In Hongarije heet Goudse kaas Boppe Mexico Ontvoeringen teisteren Politie en overheid bij bendes betrokken Nederlanders helpen collega's in het zadel reportage zaterdag 6 juni 1998 33 Iedere ondernemer in Mexico loopt het risico te worden ontvoerd en in handen te vallen van een ingenieus netwerk van ontvoerders, politie en hooggeplaatste overheidsfunctionarissen. Wijk af van routines, luidt de raad van speciale adviesbureaus. Het hoeft helemaal niet donker te zijn en het gebeurt tegenwoordig ook niet meer in steegjes. Elio Margoli Friedman, directeur van de autofabriek Chrysler, werd op dinsdag 19 mei op klaarlichte dag door vier zwaar bewapende mannen uit zijn kantoor gesleept. Buiten stonden drie snelle auto's te wachten. De bewaking kon niets doen. Sinds 1995 teisteren professionele ont voeringsbendes zeven deelstaten in Mexi co. In de laatste 3 jaar werden 1460 ontvoeringen aangegeven met een totale 'opbrengst' van 50 miljoen gulden. Men vermoedt dat dit nog maar de helft van het werkelijke cijfer is omdat veel mensen uit angst voor represailles een ontvoering geheim houden. Officieel zou het aantal in 1997 gezakt zijn, maar, zo staatineen do cument van Justitie, aannemelijker is dat het dubbele meer in de buurt van de waar heid komt. Nu bekend is geworden dat de federale politie en hun chefs de bendes be scherming bieden, denkt een in vrijheid gesteld slachtoffer er wel twee keer over na om een aanklacht in te dienen. Bankrekening Waren het voorheen de allerrijksten, nu komen zelfs mensen met een kleine bank rekening in aanmerking. „Ze doen het al voor een paar duizend gulden", zegt Car men Genis Sanchez. „Je kunt ieders bankrekening opvragen, dus ze zijn pre cies op de hoogte." Genis Sanchez runt een reisbureau en geeft les op de lagere school. Daarnaast is zij woordvoerder van Casa Ciudadana de Cuautla, een ci viele organisatie die samen met de Natio nale Commissie voor Mensenrechten vrij wel alles met betrekking tot ontvoeringen bijhoudt. „Carmen is onmisbare stuwen de kracht", zegt José Ortiz, directeur van die commissie. „Ze weet alles." Ze wist bijvoorbeeld dat van de 450 ver- Veel bedrijven met belangstelling voor een filiaal in Mexico, laten zich door Con trol Risks voorlichten over mogelijke ge varen en hoe ze zich daartegen kunnen be schermen. IemancJ die 'in aanmerking' komt voor een ontvoering, krijgt bijvoor beeld het advies af te wijken van routines, nooit dezelfde route te rijden, nooit op de zelfde tijd van huis weg te gaan. etc. Wordt hij toch ontvoerd, dan kan zijn be drijf Control Risks voor de somma van 2400 gulden per dag vragen om een advi seur die helpt bij de onderhandelingen. In het geval van Raul Nava Ricano werd de tussenkomst van Control Risks zijn dood. Nava Ricano was een slachtoffer van de Arizmendi-bende. Broer Daniel vroég persoonlijk om 800.000 gulden. De familie van Nava Ricano kon dat makke lijk betalen, maar de onderhandelaar vroeg om meer tijd. Daniel dreigde nog een oor af te snijden als hij diezelfde dag geen concreet antwoord zou horen. Dat kreeg hij niet. Het lijk van de jonge herenboer werd maanden later aange troffen. Nog actief Het is volgens Carmen Genis niet zo dat de mannen van Salgado, de gearresteerde directeur van de anti-ontvoeringseen heid, op non-actief zijn gesteld nu hun baas achter slot en grendel zit. Agent Amurabi Reyes Perez reed achter Salgado Martinez, weet Genis, toen deze zich pro beerde te ontdoen van het lijk van chauf feur Nava Aviles. Reyes Perez was degene die lang daarna opdook en 250.000 gulden voor Cesar Solis Acevedo eiste. De vader van Cesar kocht een telefoon-detector. Ie dereen hielp om de plaats waar vandaan gebeld werd te lokaliseren. Amurabi bleek uit een telefooncel vlakbij een park te bellen. Met hulp van de politie omsin gelden ze de ontvoerders, die hen naar de plek des onheils brachten De zoon werd bewaakt door twee gedrogeerde klasge noten, vriendinnen van Amurabi. Katrien Gottlieb gemiddeld op 20 ton per bunder, maar wij halenmet gemak 45 ton. Vier keer per jaar houden wij demonstratiedagen die voor alle boeren uit het land toegankelijk zijn. De belangstelling is groot." „Het grootste probleem is de bereidwil ligheid van de Hongaarse boer om iets te accepteren waarvan wij denken dat het beter voor hem is. Hij is trots. Hij vindt dat hijzelf ook goede resultaten boekt. Twin tig ton, zeg je dan, dat is niet zo veel. Dat vindt hij ook wel, maar zegt-ie, als de op brengst laag is zijn de prijzen vaak hoog." „Dan moet je proberen uit te leggen dat hij met die 20 ton toch veel kosten maakt en dat hij met een hogere opbrengst rela tief minder kosten per kilogram heeft. Kijk. die grotere bedrijven draaien rede lijk. Die zijn ook wat beter uitgerust. Die kleine boeren hebben het probleem dat ze geen geld hebben om te beregenen. Dat moet wel in een klimaat met minimaal twee maanden van 35 graden. Lenen is ook moeilijk. Hier is een inflatie van 1 procent per maand en de bank vraagt een rente van 25 tot 30 procent." „Wij blijven voorlopig nog een tijdje bij deze projecten betrokken. Gebruikelijk is dat Farmco zich na drie jaar terugtrekt en dat de Hongaren dan zelf op een hoger ni veau dan hier gewoon is, de zaak voort zetten. Op dat moment moet de Neder landse inbreng zo'n uitstraling hebben dat de orders voor uitgangsmateriaal en machines automatisch in ons land te rechtkomen. Ik moet wel zeggen dat ik drie jaar wel het minimum vind, maar ja, als ze dan de smaak goed te pakken heb ben, zit je goed." Het ideaal is dat de projecten uitgroeien tot voorbeeldbedrijven waar de Midden- Europese boer naar toe gaat om raad en advies, waarna hij zich thuis nog eens on der de pet krabt en dan besluit Neder lands materiaal aan te schaffen. Van der Zwaag: „Kennis en startmateriaal, daar moeten we het van hebben. Dan blijven we aan de top." Kaasfabriekje In Hongarije is één project afgerond. In het zuiden, bij Hódmazövasarhely, is in samenwerking met de plaatselijke land bouwhogeschool een veehouderijbedrijf met een kaasfabriekje opgezet. Sandor Kis runt de kaasmakerij Hij heeft kennis opgedaan op de praktijkschool jn Oen- tsjerk en was zo gecharmeerd van die ene uitdrukking 'Fryslan boppe', dat hij zijn kaas, yoghurt en melk verkoopt onder de naam 'Boppe'. ..Dat levert geen enkel pro bleem op, mooi kort en dus gemakkelijk voor iedereen." De zaak loopt als een trein. Dagelijks bromfietsen tientallen mensen uit de buurt naar zijn kleine winkel om inkopen te doen. Hij heeft ook een afzetlijntje uit gelegd naar supermarkten in de buurt. Kis heeft, uitbreidingsplannen voor zijn kaasmakerij en zijn winkel. De appara tuur is weliswaar tweedehands, maar hij kan er goed mee uit de voeten. Naast zijn bedrijf staat de boerderij van het project. Daar heeft een tijdje een ver keerde manager de scepter gezwaaid. Dat ging zo faliekant mis dat Kis zijn melk van andere boeren betrok. Nu staat de pittige Edit Jónas aan het roer. Zij runt de boer derij als een kleine generaal en Kis wil de melk nu wel hebben. Ook Edit is in Fries land voor bijscholing geweest. Kis heeft een jaar lang de hulp van Pim de Jong van Oentsjerk gehad. Hij produceert Goudse kaas, waarvan de smaak alleszins redelijk is. „Wij moeten hier concurreren tegen de plaatselijke Trappistenkaas, een vaalkleurig product. Wij moeten het vooral hebben van de mensen die wat meer te besteden hebben, want wij zijn 10 tot 12 procent duurder." „Uiteraard kennen veel Hongaren de kaas uit Nederland, maar die is hier nog duurder dan wij zijn. Dat scheelt al gauw de helft. Dat komt door die hoge import heffing die onze regering daar op legt. Nee, ik ben daar niet rouwig om. Wij krij gen op die manier de kans om onze eigen markt te beschermen en uit te bouwen." „Van dit bedrijf kan een gezin leven. Dat geldt ook voor de boerderijDaar zijn ze in 1991 begonnen met koeien van Schaap uit Dronrijp. Die gaven aanvankelijk 7000 kilogram in doorsnee. Nu zitten ze boven de 8000 kilogram. Wij lichten in Oost-Eu ropa verder nog vijf melkfabrieken door en hopen daarbij dat ze de apparatuur die nodig is, in Nederland bestellen. Het ge vaar bestaat dat je het bed opmaakt voor een ander. It's all in the game." Willem Stegenga hotelier Miguel Angel Ocampo aan de po litie dat commandant van de anti-ontvoe- rings eenheid, Javier Rueda Flores. 15 da gen in zijn hotel verbleef en dat hij en zijn mannen veel lawaai maakten, omringd door 'drugs, wapens, alcohol en vrouwen'. Op een dronken avond hoorde hij Rueda Flores zeggen: 'Kijk, het losgeld van Re- sendiz'. De hotelier werd niet veel later thuis voor de ogen van zijn driejarige zoontje tegen de grond geslagen. De in zwarte unifor men geklede ex-agenten droegen hem half dood hem het huis uit. Niemand heeft ooit nog wat van Ocampo gehoord. Oor Daniel Arizmendi is meedogenloos en deinst voor geen enkele marteling terug. Zijn kenmerk is een wreed dwangmiddel om familieleden zo snel mogelijk met geld over de brug te laten komenHij snijdt een oor van zijn slachtoffer a f en stuurt het op. In het geval van Karlio Alfonso Hernan dez Delgado, zoon van een ondernemer en eigenaar van diverse benzinestations, moest een dokter worden geroepen om de blinddoek te verwijderen: Karlio had twintig dagen zo vastgezeten. sDe politie vond op de plaats waar hij was vastgehouden tientallen creclit-cards en papieren van gestolen auto's. Het losgeld wordt witgewassen onder andere door de aanschaf van panden. Bovendien, zo blijkt nu uit de Operatie Casablanca, wer ken verscheidene banken in Mexico met grote sommen illegaal geld Er valt voor veel mensen geld te verdienen aan een ontvoering. „Wij zien een kleine toename", zegt Michael Barron, over het aantal ontvoeringen in Mexico. Barron is woordvoerder in Londen van Control Risks Group Limited; een bureau dat ad viseert over bewaking en optreedt in ge val van 'crises'. De Europese Unie wordt oostwaarts uitgebreid. De boeren hier slaat de schrik om het hart. Wie er is geweest, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat de agrarische mogelijkheden er onbeperkt zijn. Concurrenten op den duur? Wellicht, maar dan op de heel lange duur. Nederland draagt voorlopig nog een steentje bij om de landbouw in Midden- en Oost-Europa op een hoger plan te brengen. En dan maar eens verder zien. Met steun van het ministerie van economische zaken is bijvoorbeeld Farmco uit Dronrijp actief in die reanimatieprojecten. Het bedrijf levert materiaal en kennis. Niet leuk voor de Nederlandse boeren, denk je dan. Directeur Siebren van de Zwaag laconiek: „Als wij het niet doen, dan doet een ander het wel." In eerste instantie levert het de Nederlandse boer en het agrarisch bedrijfsleven in het algemeen alleen maar voordeel op en dat kan nog wel even aanhouden. Deze missie in de voormalige commu nistische landen draagt niet de ken merken van de snelle, effe-gauw-geld- verdienen-methode. Toen de Muur viel en Checkpoint Charly in Berlijn werd ge sloopt, hobbelden de bloemenjongens uit het Westland als eersten over de brok stukken het Oostblok binnen. Ze rolden de luiken open en begonnen met kreten als 'Schone Blumen vom billigen Jan' hun waar uit te venten. Hollandse handels geest in optima forma. De aanpak van Economische Zaken is geheel anders, staat verre van deze turbo-handel en is vooral bedoeld om een fundament te leg gen voor een duurzame afzet. Als uit gangspunt dienen betrekkelijk kleine voorbeeldprojecten, gedegen en prak tisch, met veel ruimte voor de inbreng van de mensen uit het land zelf. Edit Jonas runt sinds kort en met succes de boerderij die door Farmco in het zuiden van Hongarije is gesticht. „Een voorwaarde is", zegt Farmco-direc- teur Van der Zwaag, „dat 60 procent van de subsidie van EZ bestemd wordt voor materiaal, voor machines of voor een ge bouw. Zodat je kunt zien dat er wat staat. Duitsers zijn hier ook actief, maar steekt het geld in hoge honoraria voor mensen die een duur plan op papier zetten. Daar heb je weinig aan. Zo praktisch als wij werken, dat kom je hier bijna niet tegen. Familiebedrijf Farmco is betrokken bij een aantal van die voorbeeldprojecten, in Slowakije, in Hongarije en in Kroatië. Projecten die de omvang hebben van een familiebedrijf. Van der Zwaag geeft toe dat de BV Neder land zich danig heeft vergist in wat er ging gebeuren na de omwenteling. Iedereen had gedacht aan het opsplitsen van de grote collectieve boerderijen in kleine particuliere bedrijven. Die kant is het niet opgegaan. De grote boerderijen zijn ge bleven. Bovendien als staatsbedrijven. In Hongarije kent men nog een variant op dat fenomeen. Daar zijn nog grote boer derijen die stammen uit de tijd van Maria Theresia, de tijd van de Habsburgse dy nastie. Dergelijke bedrijven zijn particu lier bezit, zij het dat in sommige gevallen de eigenaren nu buitenlanders zijn, Oos tenrijkers bijvoorbeeld. Voor Economische Zaken is dat geen aan leiding geweest het strijdplan te verande ren. De voorbeeldprojecten moeten zo'n uitstraling krijgen dat ook de leiders van de grote staatsbedrijven op de gedachte komen dat wat daar wordt gebrouwen, ook bij hen kan worden toegepast. Uiter aard zullen de kleine boeren er hopelijk ook veel van overnemen. Om de voorbeeldfunctie cachet te geven haakt Nederland bij voorkeur aan bij uni versiteiten en landbouwhogescholen. Die krijgen er een praktijkbedrijf bij. Dat wordt echter gerund als gold het een pri- vé-onderneming. Van der Zwaag hecht veel waarde aan die combinatie. „In de eerste plaats heb je in sommige lan den universiteiten met bedrijven die zo slechts zijn dat ze er niet eens een student heen durven sturen. Dus je kunt er veel aan verbeteren. Bovendien eisen wij dat zo'n bedrijf winst moet maken. En dan komt het: die winst komt in de eigen beurs terecht. Dan hou je ook dat de mensen be trokken blijven bij het eigen bedrijf en niet om half vier naar huis gaan." Joop Aerts uit Limburg zit voor Farmco dachte ontvoerders, minder dan een kwart ook daadwerkelijk vervolgd is. Of in voorarrest zit. Erger nog, de kidnap- bendes zijn zodanig vervlochten met de lokale recherche, dat ontvoerders regel matig vilj uit gaan en de politie achter blijft met het losgeld. Om niet helemaal met lege handen aan te komen bij hun su perieuren op het Ministerie van Justitie, worden willekeurige burgers bekentenis sen afgedwongen. Bertha Vazques Sotelo wacht nog altijd op haar veroordeling. Ex-politie-agenten lieten haar, terwijl ze naakt was, een pa pier tekenen waarop stond dat zij lid was van een bende. Ze dreigden met de meest gruwelijke dingen en duwden haar hoofd steeds in een emmer met water. Uit het raampje van de kamer zag ze Armando Martinez Salgado, notabene de directeur van de anti-ontvoeringseenheid voor bijlopen. Martinez Salgado werd een paar maanden geleden op heterdaad betrapt toen hij het lijk van de jonge taxichauf feur Nava Aviles probeerde te lozen. Dat leidde onlangs tot het ontslag van Jorge Carillo Olea, de gouverneur van de door ontvoeringen geteisterde staat Mo relos. Olea was eerder plaatsvervangend procureur-generaal en raakte tijdens zijn loopbaan tot over zijn oren verzeild in drugs en criminaliteit. Hij zou goed be vriend zijn geweest met een van de groot ste drugsbaronnen, Amado Carillo Fuen- tes. Dit soort hooggeplaatste mensen zijn het brein achter de golf van geweld waaron der de staat Morelos al jaren gebukt gaat. vertelt Carmen Genis. Zij begon de 'ver zetsbeweging' Casa Cuidadana. toen haar vrienden achter elkaar uit Cuautla ver dwenen. Cuautla bleek het werkterrein van de gebroeders Daniel en Aurelio Ariz mendi, zoon Daniel en echtgenote Maria de Lourdes Alias Garcia, die met hun Mexicaanse politiemensen in burger arresteren drie federale agenten die verdacht worden van de ontvoering van een vrouw op 16 mei van dit jaar. Jaime Murrieta bende voornamelijk in Morelos opereren. Begin jaren negentig was het nog een af gelegen, slapende stad. „Maar met geld, in cash", zegt Genis. In Cuautla wonen en werken veel boeren, er is veeteelt, na de oogst wist iedereen dat de opbrengst er gens moest liggen. Destijds was er maar één bank. niemand gebruikte nog che ques, alleen maar contanten. Mobiele te lefoons doen het niet in Cuautla. „Een ideaal klimaat voor een ontvoering", al dus Genis Sanchez. „Makkelijk geld", zegt slager Resendiz met gebroken stem. Zijn zoon Francisco Gerardo viel in handen van Martinez Sal- gado's mannen. Hij betaalde bijna zeven tigduizend gulden losgeld, maar zag zijn jongen nooit meer terug. Later vertelde Directeur Siebren van der Zwaag van Farmco uit Drontrijp. foto Jan de Vries Sandor Kis met dochter, echtgenote en Boppe-kaas. foto's Willem Stegenga op zo'n voorbeeldproject. Aardappelen van de ZPC uit Leeuwarden, van Hettema uit Emmeloord, van Meijer uit Kruinin- gen en machines van onder anderen Mijno van Dijk uit Sint Annaparochie moeten de teelt van poters en consumptieaardap pelen in Hongarije op een hoger plan brengen. De start was veelbelovend. Toen kwamen er problemen, die niet door de Hongaren, maar door het Nederlands be drijfsleven zelf werden veroorzaakt. Edoch, de ommekeer is daar en het loopt, nu naar wens. Aerts voelt zich thuis in Hongarije, heeft peentjes gezweten om de moeilijke taal machtig te worden, maar is nu Hongaar met de Hongaren. Een eerste vereiste om goed te kunnen functioneren. Zonder zo'n inspanning red je het niet. ,Wij zitten met dit project op zes verschil lende plaatsen. Op vier locaties worden aardappelen geteeld, vanuit een andere plaats wordt de markt verkend en op weer een andere plek wordt de keuring verricht en wordt de kwaliteit in de gaten gehou den. Op elk bedrijf hebben wij twee hecta re aan proefvelden; de ene helft voor de poters, de andere voor de consumptie aardappelen." Trots „Wij hebben nu een tijdje ervaring opge daan en de opbrengsten zijn voor Hon gaarse begrippen erg hoog. Ze zitten hier

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 33