De smaken
van water
Vier eeuwen tassen in een museum
Op weg naar
een lifestyle
PZC
Wat hoort bij welk gerecht?
Van zurig tot
bitter en zoutig
Voetbalsmoorpot '98
tafel en trend
41
zaterdag 27 juni 1998
Terug naar de natuur, gezond, slank en transparant. Mineraalwater
past naadloos in de heersende trend. En er is volop nieuws: van
water met bananensmaak en voedingsvezel tot water met alcohol.
Restaurants ontdekken de waterkaart en in de supermarkt zijn steeds
meer soorten te koop.
Ober, doet u mij maar een wa
tertje met een zurige afdronk'.
Geen grap, maar serieus. Restau
rant De Hofstee in Bladel heeft
sinds drie maanden naast de wijn
kaart een waterkaart met 22 soor
ten water. Hein Willemsen: „Het is
de afgelopen maanden gebleken
dat onze gasten eens iets anders
willen dan het geijkte Spaatje of
de Sourcy. Het gaat super met de
waterkaart. Bovendien hebben de
flessen een bijzondere uitstraling;
wie wil kan zelfs de lege fles mee
naar huis nemen".
De Bilderberg-groep zet binnen
kort vijf mineraalwaters op de
kaart. Ook elders in ons land word
je als horecagast steeds meer ge
confronteerd met een uitgebreide
re keuze aa n watersWilt u een Ac-
qua della Madonna, of een Vichy?
Een kan kraanwater op tafel bij
het etentje met gasten thuis kan
eigenlijk niet meer: op z'n minst
een fles Spa. Nog beter: zo'nfraaie
blauwe transparante fles in de
vorm van een druppel. En ook het
'waterschap' van de supermarkt
raakt steeds gevarieerder gevuld.
Bitter
Dat er een duidelijk smaakver
schil is tussen waters is niet alge
meen bekend. Roel de Smit van de
Spring Water Company, een van
de grote importeurs op het gebied
van exclusieve mineraal- en bron
waters: „We onderscheiden vier
hoofdsmaken: zuur, hard, zoutig,
en bitter ofwel met veel minera
len. Veel mensen denken dat het
onzin is. Probeer maar eens."
Binnen de kortste keren staat de
tafel vol met flessen in alle soorten
en maten. Na een uitgebreide
proeverij zijn ook wij overtuigd:
de smaakverschillen zijn groot.
Rogaska, een flink wat koolzuur
bevattend water uit Slovenië,
komt nogal heftig over. Het bevat
veel magnesium en is geschikt om
een kater weg te werken. Het En
gelse Hildon smaakt fluweelzacht
en is bedoeld om met whiskey te
mengen. De Smit: „De smaak van
het water wordt bepaald door de
mineralen. De mineralen calcium
en magnesium geven een uitge
sproken smaak aan het water. Ook
is de onderlinge verhouding tus
sen de mineralen smaakbepalend.
Een water dat zacht smaakt bevat
kleine hoeveelheden van veel ver
schillende mineralen." Ook de
aan- of afwezigheid van koolzuur
bepaalt voor een deel de smaak.
Roel de Smit is overigens de laat
ste die zich af zal zetten tegen het
drinken van kraanwater. Daar is
gezondheidstechnisch in Neder
land niets mis mee. Maar aan de
smaak mankeert wel eens wat.
Meer
Nederland is nog niet massaal aan
het mineraalwater. Maar het
wordt langzaam meer. Uit gege
vens van de Nederlandse fris
drankindustrie blijkt dat we 16 li
ter per hoofd van de bevolking per
jaar drinken. Dat was vijf jaar ge
leden nog niet de helft. De Italia
nen lopen aan kop: zij klokken per
jaar 127 liter weg. De Belgen en de
Luxemburgers zijn met 112 liter
een goede tweede. Duitsers drin
ken bijna negentig liter, Fransen
81. De Britten en de Denen zijn
nog matiger in de consumptie dan
de Nederlanders.
„Nederlanders drinken steeds
meer bron- en mineraalwater. Als
het maar ergens naar smaakt. Wij
zijn niet met mineraalwater opge
voed, maar met limonade", zegt
De Smit.
„Spa heeft Nederland mineraal
water leren drinken. Maar om nu
te zeggen dat Nederland een wa
tercultuur heeftElke winkel
heeft wel iets dat lijkt op Spa,
maar de Nederlander verwacht
geen wonderen van een glaasje
mineraalwater. In Duitsland is dat
wel zo. Heilwater is daar populair.
Voor allerlei klachten is er wel een
geschikt Heilwasser. De oorzaak
van het ontbreken van een water
cultuur in Nederland is het ont
breken van oude bronnen en kuur
oorden."
In het water zijn tal van nieuwe
trends. Vooral de waters met een
smaakje doen het goed. Na de na-
tuurvoedingsbranche „zij heb
ben van oorsprong meer interesse
in de diepgang van water" heeft
ook de horeca de waters met een
smaakje ontdekt. Ze krijgen hun
smaak door de toevoeging van
kruiden zoals ginseng of jasmijn
en/of door toevoeging van natuur
lijke vruchtensappen. Een van de
nieuwtjes op dat gebied zijn de
transparante blikjes van Seltzer
met bananensmaak, rode-grape-
fruitsmaak enzovoort. Het drank
je slaat volgens D e Smit vooral on
der studenten aan.
In het water zijn tal v
ïieuwe trends. Vooral de waters met een smaakje doen het goed.
Veel van de noviteiten komen
trouwens uit Engeland. Purdey's
bijvoorbeeld, dat drie verschillen
de drankjes in snelle metallic
bidons biedt. De mintgroene bevat
mineraalwater met voedingsve
zels die de maag vullen: eten en
drinken tegelijk, prettig voor lij-
ners. De goudkleurige bevat da-
miana, dat lustopwekkend zou
zijn. Dat Purdey's zichzelf presen
teert als levenselixir gaat wat ver,
maar is tekenend voor de ontwik
keling in de mineraalwaters.
DNA Alcoholic Spring Water
(vingerafdruk op de transparante,
witte fles) is mineraalwater met
alcohol.
Saint Mungo's biedt een flesje
mineraalwater compleet met
speen voor babies. Het water be
vat weinig nitraat, natrium en sul
faat en hoeft niet meer gekookt te
worden.
Voor onderweg op de fiets of in de
auto is de aqua-pac bedacht, een
wegwerpbidon met een halve liter
mineraalwater. De champagne
onder de waters is Ten Degrees uit
Engeland, dat in een fraaie licht
blauwe fles is verpakt. Dit heet zo
omdat het bij een constante tem-
Water met een frisse, zurige afdronk (bijvoor
beeld Solé, Hildon) past goed bij kleine hap
jes en voorgerechten.
Visgerechten vragen om een stil water (zonder
koolzuurmet een zachte afdronk (bijvoorbeeld
Tynant, Brohler).
Bij een uitgebreide Italiaanse maaltijd met (anti-
jpasta's worden vooral licht gemineraliseerde wa
ters geserveerd (bijvoorbeeld Ferarelle, San Pelle-
grino).
Water meteen volle, zoutige smaak dat rijk is aan
koolzuur (bijvoorbeeld Badoit, Fachingen) past
goed bij zwaardere vleesgerechten en pittige sau
zen.
De vraag blijft altijd weerwatnu eigenlijk het ver
schil is tussen bronwater en mineraalwater. Beide
waters komen uit een natuurlijke bron. Ze mogen
alle twee bewerkt worden: zo mogen ijzer en zwa
vel worden weggefilterd. Ook mag aan beide wa
ters koolzuur worden toegevoegd of onttrokken.
Er zijn twee belangrijke verschillen: de hoeveel
heid mineralen en de botteling. Bronwater bevat
doorgaans weinig mineralen, mineraalwater veel.
Van bronwater mag frisdrank gemaakt worden,
van mineraalwater niet. Als dat toch gebeurt, mag
het geen mineraalwater meer heten. Tot slot mag
mineraalwater alleen bij de bron gebotteld wor
den, terwijl bronwater vóór de botteling vervoerd
mag worden. Dan is er nog het in Nederland nau
welijks bekende Heilwater, geneeskrachtig mine
raalwater. Dit moet aan dezelfde eisen voldoen als
mineraalwater, maar mag niet ontijzerd worden
en moeteen bewezen gezondheidswerking hebben
(erkenning onder meer in Duitsland). De Neder
landse overheid erkent de geneeskrachtige wer
king van Heil water overigens niet.
peratuur van tien graden wordt
gebotteld.
Het nieuwste van het nieuwste is
water met zuurstoftoevoeging.
Dit is onder de naam Aquavit in
Duitsland verkrijgbaar. Het pro
bleem is dat dit water onder de
vijftien graden blijven: anders
vervliegt de zuurstof.
De vormgeving van de fles is voor
veel fabrikanten een 'hot item' ge
worden. Een grote fabrikant geeft
ieder j aar, in navolging van Cham
pagne-huis Moët et Chandon, een
design-fles uit.
Overbekend is de felle kleur blauw
van een aantal flessenDe oersaaie
Apollinaris-fles (groen met geel
etiket) heeft een trendy zusje ge
kregen in een ranke witte fles met
gekleurde letters. Aan de andere
kant 'dreigt' mineraalwater in
vijfliterverpakking trend te wor
den.
Vooral de zakelijke markt blijkt
geïnteresseerd in noviteiten. „De
acceptatie is veel hoger dan een
paar jaar geleden, ook al zullen de
speciaalwaters nooit een massa
product worden. Toen ik acht jaar
geleden zei dat ik water kwam
verkopen, zeiden ze: die man is
gek".
Christa van der Hoff
The Good Water Guide, Maureen and
Timothy Gilee, Rosen Dale Press
(f. 29,95)
Natuurlijk... mineraalwater, Edu'Ac-
tif Meppel, 1990.
De Watenvinkel, Roelof Hartstraat 10,
Amsterdam, 020-6755932.
De familie Van Gils heeft er niets
meer mee te maken, maar het merk
bestaat nog steeds. Sterker nog, het
loopt beter dan ooit tevoren.
Merk Van Gils
floreert als
nooit tevoren
In een mooie, oude villa aan de
rand van Breda toont Ronald de
Vree zich een uitermate tevreden
mens. De Hagenaar kocht vijf jaar
geleden, na het faillissement, de
naam Van Gils van de curator.
„Het allerbelangrijkste was dat
noch het pubhek, noch de detail
list Van Gils heeft laten vallen. Uit
een enquête is zelfs gebleken dat
de naamsbekendheid alleen maar
is gegroeid."
Dat komt zeker ook door het feit
dat De Vree. die op het moment
van de moeilijkheden bij Van Gils
werkte als marketing-manager,
een aantal mensen kon meene
men. „Een stoffenont werper en ie
mand die precies weet hoe je een
goed pak moet maken bijvoor
beeld. Daardoor kon de kwaliteit
en de exclusiviteit gewaarborgd
blijven en merkte het publiek bij
wijze van spreken niet eens dat het
merk in andere handen was geko
men."
Van Gils is een merk van Centaur
Dat is een dochter van het Engelse
textielbedrijf William Baird, dat
ook eigenaar is van onder meer
Melka en Tenson. „Wat wij hier in
Breda doen is design, marketing
en sales. De collectie voor het
duurdere segment wordt in Italië
gemaakt, de rest in Turkije. In ie
der geval wordt alles in Europa ge
produceerd."
Lifestyle
Nu na vijf jaar de winstcijfers voor
zich spreken en het merk in vijf
tien landen over de gehele wereld
wordt verkocht, is het voor De
Vree tijd voor een volgende stap.
Van Gils moet niet alleen staan
voor herenmode, maar een lifesty-
le-merk worden, zoals Calvin
Klein, Ralph Lauren en Donna
Karan. Op bescheiden schaal is
daar de afgelopen jaren al aan ge
werkt. Zo introduceerde Van Gils
de party-wear. „Een gat in de
markt", aldus De Vree. „Er was
gewoon heel weinig op dat gebied.
Wij bieden elk half jaar vijf nieu
we modellen. Dat kan klassiek of
getailleerd zijn, met hoog- of laag-
sluitende kraag, met opgestikte of
ingenaaide zakken, met of zonder
overslag. Dat alles in diverse kleu
ren, van neutraal beige tot diep
blauw en helderwit, want wit is
niet langer voorbehouden aan de
bruid. Maar naast het kostuum
zorgt Van Gils ook voor gilets,
manchetknopen, strikken en das
sen."
Nieuw is ook het SSP-concept, of
tewel de 'Never Out of Stock Ba
sics'. Deze essentiële garderobe-
stukken kunnen binnen 48 uur bij
de wankelier worden bezorgd. Ver
der is er een 'short term'-concept,
waarbij de nieuwe seizoentoppers
op korte termijn kunnen worden
bijbesteld.
Casual
De volgende stap naar een echt li-
festvle-merk is de lancering van
een 'casual'-collectie. „Eind juli
hebben we een echte introductie,
met modeshow7 en al. Het is ons ge
bleken dat de Van Gils-man nog
steeds op zoek is naar goede 'casu
al' kleding, een compleet assorti
ment van kwalitatief hoogstaande
vrijetijdskleding tegen betaalbare
prijzen: chino-broek, shirt, polo,
truien, jacks. Die gaan we nu dus
ook maken. Uiteindelijk moet dat
worden gecompleteerd met onder
goed, stokken, kleine lederwaren,
zoals agenda's, brillen, schoenen
en reisbagage."
Wie zich van top tot teen in Van
Gils wil steken moet daarvoor ver
schillende winkels bezoeken. De
kleine lederwaren komen bij de
kantoorboekhandel te liggen, de
brillen bij de opticien en de 'casu
al'-collectie bij de betere 'casual'-
zaken. Ook kunnen bepaalde he
renzaken een aparte hoek in hun
winkel inrichten voor de nieuwste
Van Gils-kleding.
Ria Schuurhuizen
Party-wear bleek een gat in de markt voor Van Gils.
Het ene tasje is van zijde en
zilverdraad, het andere
heeft de vorm van een kat. Tussen
de creatie van de twee zitten
maar liefst vier eeuwen. Het zo
geheten 'reuktasje' komt uit En-
gelanden dateert van begin 1600,
de poes werd nog niet zo lang ge
leden ontworpen en is door Hil
lary Clinton gedragen bij een
avondjurk.
Ziehier in notendop wat het Tas-
senmuseum Hendrikje in Am
stelveen de bezoeker met meer
dan duizend voorwerpen toont.
Het schetst een beeld van de
ontwikkeling die de westerse da
mestas in vierhonderd jaar heeft
doorgemaakt: van de buideltjes
en aalmoezentassen uit de zeven
tiende eeuw tot aan de modellen
van vandaag de dag.
Welke plaats de tas inneemt in
het leven van vrouwen, is bij bin
nenkomst op een wand te lezen.
Zo heeft schrijfster Renate Dor-
restein eens opgemerkt: 'Ik ver
lies liever mijn eer dan mijn tas'.
Hendrikje Ivo, met haar man
Heinz oprichtster van het muse
um, zegt het zo: 'De tas is het ge
heime laatje van de vrouw'.
Juweeltjes
In vijftig vitrines ligt de collectie,
waaronder veel juweeltjes, uit
gestald. De variatie in materia
len is groot. Textiel is weliswaar
in de meerderheid, maar er zijn
ook tassen van onder meer kra
len, stro, cactusvezel, papier-ma-
ché, ivoor, schildpad, van meta
len, kunststoffen en van diverse
leersoorten. Er zijn ook allerlei
technieken te bewonderen, zoals
Hendrikje Ivo in haar tassenmuseum.
fraai borduurwerk, leerdruk en
emailleerkunst. „Het gaat hier
echt om toegepaste kunst", zegt
Hendrikje Ivo.
Naast de permanente collectie
reserveert zij steeds twee vitrines
voor Nederlandse ontwerpers.
„Ik vind het leuk om jonge men
sen of anderen die goed bezig
zijn, een duwtje te geven."
Ze was lange tijd antiquair. Een
onderdeel van haar handel wa
ren de kleine accessoires die
vrouwen in him tas meenamen,
zoals balboekjes, parfumflesjes,
kleine zilveren pepermuntdoos
jes en poederdozen. Op zoek naar
dat soort spullen raakte zowel
Hendrikje Ivo als haar man
steeds meer geïntrigreerd door de
tas. „Daar zitten zoveel functies
en doelen achter; wij vonden dat
boeiend en spannend", zegt ze.
„De tas bestrijkt vanaf de late
Middeleeuwen tot nu een heel
breed terrein. Tassen volgen de
mode, passen zich erbij aan; je
ziet de invloeden van de tijd."
Aan het eind van de jaren tachtig
besloten ze in hun (dubbele) huis
in Amstelveen een klein museum
te stichten. Het duurde zes jaar
voordat het plan verwezenlijkt
was. In april 1996 was de officiële
opening van het Tassenmuseum
Hendrikje. waarvan dochter Sig-
rid conservator is.
Uit de vele tassen en accessoires
een kleine greep. Neem bijvoor
beeld de dijzakken uit de acht
tiende eeuw. Vrouwen droegen er
op elke dij een. Ze bewaarden er
hun liefdesbrieven, sieraden en
andere spullen in. „De dijzak was
hun privé", zegt Hendrikje Ivo.
In de hele zestiende, zeventiende
en achttiende eeuw was de porte
feuille in gebruik. Vaak zijn ze
prachtig geborduurd. Zo ook de
handwerktassen van de dames
van stand. De beurzen in de vorm
van een kous, die in de hand of in
een zak werden gedragen, waren
150 jaarlang in zwang: van 1770
tot 1920. Een fraai exemplaar uit
deze eeuw is de tas in de vorm van
een stoomschip. De eerste klas
passagiers van de 'Normandie'
kregen die in 1935 cadeau op de
eerste trip die het schip van Le
Havre naar New York maakte.
De tas in de vorm van een poes is
een créatie van Judith Leiber, de
beroemdste ontwerpster van de
VS. Op Rosalynn Carter na
maakte zij voor alle presidents
vrouwen tassen.
Kiezen
„Wij hadden niets van haar",
vertelt Heinz Ivo. „We hebben
haar in een brief laten weten dat
een ontwerp van haar in ons mu
seum toch niet mocht ontbre
ken". Leiber schreef terug: 'kom
maar langs'. Dochter Sigrid ging
en mocht kiezen. Ze nam vier tas
sen mee naar Amstelveen.
Een ervan prijkt in een vitrine
naast een exemplaar dat honderd
jaar ouder is. De Amerikaanse
liet zich inspireren door deze tas,
waarin onderin een sieraden-
doosje zit. Leiber ontwierp in
haar creatie ook een kistje, maar
dan wel een voor een mobiele te
lefoon.
Joke Korving
Tassenmuseum Hendrikje, Zonne-
stein 1, Amstelveen, is op zondag van
13.00 tot 17.00 geopend, op maandag
van 10.00 tot 16.00 uur. Op afspraak
van dinsdag tot en met donderdag
van 10.00 tot 16.00. Van 15 juli tot en
met 14 augustus is het museum geslo
ten.
De Voetbalpot is een gerecht
van tijdens de wedstrijd ge
smoord rundvlees, Spaanse pe
pers, uien en knoflook. Het dient
te worden bereid in een braadpan
(met deksel) die ook in de oven kan
worden geplaatst. Want, en dat is
het aardige ervan, de pan dient zo
lang inde oven te staan als de wed
strijd duurt.
En dat is met pauze, zonder ver
lenging, precies 105 minuten. Is er
wel sprake van een verlenging,
schakel dan wel de ovenwarmte
uit maar laat de pan in de gesloten
oven staan. De voetbalpot eet je
samen met de vrienden waarmee
je, tijdens de wereldkampioen
schappen voetbal, lief en leed wilt
delen.
Voetbalpot
Voor 8 personen:
Ingrediënten: 1.25 kg mals rund
vlees, bij voorkeur lendelappen; 1
of 2 kleine of grote (zo u wenst) ro
de Spaanse pepers; 3 grote uien; 3
teentjes knoflook; 3 eetl. bloem,
gezeefd; zout; zwarte peper uit de
molen; 3 eetl. (zonnebloem)olie; 60
gram boter; 4 dl runderfond, uit
potje; 2 kleine laurierblaadjes; 1 dl
crème fraiche; 2 eetl. Fijngehakte
peterselie; 2 eetl. fijngesneden
bieslook.
Bereiding: Maak het vlees droog
met keukenpapier en snijd het in
blokjes (ca. 2 cm.). Neem van de
peper(s) de uiteinden af en snijd ze
overlangs door. Verwijder het zaad
en de zaadlijsten. Snijd het
vruchtvlees in uiterst smalle reep
jes. Snipper de uien grof en hak de
knoflookteentjes ragfijn.
Doe de bloem in een plastic zak en
voeg wat zout en peper toe.
Schud alles goed door elkaar. Doe
er dan het vlees bij en blijf zo lang
schudden tot alle blokjes zijn om
geven met een dun bloemlaagje.
Verhit de olie in de braadpan. Voeg
de boter toe en wacht tot het
schuim van de boter grotendeels is
weggetrokken Voeg het vlees bij
gedeelten toe en laat het, onder re
gelmatig omscheppen, aan alle
kanten lichtbruin bakken. Neem
het vlees daarna uit de pan en
houd het warm.
Laat de uien in het resterende vet 3
minuten zachtjes fruiten. Doe er
vervolgens de rode peper(s) en
knoflook bij. Laat alles slechts 1
minuut zachtjes bakken. Schep
daarna het vlees er door. Voeg 4 de
ciliter kokend water en de fond
toe. Roer alles krachtig door.
Wacht tot alles aan de kook is ge
komen. Schik de laurierblaadjes
tussen het vlees. Leg het deksel op
de pan.
Wanneer op dat moment het begin
van de wedstrijd wordt aangekon
digd plaats de pan dan op het roos
ter dat iets onder het midden in de
tot 220 oC voorverwarmde oven.
Temper vlak voor de tweede speel-
helft begint de ovenwarmte tot
200 oC.
Roer het gerecht dan ook eenmaal
goed door. Wanneer na die speel-
helfit nog een verlenging volgt,
schakel dan de ovenwarmte uit en
laat de pan in de gesloten oven
staan.
Proef het gerecht voordat het
wordt opgediend. Voeg zout naar
eigen smaak en inzicht toe. Ver
wijder de laurierblaadjes. Roer
daarna crème fraiche en peterselie
erdoor en strooi er bieslook over.
Tip: dien er een frisse gemengde
sla (met wat grof geraspte wortel
tjes voor de Oranjefans) bij op en
zet een mand met lekker warm en
knapperig (stok)brood op tafel.
Hans Belterman
