelukt is. Ver volgens gaat een mens verder." „Het blijft overigens nog steeds zo dat ik alleen films kan maken waar ik gepassioneerd voor raak. Toen ik met Mrs. Dalloway bezig was en het er na twee we ken draaien even naar uit zag dat we moesten ophouden, om dat er geen geld meer was, moest je eens weten hoe erg ik dat toen gevonden heb. En hoe blij ik werd toen het vervolgens toch weer goed kwam." Marleen Gorris: „In Amerika moet je meerdere ijzers tegelijk in het vuur hebben." foto Annette Vlug „Tegelijkertijd was ik ook weer met iets anders bezig, een Ame rikaanse productie, van United Artists. Die staat nu gepland om in januari te worden opgeno men. Dat is Autumn In New York, een love story met Richard Gere. Ik kreeg dat toegestuurd en ik vond het een mooi script. Lief en met veel onverwachte wendingen. Dat is best bijzon der want bij de meeste scripts weet je na drie bladzijden al wel waar het naartoe zal gaan." „Ik zat regelmatig in Londen vanwege voorbereidingen van die Engelse film. Toen heb ik daar een keer met die Ameri kaanse producent gesproken, die trouwens een bijzonder aar dige man was. Die wilde bij een volgende gelegenheid graag dat ik een ontmoeting zou hebben met Richard Gere als die net weer even terug zou zijn uit Ti bet. Dat werd geregeld en die viel me ook niet tegen. En dat ge beurde allemaal net op een mo ment dat die Engelse productie vast kwam te zitten. Ik ben toen naar Amerika geweest om ver der te praten en er is nu een over eenkomst. Maar ik heb het nu al zo vaak gehad dat iets uiteinde lij k toch weer afketste, dat ik het „Ik geloof - en dat komt natuur lijk door die Oscar - dat ik een beetje in een andere fase van mijn leven terecht ben gekomen. Dat ik nu meer met scripts van andere mensen wil werken. Dat gaat trouwens niet altijd goed, maar met bijvoorbeeld die En gelse schrijver van The Luzhin Defence ging het fantastisch. Ik ben wat extraverter geworden, meer gericht op anderen, denk ik. En dat heeft dan toch alles te maken met het feit dat ik in vier films al gezegd heb kunnen krij gen wat er echt op mijn hart ge brand lag." „Het leukste onderdeel van een film maken?Nou, schrijven vind ik ook heel leuk hoor, maar dat is een eenzaam proces. Als het echt goed gaat met je schrijven, heb je nauwelijks een sociaal leven. Maar het monteren is het.span nendste. Daar zie je wat er alle maal van terecht is gekomen. En hoe je fouten nog kunt herstellen en hoe je wat al gêlukt is toch nog beter kunt maken. En wat je met muziek kunt doen, is fasci nerend. Ik vind trouwens dat de meesten de muziek veel te achte loos en te overdadig ertussen gooien." Pieter van Lierop T

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 22