Zeeuws bruin en wit is
echt niet meer genoeg
Jazzfestival Terneuzen zindert en dampt
Zomer in Zeeland gevangen op het vlas
zeeland
week 24
Spelen op straat voor
veilige oversteekplaats
straatnaam
heestER-
UJSTMEG
Statige laan aan een
statige buitenplaats
maandag 8 juni 1998
door Ben Oerlemans
Bladerend door een oud foto
boek zegt de 52-jarige Piet
Filius uit Yerseke: „Mijn groot
ouders, die hebben hard moeten
werken." Vergeelde kiekjes van
de oude bakkerij trekken voor
bij. „In 1926 kwamen mijn opa
en oma vanuit Goes hiernaar
toe. Er waren toen veertien bak
kers in Yerseke. De concurrentie
was moordend en ze hebben
zich voor ieder dubbeltje kapot
moeten werken, dag en nacht.
Als ze moe waren sliepen ze even
in op een stoel, maar daarna was
het hophophop weer verder. Er
moest eten op tafel komen en
zonder hard werken kwam dat
er niet."
Filius haalt herinneringen op
aan vroeger. Toen het brood nog
aan huis bezorgd werd tot in de
polders achter Kruiningen toe.
„Als het dan gesneeuwd had,
moest je met een slee vol brood
naar de boerderij en. Gelukkig is
met de mechanisatie van tegen
woordig het werk fysiek lichter
geworden, maar we blijven hard
werken."
Momenteel runt Filius samen
met zijn vrouw, broer en zoon de
bakkerij annex winkel aan het
Kerkplein in Yerseke. „De
moeilijkheden van vroeger zijn
er niet meer, maar tegenwoordig
zijn er andere hindernissen.
Kleine zelfstandigen hebben
het zwaar nu. Het is moeilijk
oproeien tegen
grootwinkelbe
drijven."
Ook de Europese
regelgeving speelt
veel winkeliers
parten. Filius:
„Alles moet goed
geconserveerd
worden, met apar
te koelingen voor
bonbons en er
worden hoge eisen
gesteld aan de ver
vaardiging van de
produkten. Op de
ze manier kan ik de
klanten garande
ren dat, mocht er iets gebeuren
dankzij een van mijn gebakjes,
de schuld niet bij mij ligt. Maar
de investeringen hiervoor zijn
hoog.
De melkboer in Yerseke scheidt
ermee uit. Hij moest meer dan
twee ton besteden aan verbete
ringen in het kader van de nieu
we regels. Nu gaat hij maar een
paar jaar eerder met pensioen."
Uitnodigend
De winkel is open en uitnodi
gend. Helder licht en frisse
kleuren. „Dit is niet alleen om
aan de regels te
voldoen, maar ook
om klanten te
trekken." Die zijn
tegenwoordig eer
der geneigd om
naar de super
markt te gaan. Fi
lius geeft ze geen
ongelijk. „Je hoeft
daar maar één keer
in de rij te staan en
hebt alles onder
één dak. Albert
Heijn heeft heus
wel in de gaten dat
hij met goede
etenswaar meer
klanten naar de winkel trekt.
Vroeger was de broodkwaliteit
daar slecht, maar ze hebben een
inhaalslag gemaakt en de klant
weet dat. Die zal eerder geneigd
zijn om mijn winkel voorbij te
lopen."
Kwaliteit is daarom het tover
woord. Filius: „We proberen
hier heel erg klantgericht te
werken. Altijd vernieuwen en
nieuwe produkten van hoge
kwaliteit te leveren. Twintig
jaar geleden had je al een goede
zaak als je alleen Zeeuws bruin
en wit bakte. Tegenwoordig
maakt mijn broer verschillende
soorten brood en leg ik me toe op
banket.
We bakken voor speciale .gele
genheden als bruiloften en ver
jaardagen. In de toekomst wil
len we een traiteurservice op
poten zetten voor mensen die
moeten overwerken en we den
ken ook aan een lunchroom.
Maar de klant kijkt vooral of je
goede kwaliteit levert, dan is hij
bereid om bij mij in de winkel
langer in de rij te staan
Verhuizing
De vernieuwingsdrift is ook de
levensader van het berdrijf ge
weest. „Mijn opa had een winkel
in de Kerkhoekstraat. Met al die
bakkers in het dorp konden we
moeilijk het hoofd boven water
houden", gaat hij verder. "Op
een dag heeft hij dit pand ge
kocht. Het is de beste zet uit de
geschiedenis van het bedrijf ge
weest. We zitten hier midden in
het dorp en hebben altijd aan
loop. Van de veertien bakkers in
het dorp zijn er nog maar twee
over.
Vader Filius voerde een andere
verandering in. Hij ging met de
concurrenten om de tafel zitten
om het tijdrovende brood bezor
gen af te schaffen. „Dat was ge
woon gekkenwerk", gaat de
bakker verdei: „Iedereen zat als
een broedse kip op de klanten en
probeerde bij elkaar de vliegen
af te vangen. Dan zag je dat er
drie bakkers naar drie boerde
rijen in de polder reden. Drie
auto's op straat. Mijn vader is
daar radicaal mee gestopt. Dat
was een grote stap, want we
raakten meteen veertig procent
van onze klanten kwijt. Maar
aan de andere kant heeft het ons
geen windeieren gelegd. Ver
voerskosten werden niet meer
gemaakt en we konden zo meer
tijd en aandacht aan het pro-
dukt zelf besteden, waardoor
we weer nieuwe aanloop kre
gen."
Filius vindt het een voordeel dat
Oprichter Pieter Cornelis Filius (met snor) met zoon Pieter Hendrik
(voorgrond) in de bakkerij, begin deze eeuw.
reproductie Willem Mieras
zijn zaak in Yerseke is gevestigd.
„Er zit veel geld in het dorp hier.
Mensen zijn eerder bereid om
geld aan kwaliteitsprodukten te
besteden. Maar ik zie in bijvoor
beeld Kloetinge of Rilland dat
kleine winkeliers op de fles
gaan. De mensen daar pakken
een keer per week de auto naar
Goes of Bergen op Zoom om in
de supermarkt in te kopen. Wat
dat betreft is Yerseke een ideaal
dorp om een kleine zaak te heb
ben. Mijn winkel is ook een soort
ontmoetingsplaats voor veel
Yersenaren, heeft een sociale
functie dus."
Maar Filius levert niet alleen in
Yerseke zelf. „In de loop der tij
den heb ik een klantenbestand
opgebouwd wat zo ongeveer de
Streetparade in de Noordstraat en salsa de Cuba van Banda 21 op de Markt.
foto's Charles Strijd
door Marcel Modde
TERNEUZEN - Zou het wel,
zou het niet? Liefhebbers van
jazzmuziek en de aanverwante
gezelligheid zaten zaterdag in
Terneuzen niet zoals je eigenlijk
hoort te zitten op het Schelde
Jazz Festival. Ongedwongen,
tijdloos, zonder de minste pre
tentie iets anders te willen on
dernemen dan vanaf het terras
de muziek opslurpen. Vooral
niet nadat het als een lopend
vuurtje door de stad ging dat de
politie de organisatie, horeca en
uitbaters van kraampjes in het
centrum had gewaarschuwd
voor extreem zwaar weer dat op
komst was.
Blikken wisselden halverwege
de middag zenuwachtig tussen
podium en het steeds donker
wordende wolkendek. Zij die
echt niets wilden missen van het
zigeuneurorkest van Janos
Csiskos, nestelden zich onder
het fraaie zeildak van de nieuwe
sponsor. De zogeheten Bloe-
menwerf op de Markt zou eigen
lijk vooral dienstdoen als
grand-café. Het even verderop
staande Duvel-Droomschip
was bedoeld als 'podiumtent'.
In verband met de slechte
weersomstandigheden had de
festivalorganisatie echter be
sloten de optredens te concen
treren onder de grootste van de
twee afdakjes. Daar was het dus
dringen geblazen. Het dagpodi
um in zijstraat van de Markt
was uit voorzorg verplaatst
naar jazzclub Porgy Bess.
Het deed de glans van het 27ste
Schelde Jazz Festival allemaal
een beetje vervagen. Veel bezoe
kers beperkten zich - zeker de
zaterdag - tot een snelle rond
gang langs de verschillende po
dia in het stadshart. En dat ter
wijl het programma van deze
editie zo veelbelovend was. De
opzet van Schelde Jazz gold als
breder dan ooit tevoren dankzij
de hernieuwde samenwerking
met de Stichting Bluespromo-
tion Zeeuws-Vlaanderen en het
aanhaken van jongerencentrum
Kalashnikov.
Jazz (oude en tal van moderne
stijlen) bleef de hoofdmoot,
maar de salsa de Cuba en de me
rengue zijn zo zachtjes aan ele
menten die ook niet meer mogen
ontbreken op een feest voor het
ganse volk.
Dat bleek nog eens duidelijk
toen de rechtstreeks uit Havan
na ingevlogen salsa-formatie
Banda 21 het bedompte klimaat
voorzag van passende klanken.
Plotsklaps bleek Terneuzen ook
te beschikken over getalenteer
de salsa-dansers, wat het gevoel
op de Markt pardoes in een tro
pische nacht te zijn beland nog
eens versterkte. Het was lette-
lijk dampen. Al helemaal in de
verschillende cafés her en der in
de binnenstad waar live-mu-
ziek als gratis tractatie op de
kaart stond.
De crème de la crème van de jazz
was natuurlijk gereserveerd
voor Porgy Bess. En juist op
dat wereldpodium bewezen
saxofonist David Sanchez en
zijn Puertoricaans quintet dat
de band tussen jazz en Caribi
sche muziek heel nauw luistert.
Net als de Braziliaanse formatie
Mócleim na hen.
Gisteren kreeg het buitenfesti
val de kans alsnog wat van z'n
oude glorie te herwinnen. Het
door Trees van Herpen
AXEL-De Pools-Duitse kun
stenares Margarethe Rudolph
verblijft enkele maanden per
jaar in het land van Axel. Af
gaande op de heldere kleuren
van haar in het streekmuseum
geëxposeerde werk, moeten dat
zomermaanden zijn: veel zon
nig geel, hard blauw en fel
groen.
De tentoonstelling omvat twin
tig olieverfschilderijen op lin
nen en twintig schetsen in olie
verf op papier, gemaakt tussen
1975 en verleden jaar. Hoewel
de doeken niet zijn gedateerd,
lijkt er een langzame overgang
te ontdekken van figuratieve
naar meer abstracte weergave.
Het landschap is de voornaam
ste inspiratiebron voor Marga
rethe Rudolph. Menselijke figu
ren ontbreken geheel. Het
lijnenspel van haar landschap
pen concentreert zich voorna
melijk op het horizontale vlak.
Slechts op één doek, dat dan ook
als titel 'Figuratief' meekreeg,
kiest ze prominent voor een ver
ticale compositie. In twee naast
Ritme I en n.
foto Charles Strijd
elkaar hangende werken -
'Zonsopgang' en 'Zonsonder
gang' - is een opwaartse en een
neerwaartse beweging te zien.
Zo zijn er nog enkele verwante
werken die als tweeluik aange
merkt kunnen worden. De lij
nen worden van het ene in het
andere schilderij doorgetrok
ken, de genummerde titels zijn
identiek.
Contouren
Rudolph durft het aan om hele
vlakken van het witte linnen on
beschilderd te laten met scherpe
contouren als resultaat. Dat zijn
veelal de werken waarin ze pri
maire kleuren gebruikt. Tegen
gesteld daaraan zijn de doeken
die volledig beschilderd zijn.
Door de veel fletsere pasteltin
ten en de vloeiende lijnen doen
ze eerder aan aquarellen den
ken. Ook de onderwerpkeuze is
hele gemeente Reimerswaal en
stukken van Beveland beslaat.
We hebben een goede naam in de
regio. „Als Filius het niet heeft,
heeft niemand het", zeggen ze
hier."
Geur
In de bakkerij geurt het naar
brood en banket. „Dagelijks
vers", besluit Filius, „maar als
je die apparatuur van nu be
kijkt. Met een paar drukken op
de knop heb je bij wijze van
spreken al een brood. Mijn ou
ders en grootouders stookten
nog op takkenbossen. Wat dat
betreft is het allemaal stukken
beter nu en gaan we hoopvol de
toekomst in. Mijn zoon is er
klaar voor."
door Roelf Reinders
De wijkwethouder had be
loofd er aandacht aan te be
steden. Maar wat gebeurt er?
Niks. Nog steeds is de Nassau-
laan in Middelburg een drukke
racebaan. Daarom doet de
Wijkvereniging Nieuw-Middel-
burg ook dit jaar weer mee aan
de Nationale Straatspeeldag.
Woensdagmiddag hoeven kin
deren heel even, voor een half
uurtje, niet bang te zijn voor au
to's op de Nassaulaan. Die moe
ten even omrijden. Dan kan
Straatnaam: Heesterlustweg
Schuddebeurs met twee foto's
Gerda den Hartog van Wijkver
eniging Nieuw-Middelburg de
wethouder, een andere dit keer,
laten zien dat er nu echt een vei
lige oversteek moet komen.
„Het is voor kinderen echt heel
gevaarlijk om de Nassaulaan
over te steken", zegt Den Har
tog.
„Er is een soort vluchtheuvel die
als oversteekplaats is bedoeld.
Maar kinderen herkennen het
niet als een plaats om over te
steken. Bovendien is die heuvel
veel te hoog. Laatst is er nog een
man uit z'n rolstoel gevallen."
De vluchtheuvel dwingt auto
mobilisten een bocht te maken.
Maar volgens Den Hartog
neemt niemand echt gas terug.
„Mijn dochter van tien durft al
alleen naar het centrum te fiet
sen. Maar ze vindt het helemaal
niet erg als ik mee ga om haar
veilig de Nassaulaan te laten
oversteken. Dat vindt ze een en
ge straat."
De Nassaulaan is een weg die
verkeer vanuit het centrum van
Middelburg naar de Veerseweg
naar Veere leidt. Aan de ene
kant van de straat staan flats,
aan de andere klant staan twee
scouting-gebouwen en het
wijkgebouw Het Trefpunt. Elke
avond zijn er activiteiten. Ou
ders laten volgens Den Hartog
met angst en beven hun kinde
ren gaan.
Nieuw-Middelburg gebruikt de
Nationale Straatspeeldag al ja
ren om aandacht te vragen voor
onveilige verkeerssituaties voor
kinderen. Tijdens de speeldag
van vorig jaar bi'acht wijkwet
houder Bruinooge een bezoek
aan de Nassaulaan. „Hij zei dat
hij er aandacht aan zou beste
den". zegt Den Hartog. „In de
wijktafel heb ik hem er nog naar
gewaagd maar andere zaken
hadden zijn aandacht. We pro
beren het nu weer. maar met
wethouder Brakman van ver
keer."
Den Hartog wol dat er een dui
delijk zichtbaar zebrapad komt
dat 's avonds door felle lampen
wordt verlicht. „Kinderen we
ten wat een zebrapad is. Ze heb
ben geleerd dat ze daar moeten
oversteken. Een zebrapad is een
kleine ingreep die echt niet veel
geld hoeft te kosten."
Tijdens de anderhalf uur dat de
Nassaulaan is afgesloten, gaan
kinderen straattekenen, touw
tjespringen en verkeersborden
maken. „De kinderen vinden
het hartstikke spannend om
eventjes te doen wat anders niet
kan. Het geeft een machtig ge
voel. Het verkeer moet eindelijk
eens voor hen wijken. Omrijden
langs de Prinses Margrietstraat.
Daar komt anders geen kip
langs en groeit het gras tussen
de stenen."
Gerda den Hartog van de Wijkvereniging Nieuw-Middelburg met
haar dochter Fay. foto Dirk-Jan Gjeltema
middagprogramma op de zes
verschillende locaties lokte ve
len toch nog uit hun huizen en
was het eindelijk 'vertrouwd'
dringen op de terrassen. De Ra
dio Kings op het bluespodium
aan de Westkolkstraat toonden
zich ware ambassadeurs van het
festival. Hun kunsten aan de
noordelijk poort van Terneuzen
deed nog heel wat toevallige
passanten besluiten tot een tus
senstop.
anders: 'Vulkaan-fantasie', 'Et-
na' en 'Genesis'.
In vitrines hangen de schetsen
gemaakt op grofkorrelig papier,
wat een speciaal effect geeft.
Meer dan in de schilderijen
komt hier een herkenbaar land
schap tot leven. Akkers en stop
pelvelden die in het Zeeuws-
Vlaamse land terug te vinden
zijn, kleurige wolkenpartijen
boven een donkere zee. Type
rend voor de streek zijn de vlas
akkers. Ook op enkele van de
schilderijen zijn die te zien.
Vooral in de meer geabstraheer
de 'Vlasoogst' is het stralende
zonlicht gevangen. Dat kan al
leen zichtbaar zijn geweest op
een stralende zomerdag.
Tot 27 juni te zien iti Streekmuseum
'Hei land van Axel', geopend van
woensdag tot en met zaterdag tus
sen 13.30 en 17.00 uur
door Inge Heuff
Schuddebeurs was vroeger
het 'buiten' van de gegoede
burgerij. In de lommerrijke om
geving werden in de eerste helft
van de 17e eeuw vele buitenhui
zen gebouwd met illustere na
men als Het Huis in 't Bosch,
Zeerust, De Haan, Rust en
Werk, De Vetpot, Landlust,
Stadswijk en Buitenzorgen. De
ze huizen zijn verdwenen maar
het landgoed Heesterlust be
staat nog steeds. Het statige
huis ligt omgeven door bomen
aan de, hoe kan het bijna an
ders, Heesterlustweg. Deze weg
die in de zomer onder een groen
bladerdak ligt, verbindt de
Kloosterweg met de Donkere-
weg en had als oorspronkelijke
naam Moolenburgsweg.
De buitenplaats Heesterlust da
teert uit het midden van de 18e
eeuw. Tot die tijd was het terrein
gewoon bouwland. Hendrik de
Groot uit Zierikzee het het
landgoed aanleggen. Hij gaf de
buitenplaats de naam Bosch-
lust. Pas in de 19e eeuw kreeg
het de naam waaronder we het
nu kennen.
Aan de andere kant van de
Heesterlustweg ligt de boerderij
die vroeger bij Huize Weelzicht
hoorde. Weelzicht was oor
spronkelijk een hofstede van de
toenmalige Zierikzeese burge
meester Mr. Johan Boeijf. Hij
liet de boerderij in het midden
van de 18e eeuw deels inrichten
als buitenplaats en gaf er de
naam Weelzicht aan. Schudde
beurs heeft twee welen en de
grootste ligt vlak bij deze bui
tenplaats.
Bombardement
Weelzicht werd in 1944 onher
stelbaar gebombardeerd. Al
leen de zwarte monumentale
schuur overleefde de bommen.
Het achterste deel van Weel
zicht, de boerderij, is na de be
vrijding herbouwd; het huis zelf
niet. De tuin van de boerderij
wordt sinds enkele jaren in juni
drie dagen opengesteld voor be
langstellenden. Dit jaar is dat
mogelijk op 19, 20 en 21 juni.
Over de Heesterlustweg werd in
1915 het tracé van het eilande-
lijke trammetje aangelegd. Die
tram liep van Zierikzee via
Brouwershaven naar Burgh.
Oorspronkelijk was de route
langs de andere kant van
Schuddebeurs aangelegd. Maar
daar moest de tram de helling
van het dijkje nemen bij het
toenmalige postkantoor, later
bakkerij De Regt, aan de St.
Joostweg. Omdat de tram nogal
eens moeite met die dijk had,
vooral als de rails in de winter
bevroren waren, werd besloten
het tracé te verleggen. Vanaf dat
moment reed de tram over de
Heesterlustweg, wat een voor
spoedige rit ten gevolge had.
Bij de kruising van de Heester
lustweg en de Donkereweg werd
een betonnen abri gebouwd,
met een soort perronnetje om
makkelijker in de tram te stap
pen. Maar dat is allang vergaan
en de Heesterlustweg is nu weer
gewoon een mooie, groene laan.
De Heesterlustlaan heette, voor het naar het gelijknamige buiten
huis vernoemd werd, Moolenburgsweg. foto Willem Mieras
