bloemrijk
Liever beroeps vaarders dan jachtjes
Vergeten plaquette
reportage
27
Rijkswaterstaat 200.jaar
Fotowedstrijd
zaterdag 20 juni 1998
RUDEN RIEMENS
T^ijkswaterstaat bestaat tweehonderd, jaar. Vandaag houdt de rijkdienst bij de
XXKrammersluizen in de Philipsdam een grote open dag. Rijkswaterstaat is in
Zeeland één van de grootste werkgevers met ruim duizend medewerkers. 'Stille
iverkers', noemt de directeur hen. In een serie van zeven komen enkelen van hen
aan het woord.
Nummer één: H. Karelse, operationeel sluismeester op de Krammersluizen.
foto Lex de Meester
TTerstopt achter een opslagcontainer
V voor chemisch afval ligt bij het Vlis-
singse sluizencomplex een eerbetoon, een
grote gedenkplaat met de eenvoudige
tekst: Kanaal door Walcheren, geopend
den 8sten september 1873. De plek waal
de plaquette is aangebracht, doet oneer
biedig aan. Oneerbiedig voor de honder
den polderjongens die jarenlang met spa
en kruiwagen een kanaal door het hart
van Walcheren hebben gegraven. Oneer
biedig voor de ontwerpers van Rijkswa
terstaat. Oneerbiedig ook voor koning
Willem III die den 8sten. september 1873
naar Vlissingen afreisde en een waar
volksfeest bijwoonde. De Middelburg-
sche Courant publiceerde de volgende
dag, dinsdag 9 september-, een feestuitga
ve. Het verhaal over de festiviteiten heeft
één toon, een jubeltoon. Nederland dat
wat in de versukkeling is geraakt, kan
dankzij werken als het Kanaal door Wal
cheren de nieuwe binnenhavens van Vlis
singen én natuurlijk de spoorlijn Roosen
daal-Vlissingen opnieuw een plaats ver
overen in de wereld. Of, zoals de Courant
schrijft, 'onder de handeldrijvende vol
ken komt Nederland nu als het ware we
der tot zijn vroegere rechten'. Het Kanaal,
de Vlissingse binnenhavens en de spoor
lijn worden omschreven als 'krachtige
middelen tot verlevendiging van handels
verkeer dat voor Nedex'land schatten zal
afwerpen'. Zo voelt de bevolking het
blijkbaar ook. In Vlissingen zijn 'verre
weg alle straten, pleinen en kaaien be-
plaxxt met masthoornen en takken'. Op
veel plaatsen in de stad zijn rijk versierde
erepoorten opgetrokken. Wat er rest van
dit feestgedruis is dus een goed verstopte
gedenkplaat, alsof een medewerker van
Rijkswaterstaat er geen raad mee wist bij
de latere versterking van de waterkering
ter plaatse en alsof de pleitbezorgers van
demping van het Kanaal door Walcheren
al hun zin hebben gekregen.
Harry Karelse trad midden
jaren tachtig bij
Rijkswaterstaat in dienst.
Vlakbij zijn woonplaats
Wemeldinge, toen nog een echt
kanaaldorp. Waar nu gras
groeit en een jachthaven is,
voeren dagelijks honderden
binnenvaartschepen door de
sluizen. „In die tijd", herinnert
Karelse zich, „moesten de
sluisdeuren van de middelste
sluis in Wemeldinge nog met de
hand worden bediend."
Hoog en droog gezeten in het sluisbe-
dieningsgebouw van de Krammer
sluizen in de Philipsdam verlangt hij niet
terug naar die jaren. „Ja, het lijkt wel aar
dig. En toen wij nog langs de muur liepen,
had j e inderdaad meer contact met de bin
nenschippers. Je maakte altijd wel een
praatje, maar je zit in Nederland, hé. De
dagen dat je in je hemdsmouwen buiten
kunt lopen, zijn op de vingers van één
hand te tellen. Ik heb het idee dat het in
elk geval veel vaker stormt en regent. En
dan was het werken daar geen pretje."
Karelse is operationeel sluismeester op de
Ki-ammei-sluizen. Hij werkt met drie of
vier assistent-sluismeestei's in een vol-
continu-dienst. Dag en nacht staan Rijks-
waterstaat-medewerkers klaar om de
binnenvaart en vooral 's zomers de ple-
zieiwaart van dienst te zijn. 's Nachts met
z'n tweeën, van zes uur 's ochtends tot tien
uur 's avonds met z'n vieren of vijven.
De Krammersluizen heeft twee grote kol
ken voor de binnenvaart en twee kleine
voor de watersport. Bij de bouw van het
sluizencomplex midden jaren tachtig is
niet op een kilootje beton meer of minder
gelet. Auto's kunnen met gemak over het
sluiscomplex rijden en elkaar desnoods
passeren.
Verrekijker
De regelkamer in het sluisbedieningsge-
bouw is even ruim van opzet als het slui
zencomplex zelf. Niemand hoeft elkaar in
de weg te zitten. Het uitzicht richting
Oosterschelde is magnifiek, al wil het
weer afgelopen dondei'dag niet zo mee
werken. Karelse pakt af en toe de verre
kijker om de einder af te turen. „Je ziet
niet veel vandaag."
De verrekijker is het enige 'ouderwetse'
apparaat dat herinnert aan de tijd van de
Wemeldingse sluizen. De ramen van het
sluisbedieningsgebouw zouden net zo
goed geblindeerd kunnen zijn, zo lijkt het.
Overal hangen monitoren die van alle
kanten de sluiskolken in beeld brengen.
Ver vantevoren is bekend welke binnen
vaartschepen zich aandienen, met welke
lading en ongeveer binnen welke tijd. Het
Informatie Verwerkend Systeem (IVS)
zorgt daarvoor. Elk binnenvaartschip dat
in Nederland vaait, wordt met dat sys
teem gevolgd.
Het is redelijk druk deze donderdag. Ka
relse laat op het beeldscherm zien welke
binnenvaaxtschepen allemaal in aantocht
zijn over de Oosterschelde. Het zijn er een
stuk of vijftien. Veel kleintjes van 39
meter, spitsen uit Franki-ijk, de binnen-
vaarttanker Spaamestroom en de gas-
olietanker Norbert. Een hedendaagse
sluismeester moet de moderne talen be-
heersen: Frans, Duits en Engels.
Karelse weet wat er gaat gebeuren. Ter
wijl de kolk voor de regelkamer nog vol
ligt met een passagiersschip uit Basel, een
met cellulose geladen binnenvaartschip
uit Belgie, een Franse binnenvaarder en
een Nederlandse 'zandman', barst een ka
kofonie van maxtfoongeluiden los. „Nu
worden ze zenuwachtig."
„Het komt erop aan de binnenvaart zo
vlot mogelijk door de sluis te krijgen",
verklaart de operationeel sluismeester.
Daarin schuilt zijn beroepseer. „En wij
moeten de toerbeurt in de gaten houden.
In welke volgorde de schepen zich aandie
nen en vervolgens in de sluis komen. Laat
je er ééntje voorgaan, dan krijg je wat te
horen."
Via de marifoon wordt de binnenschip
pers verteld waar ze in de sluis moeten
aanleggen. „Die kegel gooien we voorin",
luidt een opdracht van Karelse aan één
van zijn assistenten. Die 'kegel' is een
vakterm' voor een schip met gevaarlijke
lading. „Nog een geluk voordat Zwitser-se
passagiei-sschip. Dat had niet eens bij die
blauwe kegel in één kolk mogen liggen."
Het gaat om de Spaamestroom, leeg van
benzine.
Op het beeldschei-m komt de indeling van
de sluiskolk tevoorschijn. Een assistent-
sluismeester heeft die gemaakt. De
Spaamestroom ligt voorin, op eerbiedige
afstand gelegen van de andex-e binnen
vaartschepen.
Ongunstige maat
Karelse kent zijn pappenheimers. „Niet
dat ik alles van die schepen afweet, maar
je houdt het vanzelf bij. Laatster zo'n
groot containerschip in de vaart geko
men, de Jowi van Wanders. Een schip met
een lengte van 135 meter en bijna zeven
tien meter breed. Voor ons is dat een heel
ongunstige maat. Onze grote kolken zijn
280 meter lang en 24 meter breed. Naast
die Jowi kun je geen ander schip meer
kwijt."
De kolk is vol. Het schutten kan beginrïeri.
Op de Oosterschelde is het hoog water, an
derhalve meter boven Nomxaal Amster
dams Peil (NAP)Het watex-peil in het Vol
kerak-Zoommeer is vrij constant, op
NAP. Omdat in de Krammersluizen ook
het zoute water uit de Oosterschelde en
het zoete water uit het Volkerak moeten
worden gescheiden, duurt het schutten
vrij lang. Een half uux-tje. In het begin, na
de opening van het sluizencomplex in
1987. hadden binnenschippers daar
moeite mee. Ze uitten hun ongenoegen op
de muren: schildpadsluis. Inmiddels we
ten ze niet meer beter.
Gemiddeld passeren dagelijks zo'n 160
binnenvaartschepen de Krammersluizen.
In de zomer komen daar vijf- tot zeshon
derd waterspox-tei-s bij. „Daar moet je
constant bij zijn", zegt Karelse. „Ik heb
liever twintig beroepsvaarders dan tien
jachtjes." Vervelen doet de operationeel
sluismeester zich nooit. „Hier is altijd ac
tie."
Harmen van der Werf
Harry Karelse in het sluisbedieningsgebouw van de Krammersluizen in de Philipsdam.
foto Marijke Folkertsma
Nederland is één openlucht-ten
toonstelling van kunstwerken
van Rijkswaterstaat. Om twee eeu
wen Rijkswaterstaat te vieren,
houdt Rijkswaterstaat Zeeland in
samenwex-king met de PZC een fo
towedstrijd voor vrijetijdsfotogra-
fen. Alles mag binnen vier wed
strijdcategorieën en als het maar
iets met Rijkswaterstaat in Zeeland
te maken heeft:
mens in waterland
op weg
natuur-bouw-wërk, en
lijnenspel.
In elke categorie zijn drie prijzen te
winnen: een tocht met een hete
luchtballon boven Zeeland, een
vaax-tocht met een meet-milieuboot
van Rij kswatex-staat en een vip-ont
vangst op de Oosterschelde-kering.
De foto's moeten voor 15 augustus
binnen zijn bij Rijkswaterstaat
Zeeland, Postbus 5014, 4330 KA
Middelburg ter attentie van Arnold
van der Wees. Voor de wedstrijd-
voorwaarden kunt u ook bij Arnold
van der Wees terecht (0118-
686.525.)
