Aal zwemt 6000 kilometer in lab
PZC
Nederland lijdt aan diploma-inflatie
Tsjakkaa in de cel Tom Poes en de Grootdoener Toonder Studio's
varia woensdag 17 juni 1998
Leidse onderzoeker Van Ginneken speurt naar mysterieuze palingtrek
puzzel
recept
afkeuren
anatomi e
nulstand
nietsnut
eindspel
modeshow
etensbak
rarekiek
het weer
0800 - 0503
aa/H%Lj
van onze redactie binnenland
Nederland lijdt aan diplo
ma-inflatie. Steeds meer
hoogopgeleide mensen komen
terecht in banen waarvoor ze al
hun diploma's niet nodig heb
ben. Uiteindelijk vallen de
laags tgekwalificeerde werk
nemers zo buiten de boot.
Dat stelt de socioloog M. Wol-
bers in zijn onderzoek naar di-
ploma-inilatie en verdringing
op de arbeidsmarkt. Wolbers
promoveert op 2 juli aan de Ka
tholieke Universiteit in Nijme
gen op zijn onderzoek. Hij is
werkzaam bij het Research
centrum voor Onderwijs en Ar
beidsmarkt van de universiteit
in Maastricht. Wolbers consta
teert dat leerlingen met een
mavo- of lbo-diploma tegen
woordig met moeite banen
kunnen krijgen waarvoor
vroeger een basisschooloplei
ding voldoende was. Hoger op
geleiden verdringen de school
verlaters met lagere diploma's
van de arbeidsmarkt. In een
tijd van neergaande conjunc
tuur dreigt werkloosheid voor
de laagst opgeleiden. Uit het
onderzoek blijkt dat het oplei
dingsniveau van de gemiddel
de Nederlander stijgt. Mensen
weten dat extra opleiding een
grotere garantie geeft op de be
geerde baan, dus besluiten ze
uit rationele overwegingenom
na het behalen van het vereiste
diploma door te studeren.
Daardoor daalt de waarde van
het oorspronkelijke diploma.
De promovendus vreest dat
maatregelen die de overheid
voorstelt om het rendement
van het onderwijs te vergroten
niets opleveren. Strengere se
lectie, lagere beurzen en korte
re studies drukken de vraag
naar hoger onderwijs onvol
doende.
Ook het scheppen van meer ba
nen voor laagopgeleiden helpt
niet, want er zijn voldoende
werknemers met meer oplei
ding beschikbaar voor derge
lijke functies.
Wolbers bepleit overheids-
aandacht voor de bovenkant
van de arbeidsmarkt. Alleen
wanneer er voldoende arbeids-
ruimte is voor mensen die
hoogopgeleid zijn verdwijnt de
druk op de laagste banen. ANP
In het Leidse laboratorium legt de paling in de zwemtunnel 6000 kilometer af. foto GPD
door Menno Pols
Aristoteles dacht een dikke
tweeduizend jaar geleden
dat palingen door regenwormen
werden voortgebracht. Die
laatste diertjes ontstonden vol
gens de Griekse wijsgeer spon
taan uit modder. Inmiddels is de
wetenschap een stuk verder,
maar nog steeds zijn niet alle
raadsels omtrent de voortplan
ting van de paling opgelost.
Vincent van Ginneken hoopt
met het onderzoek dat hij op dit
moment aan de Universiteit van
Leiden uitvoert, licht in de duis
ternis te brengen. Het welslagen
van zijn onderzoek is temeer
van belang omdat de Neder
landse palingstand al langere
tijd onder druk staat.
Het onderzoek speelt zich voor
het grootste deel ondergronds
af. In een kelder van het Gorlae-
us-laboratorium, gelegen in het
'Bio-sciencepark' aan de rand
van Leiden, zwemt een aantal
palingen in het halfdonker door
zwemtunnels van een meter of
twee lang. Dag en nacht. Week
in week uit. In de tunnels kun
nen de omstandigheden die de
palingen tijdens hun 'grote trek'
tegenkomen, nauwkeurig wor
den nagebootst. „Het mooiste
zou zijn wanneer ze hier gaan
paaien en er gezonde larven ko
men". aldus de bevlogen doctor
ingenieur Vincent van Ginne
ken. Dat is de wetenschap na
melijk nog nooit gelukt.
De palingtrek is een van de
grootste mysteries uit de biolo
gische wetenschap. In West-Eu
ropa bijvoorbeeld komen wel
palingen voor, maar geen ge
slachtsrijpe exemplaren. Geen
enkel spoor duidde lange tijd'op
voortplanting. Wel was bekend
dat de jonge palingen, de door
zichtige glasaaltjes, vanaf de
Noordzee onze rivieren op
zwemmen, en dat volwassen
exemplaren op een gegeven mo
ment de zee weer opzoeken.
De Deense onderzoeker
Schmidt ontdekte aan het begin
van deze eeuw in de Sargassozee
in het Caribisch gebied pas uit
gekomen palinglarven, en
sindsdien wordt aangenomen
dat in deze zee de bevruchte ei
tjes worden afgezet. Er zijn ech
ter nog nooit paling-eitjes 'in
het wild' gevonden, net zo min
als er ooit een volwassen paling
in de Atlantische Oceaan is ge
vangen.
Temperatuur
Met het onderzoek wil Van Gin
neken in de eerste plaats aanto
nen dat de paling in staat is
6.000 kilometer, de afstand tus
sen West-Europa en de Sargas
sozee, af te leggen. Een pilot-
project in het eerste jaar, met
één paling in één zwemtunnel,
heeft hierop al een bevestigend
antwoord gegeven.
Daarnaast bootst de weten
schapper in de zwemtunnels de
schommelingen in tempera tuin
en zoutgehalte na die de paling
tijdens de trek naar de Sargas
sozee tegenkomt, in de hoop dat
het dier'denkt' dat hij daadwer
kelijk op weg is naar Midden-
Amerika. „En dan maar hopen
dat de paling aan het einde van
de tocht geslachtsrijp is, wil pa
ren en gezonde eieren afzet,
waar larven uitkomen. Dat zou
echt een doorbraak zijn."
Wanneer dit lukt, is nog niet be
wezen dat palingen dus in de
Sargassozee paaien, maar de
aanname wordt er wel een stuk
waarschijnlijker door. Van Gin
neken: „In een volgend stadium
willen we paüngen met zender
tjes uit gaan rusten, zodat we ze
met satellieten kunnen volgen.
Dan pas krijgen we zekerheid
over de plek waar de jonge ris
sen ter wereld komen."
Het onderzoek van Van Ginne
ken heeft een looptijd van vier
jaar, waarvan het eerste net is
gepasseerd. De eerste poging
om de paringscyclus van de pa
ling kunstmatig op te wekken,
mislukte. „De dieren werden
ziek, waarschijnlijk omdat het
water te koud was. We weten
namelijk niet op welke diepte de
paling de oceaan oversteekt. We
waren uitgegaan van een grote
diepte, en dus van een lagere
temperatuur. Een normale kin
derziekte die bij een experimen
teel onderzoek hoort", aldus de
Leidse onderzoeker.
Industrie
De studie wordt gesubsidieerd
door de Technologiestichting
STW, die alleen studies finan
ciert die betekenis hebben voor
de industrie, en een grote pa
lingkwekerij uit Brabant.
Het mag dus duidelijk zijn dat
vooral de palingindustrie,
waarin alleen al in Nederland
tientallen miljoenen guldens
omgaan, belang heeft bij de re
sultaten van de Leidse experi
menten.
„Nu zijn de kwekerijen nog af
hankelijk van de glasaaltjes die
ze vangen wanneer die in Ne
derland terugkeren", aldus Van
Ginneken. „Het zou veel een
voudiger zijn als het zou lukken
om palingen in een kwekerij te
fokken. Bovendien is dat beter
voor de palingstand, want ook
al is de ergste daling tot staan
gebracht, wereldwijd gaat het
nog steeds niet goed met deze
vis."
Palingkwekerijen hebben een
hoog bio-industriégehalte,
merkte Van Ginneken to en hij ze
in het kader van zijn onderzoek
bezocht. „In de bakken zit meer
paling dan water", zo consta
teerde hijDit weerhoudt hem er
niet van zijn werk voort te zet
ten. „Zo gaat het bij de kippen
en de varkens ook. De maat
schappij heeft de bio-industrie
geaccepteerd. Ik ben onderzoe
ker, geen kweker. Het enige wat
ik kan doen is hier zo goed mo
gelijk voor de dieren zorgen. Ik
kan wel Don Quichotte gaan
spelen, maar dan moet je princi
pieel zijn. Dan moet je ook vege
tariër worden. Als je een vai--
kenslapje op je bord accepteert,
en een broodje paling op de
markt, kun je ook met een gerust
hart dit onderzoek doen." GPD
WOENSDAG
Hoog water
Laag water
17 JUNI
LK
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
08.01
197 20.36
174
02.05
201 14.26
157
Terneuzen
08.26
219 20.55
197
02.35
210 14.50
167
Bath
09.19
259 21.49
232
03.30
23415.46
193
Roompot Buiten
08.00
151 20.40
126
02.00
161 14.30
118
Zierikzee
09.35
151 21.50
128
03.15
166 15.45
125
Stellendam Buiten
08.20
138 21.00
104
01.55
111 16.20
068
Wemeldinge
09.40
173 22.00
148
03.20
179 15.45
137
Philipsdam West
09.55
162 22.05
137
03.10
174 15.40
133
DONDERDAG
Hoog water
Laag water
18 JUNI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
09.11
191 21.45
171
03.11
198 15.30
154
Terneuzen
09.35
214 22.05
195
03.29
207 15.56
162
Bath
10.28
251 22.58
229
04.28
232 16.48
189
Roompot Buiten
09.20
148 21.50
125
03.00
160 15.35
117
Zierikzee
10.35
148 22.55
125
04.10
16516.45
123
Stellendam Buiten
09.40
131 22.15
104
03.05
112 16.00
069
Wemeldinge
10.40
169 23.00
145
04.10
178 16.45
136
Philipsdam West
10.45
162 23.00
139
04.00
173 16.35
131
L. Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O
zonnig
matige sneeuw
Kc-uironl
a.
licht bewolkt
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
Warmteironl
hagel
zwaar bewolkt
,030
Samengesleld fronl
zware regen
Isobaar
Europa: Thermisch
In het zuidoosten van Turkije worden thermische hoogstandjes ge
maakt. Het kwik bereikt er vandaag de 38 en 41 graden.
Griekenland doet ook leuk mee met een graad of 28-30. Hierbij
moet echter wel worden opgemerkt dat zich daar wat buien met
onweer kunnen voordoen. Maar met name het zuiden van voor
malig Joegoslavië krijgt van deze buien de volle lading. De rest j
van het Middellandse Zeegebied is zonnig en droog. In Spanje bij
voorbeeld zal vandaag en de komende dagen een opeenvolging
van warme dagen gevonden worden. De temperatuur stijgt er
naar 27 tot 30 graden. Het Siberisch hogedrukgebied krijgt van
daag verbinding met een gebied van hoge druk boven Spanje.
Daardoor zal het ook in Frankrijk, Duitsland en de Alpenlanden
zonnig en droog zijn. De hittegolf in Rusland is vanaf vandaag
voorbij. Lage druk daarentegen heerst in Scandinavië en het
Verenigd Koninkrijk, alwaar zich flinke perioden met regen en be
wolking voordoen. Veel regen gaat er met name vallen in Zweden
en Noorwegen. Op sommige plaatsen worden er neerslagsom
men van 30 mm. berekend. Langs de westkust van Noorwegen
komt vandaag een noordenstorm voor. In IJsland is het droog,
zonnig en fris met 9 graden.
door Jaap Nuijten
Emile Ratelband, 's lands be
kendste uitbater van het po
sitivisme, heeft maandag ruim
zestien uur doorgebracht in een
politiecel in Ede. De Ooster-
beekse miljonair werd in op
dracht van de FIOD gearres
teerd omdat hij verdacht werd
van belastingfraude.
Ratelband zelf denkt dat hem
een kunstje is geflikt door een
overijverige ambtenaar van de
belastingdienst. Volgens hem
was er geen enkele i*eden voor de
arrestatie. „Als ze twee ordners
verder hadden gekeken, waren
ze zelf ook tot de conclusie ge
komen dat mij niets te verwijten
valt", aldus Ratelband.
Ratelband_werd tijdens een ge
zamenlijke actie van justitie en
FIOD door zes man in zijn wo
ning gearresteerd.
„Pas drie uur later hoorde ik
waar ik precies van verdacht
werd", zegt hij. Het zou gaan om
een zogenoemde onderhuur-
transactie, waaihij hij jaarlijks
een bedrag van 60.000 gulden
incasseert. Over dit bedrag zou
geen belasting zijn betaald. Ra
telband: „Flauwekul, en dat
kon ik ze snel duidelijk maken.
Ik woon namelijk officieel in
(Advertentie)
De tweede aanklacht betrof een
bedrag van 28.000 gulden. „Dat
bedrag stond op een factuur van
de BV terwijl de belastingdienst
vond dat dit een privé-aangele-
genheid was. Ik heb ze namep
gegeven van mensen die ze
daarover konden bellen. Toen
dat gebeurd was, moesten ze wel
toegeven dat het een foutje was
geweest. Ik ben daarop direct
vrijgelaten."
Geschaad
De Oostei-beker, die bekendheid
verwierf door zijn seminars
voor het bedrijfsleven waarbij
hij managers met blote voeten
door bx-andende kolen laat lo
pen en ze laat worstelen met
wurgslangen, is niet erg onder
de indruk van het gebeuren.
„Het is een storm in een glas wa
ter. Maar het tragische is wel dat
mijn carrière er mogelijk door
geschaad wordt. Waar rook is,
zal ook wel vuur zijn, denken
mensen al snel."
Maai; zegt hij, ik blijf het posi
tief bekijken. In de cel heeft hij
zich geen seconde verveeld, ver
telt hij lacherig. „Ik heb echt ge
noten, in de cel wat gemediteerd
en mijzelf afgevraagd wat ik
zou kunnen lei-en van de periode
waarin ik vast zou moeten zit
ten. Ik zeg het eerlijk, het heeft
mij niets uitgemaakt. Wel heb ik
een paar keer voor mezelf Tsjak
kaa geroepen."
Onthutsend noemt hij het feit
dat de actie van de belasting
dienst volgens hem twee maan
den geleden al in gang is gezet.
Pastuiven Verkwil is klein en onaanzienlijk, zodat hij vaak geen
aandacht genoeg krijgt. Toch is het mogelijk, dat een oplettend le
zertje zich heeft afgevraagd waar het ventje gebleven is; en hierbo
ven zien we waar. Door de vele ontroeringen van die dag was hij ge
heel uitgeput geraakt, en daarom had hij een ogenblik rust gezocht
op een stoel. Terwijl hij daarop een slaapje deed, had de robot het
huisje weer rondom de meubels opgebouwd, zodat Tom Poes tot zijn
verrassing een gast in zijn kamer aantrof, toen hij zijn woning bin
nenging.
„Hm", mompelde hij. „Ik zal hem maar laten slapen, dat is goed
voor hem. En bovendien is het rustig."
„Slaap is onmisbaar", sprak ook heer Bommel op dat moment.
„Maar ik heb er de rust niet voor..."
„Slaap is onmisbaar", galmde de robot achter hem. „Slaap is alles.
Slaap is de wereld."
„Stil!", hernam heer Ollie een weinig geprikkeld. „Je moet niet al
tijd zo overdrijven. We hebben geen tijd om te slapen, zei ik. Na het
bouwen van vannacht zie ik in, dat we groot werk in Rommeldam
kunnen doen. Volg me; we gaan naar de stad."
De ambtenaar Dorknoper was intussen ook op weg daar naar toe.
„Een vermoeiende nacht", prevelde hij terwijl hij langs de eerste
huizen reed. „Vol ontbrekende vergunningen. Hoogst onregelma
tig. En toch heeft het me te denken gegeven. Met een dergelijke ma
chine zou er in de stad veel nuttig werk kunnen worden gedaan;
dacht ik zo."
Horizontaal: 1Deze taal is weer slecht (5); 3. Met deze uitroep komt er geld in (5); 4. Op het platteland is hij
van de kaart (4); 7. Bevonden zich in Hoeven (5); 10. Meer dan riskant lichaamsdeel (9); 11Delen van een stad
verwijderen? (8).
Vertikaal: 1. Dom dier voor het grijpen (7); 2. Schoolstraf? (5); 5. De lay-out die ik helemaal gebruik (6); 6.
Beesten die met elkaar botsen (6); 8. Laten zien hoe ze klinken (5); 9. Het is weer vers vanaf 1 januari (5).
Janny van der Le
Tuinbonen
Overstuur
„Toen werd mrjnmoeder van 85
jaar door iemand van de belas
tingdienst gebeld die allerlei ra-
i-e vragen stelde. Zij is er meer
dan drie weken volledig van
overstuur geweest. En toen
bleek ook al dat ze hun huiswerk
niet goed hadden gedaan. Maar
die man was zo ijverig en wilde
volgens mij niet op zijn bek
gaan. Het is allemaal gelul,
want mij valt niets te vei*wijten.
Daar zijn ze nu bij de FIOD ook
'achter gekomen."
Over zijn bewakers in het Edese
politiebureau heeft Ratelband
niets dan lof. „Ze hebben mij
met respect behandeld. Dat mag
ook wel eens gezegd worden."
Woordvoei'der P. Mulder van de
FIOD, wil niet reagei'en op de
'affaire' Ratelband. „Er zijn
standaard-procedures gevolgd.
Of je nu bekende Nederlander
bent of niet, als er aanleiding
voor is treden dit soort procedu
res in werking." De FIOD wil
zich niet uitlaten over een even
tuele strafrechtelijke vervol
ging van Ratelband. GPD
Oplossing dinsdag:
De woorden op de eerste
en derde verticale regel
zijn:AANNEMER en KA
LENDER.
Het sleutelwoord luidt:
BRANDPOLIS.
met tomaat
(4 personen)
We zitten midden in het sei
zoen van verse (Hollandse)
tuinboontjes. Door import uit de
Zuid-Europese landen is het sei
zoen van de boontjes echter ver
lengd. Dop de bonen altijd pas
vlak voor het koken omdat ze de
neiging hebben snel te verkleuren.
Ingrediënten:
ca. 2 kg tuinbonen
1 takje bonenkruid
scheutje melk
1 ui
1 eetlepel olie
zout, peper
1 blik tomatenblokjes (400 g)
Dop de tuinbonen en kook ze in
weinig water, waaraan u een
scheutje melk en het takje bonen
kruid toevoegt, gaar in 10 - 15
minuten. Pel intussen de ui en
snipper deze. Fruit de ui in de olie
lichtgeel. Voeg de blokjes tomaat
(zonder vocht) toe en laat ze warm
worden. Kruid met peper en zout.
Giet de tuinboontjes af, verwijder
het takje bonenkruid en voeg het
ui-tomaatmengsel bij de tuinboon
tjes. Verwarm samen nog 1 mi
nuut.
Vooruitzichten
weer
max.
min.
wind
20°
11°
ZW 4
21°
13°
ZW 4
woensdag
onder 22.04
donderdag
op 5.27
Maan
3
woensdag
onder 13.29
donderdag
op 2.18
Zeeland: Zomer is op komst
De weerkaarten op de langere ter- Door: Klaas Dros
mijn laten een gunstige ontwikkeling
zien. Tijdens het weekeinde krijgen we een zomers weertype op bei
zoek, maar voor het zover is moeten we nog een aantal buien ver
werken. Het weer van vandaag lijkt dan ook sterk op dat van giste- B<
ren. Opklaringen worden afgewisseld door stapelwolken en uit de ai
bewolking kunnen weer een aantal buien vallen. Evenals gisteren ;a
kan de neerslag, vanwege het plaatselijke karakter van de buien, 0,
van plaats tot plaats sterk verschillen. Het blijven overigens meest
gewone regenbuien. De temperatuur stijgt met ruggesteun van de
zon tot circa 17 graden. Vooral vanmiddag kunnen er brede opkla-
ringen bij zijn. Verder waait er vandaag een wind uit westelijke rich-nl
ting en die is meest matig, windkracht 3 a 4. Vanaf donderdag komt h*
vanuit Frankrijk een hogedrukgebied naderbij, maar vooralsnog is si:
de invloed beperkt. Donderdag schampt er namelijk nog een sto- sc
ring over de regio. Bewolking overheersten er valt enige regen. dt
De temperatuur pakt met 19 |m
graden wel al wat hoger uit. I m
Vrijdag stijgt de kwikkolom T-ggj; i
tot net iets boven de streep Enkele buien .■^■11ii8°| K®
van 20 graden. De neerslag- TTiFi I7%rut8°l J
kansen zijn inmiddels sterk 1
afgenomen. In het weekein- j_W3|/jV£
de komt er zelfs thermisch --
stuntwerk aan te pas, wan- I W 4 I r-,: p-* m
neer de wind draait naar de D
zuidhoek. Met deze stroming ITTriflSliI J di
wordt warme lucht aange- 1 !-ü]jü I I f
voerd met Spanje als bron- LÜ^J W 3 j i -
gebied. De zomerse grens iul7*fc-V.
van 25 graden wordt vrij een- Y be
voudig bereikt. Verder blijft - p.'mf™p
het waarschijnlijk droog met '--j "y 1 TTï°l^ P1
veel zon, ongeveer 10 uur per lYG- bc
dag. De andere uren bevindt Minimumtemperatuur voor <is komende naclii dt
de zon zich achter de wolken woensdaguIddag'I? juni mi - W3 w
of slaapt ze. q,
Nautisch bericht
1
De westelijke wind is meest matig, 4 beaufort. Het zicht is vanoch-
tend in nevel matig, maar al vrij snel goed. In buien kan het zicht af
nemen naar matig. De temperatuur van het kustwater is circa 15
graden. De kans op onweer en mist is klein.
Waterstanden
VERVANG-AUTO®
BUITENLAND
NIEUW BIJ UW
REIS- EN KREDIETBRIEF
Met de Vervang-Auto®
Buitenland gaat uw
vakantie gegarandeerd
door. Ook als uw auto
uitvalt.
Bel gratis
