Vissers vrezen vertrek forellen
i
c
Een vreemde eend in elke bijt
Bergs ziekenhuis p
Lievensberg in proef k
Geschillencommissie
Werkstraf geëist
voor bedreigingen
Expositie werpt nieuw licht
op gedichten van Biesbroeck
zeeland
Bouw spuisluis biedt vis in Veerse Meer uitweg naar Oosterschelde
kunst cultuur
vrijdag 17 juli 1998
sbw 16
door Harmen van der Werf
VEERE - Hel uitzetten van fo
rellen in het Veerse Meer heeft
waarschijnlijk zijn langste tijd
gehad, omdat er in de (nabije)
toekomst een spuisluis in de
Zandkreekdam wordt ge
bouwd. Via de spuisluis kunnen
forellen gemakkelijker het
Veerse Meer verlaten en naar de
Oosterschelde zwemmen.
Sportvissers zijn er niet geluk
kig mee.
De Deltafederatie, een organi
satie van honderd sportvisver
enigingen, heeft nog geen be
slissing genomen over het al dan
niet stoppen met het uitzetten
van forellen. „Maar", zegt me
dewerker C. Brouwer van de fe
deratie, „als de forellen inder
daad massaal het meer verlaten
via de nieuwe spuisluis, heeft
het geen zin meer voor veel geld
die vissen uit te blijven zetten.
Het prettigste zou zijn als dat
dan wordt gecompenseerd door
de intrek van platvissen (schol
en tong) en andere zoutwater-
vissen."
Of het forellenbestand in het
Veerse Meer sterk zal afnemen
na opening van het doorlaat-
middel in de Zandkreekdam is
niet zeker. Volgens onderzoeker
F. T. Vriese van de Organisatie
ter Verbetering van de Binnen
visserij (OVB) valt het gedrag
van de regenboog-, beek- en
zeeforellen niet te voorspellen.
Niet thuis
„Van oorsprong horen forellen
niet thuis in het Veerse Meer. Ze
leven er in niet-natuurlijke om
standigheden. Het is daarom
des te moeilijker om aan te ge
ven hoe zij op het doorlaatmid-
del zullen reageren. Ze zullen
wel een zekere drang hebben om
het meer te verlaten, om zich
voort te planten. Hetzelfde zal
waarschijnlijk gebeuren als de
watertemperatuur in de winter
daalt."
De OVB heeft op verzoek van
Rijkswaterstaat onderzocht of
het mogelijk is in het doorlaat-
middel voorzieningen te treffen
die de forellen uit het Veerse
Meer tegenhouden en vis uit de
Oosterschelde doorlaten. Vrie
se: „Die twee tegengestelde ei
sen zijn praktisch niet verenig
baar gebleken. De techniek is
nog niet zover, dat van de ene
kant vis kan worden geweerd en
van de andere kant vis naar bin
nen kan worden geleid."
Dat er vis het Veerse Meer op- en
afgaat, is overigens niks nieuws.
Bij het verhogen van het water
peil in april komen harders en
gepen het meer op. Als het wa
terpeil na de herfstvakantie
wordt verlaagd, trekken ze weer
weg. De OVB heeft die beweging
onderzocht bij de Zandkreek-
sluis, aldus Brouwer van de Del
tafederatie. „Het verlies aan vis
viel mee."
Groot verschil tussen de Zand-
kreeksluis en het doorlaatmid-
del zal evenwel zijn, dat de
spuisluis veel langere tijd zal
openstaan en een flinke afme
ting krijgt. De capaciteit is be
paald op veertig kubieke meter
per seconde; een aanzienlijke
slok water.
Over het beheer van de spuisluis
zal Rijkswaterstaat nog overleg
voeren met de sport- en be
roepsvisserij op het Veerse Meer.
Het belang van de visserij staat
echter niet voorop. Verbetering
van de waterkwaliteit door ver
hoging van het zuurstof- en
zoutgehalte is het hoofddoel.
Coördinator E. Daemen bij
Rijkswaterstaat realiseert zich:
„Je zult niet iedereen tevreden
te kunnen stellen."
Vergunning
Als er geld komt voor het door
laatmiddel, wat nog steeds de
v*aag is, zal het nog een klein
jaar duren voor de eerste spa in
de grond kan. Een groot aantal
procedures voor vergunningen,
waaronder een vergunning op
basis van de Natuurbescher
mingswet, zal eerst afgewerkt
moeten worden. De bouwtijd
wordt geschat op twee jaar.
Brouwer van de Deltafederatie
verwacht niet dat zijn organisa
tie bezwaar zal tekenen tegen de
verlening van de één of andere
vergunning. „Als Rijkswater
staat besluit tot de bouw van
een doorlaatmiddel is dat min of
meer een voldongen feit. Wij
hebben niet de middelen om een
spuisluis tegen te houden."
Voor sportvissers blijft het dus
afwachten of zij voor hun hobby
nog zo goed terecht kunnen in
het Veerse Meer als de afgelopen
dertig jaar. De Deltafederatie is
in de jaren zestig begonnen met
het uitzetten van forellen, om
dat het een aantrekkelijke
sport- en consumptievis is en
omdat van-een natuurlijk visbe
stand in het Veerse Meer nauwe
lijks nog sprake was. Forellen
gedijen uitstekend in het meer,
mede vanwege het hoge voed
selaanbod.
Zeesla
Juist het vele voedsel, dat het
meer opkomt met het water uit
de omringende polders, zorgt
mede voor problemen met de
waterkwaliteit en de sterke
groei van zeesla. Zwemmers en
watersporters vinden die zeesla
vervelend. En als de zeesla af
sterft in het najaar of los waait
bij harde wind, leidt dat nogal
eens tot stankoverlast. Rijkswa
terstaat verwacht overigens dat
het areaal zeesla nauwelijks zal
afnemen na ingebruikname van
het doorlaatmiddel, omdat
voedselrijk polderwater op het
meer blijft komen. Het afleiden
van polderwater is duurder dan
de bouw van een spuisluis in de
Zandkreekdam.
door Arjen Nijmeijer
MIDDELBURG - Eerst ontken
de de 27-jarige Scherpenisser
dat hij bedreiging had geuit.
Even later gaf hij het wel toe,
maar tien minuten later ontken
de hij weer, om het kort daarna
weer toe te geven. De man kwam
er gisteren voor de rechtbank
niet echt uit.
De verdachte was in maart dit
jaar samen met drie anderen
naar de woning van een man in
Bruinisse gegaan om een schuld
van 800 gulden te innen. Daar
bij zou het viertal met messen,
een ketting en een draagbare te
lefoon hebben afgeperst. Vol
gens de verdachte waren de
messen, die op tafel lagen, al
leen maar weggelegd om te
voorkomen dat het slachtoffer
ze kon gebruiken.
Verder zou de Scherpenisser
hebben gedreigd de woning in
brand te steken met het slacht
offer en diens vriendin er nog in.
Hij gaf uiteindelijk toe dat hij
met brandstichting had ge
dreigd. „Maar ik heb niet ge-
zegd dat ik het zou doen als er ie
mand in huis was; zo ben ik
niet", verklaarde de verdachte.
Kort daarvoor had de verdachte
al twee mannen bedreigd die bij
zijn woning kwamen om te in
formeren naar een vrouw die
daar verbleef. „Ik zal eens een 9
millimeter tegen je hoofd zet
ten", had de verdachte gezegd.
In dit geval ontkende hij niet.
„Al staat de koningin voor mijn
deur, dan zeg ik dat nog om mijn
spullen te beschermen", vertel
de hij de rechtbank. Ten slotte
werd de man beschuldigd van
het in huis hebben van drie
kwart kilo hennep.
Officier van justitie mr. Y. AC.C.
Willems eiste een jaar cel, waar
van zes maanden voorwaarde
lijk. De celstraf mag worden
omgezet in 240 uur dienstverle
ning.
Advocaat mr. G. Nijland vond
de eis te zwaar. „Dit is een jon
gen met een puberale instelling;
hij heeft structuur, regelmaat in
zijn leven nodig. Hij hoort niet
in de gevangenis."
Uitspraak over twee weken.
Het uitzetten van forellen in het Veerse Meer in de herfst van 1992.
foto Ruben Oreel
door Mooike de Moor
BERGEN OP ZOOM - Zieken
huis Lievensberg in Bergen op
Zoom doet mee aan een experi
ment om geschillen over kleine
re schadeclaims simpeler en
sneller op te lossen. Een patiënt
kan terecht bij de Geschillen
commissie Ziekenhuizen als hij
het oneens is met een afwijzing
van een schadeclaim. De klager
hoeft dus niet meer naar de
rechter en bespaart zich zo een
lange en dure procedure. Lie
vensberg is echter het enige zie
kenhuis in de regio dat met het
experiment meedoet. Zeeuwse
hospitalen zijn niet aangesloten
bij de Geschillencomissie.
Het experiment duurt drie jaar
en is nu op de helft. Door het ge
hele land doet een derde van de
ziekenhuizen mee, 57 vestigin
gen in totaal. Is een klager het
niet eens met de verzekeraar
over de afwikkeling van een
claim tot maximaal 7500 gul
den, dan kan hij de zaak bij de
Geschillencommissie Zieken
huizen voorleggen. De commis
sie doet dan binnen twee maan
den uitspraak.
De geschillen gaan voorname
lijk over medische fouten bij
bijvoorbeeld operaties of zoek
geraakte persoonlijke bezittin
gen zoals brillen en gehoorap
paraten. Tot nu toe heeft de Ge
schillencommissie dertig zaken
behandeld. In meer dan de helft
van de geschillen moest het zie
kenhuis toch een schadevergoe
ding betalen. Lievensberg heeft
in de afgelopen anderhalf jaar
nog niet met de commissie te
maken gehad.
Medirisk
Alleen ziekenhuizen die bij de
verzekeraar Medirisk aangeslo
ten zijn mogen met het experi
ment meedoen. Deze maat
schappij is vijf jaar geleden
opgericht door een aantal on
derlinge ziekenhuizen en is van
af het begin betrokken geweest
bij de opzet van het experiment.
De Geschillencommissie is een
gezamenlijk initiatief van de
Consumentenbond, de Konink
lijke Nederlandsche Maat
schappij tot Bevordering der
Geneeskunst (KNMG), de Ne
derlandse vereniging van zie
kenhuizen en de Stichting
Geschillencommissies voor
Consumentenzaken. De andere
grote ziekenhuisverzekerjj
zijn Nationale Nederlanden, «.n
Centraal Beheer.
De Zeeuwse ziekenhuizen t L\,
ten bij Nationale Nederland f. oeI-
en kunnen dus geen gebruik^ jn
ken van de diensten var.J
Geschillencommissie. De sec u he
taris van de commissie, f
Gerke, zegt in de beginfase: [°o
contact te hebben gehad
Nationale Nederlanden nu öy,ss
de verzekeraar toonde geen2 1 .ur
teresse toonde. Gerke: 00 1
schien zijn ze wel bang v« w
Amerikaanse toestanden 5 i.e
verwachten ze een stortvlw n-
van smartengeldclaims."
Experiment
De woordvoerder van Nation- u
Nederlanden, T. Westing, '5 v£
weert echter dat de maatschaj
pij niet benaderd is om deel: re
nemen aan het experiment C
dit moment zou de verzeker^
ook niet mee willen doen. J z-
als maatschappij hebben g« a J
belang bij dit experiment. Hl fjL
gaat om kleine bedragen t a j
7500 gulden. Daar doen wij ov 1°^
het algemeen niet moeit
over", verklaart Westing.
Het Oosterscheldeziekenhuis n
Goes heeft volgens klachte 'n(j,
functionaris A Liem nog ge» 'f J
behoefte aan de diensten vani „a.
Geschillencommissie. Lie 1
„Wij zijn zeer tevreden overt -
afwikkeling van de claims d«
de verzekeraar." Alleen alsd
commissie extra service voort
patiënten biedt, zou het zieke
huis deelname overwegen.
Ook het Van Weel-Bethesdas
kenhuis in Middelharnis he*;
Nationale Nederlanden als va
zekeraar en vindt het niet nod;
om lid van de Geschillencoit
missie te worden. D*e direct®
Patiëntenzorg, J. S. van di
Heiden, zegt dat het ziekenhii
weinig geschillen rondom ee
claim heeftmeegemaakt. „Ma
als er regelmatig patiënten kc
men klagen over een claim 0
niet netjes is afgehandeld, dj
zou het ziekenhuis de goed
naam willen bewaren en w
zo'n commissie inschakelen'
verklaart Van der Heiden.
Over anderhalf jaar bekijkt i
Geschillencommissie of ze ee
vaste plaats gaat innemen. Dj
kunnen ook de patiënten vani
Zeeuwse ziekenhuizen wellic:
van de diensten gebruik gaa
maken.
Literair tijdschrift Ballustrada eert Hans Verhagen met dubbelnummer
doorErnst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Ruim twintig jaar ge
leden zei een beroemd en gezagheb
bend dichter als Lucebert het nog on
omwonden tegen interviewer Jan
Brokken van de Haagse Post: „Hans
Verhagen is een groot dichter en als je
dat niet ziet ben je een lui." Maar tegen
woordig kan de in Vlissingen geboren
en getogen poëet niet meer rekenen op
de destijds bijna vanzelfsprekende
sympathie van de literaire wereld. Zijn
laatste dichtbundels zijn afgekraakt,
kennelijk vanuit de overweging dat het
ging om stuiptrekkingen uit de roerige
maar voorbije jaren zestig. Het Zeeuw
se literaire tijdschrift Ballustrada lijkt
het tij te willen keren. Vandaag (vrij
dag) krijgt Verhagen in Middelburg het
eerste exemplaar aangeboden van een
geheel aan hem gewijd dubbelnummer
van Ballustrada.
In het tijdschrift zijn bijdragen opge
nomen van'Wim de Bie, Jean-Paul
Franssens, Laurens Geerse, Jan J. B.
Kuipers, Jan Mulder, Andreas Oost
hoek, Theo Raats, William Rothuizen
en André van der Veeke, zonder uitzon
dering bewonderaars of (oude) vrien
den van Verhagen (Vlissingen, 1939).
Dat verklaart dat uit het zeer leesbare
Ballustrada-nummer soms een geur
van wierook opstijgt. Erg gretig wordt
ook plek ingeruimd voor Verhagens
verwijten aan de poëziecritici die zijn
werk afkraken.
In een interview met Theo Raats fulmi
neert hij op zijn bekende, prachtige wij
ze: „De hele Nederlandse poëzie is, als
je het mij vraagt, onderhevig aan zo'n
massale achteruitgang gepaard aan een
soort morele herbewapening, dat we nu
al vóór de oorlog zijn aangekomen. Het
lijkt erop dat mijn poëzie ongeveer de
enige moderne poëzie is die er
overblijft.. Ik zet de revolutie van de
vijftigers voort, waaraan mijn taalbe
handeling en mijn wereldbeeld van een
toevoeging tot een primair bestanddeel
zijn geworden. Verder krijg ik steeds
meer de indruk dat de dichtkunst cen
traal geleid wordt, dat er als het ware
een aantal regels is uitgevaardigd, die
de postbode heeft verzuimd in mijn bus
te doen. Het is in de Nederlandse poëzie
bijna weer net zo gezellig als in de jaren
veertig, we zijn de vijftigers en de zesti
gers bijna helemaal vergeten. Alleen ik
ben een vreemde eend in de bijt."
Buitenbeentje
Te weinig is in deze Ballustrada gepro
beerd uit te leggen waarom Verhagen
kennelijk een buitenbeentje is in de
literaire wereld en vooral waarom ook
zijn laatste gedichten tot het beste Ne
derlandse poëzie van dit moment beho
ren. zoals de redactie blijkbaar vindt.
William Rothuizen komt het dichtst bij
maar wel in een stuk dat hij in 1984 al
reageerde', aldus jeugdvriend Rothui
zen. Hij houdt van moderne jazz, loopt
met Vinkenoogs bloemlezing uit de
vijftigerspoëzie Atonaal op zak en
dicht zelf. Na een korte carrière bij de
PZC, waar hij beursberichten verle
vendigt met koppen als 'Damrak glim
lachte flauwtjes', treedt hij in dienst bij
het Algemeen Dagblad waar hij de eer
ste jeugdpagina in Nederland maakt.
Verslonden door Wim de Bie: „Ikzelf
schreef in de gestencilde schoolkrant en
daar was dus 'een jongen uit Vlissingen'
wiens werk in een landelijke krant
werd afgedrukt! Hij was mij ver vooruit
en ik vond het belangrijk om kennis van
zijn werk te nemen. Helemaal toen ik
voor het eerst zijn poëzie las."
Dragonfly
Hans Verhagen in zijn Dragonfly-periode op bezoek bij, toen nog, prinses Beatrix
en prins Claus.
voor de Haagse Post schreef. In een
mooie reportage legt hij een duidelijk
verband tussen 'een besef van ver
scheurdheid', een 'dramatische hang
naar uitersten' - bijvoorbeeld verwoord
in de titel Rozen Motoren - in zowel
leven als werk van Verhagen. Verder
worden in verschillende bijdragen het
lyrische vermogen, de drang tot experi
menteren en het alledaagse taalgebruik
van de dichter aangestipt, maar niet
uitgewerkt.
Het is een klein minpuntje voor een ver
der voortreffelijke en onderhoudende
bundelWellicht heeft de redactie gere
deneerd dat het publiceren van veel
nieuwe gedichten van Verhagen - die
later dit jaar verschijnen in de bundel
Nr. 7: Brekend Vergezicht - de voorkeur
verdient boven kritische beschouwin
gen of beoordelingen. Laat de lezer
maar beslissen.
Bizarre acts
Zodoende hebben de meeste bijdragen
in deze Ballustrada een biografisch ka
rakter. Uit het tijdschrift komt een
prachtig portret naar voren van iemand
die in elke wereld een vreemde eend in
Recent schilderwerk van Hans Verha
gen.
de bijt is. Op school voert hij bizarre
acts op waar de 'meerderheid van de
scholieren zuinig of in verwarring op
Verhagen bundels Rozen Motoren
(1963), Sterren Cirkels Bellen (1968) en
Duizenden zonsondergangen (1971)
worden volop geprezen en goed ver
kocht. Tegelijk maakt hij naam als pro
ducer van de Zeeuwse popgroep Dra
gonfly (sindsdien alleen door Blof naar
de kroon gestoken), programmamaker
voor de VPRO (het legendarische en ge
ruchtmakende programma Hoepla) en
interviewer (volgens H. J. A Hofland
de beste van Nederland). Jan Mulder
herinnert zich de eerste kennismaking,
hij als beginnende voetbalster, Verha
gen als irfterviewer. de aardigheid
die je tegemoet flonkerde. Alles dat je
erachter vermoedt, daar ben je van in
de ban. Je voelt opeens dat er nog een
heelal is. Wég uit de boeien van het van
zelfsprekend beperkte dat je via je ei
gen waarnemingen kent. Verder! Teder
en mooi. Landschappen, gekker dan
Winschoten. Ze zijn er. Liefdes, dode
lijk. Erop af! Leg neer dat reglement."
De Ballustrada over Verhagen staat vol
prachtige anekdotes en sommige ervan
- zoals de bovenstaande - zeggen ook
veel over zijn poëzie. Hilarisch is het
verhaal 'Café deEeuwigheid'van Jean-
Paul Franssens. Dat alleen al is de aan
schafprijs van tien gulden alleszins
waard.
Schilder
Nog steeds doet Verhagen van zich
spreken, tegenwoordig misschien wel
meer als schilder dan als dichter. In
Ballustrada staan kleurenreproducties
van recent werk afgedrukt en een essay
van Rothuizen over zijn schilderkunst.
Als Verhagen vandaag in De Drvkkery
in Middelburg het eerste exemplaar
van Ballustrada in ontvangst neemt,
begint daar meteen een expositie met
nieuwe schilderijen. Het geplande tijd
stip is 17.00 uur, maar pas op! „Hans
Verhagen is een notoire te-laat-ko-
mer", schrijft Franssens. „Die komt
soms weken, ja zelfs maanden te laat.
Ballustrada, jrg 12, nr 1/2. Themanummer
Hans Verhagen. Prijs: 10,-
Elisebeth Biesbroeck: „Ik wil mijn energie niet verspillen aan negativisme."
door René Hoonhorst
PAAL - Dichteres zou de Hul-
sterse Elisebeth Biesbroeck zich
niet echt willen noemen. Ze
houdt zich ook graag bezig met
het schrijven van columns, an
der proza, beeldhouwen en
schilderen. Pianolessen moeten
haar muzikaliteit zodanig hel
pen dat ze zich binnenkort ook
op het componeren van haar ei
gen muziek kan werpen. Door
die versnippering van talent be
reikt ze misschien nergens de
top. maar het verrijkt het leven
wel om voor veel kunstzinnige
zaken aandacht te hebben,
vindt de gewezen secretaresse.
Bovendien kan ze alleen door
van alles en nog wat aan te pak
ken 'alle ideeën in mijn kop'
kwijt. Haar dichtbundel Al is er
slechts... over polderkaarsen en
kattenstaarten verscheen al een
jaar geleden. Hoewel ze zich in
tussen niet echt meer aan de
dichtkunst wijdt, is ze vereerd
dat een zelf gekozen selectie van
haar gedichten momenteel
wordt tentoongesteld in Atelier
De Paaien in Paal.
Een tentoonstelling van verzen
en gedichten lijkt niet bijster in
teressant. Het was dat waar
schijnlijk ook niet geweest als
atelierhoudster Flora Verdur-
men gewoon wat tekst velletjes
met poëmen aan de muur had
gehangen.
Maar door elk gedicht of vers op
een speciale manier te presente
ren, benadrukt Verdunnen de
betekenis of werpt er een nieuw
licht op. Het gedicht Een web
gaat over een onmogelijke liefde
waar de dichter zich - ondanks
het besef van de onbereikbaar
heid van het gezochte geluk -
niet los van kan maken. De titel
verwijst daar natuurlijk al naar.
Maar door het gedicht binnen de
randen van een patrijspoort te
zetten, wordt de onmogelijk
heid om te ontsnappen des te
schrijnender.
Het gedicht De kus is op een
spiegel geplakt. Door gezichts
maskertjes aan de spiegel te
hangen, is de lezer/kijker zich
bewust van de aantrekkings
kracht van gezichtsuitdrukkin
gen. De stenen kikker op de
spiegel verwijst dan weer naar
het sprookjesachtige, onbeken
de en lokkende van een kus. Met
één zoen kunnen alle prinselijke
dromen in vervulling gaan.
Lisdodden
Naast dit soort romantische be
spiegelingen zijn er ook veel
verwijzingen naar het Zeeuws-
Vlaamse land en het aangren
zende water te vinden. Polder
kaarsen en kattenstaarten
verwijzen naar wuivende lis
dodden, bij Biesbroeck zelf in
haar jeugd bekend als 'bruine
pijpen', die overal langs de bin
nenwateren te vinden zijn. Ver
zen over Hulst, Lamswaarde er:
Kloosterzande zijn dan ook tus
sen de lisdodden gehangen, ter
wijl een groot, bros, dood blad
de ongrijpbaarheid van de tijd
symboliseert. Het gedicht De
Westerschelde wordt tussen
zand en schelpen 'opgediend' in
de expositieruimte van het ate
lier aan de rand van Het Ver
dronken Land van Saeftinge.
De liefde en het Zeeuwse land
zijn dé onderwerpen voor Elise
beth Biesbroeck. „Er gaat niets
boven onze wijde polders en
onze rijke zwarte klei", ontboe
zemt ze in één van haar gedich
ten. En de romantiek
Retorisch:„Ach ja. is er iets be-
langrijkers dan de liefde dan?'1
Zelfs als het een keertje wat
minder gaat met de droomidea-
len blijft Biesbroeck positief.
„Ik wil mijn energie niet ver
spillen aan negativisme. Ik vind
dat ieder mens als doelstelling
moet hebben zoveel mogelijk
naar het positieve te zoeken."
Tentoonstelling Al is er slechts. ...ge
dichten van Elisebeth Biesbroeck
Atelier De Paaien, Paalseweg 6,
Paal, tot en met zondag 9 augustus
elke dag van 13.00 tot 18.00 uur.
