Kaunda gooit handoek in de ring
PZC
Ontsporingsgeleiding houdt
de Nederlandse HST in baan
Ziek vogeltje
Almere hoofdprijs
voor Ouwerkerk
feiten en meningen
Eigenwijze heerser bracht Zambia aan rand van afgrond
6 juni 1948
zaterdag 6 juni 1998
door Frans van den Houdt
Een smetteloos witte zakdoek
tussen de vingers geklemd,
bewogen vertellend, soms met
tranen in de ogen; Kenneth
Kaunda (74) is een man die zijn
emoties niet verstopt achter de
stoïcijnse blik die je bij andere
Afrikaanse (ex-)leiders aan
treft. Ondanks die mensenlijke
karaktertrek is Kaunda, die
zich donderdag definitief heeft
teruggetrokken uit de actieve
politiek in Zambia, er nimmer
voor teruggeschrokken zijn
land op medogenloze wijze te
besturen.
Zesentwintig jaar lang heeft
Kaunda dat vrijwel ongestoord
kunnen doen. Hij was het die het
land in 1964 naar de onafhanke
lijkheid van Engeland leidde en
vervolgens tot 1991 in staat was,
meestal op eigen houtje, te be
palen welke weg Zambia diende
te volgen. Zijn opponenten kre
gen nooit veel kans en Kaunda
wist zonder probleem vijf op
eenvolgende ambtstermijnen te
wónnen.
De eerste acht jaar van zijn lei
derschap kende het land overi
gens nog een pluriform politiek
bestel en duldde Kaunda ook
andere politieke partijen naast
de zijne, de United National In-
dependance Partij (UNIP).
Maar omdat dat alleen maar
lastig bleek bij het op autoritai
re wijze besturen van het land,
besloot hij in 1973 van Zambia
een eenpartijstaat te maken.
Toen Kaunda onder druk in
1990 weer eenmeerpartijenstel-
sel invoerde was het echter snel
gedaan met zijn populariteit en
macht.
De bevolking was hem toen, na
26 jaar van herhaaldelijke poli
tieke en economische missers,
goed zat. Kaunda had het land
behoorlijk in de nesten gewerkt
en straatarm gemaakt. Eigen
wijs als hij was zag hij er nooit
veel .heil in om naar anderen te
luisteren. Mensen die er andere
politieke ideeën op nahielden
werden zonder pardon en pro
ces in de gevangenis gegooid. En
buitenlandse donoren die in ruil
voor honderden miljoenen gul
dens eisen stelden aan het eco
nomische beleid, kregen te ho
ren dat ze zich niet met interne
aangelegenheden dienden te
bemoeieri. Hun 'medicijnen'
voor een gezonde economie
Kenneth Kaunda bij zijn huis in Lusaka.
werkten juist averechts en wa
ren zeer slecht waren voor de ge
wone Zambiaan.
Wereldbank
In 1987 ging Kaunda zover dat
hij alle banden met de Wereld
bank en het Internationaal Mo
netair Fonds verbrak en aan
kondigde 'het verder alleen wel
te zullen redden'. Uiteraard viel
dat voor een arm land als Zam
bia niet mee. Het belangrijkste
exportproduct koper bracht de
nodige buitenlandse deviezen in
het laatje, maar daar de prijzen
op de wereldmarkt almaar kel
derden, liepen die inkomsten in
snel tempo terug. De gevolgen
van dit eigenwijze beleid had
dan ook desastreuze gevolgen
voor alle belangrijke sectoren
van de samenleving, zoals on
derwijs, landbouw en gezond
heidszorg.
Al na twee jaar klopte een wan
hopige Kaunda daarom al weer
aan bij de internationale instel
lingen. Deze waren niet te be
roerd om nieuwe leningen in het
vooruitzicht te stellen, maar
draaiden onmiddellijk de geld
kraan weer dicht toen Zambia
niet in staat en ook nauwelijks
bereid bleek oude leningen af te
lossen en de strenge maatrege
len in te voeren die de structure
le aanpassingsprogramma's van
het IMF voorschreven. Kaunda
werkte zich op die manier alleen
maar verder in de nesten, want
op een gegeven moment was er
foto RTR
helemaal geen geld meer om es
sentiële zaken als voedsel, me
dicijnen en brandstof te impor
teren. Chronische tekorten aan
deze producten waren het ge
volg, een toenemend aantal do
den in de ziekenhuizen, snel
stijgende inflatie, groeiende
werkloosheid, een gebrek aan
openbaar vervoer en uiteinde
lijk in rap tempo toenemende
sociale onrust.
Toen het Kaunda-regime in juni
1990 besloot de prijzen van het
belangrijkste voedsel, maïs
meel, te verhogen barstte de
bom. Vier dagen van ernstige
onlustenvolgden. Vele honderd
duizenden mensen gingen de
straat op en schreeuwden dat
het tijd werd voor Kaunda om te
vertrekken. Oppositieleiders
grepen hun kans waar om voor
democratische hervormingen
en de herinvoering van een
meerpartijenstelsel te pleiten.
Druk
De druk werd uiteindelijk zo
groot dat Kaunda door de knie-
en moest en akkoord ging met de
eisen van zijn opponenten.
Maar Kaunda zou Kaunda niet
zijn als hij niet tot op het laatste
moment alles in het werk stelde
om ervoor te zorgen dat de op
positie zoveel mogelijk werd ge
dwarsboomd. Zijn dictatoriale
acties mochten echter niet lan
ger baten: tijdens de verkiezin
gen in oktober 1991 werd hij
grandioos verslagen door oppo
sitieleider Frederick Chiluba.
In eerste instantie boog hij het
hoofd en kondigde aan zich uit
de politiek te zullen terugtrek
ken, maar binnen de kortste ke
ren kwam hij terug op zijn be
sluit en ontpopte hij zich al snel
als de lastige luis in de pels van
het Chiluba-regime. Alle ellen
de die hij het Zambiaanse volk
tijdens zijn 26-jarige regeerpe
riode had bezorgd, weet hij zon
der blikken of blozen aan Chilu
ba, die op zijn beurt alles in het
werk stelde om Kaunda mond
dood te maken.
Eind vorig jaar zag Chiluba zijn
kans waar en liet de ex-presi
dent oppakken voor medeplich
tigheid aan een (mislukte) mili
taire staatsgreep. Begin deze
week werden alle aantijgingen
echter ingetrokken en was Kau
nda opnieuw een vrij man. Toen
al werd gefluisterd dat hij had
moeten beloven zich uit de ac
tieve politiek te zullen terug
trekken, waartoe hij nu dus de
finitief heeft besloten. Hij kan,
menen waarnemers, nu zijn
laatste dagen slijten als een al
om gerespecteerd oud-staats
man, a la Julius Nyerere van
Tanzania. Alleen, Nyerere is een
man van interessante politieke
filosofieën, terwijl Kaunda het
vrijwel geheel van zijn bewo
genheid en emoties moet heb
ben. GPD
Onderhandelaar De Graaf van D66 keek van
week vertederd naar het vogeltje dat hemt;
dens de formatie van het nieuwe paarse kabir
in handen was gedrukt. Het is dan ook nog net m
dood, maar veel scheelthetniet. Inde komende vier];
zullen er voor de WD momenten genoeg komen c
even stevig in het zieke diertje te knijpen en danish
zomaar ter ziele.
Het werd al eerder duidelijk, de grote verliezer biji
Tweede-Kamerverkiezingen wil wel meedoen a;
Paars II, maar dan moeten de Democraten wel het id
hebben dat ze iets in te brengen hebben. En dus kwa
het weinig enerverende onderwerp van de gekozen bt
gemeester op de agenda van informateurs en onderha
delaars. De WD voelt niets voor deze bestuurlijke vt
nieuwing maar was er wel van te overtuigen dat
besprekingen zouden vastlopen als er niet tenmin?
een compromis werd gevonden. Dat is er nu en hetb
helst onder meer de mogelijkheid de praktijk van deb
noemde burgemeester uit de Grondwet schrappen,e
zaak waarvoor ontbinding van de beide Kamers
Staten Generaal nodig is. Dat gaat dus even duren.
Een ander onderdeel van het compromis is de studied
een Staatscommissie moet gaan uitvoeren om eens
bezien hoe het verder moet met de burgemeester. Das
bij wordt ook gekeken naar de mogelijkheid wetho
ders niet meer uit het eigen midden door de gemeen',
raad te laten kiezen maar van buitenaf aan te trekkt
Dat ziet er niet vernuftig uit. Als het om de benoemi;
van een burgemeester gaat, oordelen voorstanders v,
de vernieuwing dat het volk aanzienlijk meer invite
moet krijgen. Daaraan gekoppeld is er de wens debt
gemeester directer politiek verantwoording te laten;
leggen.
Gaat het om wethouders, dan zou de bevolking meen
een afstand staan bij de benoeming van een man
wouw van buiten de gekozen raad. De benoemde \vt
houders zouden in een veel zakelijker verhouding tolt
politiek komen te staan en meer als managers gaanoj
treden.
In feite streven de vernieuwers daarmee naar een situ
tie die spiegelbeeldig is aan de huidige. De procedut
worden eenvoudig omgedraaid en daarmee de roli
van de burgemeester en die van de wethouder. AS
woelt nu eenmaal om verandering, maar welke verb
tering op deze manier wordt bereikt, valt niet te dor
gronden.
In het formatiezaaltje in het gebouw van de Senaati
de meerderheid vermoedelijk gedacht hebben dat:
den duur wel tot meer breinen zal doordringen date
heilloze weg wordt ingeslagen. Een systeem dat in al?
mene termen goed functioneert en waarbij in de pré
tijk mismanagement afdoende door sancties wordtj
volgd, kan beter intact gelaten worden.
Het ging echter te ver om dat tijdens de onderhandelt
gen staande te houden. Politiek en logica gaan niet;
tijd hand in hand. Daarom is nu besloten tot een offer,
aan de Democraten. En die zijn zo op het oog best li
met hun zwakke musje.
door Hans de Preter
Er gaat niets boven Gro
ningen. Behalve Almere!
Hans Ouwerkerk erkent dat
het voor iemand in zijn posi
tie een voor de hand liggend
grapje is, maar het geeft wel
precies aan hoe hij zich voelt.
Hij heeft er zin in om weer
eens aan de slag te gaan in de
Randstad. „Het is daar druk
ker dan in het Noorden. En
dat is ook wel weer eens een
uitdaging."
Ouwerkerk was gistermid
dag, nadat hij uit Den Haag
een telefoontje had gekre
gen, nog helemaal in de wol
ken over zijn benoeming tot
eerste burger van de groei
stad Almere. En eindelijk, na
vier maanden, kan hij weer
breeduit lachen.
In zijn woning staat de tele
foon roodgloeiend. De lokale
pers uit Almere heeft hem al
gevonden en het is een drukte
van belang, de eerste bossen
bloemen worden binnen ge
bracht.
Het is nog maar vier maan
den geleden dat Ouwerkerk
in het middelpunt van de be
langstelling van vrijwel alle
media in Nederland stond.
Zijn aftreden in Groningen
ontketende een voor Neder
landse begrippen ongekende
'media-hype'. Na zijn ver
trek uit Groningen vertrok
Ouwerkerk voor een vakan
tie in Amerika, maar van uit
rusten kwam daar niet veel,
omdat hij toen letterlijk in
een zware storm terecht
kwam.
Maar eenmaal terug in Gro
ningen kwam hij langzamer
hand toch in rustiger vaar
water. Hij gebruikte zijn vrije
tijd en contacten om op zoek
te gaan naar een nieuwe
baan, en dat leverde diverse
nieuwe bijbanen op. En gis
teren dan ook de hoofdprijs:
het burgemeestersambt van
Almere, de snelst groeiende
gemeente in de Randstad.
Met nu nog 130.000 inwoners
en straks 250.000.
„Ik vind het fantastisch. En
wat ik ook een goede zaak
vind is dat als je in Nederland
als burgemeester consequent
bent en aftreedt, je niet voor
goed afgeschreven bent", al
dus een stralende Ouwer
kerk. Hij is vooral ook zeer
ingenomen met het feit dat
de vertrouwenscommissie in
de gemeenteraad van Almere
hem heeft gekozen.
In de vier maanden dat hij
thuis is geweest is hij niet an
ders gaan denken over wat de
zwartste periode uit zijn
loopbaan is geweest: de Oos-
terpark-affaire en de nasleep
daarvan. Die begon op 30 de
cember vorig jaar toen enke
le pubers in de Groningse
Oosterparkwijk de woning
van het SP Statenlid Sjon
Lammerts belaagden. Öu-
werkerk werd daarover ge
beld door de dienstdoende
officier van de politie. Maar
Ouwerkerk doorzag de ernst
van de situatie niet, en ver
zuimde later te controleren
of de politie de zaak wel goed
aanpakte. Dat was niet het
geval: de politie besloot zich
terug te trekken uit de wijk,
waardoor raddraaiers vrij
spel kregen. Dit falende poli
tieoptreden leidde tot hët
vertrek van politiechef Veen-
stra en, na voortijdige publi
catie van het rapport-Bakke-
nist, ook tot het opzeggen
door een minderheid in de
gemeenteraad van het ver
trouwen in Ouwerkerk.
Daarop stapte de burgerva
der op.
Eind goed, al goed, zo lijkt
het nu. „Almere betekent
voor mij een zeer mooie co
meback", aldus de oud-bur
gemeester van Emmen en
Groningen. Maar de litte
kens die de afgelopen maan
den ontstonden, zijn toch nog
niet helemaal geheeld. Want
Ouwerkerk is nog steeds ver-
bitterd en boos op justitie in
Groningen die via Radio
Noord en andere media het
rapport-Bakkenist over de
verhoudingen tussen be
stuur, justitie en politie in
Groningen op een uitgekiend
moment liet uitlekken,
waardoor de positie van Ou
werkerk en Veenstra kort na
de rellen onhoudbaar werd.
Naderhand zou blijken dat
procureur-generaal Steen
huis een bijbaan had bij Bak
kenist. En ook werd onthuld
dat het rapport-Bakkenist in
opdracht van justitie vier
keer in voor Ouwerkerk en
Veenstra negatieve zin werd
herschreven,.
Ouwerkerk: Als U mij
vraagt of ik fouten heb ge
maakt in die periode, dan zeg
ik: ja, iedereen maakt fouten,
dus ik heb ze ook gemaakt.
Maar wat het zo onverteer
baar maakt is dat er spelle
tjes zijn gespeeld, dat is later
wel gebleken. GPD
Concentratiekamp Zondagsopening j
door Margot de Jong
Een ongeluk zoals met de
Duitse ICE zal zich met de
Nederlandse hogesnelheidsT
trein (HST) niet kunnen voor
doen. Dat zeggen deskundigen
van de Technische Universiteit
Delft, de overheid en van Rail-
ned, de organisatie die verant
woordelijk is voor de veiligheid
van het Nederlandse spoorweg
net. Ook reizigersvereniging
Rover beschouwt de HST als
veilig.
Hoewel een ongeluk nooit hele
maal is uit te sluiten is, achten
de deskundigen het risico van
een ramp als in Duitsland op het
Nederlandse traject uiterst ge
ring. De hogesnelheidstrein
krijgt hier ontsporingsgelei
ding: betonnen randen die de
trein in de baan houden als die
zou ontsporen. De trein glijdt
dan gewoon op de baan door. De
betonnen randen lopen langs
het hele traject, ook daar waar
de trein over bruggen gaat.
Daarnaast wordt met materieel
gereden waarvan de wagons
niet kunnen gaan scharen. De
wagons van de Duitse trein de
den dat wel, waardoor de ramp
een hoger aantal dodelijke
slachtoffers veroorzaakte. Op
de hogesnelheidslijn van Am
sterdam naar Parijs (de HSL-
Zuid) rijdt de Franse TGV. Die
rijdt daar nu nog met gewone
intercity-snelheden, maar in
2005 moet het tracé gereed zijn
voor hoge snelheid. Bij de TGV
zijn de assen van de wagons met
elkaar verbonden, waardoor
scharen voorkomen wordt. Ook
als de trein met hoge snelheid
ontspoort, klappen de wagons
volgens verkeerstechnische
deskundigen niet als een har
monica in elkaar.
Tracé
Het Nederlandse tracé krijgt al
leen ongelijkvloerse kruisingen.
Er komen 35 viaducten over het
spoor. Het is vrijwel uitgesloten
dat auto's vanaf die viaducten
op het spoor terecht kunnen ko
men, zegt woordvoerder Y. van
Erp van het project HSL-Zuid
van het ministerie van Verkeer
en Waterstaat. Van Erp: „Naast
de vangrails komen op de via
ducten aan beide zijden buffer
zones: brede stroken asfalt. Als
er een auto door de vangrail
heen zou schieten, komt-ie
daarop terecht.
Bovendien worden er betonnen
keeiwanden gebouwd, die er
zelfs op berekend zijn een door-
Het Nederlandse tracé van de hoge snelheidstrein krijgt alleen on
gelijkvloerse kruisingen.
geschoten vrachtwagen tegen te
houden."
Mocht iemand met snode be
doelingen daaroverheen klim
men om iets naar beneden te
werpen, dan zijn er nog schuine
vanghekken. Tot slot is er een
detectiesysteem dat de trein au
tomatisch afremt als iets op de
baan terecht komt. Als dat ten
minste tijdig wordt waargeno
men, want op topsnelheid heeft
de TGV 2,5 kilometer nodig om
tot stilstand te komen.
Op plaatsen waar het spoor
langs een weg loopt wordt ge
zorgd voor voldoende afstand,
een spoorsloot en hekken, zodat
er niets op de baan kan terecht
komen. Van Erp: „En ook daar
geldt dat het detectiesysteem in
actie komt als er toch een dier of
een mens op het spoor zou ko
men."
Het Nederlandse tracé wordt op
een betonnen bak op heipalen
gelegd. Stabiel en onderhouds
arm, waardoor de veiligheid
verder wordt verbeterd. Daar
naast zal de HST zo min moge
lijk van spoor hoeven te wisse
len en rijden er geen andere
treintypes op de hogesnelheids
lijnen.
Het tracé kent volgens prof. C.
Esveld van de Technische Uni
versiteit Delft geen zwakke
punten meer. „Wij hebben uit-
gebreid onderzoek gedaan en
geen risico's gevonden bij de ho
ge snelheden. Het enige min
punt is dat we nog niet in staat
zijn geweest de constructie op
een proefvak met hoge snelhe
den te testen. Maar de construc
tie op zich heeft geen achilles
hiel."
Falen
Esveld erkent echter dat onge
lukken nooit helemaal zijn uit te
sluiten: „Maar meestal zijn die
een gevolg van menselij k falen.
Ook woordvoerder R. van Stok-
kum van Railned acht de risico's
voor de snelle trein miniem. „We
hebben zelf de indruk dat er al
les gedaan is om gevaren uit te
sluiten. Maar we moeten de oor
zaak van de ramp in Duitsland
eerst kennen, voordat we die in
ons oordeel kunnen betrekken.
Wellicht kunnen we daar nog
iets van leren."
Reizigersvereniging Rover
heeft eveneens veel vertrouwen
in het tracé van de HSL-Zuid.
Bovendien wijst Rover op de
veiligheid van het reizen per
trein. Woordvoerder K. Rotte
veel: „De koele cijfers geven
weer dat het daadwerkelijke ri
sico dat je loopt om bij een trein
ongeluk betrokken te raken
uiterst klein is. Dat neemt na
tuurlijk niet weg dat het Duitse
ongeluk een vreselijk drama is.
Maar het is net als met vliegen:
de kans dat er iets gebeurt is ge
ring, maar als er iets gebeurt,
zijn er veel slachtoffers." De cij
fers van het CBS bewijzen z'n
gelijk: jaarlijks vallen er in het
vei'keer op de weg in Nederland
zo'n 1200 dodelijke slachtof
fei's, tegen enkele tientallen in
het trein- en luchtverkeer. GPD
De Britten houden op Cyprus
24.000 joden vast in kampen
achter prikkeldraad. De joden
vóllen zo snel mogelijk naar
Israël, maar de Engelsen laten
ze niet gaan.
Joodse vertegenwoordigers
protesteren tegen deze 'con
centratiekampen'. Ondertus
sen vechten de arabieren met
Britse wapens tegen de joden
in Israël.
Marshall-hulp
Het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden heeft de Mars
hall-hulp met een kwart ver
minderd. Er is direct een actie
op gang gekomen om het wets
voorstel door de Senaat te la
ten verwerpen.
Burgemeester en wethoude
van Zierikzee hebben besl.ofe S
dat enkele wankels met hetjj
op het toerisme op zondag hu
deuren mogen openen. Hi
gaat met name om handelsi I
prentbriefkaarten, boeken s j
souvenirs.
Kanaaleiland
De gemeente Terneuzen gas
een industrieterrein vestige
op het gunstig gelegen K-
naaleiland. Dat kan nu, omds
het gebied toch wordt opgc
hoogd met slib dat vrij komt bi
de verdieping van het kanas
Gent-Terneuzen. Tot nu t«
waren de hoge kosten een te
letsel voor de gemeente om be
terrein zelf op te hogen.
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
4461 KN Goes
Tel. (01131273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
4537 AK Terneuzen
Tel. (0115)694457
Fax. (0115) 620951
Axel: Nassaustraat 15
4571 BK Axel
Tel. (0115) 568000
Fax. (0115)561415
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114)373839
Fax (0114) 373840
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.city.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 95.00;
franco per post 125.50;
per maand 34,75;
per jaar 366,50.
franco per post 485,00;
bij automatische afschrijving
per termijn 1.50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p st
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek Vlissingen
Advertentietarieven:
184 cent per mm; minimumprijs ps
advertentie 27,60;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities: tarief op aanvraag;
voor brieven bureau van dit blad
7,- meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet btw) -
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V
Vlissingen