Het is nuttig om af en toe het bootje om te kieperen Nijmegen viert eeuw Joris Ivens PZC Julia Roberts goed voor 20 miljoen kunst cultuur 13 Von Trier, regisseur van The Idiots vrijdag 21 augustus 1998 Genre-films worden afgezworen, close-ups van vuurwapens zijn taboe. Er wordt alleen nog gefilmd met video camera's. Kleurfilters en beeldtrucages zijn verboden. Alle geluid dient op de set te worden geregistreerd, het later toevoegen van effecten of muziek is niet toegestaan. Alles moet eerlijk zijn en echt. De regisseur doet afstand van persoonlijke smaak en de pretentie kunstenaar te zijn. Een paar regels uit de kuisheidsgelofte die afgelegd moet worden door filmers die zich aan willen sluiten bij Dogma 95, het genootschap van de Deense cineasten Lars Von Trier en Thomas Vinterberg. Met alle twee een markante film in de competitie wisten ze dit jaar in Cannes hun manifest kracht bij te zetten. Von Trier vertoonde The Idiots, die 27 augustus de Nederlandse première beleeft. Toen hij acht jaar geleden voor zijn film Europa de (kleine) Jury-Prijs won in Cannes en vond dat hij te laag was aangeslagen, schold Lars Von Trier voorzitter Polanski uit voor dwerg. Toen hij twee jaar terug de Grote Jury- Prijs won voor Breaking The Wa ves, kwam hij niet opdagen omdat hij behept was geraakt met vlieg angst. Dit jaar mei bleef Von Trier onbekroond, maar hij was er wel en genoot dubbel. Een keer omdat hij met het Dogma-manifest alle vakbroeders en journalisten aan het discussiëren had gekregen. En een keer omdat zijn film The Idiots voor een fikse controverse zorgde. Aan de debatten nam Von Trier zelf niet deel. Op afstand liet hij zich informeren, want hij is aller gisch voor festivaldrukte. Wie hem spreken wilde, moest er der tig kilometer voor reizen en vond hem in het badpaviljoen van Hotel Du Cap, het meest afgeschermde vijf sterren-hotel van de Cöte d'Azur. Goedlachs gaf hij tekst en uitleg over Dogma en The Idiots. Lars von Trier als profeet van pu rificatie. Hij neemt het zelf met een korrel zout. Dogma 95 en de kuisheidsgelofte zijn vooral sym bolisch van betekenis. Het trak taat van Von Trier en Winterberg is niet te vergelijken met de brand brief van Luther op de kerkdeur van Wittenberg. En met The Idiots blijkt de filmer niet eens zuiver in de leer. Toch is Dogma 95 meer dan een ludieke actie. Belachelijk Von Trier: „Mensen kunnen zeg gen dat het Dogma-manifest bela chelijk is en tot op zekere hoogte geef ik hen dan gelijk. Maar elke regisseur hanteert voor zichzelf wel degelijk regels. Daar komt hij dan niet mee naar buiten. Wij doen dat wel in de hoop dat hier of daar een paar filmers zich geprovo ceerd zullen voelen om een keer extra na te denken over wat ze aan het doen zijn." „Het is ook niet nieuw wat hier ge predikt wordt. Het is in hoofdzaak een derivaat van wat de Nouvelle Vague 25 jaar geleden al uitdroeg, behalve dan dat zij zworen bij au teurschap. De Nouvelle Vague was echt een golf die tot ver buiten Frankrijk heeft doorgewerkt. Tot in Amerika toe. Niet dat ze daar toen ook zulke films zijn gaan ma ken, maar sommige inzichten werkten wel degelijk door. Het is een steen gooien in de vijver. Die veroorzaakt een rimpeling en die breidt zich uit." ,Ik heb deze ideeën gelanceerd tij dens een regisseursconferentie drie jaar geleden in het Parijs the ater L'Odéon. Daar was een dis cussie over Europese cinema ver sus Amerikaanse cinema. Ik heb daar de microfoon gepakt en al die regels voorgelezen en een stapel pamfletten de zaal ingesmeten. Een beetje: terug naar de jaren ze ventig, zo'n gebaar. En de reacties waren furieus. De meeste regis seurs voelden zich diep beledigd. 'Waarom haat jij film?', zo werd me toegebeten. Die woede was heel interessant omdat ik niemand verplicht die regels op te volgen. Ik zeg alleen maar dat ik dat zal doen. Dat is heel onschuldig, toch? Orgie The Idiots gaat over een commune van geestelijk gestoorden die in werkelijkheid kunstenaars zijn die met hun ongeremd gedrag de burgers willen derailleren. Dat lukt uitstekend. Maar met de pro vocaties en speciaal een zonder te rughoudendheid gefilmde orgie werden in Cannes ook talloze filmliefhebbers op de kast ge jaagd. Grinnikend neemt het 'enfant terrible' van de Deense ci nema kennis van wat hij heeft aangericht. Het maken van de film waarvoor hij elke vonn van on waarachtig effectbejag had afge zworen, noemt hij een bevrijdende eivar ing. „In de zin dat het vergelijkbaar is met terechtkomen in een rolstoel. Je hoeft niet meer te lopen en wordt zo bevrijd van een heleboel beslissingen die je niet meer hoeft te nemen. Als je een keer besluit om een film op te nemen met video en bestaand licht, dan ben je gelijk verlost van een heleboel techni sche kopzorg. Het betekent dat een regisseur zich volledig kan concentreren op de acteurs. Alle films die ik eerder heb gemaakt, waren eigenlijk al tot stand geko men voorafgaand aan het opne men. Ze kwamen voort uit ideeën die je tevoren al had. The Idiots komt volledig voort uit de momen ten dat de camera draaide. Van de expliciete seksscènes is me nigeen zich een beroerte geschrok ken. Dat was ook ongetwijfeld de bedoeling? „Ik mag graag de kijkers af en toe door elkaar schudden, om ze wak ker te houden. Seksscènes met echte penetratie schijnen dat ef fect te hebben. Er zitten nog een paar van dat soort schokeffecten in de film. Bij voorbeeld het mo ment dat er op die set met nep-ge- stoorden een groep echte mongo len komt binnenwandelen. Ik houd van dat soort prikkels. Een film heeft een vloeiende beweging en iedereen die ernaar kijkt heeft de neiging zich door de stroom te laten meevoeren. Ik neem geen ge- De Deense regisseur Lars Von Trier: „Ik mag graag de kijkers af en toe door elkaar schudden, om ze wakker te houden." foto GPD noegen met meedobberaars. Ik vind het nuttig het bootje af en toe om te kieperen en de kijkers ,te dwingen tot zwemmen." Pornografie ,.Ik kan me voorstellen dat het pu bliek en ook de critici zich een on geluk schrikken als ze onvoorbe reid ineens getuige zijn bij een orgie die niets meer aan de ver beelding over laat. Maar ik heb er bezwaar tegen als men dan on middellijk roept dat dit pornogra fie is. Want in porno zie je niets an ders dan penetratie en dat wordt heel snel vervelend. Hier gaat het om een incident in een logisch gro ter verband. Maar verder meen ik dat penetratie een daad is die on der mensen verre van ongewoon is. Mijn overtuiging is dat alles wat in de wereld plaatsgrijpt op film getoond mag worden, ge toond móet worden zelfs." Vind je dat van acteurs geëist mag worden dat ze daarin meegaan. Dat ze bereid moeten zijn om el kaar te penetreren, ten behoeve van zoiets als een film? Of heb je 'inserts' gebruikt; close ups van li chaamsdelen die niet werkelijk toebehoren aan de acteurs die we zien? ..In een paar gevallen is dat inder daad gebeurd, ja." Maar staat dat dan met op gespan nen voet met het Dogma-manifest. Dat verbiedt immers om het pu bliek te bedriegen. Je mag geen muziek gebruiken die niet al in de scènes zelf te horen is. Het wordt verboden om te trukeren met len zen of lichteffecten. Maar 'inserts' mogen wel? „Ja, als je het zo stelt, moet ik in derdaad het Dogma-waarmerk van mijn film afhalen. Het is waar, wat ik gedaan heb is tegen de in tenties. Maar het is een kwestie ge weest van 'nood breekt wet'. Niet dat de inzet van de acteurs niet volledig zou zijn geweest. Maar. .e- h...een erectie krijgen op comman do is makkelijker gezegd dan ge daan. Ik bedoel, niet dat ik daar problemen mee heb. Maar voor een acteur, met de camera er bo venop en de hele crew erbij, dat is erg lastig. En ik houd vol dat die scènes nodig waren. Er is een im mens verschil tussen het kijken naar Hollywoodacteurs die doen of ze vrijen en naar wat je hier in eens voor ogen krijgt, omdat hier bruusk een link wordt gelegd naar de realiteit. Dat is schrikken, maar het is in The Idiots van wezenlijk belang dat het gebeurt." Je bent zelf behept met een paar stoornisjes, is het niet? Je hebt een fobie voor niensenmassa's. Je bent bang voor reizen in het algemeen en voor vliegen in het bijzonder.... „Het komt allemaal neer op angst voor levenEn het wordt steeds er ger. Ik zal je niet met details verve len. Soms kom ik terecht in de he vigste depressies, uit angst voor alles wat je maar bedenken kunt én voor wat je niet bedenken kunt. Maar er is één soort angst die ik pertinent niet bezit en dat is angst voor filmen. Dat is dus echt ont- zet-tend belangrijk voor me. Bij alle angsten en onzekerheden die ik heb, ben ik nooit ten prooi ge weest aan de minste twijfel ten aanzien van wat ik op filmgebied gedaan heb of aan het doen ben. Als ik aan het filmen ben, weet ik niet wat angst is." Je zei net iets over pornofilms die altijd zo vervelend zijn. Is het waar dat je plannen ontwikkelt voor kwaliteitsverbetering van het genre? „Nou, ik houd me daar niet zelf mee bezig. Mijn zakelijk partner is zoiets van plan. Maar ik heb er wel een mening over. Ik geloof dat het mogelijk is veel betere porno te maken dan er nu wordt aangebo den. Het idee was eigenlijk om pornofilms te maken speciaal voor vrouwen, gewoon omdat we dach ten dat daar nog een gat in de markt zat. En ik vind dat niet on sympathiek. Dan moet het ook door vrouwen gemaakt worden, natuurlijk. We hebben een advies raad, die daar al intensief over aan het delibereren is." Je schijnt ook een plan te hebben voor een grote Amerikaanse musi cal, die opgenomen moet worden in Zweden. Is dat serieus? „Ik zou dat volgend jaar willen doen, als ik mezelf ertoe kan bren gen om zo ver te reizen. Ik heb nog niets op papier staan, behalve een enkele regel die me te binnen schoot toen ik liep te wan delen in het park hier rond het ho tel. Een enkele regel, vier woor den. En ik zeg niet hoe die gaan, maar ik heb er een kwartier om moeten huilen. Het gaat over een meisje. En ze sterft, vanzelfspre kend. Want dat doen ze altijd. Het zijn haar laatste woorden. En het is zó goed, zó raak..." Musical „Ik heb ik er altijd naar verlangd om ooit een musical te maken.. Het zal evenwel moeilijk worden, extreem moeilijk, zeker als ik er ook nog de Dogma-regels bij over eind wil houden. Maar die laat ik rustig vallen als dat me beter uit komt. Ik weet niet echt hoe een musical er dient uit te zien, dus ik dien nog een hoop research te ple gen. West Side Story is altijd mijn favoriet geweest als film, maar ge woon als musical ken ik niets mooiers dan The Sound of Music. Som' als ik je diep ontgoochel. En ooit nog eens een Wagner-opera regisseren in Bayreuth, dat het zou het ultieme doel zijn van mijn le ven." Pieter van Lierop Met een zonder terughoudendheid gefilmde orgie joeg Von Trier in Cannes talloze filmliefhebbers op de kast. Ter viering van de 100ste ge boortedag van de cineast Joris Ivens hebben in november (met uitloop tot voorjaar 2000) in Ivens' geboortestad Nijmegen een aantal bijzondere activiteiten plaats met betrekking tot het oeuvre van de filmer en de cultureel historische context ervan. De viering '100 jaar Joris Ivens' begint met twee openluchtvoor stellingen op bijzondere locaties en staat verder onder meer uit een filmretrospectief, een symposium en een expositie. Onder het motto 'De Brug onder de brug' wordt 5 september onder de Waalbrug een compilatiepro gramma van korte films gebracht, met onder meer 'De wigwam', op 13-jarige leeftijd door Ivens ge maakt; 'De brug' (1928), een studie over ritme en beweging waarmee Ivens internationale roem vef- wierf en het filmgedicht 'Regen' (1929) over een regenachtige dag in Amsterdam. Indrukwekkend Op het plein voor het nieuwe mu seum Het Valkhof wordt 25 sep tember 'Het verhaal van de wind' (1988) vertoond. Deze laatste en zeer persoonlijke film van Ivens geeft een indrukwekkend beeld van zijn veelbewogen leven, dat reikte van Europa tot in het Verre Oosten. Hij werd bij het maken van deze film terzijde gestaan doorzijn levensgezellin Marceline Loridan. Van 19 november tot en met 3 december wordt in filmthea ter Cinemariënburg een uitge breid retrospectief vertoond on der de titel 'Joris Ivens: pionier van de documentaire filmkunst'. 'De documentaire context' is het motto van een internationaal symposium dat van 30 november tot en met 2 december wordt ge houden in conferentiecent rum Jonkerbosch. 'Passages: Joris Ivens en de beel dende kunst van de 20e eeuw' heet de tentoonstelling die van decem ber volgend jaar tot in het voor jaar van 2000 te zien zal zijn in Het Valkhof (de opening van dit muse um is volgend jaar zomer). Als nevenactiviteiten van '100 jaar Joris Ivens' staan op het pro gramma schoolvoorstellingen, fo rumgesprekken, workshops, le zingen en een expositie in het gemeentelijk informatiecentrum Het Open Huis. Op 18 november 1898 werd Ivens in de Van Berchenstraat te Nijme gen geboren. Hij maakte ruim tachtig films overal ter wereld, van Spanje tot China en van Indo nesië tot Rusland. Over zijn poli tieke stellingname zijn de discus sies ook na zijn dood in 1989 doorgegaan, waarbij vriend en vijand het er wel over eens zijn dat Ivens als de belangrijkste docu mentairefilmer van zijn tijd kan worden beschouwd. GPD Als het op honoraria aan komt zijn wat Hollywood betreft de vrouwen in één klap geëmancipeerd. De topsalaris sen voor een handjevol ster-ac teurs hadden de astronomische hoogte bereikt van 20 miljoen dollar per film, de ster-actrices bleven hangen op ongeveer de helft. Vorige maand heeft Sigourney Weaver een contract getekend voor Alien 5, a raison van 18 miljoen dollar, waarmee het ni veau van de heren dicht wordt benaderd. Maar ze is dat record al weer kwijt, want Julia Ro berts zette vorige week haar handtekening voor een vervolg op My Best Friend's Wedding en kan daarvoor 20 miljoen toucheren. Verhoeven Paul Verhoeven die een half jaar geleden een film over Hou- dini als zijn eerstvolgende pro ject in het vooruitzicht had ge steld, heeft deze filmbiografie over de legendarische boeien- koning van zijn werkschema gehaald. Ang Lee (van Sense and Sensetivity en The Ice Storm) is nu aangeworven om Houdini te maken. De Neder lander heeft nu twee andere projecten in voorbereiding: The Hollow Man en Official As- sasin. Dat hij ook die tweede film zal x'egisseren heeft Ver hoeven vorige week bevestigd. Official Assasin wordt een spi- onagefilm die speelt in het Ber lijn van vlak na de Tweede We reldoorlog. Basis voor het script is de autobiografie van Peter Mason, een man die be weert een professionele moor denaar te zijn geweest in dienst van het Britse inlichtingenbu reau MI6. De filmrechten op het boek waren gekocht door een maatschappij die eigendom is van Nick Nolte, wat niet wil zeggen dat deze acteur zelf in de film zal meespelen. De voor keur voor de hoofdrol gaat uit naar Ralph Fiennes die be roemd werd via Schindler's f List en vooral The English Pa tient. Met de jarenlang kwakkelende gezondheid van Elizabeth Tay lor gaat het nu weer zo goed dat ze een come-back voorbereidt als actrice. Dat moet gebeuren in een vervolg op The Wizard of Oz. Liz speelt Dorothy, het in middels 60 jaar oud geworden meisje uit de oorspronkelijke film (in 1939gspeeld door Judy Garland) dat terugverlangt naar het sprookjesland aan de andere kant van de regenboog. De nieuwe film wordt opgezet voor televisie en heeft een script dat werd geschreven door Rod Steiger met wie Liz Taylor dik bevriend is. Er komt trouwens ook een nieuwe film over dat andere meisje (Alice) in dat andere 'wonderland'. In Engeland wordt een verfilming van Lewis Carroll's fameuze Alice, Through The Looking Glass groots aangepakt met Kate Beckinsale in de hoofdrol tegenover verder o.m. Ian Holm, Ian Richardson, Steve Coogan en Geoffrey Palmer. De opnamen zijn onlangs van start gegaan op het eiland Man, on der regie van Nick Vivian. Zwarte soldaten Vorige week vond een eerste be sloten persvoorstelling plaats van Saving Private Ryan, de doorsteven Spielberg vervaar digde oorlogsfilm die op 3 sep tember tijdens het Festival van Venetië in Europese première wordt gebracht en een week later in de Nederlandse biosco pen zal arriveren. Een algeme ne eerste indrukSaving Priva te Ryan is inderdaad de overrompelende én zinnige film waar de Amerikaanse me dia het over hadden. Wat wel opviel is dat er alleen maar blanke Amerikaanse soldaten in te zien zijn. Dat laatste is ook waar de National Association Of Colored People tegen in het geweer is gekomen. Veel zwarte oorlogsveteranen voelen zich miskend omdat de film net doet alsof er alleen maar blanken aan de invasie van Normandië hebben deelgenomen. Het ver weer in The New York Daily- News namens Spielberg klinkt overigens best plausibel. In die tijd werden blank en zwart on dergebracht in meestal nog ge scheiden onderdelen van het le ger. Deze film gaat over een kleine groep soldaten van een op Omaha Beach aan land ge zet bataljon waar nog geen in tegratie heeft plaatsgevonden. Als men er een paar zwarte sol daten tussen had gezet om het 'politiek correct' te maken, zou dat historisch niet correct zijn geweest. Mike Tyson Mike "fyson gaat acteren. De bokser, die veroordeeld werd wegens aanranding en nadien slechte reclame voor zijn sport maakte door een tegenstander een oor af te bijten, is aange kondigd voor de filmproductie Black And White. Daarin speelt Tyson zichzelf en probeert zich dan nuttig te ma ken door blanke scholieren in het rechte spoor te houden als die zich dreigen te verliezen in de New Yorkse hip-hop-we- reld. Pieter van Lierop Steven Spielberg met zijn vrouw Kate Capshaw na de première van 'Saving Private Ryan'. foto AP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 13