Serviërs bedreigen pers in Kosovo
PZC
Indonesische beerput moet
na Prabowo helemaal open
PZC
feiten en meningen
2
Journalisten krijgen waarschuwingen over gladde wegen en verdwaalde kogels
Burgerzin
Ruzie zoals tussen CNN
en kabelexploitant kan
overal in land oplaaien
26 augustus 1948
woensdag 26 augustus 1998
doorHarald Doornbos
De Servische autoriteiten in Kosovo
zijn een sinistere campagne be
gonnen tegen buitenlandse journalis
ten die zich in de in oorlog gedompelde
provincie bevinden. Doodsbedreigin
gen, intimidatie en fysiek geweld tegen
verslaggevers zijn aan de orde van de
dag.
De situatie is zo nijpend dat de Neder
landse Vereniging van Journalisten
(NVJ) er bij de Nederlandse regering op
gaat aandringen om de Serviërs onder
druk te zetten om zich beter te gaan ge
dragen.
Kosovo is, zo meent de NVJ, 'veruit het
gevaarlijkste en slechtste gebied voor
journalisten in Europa'.
Sinds een Duitse journalist, Erich Rat-
f elder, ruim twee weken geleden een ar
tikel schreef waarin hij beweerde dat er
massagraven waren in Kosovo, zijn de
Servische autoriteiten in blinde woede
ontstoken tegen alle buitenlandse me
dia. Ratfelder werd op de Servische te
levisie uitgemaakt voor 'Duits tuig',
terwijl kranten in Belgrado hem be
schreven als staatsvijand nummer één.
In Pristina zelf, Kosovo's regionale
hoofdstad, waar Rathfelder in een huis
bij etnische Albanezen verbleef, trok
een groep van ongeveer twintig Servi
sche spierbundels op naar het Servi
sche mediacentrum waar Rathfelder
een dag na de publicatie van zijn repor
tage kort verbleef. De Duitser kon al
leen onder bescherming van twee Rus
sische diplomaten het gebouw verlaten
en zo ontkomen aan een lynchpartij. In
doodsnood ontvluchtte hij de volgende
dag Joegoslavië door naar Bosnië te rij
den.
Kogel
Aan de Joegoslavische kant van de
grens werd hij echter bijna twee uur
lang vast gehouden door Servische po
litiemannen. „Er komt een tijd dat
journalisten die niet objectief zijn, ein
digen met een kogel in hun kop", zeiden
de agenten. Een douanebeambte wees
Rathfelder er tot drie keer toe fijntjes
op dat hij moest oppassen omdat 'de
weg zeer glad kan zijn'. De zon scheen
en het had dagen niet geregend. Rath
felder kreeg kort daarop te horen dat
hij Joegoslavië nooit meer in mag.
Kort daarop werden drie leden van de
Duitse televisiezender ARD het land
uitgezet. Zij waren er in geslaagd om
het dorpje Junik binnen te komen dat
was omsingeld door Servische politie
en leger. Volgens de Serviërs voerden
Albanese rebellen vanuit Junik veel
vuldig bloedige aanvallen uit op de
Serviërs. Maar de ARD-ploeg trof uit
eindelijk een verlaten dorp aan waarin
Een persfotografe legt begin deze maand de begraafplaats van vermoorde etnische Albanezen vast. Sinds dat moment voert de Servische politie een sinistere campag
ne tegen de buitenlandse pers. foto Srdjan Ilic/AP
slechts een 86 jaar oude Albanese
vrouw woonde. De Servische autoritei
ten stonden in hun hemd, want de
'bloedige aanvallen vanuit het rebel-
lenbol werk Junikbleken pure leugens.
Als straf moest de ARD Joegoslavië
verlaten. Twee jaar lang blijft het land
voor hen gesloten.
Maar met vier Duitse journalisten min
der blijven er nog altijd tientallen bui
tenlandse correspondenten aanwezig
in Kosovo. Hen wordt het leven echter
zuur gemaakt. Zo wordt het visum van
BBC-correspondent Karen Coleman,
dat binnen een week afloopt, zonder
opgaaf van reden niet verlengd. De
Amerikaanse zender CNN hoeft eigen
lijk al helemaal niet meer te rekenen op
toestemming om het land binnen te ko
men.
Journalisten die hun werk proberen te
doen in een gebied waar Servische or
detroepen en Albanese rebellen elkaar
naar het leven staan, worden regelma
tig bij controleposten door de Servi
sche politie uit hun auto's gesleurd en
krijgen klappen. Soms vinden schijn-
executies plaats.
Een groep van drie Amerikaanse joux--
nalisten zag onlangs hoe de politie be
zig was met het in brand steken van een
Albanees dorp. De Amerikanen kregen
alle drie een geweer op hun slaap gezet.
„Wij gaan jullie vermoorden", zeiden
de politiemannen. Gelukkig haalden ze
de trekker niet over.
Vorige week dinsdag werd in Piistina
het huis beschoten waar vijf buiten
landse correspondenten wonen. De da
der bleef onbekend, maar diezelfde dag
had de politie de Albanese eigenares
van de woning gedreigd met drie maan
den gevangenisstraf wegens het 'ille
gaal verhuren' van het huis. De journa
listen werd verteld dat hun woning met
videocamera's in de gaten wordt ge
houden en de telefoon wordt afgeluis
terd. Sinds dit incident controleren
veel journalisten 's ochtends of er geen
handgranaten onder hun auto's liggen
en of de remleidingen niet zijn doorge
knipt.
Een Duitse freelance journalist kreeg
de schrik van zijn leven toen hij be
greep dat een door de Servische politie
georganiseerde ontmoeting niets an
ders was dan een hinderlaag. Door zich
een nacht lang stil te houden kon hij
ontsnappen.
Kinderen
De reeks van intimidaties is ook gaande
tegen correspondenten die officieel in
Belgrado wonen maar veel tijd door
brengen in Kosovo. Met name twee
Britse correspondenten hebben het
moeilijk. Vrienden, tolken en hun ba
bysitter werden benaderd door de Dr-
zavni Bezbednost, de Servische gehei
me dienst. De Servische vriendin van
een van de journalisten werd gevraagd
om haar relatie met de Biïtse corres
pondent op te geven. Aan de babysitter
van de ander werd de huissleutel ge
vraagd. „Wij beloven dat we de kinde
ren in ieder geval niets zullen doén",
zeiden de agenten.
Volgens buitenlandse diplomaten zijn
de Servische autoriteiten er niet zo zeer
op uit om journalisten daadwei'kelijk
om te brengen. De intimidaties lijken
met name bedoeld, zo denken diploma
ten, om journalisten schrik aan te jagen
waardoor ze uiteindelijk vertrekken
uit Kosovo.
„Joegoslavië is absoluut hopeloos en
moeilijk", laat Inge Brakman, secreta-
ris van de NVJ, weten in een telefoni
sche reactie. „Het regime in Belgrado
zorgt ervoor dat buitenlandse journa
listen niet vrijelijk hun werk kunnen
doen. Wij maken ons grote zorgen en
zullen er bij de Nederlandse regering
op aandringen om de Sexvische autoid-
teiten meer onder druk te zetten." GPD
zie ook pagina 7
Premier Kok krijgt hoe langer hoe meer het imag
van de oudere staatsman. Zijn regeringsverkla
idng was niet doorspekt met hogere politieke ide
alen, maar bleek vooral een oproep om de handen inee:
te slaan voor een betere samenleving.
In de regeringsverklaring waren geen opvallende nieu
we beleidslijnen te ontdekken. Het nieuwe kabinet bor
duurt rustig voort op het beleid van Paars-I. Zelfs eet
motto voor de komende regeerperiode ontbreekt. Nie
dat Nederland daar nu op zit te wachten, maar het zoi
zo aardig zijn als de samenleving een handzaam themi
krijgt voorgeschoteld. Voor veel burgers is politie!
moeilijk te volgen. Een korte duiding van de plannei
geeft de burger een idee waarvoor deze ministersploei
staat.
Wel is Kok zich blijkbaar bewust van de noden van di
samenleving. Het toenemende geweld op straat, het ge
voel van onveiligheid en de aantasting van het miliei
zijn voor de burger aansprekende onderwerpen. Di
premier kent die gevoelens van het volk. Hij riep Neder
land op tot meer verbondenheid, saamhorigheid ei
gemeenschapszin. Gevoelens van gezamenlijke verant
woordelijkheid behoren volgens de premier in ons den
ken en handelen blijvend centraal te staan.
Kok is niet de eerste premier, die een oproep doet tot he
herijken van normen en waarden in onze samenleving
Van Agt deed met zij n ethisch reveil een soortgeli j ke op
roep. Lubbers zocht het in een verwijzing naar de ziekt
samenleving. Dat na zoveel kabinetten de premier noj
steeds zoekend is naar een manier waarop burgers ziel
weer veilig en verbonden kunnen voelen, geeft te den
ken. Kok wil niet dat de staat als zedenmeester word
gezien. In zijn verklaring stelde hij dat de overheid zei
waarden en normen moet uitdragen en anderen daarof
moet kunnen aanspreken. Dat is precies waar het on
draait. Van de burger kan best iets worden gevraagd
maar de overheid mag niet achtei'blijven. De overheit
moet een betrouwbare partner zijn, een voorbeeld vooi,
het functioneren van de individuele burger. Daar pas
sen geen beelden bij van een rommelend ministerie vai
Justitie, een niet op haar taak berekende politieorgani
satie, een overdaad aan bureaucratie en verschuivende
milieunormen rond de luchthaven Schiphol.
De burger voelt zich niet geroepen om mee te werker,
aan het vergroten van de veiligheid op straat als een
fietsendiefstal door de politie al nauwelijks meer seri
eus wordt genomen. Steeds minder mensen durven ziel
's avonds op straat te begeven, omdat de indruk bestaal
dat geweld nauwelijks wordt bestreden. De ergenis
over de gele kaart aan de te vroeg op straat gezette
vuilniszak of de boete voor het overschrijden van de
maximale toegestane snelheid met een gering aantal
kilometers nemen to,e als naar het gevoel van de burger
essentiële zaken blijven liggen.
Het verhaal van Kok zal de burger alleen aanspreker,
als de overheid een betrouwbaar imago heeft. Het be
leid moet doorzichtig en begrijpelijk zijn. Pas dan kan
van de burger worden verwacht dat hij zich wat gelegen
laat liggen aan de oproep van de premier.
door Monique Brandt
Niet alleen Amsterdamse kij
kers maken zich naar aan
leiding van de problemen tussen
kabelexploitant A2000 en CNN
zorgen over het behoud van bun
favoriete programma's. Ook bij
veel van de in totaal 120 kabel
exploitanten in Nederland
kwamen de afgelopen dagen te
lefoontjes binnen van bezorgde
abonnees. Veel kijkers zijn bang
dat ook bij hen het programma-
aanbod verschraalt of dat hun
favoriete programma's zullen
verdwijnen, zoals dat in de
hoofdstad gebeurde met MTV,
Eurosport, NBC en Discovery
Channel.
Volgens woordvoerder Van den
Oort van de Vecai, de overkoe
pelende organisatie voor kabel
exploitanten, is de angst voor
'Amsterdamse toestanden' ech
ter ongegi'ond. „Natuurlijk
kunnen zulke problemen voor
komen, maar in principe streeft
elke exploitant ernaar om een zo
breed mogelijk pakket te bieden
tegen een aantrekkelijke prijs."
De kabelexploitatie is een lasti
ge bedi'ijfstak die eigenlijk geen
eenheid kent. Elke kabelaar
heeft een eigen werkwijze en is
weer gebonden aan andere re
gels, wetten en tarieven. Duide
lijk is wel dat A2000 veruit het
meeste geld aan de zenders
vraagt voor programmadoor-
gifte, en juist dat verschil zorgt
voor de problemen.
Begrip
Néériands grootste kabelaar
Casema - actief i n West- en Mid-
den-Nederiand - heeft volgens
woordvoerder J. van der Laan
een 'redelijk open verhouding'
met de programma-aanbieders.
Tegelijkertijd heeft hij echter
veel begrip Voor de problemen
van A2000. „In feite zitten alle
exploitanten in hetzelfde
schuitje met een basispakket
waar geen rek meer in zit; de ta-
rieven mogen niet omhoog. On
dertussen komt er wel steeds
meer aanbod van nieuwe zen
ders. Maar als bedrijf moet je
wel je rendement halen. Dat is
een lastige situatie."
Volgens Van der Laan voert
Casema al enige tijd overleg met
zowel consumenten als pro
gramma-aanbieders en bran
chegenoten, verenigd in de
technische overkoepelende or
ganisatie Mediakabel - over
nieuwe vormen van betaalde te
levisie. „Wij willen graag toe
naar een klein basispakket voor
een laag bedrag. Daarnaast
moeten er extra programma
pakketten komen waarover kij
kers zelf kunnen beslissen. Ze
weten; als ik dat pakket neem,
moet ik daar zoveel extra voor
betalen. Door die segmentering
zijn problemen als die tussen
CNN en A2000 opgelost."
Volgens Van der Laan is de tech
nologie de oplossing. Sommigen
geloven in de goedkope 'digi-
terrne' een digitale ether-anten
ne die het mogelijk maakt zon
der kabelaansluiting op elke
plek alle mogelijke program
ma's te ontvangen. Er is zelfs al
een 'Stichting Digitenne' die de
mogelijkheden onderzoekt. Van
der Laan gelooft echter meer in
de decoder: een kastje waarmee
de kijker tegen betaling ver
schillende programmapakket
ten kan ontvangen. Er is einde
lijk een digitale decoder in de
maak waar vrijwel alle Europe
se kabelaars als standaard mee
uit de voeten kunnen. Van der
Laan: „Voor het einde van dit
jaar is die standaard er, en dan
kan de klant zelf kiezen welke
programma's hij of zij wil ont
vangen. Dan kun je afspraken
gaan maken met de program
ma-aanbieders; wil deze in het
basispakket blijven dan moet er
worden betaald, is de zender be
reid achter de decoder te
verdwijnen, dan wordt de aan
bieder betaald. Dan is het ten
minste duidelijk voor alle par
tijen. Toen Sport 7 de komst van
de decoder wilde doordrukken
was de markt er nog niet lijp
voor, nu is men steeds ontvanke
lijker. Die ontwikkeling is onaf
wendbaar."
Zuid-Holland
Woordvoerder De Ruiter van
Eneco, actief in Zuid-Holland,
is ook in afwachting van die de
coder: Tot die tijd levert Eneco
een royaal pakket van 33 zen
ders voor ruim vijftien gulden,
evenveel als de Amsterdammers
betalen voor een veel kleiner
pakket. Het totaal bestaat uit
een basispakket en wat extra
zenders die straks achter de de
coder zullen verdwijnen. Ook
De Ruiter begrijpt de proble
men van A2000; „Ze hebben
vreselijk veel geld moeten beta
len voor de overname van het
kabelnet van de gemeente. Dat
moet nu terugkomen. En aange
zien ze de tarieven niet mogen
opschroeven, moeten de zenders
er aan geloven." GPD
doorTheo Haerkens
Het ontslag van generaal
Prabowo Subianto, de
schoonzoon van de voormalige
Indonesische president Soe-
harto, geldt als een nieuwe
mijlpaal in de jongste geschie
denis van het land. Het ge
dwongen vertrek van deze ho
ge officier in verband met de
ontvoering en marteling van
tegenstanders van het regime-
Soeharto, maakt het onver
mijdelijk dat ook andere on
opgeloste en minstens zo af
schuwelijke zaken worden
onderzocht. De beerput moet
nu helemaal open.
Tot die conclusie komt Salim
Said, een kenner bij uitstek
van het Indonesische leger, die
bovendien zeer vertrouwelijk
omgaat met opperbevelheb
ber en minister van Defensie
Wiranto en andere topmilitai-
ren. In een reactie op het ont
slag maandag van Prabowo
benadrukte Said dat Wiranto
geen keus meer heeft. „Hij
heeft een precedent geschapen
en moet nu alle vuile zaakjes
uit het verleden onderzoe
ken." En smerige zaken uit het
Soeharto-tijdperk zijn er nog
genoeg.
Om te beginnen de schending
van de mensenrechten in At-
jeh, waaivoor afgelopen
weekeinde met het opgraven
van skeletten uit massagi*aven
weer meer bewijs is aangele
verd. Dan is er de Tanjung
Priok-zaak uit 1984. In deze
noordelijke wijk van Jakarta
werd midden in de nacht een
groep moslim-mannen op
straat doodgeschoten waarna
hun lichamen in vrachtwa
gens werden afgevoerd en
nooit meer werden terugge
vonden. Volgens de regering
ging het om hoogstens twintig
slachtoffers, ooggetuigen
spraken van wel vierhonderd
doden.
In Lampung, Zuid-Sumatra.
deed zich in 1989 een verge
lijkbaar drama voor, daar zou
het gaan om honderd tot twee
honderd slachtoffers, ook alle
maal moslims. Dan is er ook
nog de nimmer opgeloste
moord op vakbondsleider
Marcina in het oosten van Ja
va.
„Als Wiranto die zaken niet
ook laat onderzoeken, maakt
hij zichzelf onmogelijk en on-
Demonsti-anten betichten Prabowo Subianto van ontvoering. Maandag werd de generaal ontsla
gen. foto Dadang Tri/EPA
geloofwaardig", analyseert
Said. „Dan zijn er twee soor
ten mensen die ontevi'eden
zijn: Prabowo en de zijnen, die
zich afvragen waarom hun
zaak wel is onderzocht en de
andere verdwijningen niet. En
de nabestaanden van de
slachtoffers uit Atjeh, Tanjung
Priok en Lampung, die zich
miskend zullen voelen omdat
het lot van hun familieleden
niet wordt onderzocht, zoals
dat van de ontvoerde activis
ten, alsof hun geliefden niet
belangrijk zijn. Dit is veel be
langrijker dan een mogelijke
veroordeling van Prabowo
door de kx-ijgsraad."
„Er zit voor Wiranto niets an
ders op dan door te gaan tot de
onderste steen boven komt",
concludeeid Said, die is gepro
moveerd op de geschiedenis
van het Indonesische leger. Hij
benadrukt dat onderzoek naai
de moordpartijen in Tanjung
Piok en Lampung van het
grootste belang is voor de toe
komst van het land.
„Als die mensen zich miskend
blijven voelen, dan heeft dat
grote betekenis voor de toe
komst en de eenheid van het
land", waarschuwt Said. Het
zelfde geldt overigens voor de
slachtoffers van de schending
van de mensenrechten in At
jeh, de opstandige moslimpro
vincie in het noorden van Su
matra.
Rivaliteit
Maar er is nog een andere re
den waarom Wiranto niet
meerterug kan. Dat is zijn pei--
soonlijke rivaliteit met
Prabowo. Het is een publiek
geheim dat beiden in de laatste
dagen van het Soeharto-regi-
me een concurrentiestrijd
hebben uitgevochten. Wiranto
zegevierde en Prabowo werd
prompt de volgende dag over
geplaatst naar een militaire
opleidingsschool in Bandung
waar hij geen schade meer kon
aanrichten. „Als het onder
zoek beperkt blijft tot de ont
voeringen en alleen Prabowo
wordt ontslagen, zal iedereen
denken dat Wiranto niet meer
heeft gedaan dan het uitvech
ten van een persoonlijke ven
detta met Prabowo", waar
schuwt Said. „Zelfs de schijn
moet worden vermeden."
De eens zo trotse en nu diep
vernederde Prabowo was zo
ongeveer de meest omstreden
man in het Indonesische legei'.
Hij had vijanden, maar ook
veel vrienden. Wanneer zij het
idee hebben dat de voormalig
Kopassus-commandant on
rechtvaardig is behandeld,
kan dat leiden tot explosieve
situaties.
„U denkt toch niet dat
Prabowo stil blijft zitten als
alleen hij als zondebok woi'dt
gebruikt en ziet dat andere za
ken onaangei-oerd blijven?"
GPD
Uranium-erts
De Belgische senator P. Libois
heeft het bestaan van een ge
heime overeenkomst tussen
België en de VS onthuld. Vol
gens deze afspraak wordt al
het Congolese uranium-erts,
dat nodig is bij het vervaardi
gen vaxx atoombommen, ver
scheept naar Amerika.
Discriminatie
Op de conferentie van de We
reldraad der Kerken zei een
Amerikaanse dominee dat de
kerken in zijn land rassendis
criminatie in strijd achten met
de christelijke leer, Hij voegde
hieraan toe dat deze opvatting
verschillend wordt geïnter-
preteerd door de noox-delijke
en zuidelijke kerken.
Fietspad
Het rijwielpad van Westkapel-
le naar Zoutelande is gereed.
Buitenlandse studenten die
verblijven in een kamp bij Big-
gekerke hebben de laatste
hand aan het pad gelegd, en zo
een belangrijke bijdrage gele
verd aan het herstel van Wal
cheren.
Dief terug
Een man uit Nieuw- en Sint
Joosland die enige weken gele
den de wijk nam met 6000 gul
denvan zijn Middelburgse pa
troon, is teruggekeerd.
De centjes raakten op in het
buitenland, zodat er niets an
dere overbleef dan met han
gende pootjes terug te keren.
Uitgever:
W F de Pagter
Hoofdredactie:
A, L. Oosthoek
A, L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Redactiefax: (0118) 470102
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
4461 KN Goes
Tel, (0113) 273000
Fax, (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
4537 AK Terneuzen
Tel. (0115)694457
Fax. (0115)620951
Axel: Nassaustraat 15
4571 BK Axel
Tel (0115)568000
Fax. (0115)561415
Hulst: s Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114)373839
Fax (0114) 373840
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10 30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.pzc.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur.
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal ƒ95,00;
franco per post 125,50;
per maand 34,75;
per jaar 366,50;
franco per post 485,00;
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p st.;
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.. 3754316
t.n.v PZCab rek Vlissingen
Advertentietarieven:
184 cent per mm; minimumprijs per
advertentie 27,60,
ingezonden mededelingen
2.5 x tarief;
speciale posities: tarief op aanvraag,
voor brieven bureau van dit blad
7,-meer(excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B V
Vlissingen
