de zaaier
Stemmen in je hoofd kunnen soms hard schreeuwen
PZC
reportage
26
zaterdag 6 juni 1998
RUDEN RIEMENS
Met het maken van tekeningen lukte het
echter wél om uiting te geven aan wat er in
haar' hoofd gebeurde.
Jeannette hoort nu geen stemmen meer.
,,Ik ben uiteindelijk genezen, doordat ik
een psychiater tegenkwam die mijn ver
haal wel geloofde. Hij heeft mij vijf jaar
behandeld en nam de stemmen wél seri
eus. Hij vroeg wat ze zeiden, hoeveel het er
waren, wanneer het 't ergst was."
Haar eigen tekenmethode van vroeger
vormde de basis van haar huidige thera
pie, nu ze zelf als hulpverlener aan het
werk is. „Door kinderen of volwassenen
iets van de stemmen te laten tekenen, kun
je om hun macht heen. De stemmen heb
ben minder kritiek op tekenen dan op
praten. Zo kan er toch een vorm van com
municatie tot stand komen, waardoor je
als therapeut een ingang krijgt voor be
handeling. De mensen krijgen ook zelf in
zicht in wat er zich van binnen afspeelt".
Volgens de therapeute is de methode ze
ker bij kinderen zeer effectief. Die vinden
het nog heel gewoon om van alles te teke
nen.
De tekenmethode is overigens niet de eni
ge vorm van begeleiding die ze toepast.
„Belangrijk is de stemmen zeer serieus te
nemen, ze helemaal in kaart te brengen en
op zoek te gaan naar de bron waaruit ze
zijn ontstaan. Het is nodig om de levens
geschiedenis te achterhalen, want het is
gebleken dat er vaak een traumatische
gebeurtenis aan het stemmen horen voor
af is gegaan.De begeleiding bestaat ver
volgens uit een combinatie van diverse
therapievormen.
De therapie beoogt overigens niet de
stemmen te laten verdwijnen. Er wordt
gezocht naar de reden van hun komst,
naar de boodschap die zij hebben. Soms
verdwijnen ze dan, soms ook niet.
Probleemloos
Niet voor iedereen is stemmen horen een
probleem. Ineke (32) is afdelingssecreta
resse bij een grote multinational en heeft
recent een aanbod gekregen om directie
secretaresse te worden. Haar collega's en
superieuren zijn heel tevreden over haar.
Ineke is een goedlachse vrouw, die zowel
thuis als op het werk het zonnetje in huis
is. Zij is moeder van een zoon van zeven en
een dochtertje van ruim elf jaar. Ze is ruim
tien jaar getrouwd met Peter, met wie zij
een goede relatie heeft. Toch hoort Ineke
stemmen sinds haar kleuterjaren.
Er zijn meer mensen die stemmen horen
en toch uitstekend functioneren en zon
der problemen door het leven gaan. Maar
anderen komen er hopeloos door in pro
blemen. Uit onderzoek is gebleken dat de
beginfase van stemmen horen bij iedereen
gelijk is. De oorzaak is meestal onbekend.
Vaak gaan er echter onbevredigende of i
zelfs ondraaglijke levensomstandighe-
den aan vooraf. Er is nogal eens sprake
van een trauma op jonge leeftij d en een te-
kort aan mogelijkheden om op een effec
tieve manier problemen op te lossen.
Op den duur blijken de stemmenhoorders
zich echter te splitsen in mensen die geen
hinder van de stemmen ondervinden en
mensen die er wél veel last van hebben.
„De mensen die er geen last van hebben,
hebben vaak positieve stemmen, krijgen
minder opdrachten, hebben goede steun
van de omgeving, stellen zelf duidelijk
grenzen en luisteren selectief. De mensen
die wél veel van de stemmen te lijden heb
ben, hebben vaak negatieve stemmen, die
veel opdrachten geven. Zij ervaren de
stemmen als machtiger dan zij zelf. Het
horen van stemmen moet je je voorstellen
als het horen van iemand die gewoon
naast je staat te praten of te schreeuwen, j
Het lijken zelfstandige wezens die er spe-1
ciaal voor jou zijn. De stemmen leiden een
volstrekt eigen leven."
Afreageren
In het geval van Marcel, die alleen thuis I
onhandelbaar is en op school een engeltje,
geeft Jeannette aan dat dit wellicht ver
klaard kan worden uit het feit dat kinde
ren zeker weten dat ze hun ouders toch
niet echt kwijtraken. Daar kan het kind i
zich dan eindelijk wel uiten en aan de
stemmen toegeven. Daarbuiten moet het
'normaal' doen. De therapeute zegt er zelf
van: „Ik mocht vroeger nooit boos zijn,
maar de stemmen in mijn hoofd warenhet
wél. Zo kon ik me dan afreageren. In feite
leverde het me iets op om de stemmen te
hebben, maar het kostte me ook wat. Ik
had namelijk geen rust en moest allerlei
dingen doen, waardoor ik totaal geen na- j
tuurlijke regelmaat meer in mijn leven
had. Alle basisbehoeften, zoals eten, drin-
ken, slapen en dergelijke werden door de i
stemmen verhinderd."
Jeannette Woolthuis is als bestuurslid en
hulpverlener verbonden aan de Stichting
Weerklank, die dit jaar haar tienjarig ju
bileum viert. De stichting bestaat uit er
varingsdeskundigen en alternatieve en
reguliere hulpverleners, die patiënten en
hulpverleners ondersteunen door middel
van onder andere voorlichting en lotge
notencontact.
Hanneke Houkes
De Stichting Weerklank heeft als adres Postbus
195, 1900 AD Castricum, lel.(0251) 23 62 86 oi
(0181) 31 71 75. Jeannette Woolthuis is bereik
baar via tel. (023) 536 05 43.
Verbod
Het komt echter veelvuldig voor dat de
stemmen in iemands hoofd hem of haar
verbieden daar over te praten. Als dat het
geval is, dan lukt het dus niet om datgene
wat de stemmen te zeggen hebben in the
rapie te gebruiken, zo is de ervaring van
psychosociaal werker Jeannette Woolt
huis uit Haarlem. Woolthuis heeft zich ge
Het 'horen van stemmen' kan het
leven van sommige mensen
danig vergallen. Het zijn stemmen
die bepalen wat je wel of niet mag
doen en je meestal verbieden iets
over hun bestaan te zeggen.
Tekenen mag soms wel.
Marcel is bij zijn ouders thuis al enige
jaren volkomen onhandelbaar. Hij
lijkt constant ontevreden, slaat zijn moe
der, komt 's avonds thuis wanneer hij dat
zelf wil en heeft regelmatig last van hevi
ge woedeaanvallen. Het merkwaardige is
echter dat Marcel op school superlief is,
goed presteert en dat er nog nooit een
wanklank is gevallen. Alleen als hij thuis
is, misdraagt hij zich.
Marcel is pas zeven jaar. Sinds kort is dui
delijk dat hij stemmen in zijn hoofd hoort.
Stemmen die hem ertoe aanzetten om zich
thuis te misdragen.
Hoeveel mensen in ons land last hebben
van stemmen horen, is niet exact bekend.
De schattingen lopen uiteen van 25.000
tot meer dan. 100.000 gevallen. Mevrouw
A Escher, wetenschappelijk medewerker
van de Rijksuniversiteit van Maastricht,
stelt dat het in elk geval gaat om aanzien
lijke aantallen.
Ook over de oorzaak van het horen van
stemmen bestaat binnen de universitaire
wetenschap weinig zekerheid. Volgens
Escher lijkt het erop dat het bij volwasse
nen vaak voorkomt in combinatie met een
of ander trauma.
De universiteit doet al enkele jaren on
derzoek naar het fenomeen. Tachtig kin
deren die last hebben van het horen van
stemmen, worden vier jaar lang gevolgd
en behandeld, om te zien hoe de verschijn
selen zich ontwikkelen. De behandelingis
heel individueel bepaald. „Stemmen ho
ren is een heel persoonlijke aangelegen
heid, waar we niet één specifieke behan
deling voor toepassen." Onderdeel van de
therapie is in elk geval dat goed geluisterd
wordt naar wat de stemmen te zeggen
hebben. De stemmen geven waardevolle
informatie, waar in de therapie iets mee
kan worden gedaan.
specialiseerd in het behandelen van kin
deren en volwassenen die stemmen horen.
Ze werkt met een speciale tekenmethode,
die ze na jarenlange ervaring ontwikkeld
heeft. „Vroeger hoorde ik zelf stemmen",
vertelt Jeannette. „In het begin waren het
positieve stemmen, ze hielpen me met
huiswerk, er waren gezellige praters bij
en andere die grapjes maakten. Ik dacht
dat iedereen dat had, dus voor mij was er
toen nog niks bijzonders aan de hand."
Toen Jeannette echter op elfjarige leeftijd
een traumatische gebeurtenis doormaak
te, ontstonden er 'kwaadaardige' stem
men. „Ik deed mijn uiterste best om toch
gewoon te doen, tot het extreme doorge
voerd. Ik werd knettergek van de stem
men, maar voor anderen leek het of er
niets aan de hand was."
Gaandeweg werd de macht van de stem
men steeds sterker en boosaardiger en
uiteindelijk belandde Jeannette in de
psychiatrie. „In totaal ben ik zo'n acht
jaar diverse malen opgenomen in klinie
ken en door psychiaters gezien. Niemand
wilde mij echt helpen. Ik kreeg wel pillen,
maar geen hulp. Ik werd absoluut niet se
rieus genomen. De pillen hielpen niet en
volgens de psychiater kwam dat omdat ik
alleen maar aandacht wilde, anders zou
den de pillen wel helpen."
Hoe Jeannette ook vertelde dat ze allerlei
dingen moest doen van de stemmen, de
klacht werd door de hulpverleners gene
geerd en bleef onbesproken. In die perio
de ging Jeannette eindeloos veel tekenin
gen maken. Ze tekende alles wat ze
voelde, omdat ze er niet over kon en mocht
praten. De stemmen verboden haar dat.
