Yin en
en Jin
Programma
^tin/AL nieuwe
FES' MUZIEK
ZATERDAG 20 JUNI
18.30 uur: Lezing van Joke Dame geti
teld Het zingend lichaam. Met muziek
voorbeelden.
19.30 uur: Concert van pianisteTomo-
ko Mukaiyama, waarin een combina
tie van avant-garde technieken, kostu
mering en choreografie.
Op het programma staan:
Erik Satie: Embryons Desséchés.
Rebecca Saunders: Mirror, mirror on
the wall 1994).
Frederic Rzewski: Winnsboro Cotton
Mill Blues.
Meredith Monk: Double Fiesta (1988).
Galina Ustvolskaya: Piano Sonata nr6
(1988).
ZONDAG 21 JUNI
20 uur: Inleiding door Helen Metze-
laar.
21 uur: Muzikaal portret van compo
niste Nederlandse Tera de Marez Oy-
ens door een ensemble met Madeion
Michel en Wynanda Zeevaarder (so
praan), Monique Copper (piano), Wim
Konink (marimba), Mieke van Vulpen
(fluit). Jan Bartlema en Jacob Vlijm
(gitaar).
Op het programma staan:
Sentenced to dream (1990).
Nam San (1992).
Ballerina on a cliff 1980).
Three hymns (1979).
Prazsky Hrad 1993).
The narrow path (1996).
VRIJDAG 26 JUNI
20 uur: Lezing van Hannah Bosma
over Madonna. Met muziek en film
beelden.
ZATERDAG 27 JUNI
20 uur: Lezing van Thea Derks over en
sembles van vrouwen. Met muziek
voorbeelden.
21 uur: Concert van het Xenakis Strijk
kwartet met moderne muziek uit Ko
rea en Bulgarije.
Op het programma staan:
Jin Hi Kim: Nong Rock (1992). Soliste
Jin Hi Kim op komungo.
Jin Hi Kim: X4 for violin solo (1996).
Soliste Mifune Tsuji.
Natasha Bogojevich: Opus Alchymi-
cum (1998).
22.30 uur: Improvisatieconcert door
Jin Hi Kim op komungo en o.a Lorre
Lynn Trytten op viool.
WOENSDAG 1 JULI
20 uur: Lezing van Helen Metzelaarge-
titeld Van huiskamer tot concertzaal
overvrouwen in het Nederlandse mu
ziekleven van vroeger tot nu. Met mu
ziekvoorbeelden.
21 uur: Concert door het Xenakis En
semble onder leiding van Diego Mas-
son. Op het programma staan:
Rebecca Saunders: Crimson - Molly's
song 7(1995).
Jin Hi Kim: Voice of Sigimse (1997).
Soliste Jin Hi Kim op komungo.
Annette Schliinz: Wenn schon die Flü-
gel zerbrochen sind( 1990). Soliste Mi
fune Tsuji op viool.
Iannis Xenakis: Eonta (1963). Solist
Geofrrey Douglas Madge op piano.
22.30 uur: Professor Fons Elders in ge
sprek met Jin Hi Kim
VRIJDAG 3 JULI
22 uur: Lezing van Hannah Bosma
over vrouwenstemmen in de elektro
nische muziek. Met muziekvoorbeel
den.
ZATERDAG 4 JULI
21 uur: Maiden Voyage Jazz Orches
tra. Expressieve bigband-muziek van
achttien man sterke groep, met onder
anderen altsaxofonist Benjamin Her-
Mifune Tsuji foto Camilla van Zuylen DiegoMasson foto Camilla van Zuylen Elisabeth Chojnacka foto archief Wim Riemens
Programma van hettweeëntwintigste
Festival Nieuwe Muziek in Middel
burg. Alle activiteiten vinden plaats in
het Centrum Nieuwe Muziek in de Klo
veniersdoelen in Middelburg.
DONDERDAG 18 JUNI
17 uur: Doorlopend buffet in de foyer
van de Kloveniersdoelen. Daar is ook
de Installatie van 256 Piezo-elemen-
ten te zien en te beluisteren van com
poniste Huba de Graaff.
17.30 uur: Welkom door voorzitter
G.B. Schoenmakers van de Stichting
Nieuwe Muziek Zeeland.
18 uur: Presentatie van de cd Psalm
122 van Willem Breuker, met onder
meer muziek van het Middelburgse
draaiorgel De twee Musketiers en vio
liste Lorre Lynn Trytten.
19 uur: Inleiding over Psalm 122 door
professor K.A. Deurloo.
20 uur: Opening van het festival door
mevrouw J.C.E. Beiinfante, Tweede
Kamerlid voor de PvdA.
21 uur: Concert van het pianoduo Post
Mulder. Op het programma staan:
Huba de Graaff: De Biggen weg (1995)
voor twee piano's en synthetische
ruisgeluiden.
Natasha Bogojevich: Formes Diffé
rents (1987/1997) voor twee piano's
en clavecimbel. Met Annelie de Man
op clavecimbel.
Barbara Monk Feldman: Two piano's
(1995).
Sooran Jeong: Cross Over(1995).
Amilcar Vasques Dias: Badim (1992).
EricdeClerq: 7+7=3(1996).
Maarten van Norden: Überbrettl
(1998).
VRIJDAG 19 JUNI
20 uur: Lezing van de Koreaanse com
poniste Jin Hi Kim over haar eigen
werk.
Lorre Lynn Trytten foto Camilla
van Zuylen
21 uur: Concert van Mifune Tsuji (vi
ool), Frances-Marie Uitti (cello) en Ta-
tiana Koleva (slagwerk).
Op het programma staan:
Mayke Nas: Nachtlicht (1998).
Lorre Lynn Trytten: Nacky Zen Jive
(1998).
Barbara Monk Feldman: Pourun nua-
ge violet (1998) en Verses for metal,
wood and drums 1993).
Jin Hi Kim: Agaat slice for trio (1998).
Sonia Bo: Di scogli som mersi o nero-
cupi (1998).
Suzanne Sheppard: Suite for solo ma
rimba (1985).
Natasha Bogojevich: Lincertezza del
poeta (1993).
(de vijf eerstgenoemde componistes
schreven hun werk speciaal voor dit
Festival Nieuwe Muziek).
Xenakis Ensemble
man en trompettist Eric Vloeimans,
onder leiding van saxofonist Paul
Stocker.
VRIJDAG 10 JULI
20 uur: Lezing van Petra van Langen
over Christina van Zweden (1626-
1689). Met muziekvoorbeelden.
21 uur: Concert van Elisabeth Chojn
acka op clavecimbel getiteld Women
and men.
Op het programma staan:
foto Camilla van Zuylen
Elibieta Sikora: Suite II (1993).
Sofia Gubaidulina: Ritorno Perpetuo
(1997).
Michael Nyman: Elisabeth get's her
way (1997).
Betsy Jolas: Autour.
Grant Nac Lachlau: 2 African pieces
(1995).
Hanna Kulenty: E forE (1994).
Graziane Fiuzi: Expressivo (1996).
Stephen Montaque: Phrygian Tucket
(1995).
ZATERDAG 11 JULI
20 uur: Lezing van Renee Timmers ge
titeld Diamanda Gallas en Yoko Ono.
Met muziekvoorbeelden.
21 uur: Concert van Lorre Lynn Trytten
Strings Han Bennink (slagwerk). Ge-
improviseerde muziek.
Tegenstellingen bestaan niet voor Jin Hi
Kim. Ze is als Koreaans meisje opgegroeid
met Westerse muziek. Tegendraads als ze is, was
dat voldoende reden om traditionele Koreaanse
muziek te gaan studeren en een zeldzaam
instrument te bespelen dat tot voor kort alleen
door mannen ter hand werd genomen: de
komungo.
Als studierichtingen koos ze voor Koreaanse
hofmuziek en volksmuziek, twee genres die
ongeveer evenveel gemeen hebben als klassieke
muziek en jazz. Vervolgens emigreerde ze naar
New York om de oude muziek van het Verre
Oosten te combineren met de nieuwe muziek
van het Westen.
Jin Hi Kim is de centrale componiste tijdens het
tweeëntwintigste Festival Nieuwe Muziek.
Verdeeld over drie concerten staan vier van
haar werken op het programma. In twee
daarvan bespeelt ze zelf de komungo. Ze houdt
verder een lezing, wordt geïnterviewd en geeft
een improvisatieconcert.
donderdag 11 juni 1998
Vf »0>
Door Kirns werk op het pro
gramma te zetten, biedt Nieu
we Muziek Zeeland haar publiek
een reis aan naar het onbekende.
Het werk van Iannis Xenakis of
Sofia Gubaidulina mag misschien
ook geen gemeengoed zijn, even
min als het spel van pianisten als
Tomoko Mukaiyama of Geoffrey
Douglas Madge, maar van Jin Hi
Kim is in grote Amsterdamse pla
tenzaken zelfs geen album ver
krijgbaar. Sterker nog: haar naam
komt niet eens voor in hun compu
ters of bestelgidsen en bij het ho
ren ervan fronsen verkopers mee
warig hun wenkbrauwen. Toch
werkte ze met gerenommeerde -
improviserende - musici als Elliott
Sharp en Derek Bailey en schreef
ze onder meer muziek voor het
Kronos Kwartet.
„Deleden van het Kronos Kwartet
voelden zich niet op hun gemak
toen ze mijn compositie Nong
Rock gingen spelen", vertelt Kim.
„De eerste repetitie wisten ze er
geen raad mee. De tweede repeti
tie begon de muziek ze te interes
seren. De derde keer gingen ze het
mooi vinden. Het is net als eten in
een Koreaans restaurant. De eer
ste keer zeg je: 'Wat heb ik nu op
mijn bord liggen?' De tweede keer
ga je alles proeven en de derde keer
vind je het echt lekker. Die erva
ring heb ik steeds weer als mijn
muziek wordt uitgevoerd."
Komungo
Kim ging op dertienjarige leeftijd
op de middelbare school Koreaan
se muziek studeren. Ze is opge
groeid in een samenleving die de
Westerse cultuur als het summum
van beschaving beschouwt. Rock
muziek, jazzmuziek en klassieke
muziek zijn genres die in Zuid-
Korea hoog staan aangeschreven.
Zozeer, dat van staatswege een
National Highschool of Traditio
nal Music in het leven is geroepen,
om de traditionele Koreaanse mu
ziek niet verloren te laten gaan.
„Toen ik daar ging studeren, wist
ik niets van instrumenten en ken
de ik alleen Westerse muziek",
zegt Kim. „Mijn vader spoorde me
aan om iets bijzonders te doen. Ik
besloot komungo te gaan spelen.
Niemand in mijn klas deed dat.
Het was een onbekend instrument
dat, zeker in vroeger tijden, voor
namelijk door mannen wex'd ge
speeld."
De komungo is een soort citer die
stamt uit de viex-de eeuw. „Het ge
luid van de komungo is erg zacht",
verklaart Kim. „Het instrument
werd vanouds in de huiskamer ge
speeld en gebruikt voor meditatie.
In orkesten zaten wel twintig ko-
mungospelei's, anders was het ge
luid niet te horen. Het spel op de
komungo is langzaam, meditatief
en abstract. Het instrument heeft
zes zijden snaren die met een bam
boestok worden aangeslagen.
Daardoor is het mogelijk om zo
wel stevig als gevoelig te spelen.
Dat spreekt me nog steeds erg
aan."
Kim erkent dat ze altijd de neiging
heeft gehad tegengestelde dingen
te combineren. „De komungo
werd gebruikt in de Koreaanse
hofmuziek, maar ook in de volks
muziek. Voor mij was dat reden al
lebei de genres te bestuderen, ook
al verschillen ze van elkaar als
klassieke muziek en jazz. Derge
lijke extremen heb ik daax-na altijd
in mijn werk willen verenigen.
Vrouwelijk en mannelijk. Het
Oosten en het Westen. Yin en
Yang."
„Toen ik op het punt stond om
naar de universiteit te gaan, besef
te ik dat de Westerse cultuur in
Korea op een voetstuk staat. Die is
nummer één. Op school en op de
universiteit worden ook de tradi
tionele gebruiken wel ondexwe-
zen, maar altijd wordt verteld dat
ze minder zijn. Ik dacht: 'Waarom?
Waarom wordt de traditie rxiet ge
respecteerd? Waarom is de Kore
aanse cultuur niet gelijkwaardig
aan die uit het Westen?' Ik droom
de dat ik ooit'muziek zou compo
neren die beide zijden zou vereni
gen. Wilde ik dat ooit kunnen, dan
moest ik ook de Westerse muziek
bestuderen. De klassieke en de he
dendaagse. Vandaar dat ik naar
New York ben verhuisd, om zoveel
over de andere kant te leren dat ik
genoeg zelfver-trouwen zou krij
gen om die te mixen met mijn ei
gen achtex-grond."
De afgelopen vijftien jaar werkt
Kim volgens het concept van de si
gimse oftewel de levende tonen.
Dat gaat ervan uit dat elke toon
leeft en een eigen vorm heeft. Een
muziekstuk is dan veeleer een on
regelmatige vei"zameling van on
derling verschillende tonen - vaak
wel in herhalende reeksen - dan
een melodisch en harmonisch ge
heel. Het concept van levende
tonen is nauw verwant met de filo
sofie van het boeddhisme, sjama
nisme en confucianisme.
Kim: „In het Oosten heeft muziek
een andere functie dan in het Wes
ten. Voor Koreanen is de meeste
Westerse muziek makkelijk te be
grijpen, omdat er emoties mee
worden uitgedrukt. Muziek
maakt je aan het huilen of maakt
je blij. In Azië is de functie van
muziek veel filosofischer. Er wor
den geen individuele menselijke
gevoelens mee uitgedrukt, maar
een universeel principe. Daarom
is de muziek langzaam en ab
stract. Het is niet de bedoeling om
erop te dansen, het is eerder een
vorm van meditatie. Met sjama-
nistische muziek kunnen zelfs zie
ken worden genezen. Voor Wester
lingen is de Oosterse muziek dus
veel moeilijker te begxdjpen dan
andersom. Dat probeer ik met le
zingen over het concept van de le
vende tonen over te brengen. Ik
stap niet op een podium met een
houding van: 'Oké, laten we eens
interessante geluiden maken.' Ik
wil duidelijk maken waarom mijn
muziek klirxkt zoals ze klinkt. Het
publiek moet bereid zijn zich voor
de gedachten erachter open te
Jin Hi Kim: „In Azië is muziek eerder een vorm van meditatie."
stellen. Wie van mijn muziek en
tertainment verwacht, zal worden
teleurgesteld."
In de Westerse improvisatiemu-
ziek herkent Kim het streven naar
open structuren en het loslaten
van hannonie en organische rit
mes. Vandaar haar samenwerking
met prominente improvisatox-en.
„Veertig jaar geleden zou ik zijn
weggehoond. Als ik nu mijn idee-
en uitleg aan Westex-se muzikan
ten, begrijpen ze waarmee ik bezig
ben en raken ze geïnteresseerd. De
tijd is geschikt voor een ontmoe
ting tussen twee culturen." Kim
vindt het wel grappig om te figux-e-
ren op een muziekfestival dat de
vx'ouw centraal stelt. „Die onder
geschikte rol van de vrouw, dat is
nou een typisch Westers probleem.
In Azië, in Korea, heeft de vrouw
altijd een belangrijke rol gespeeld
in de kunst. In de sjamanistische
cultuur is de vrouw een cultureel
leider. Ze is het hoofd van het dorp.
In het dagelijks leven waren Kore
aanse vrouwen ook altijd onder
geschikt aan de man, maar in de
kunst en de muziek zijn ze nooit
gediscrimineerd. Integendeel."
„In Korea bekijken we alles vol
gens het principe van Yin en Yang,
positief en negatief, vrouwelijk en
mannelijk. Yin is vrouwelijk, ont
vankelijk, intuïtief en gexicht op
samenwerking. Yang is mannelijk,
agressief, rationeel en competi
tief. In het Westen is de logica van
Yang constant boven de chaos van
Yin gezet. Dat heeft de cultuur uit
balans gebracht. Ten opzichte van
foto James McCaffry
de Westerse muziek is de Aziati
sche muziek Yin, vanwege de
vrouwelijke energie. Misschien is
het dus wel goed om daarnaar op
zoek te gaan. Dan kan wellicht het
evenwicht worden teruggevon
den."
Ernst Jan Rozendaal
Een uitstekende introductie op het
werk van Jin Hi Kim is haar cd 'Living
tones', uitgebracht op het Amerikaan
se label'00 Discs, nr: OO 24.
