Bij Dees blijven ze bij de tijd
in Middelburg
Jazz voert de boventoon
De politiek moet
meer opkomen voor
de visserij belangen
De Wilhelminapolder
werd groot dankzij
inventiviteit en durf
Drum- en bugleverenigingen
zetten hun beste beentje voor
zeeland
week 23
straatnaam
kunst cultuur
dinsdag 2 juni 1998
door Bianca Abrahamse
Trots trekt het trouwe paard
van de ventende groenten-
boer de wagen met zorgvuldig
uitgestalde groenten. Tot de ja
ren vijftig was dat een ver
trouwd stadsbeeld. De kleine
zelfstandigen gingen nog met
hun koopwaar langs de Ter-
neuzense deuren. Van die nos
talgie van vroeger is echter
weinig meer over. Groenten- en
fruithandel Dees heeft anno
1998 de beschikking over hy
permoderne machines, koel
cellen en een distributienet met
vrachtwagens.
Krijn Dees, de eerste generatie
van de onderneming, begon in
1925 met de kweek van groen
ten op de Terneuzense Baan-
dijk. Het familiebedrijf -
waarin inmiddels de vijfde ge
neratie aan zet is - groeide uit
tot een hypermoderne groot
handel met acht man personeel
die zijn producten levert tot in
de uithoeken van Zeeuws-
Vlaanderen.
Krijn, die zijn kweekgroenten
naar de veilingen bracht, werd
opgevolgd door zijn zoon Rei-
nier. In 1936 begon hij de Ter
neuzense groentenhandel
Dees. Met paard en wagen
werd menig Terneuzens gezin
voorzien van de nodige vita-
mientjes. Reiniers opvolger, de
naar zijn opa genoemde Krijn,
nam het bedrijf over en op 15-
jarige leeftijd sprong nakome
ling Gilly al op de bok om te
venten met zijn vaders koop
waar. In 1965 begon Gilly met
zijn vrouw een groentenwin-
keltje aan de Terneuzense Gui-
do Gezellestraat.
De groothandel, een afsplitsing
van de winkel, heeft pas sinds
september vorig jaar een plekje
op het Terneuzense industrie
terrein betrokken. Gilly Dees
runt daar samen met zijn
schoonzoon Frank Hemelsoet
de groenten- en fruithandel
G.R. Dees vof aan de Polenweg.
Dees' groenten en fruit komen
bij bedrijfskantines, zieken
huizen, bejaardenhuizen en
andere zorginstellingen door
heel Zeeuws-Vlaanderen te
recht. Ook maken enkele hore
cagelegenheden uit de streek
van de diensten van het bedrijf
gebruik.
Vanaf de locatie aan de Polen-
weg gaan iedere dag duizend
kilo groenten schoongewassen
door Harmen van der Werf
De betekenis van de visserij
voor Zeeland wordt onder
schat. De politiek, vooral de
provinciale, heeft er te weinig
belangstelling voor. Als het aan
C. J. van Liere ligt, verandert
dat snel. Komende zaterdag
wordt hij vrijwel zeker gekozen
tot voorzitter van de Vereniging
tot Bevordering der Zeeuwse
Visserijbelangen, Zevibel. Hij
zal proberen de naam van Zebi-
bel eer aan te doen.
,,Dat is hard nodig'', vindt Van
Liere, in het dagelijks leven bur
gemeester van Sluis-Aarden-
burg. „Er bestaat wel een pro
vinciaal coördinatie-orgaan
visserij, maar het ontbreekt aan
daadkracht. Terwijl de schelp
dier, zee- en kustvisserij voor
Zeeland zo belangrijk zijn. Dan
moet je niet alleen denken aan
het werk op de schepen, maar
ook aan de indirecte werkgele
genheid in de handel, mossel-
conservenindustrie en visver
werking. Het zou daarom
prettig zijn als de provincie zich
vaker zou opstellen als pleitbe
zorger van de visserij
Tweede Maasvlakte
Als voorbeeld noemt Van Liere
de discussie over de komst van
de Tweede Maasvlakte, op een
plek waar nu nog Zeeuwse (en
Goereese vissers) werken. En de
Oosterschelde, dat een natio
naal park wordt. „Zevibel
mocht eerst alleen adviseur
worden van de voorlopige com
missie nationaal park, nu wordt
Zevibel volwaardig lid. Die po
sitie komt haar toe. De visserij
heeft het hardst gepleit vooreen
open Oosterschelde."
Dat was eind jaren zestig, begin
jaren zeventig, toen de welbe
spraakte A L. S. Lockef eer de
scepter zwaaide over Zevibel.
Lockefeer, gedeputeerde voor
de Katholieke Volkspartij
(KVP), leidde Zevibel vanaf de
oprichting in 1948 tot 1978.
Oud-burgemeester en -gedepu
teerde J van den Bos volgde
hem op, tot - jawel - C. J. van
Liere in 1989 het roer overnam.
Van Liere, voormalig firmant in
een mosselkwekersbedrijf en
visserijwethouder in Bruinisse,
bleef tweeënhalf jaar. Tot zijn
benoeming als bux-gemeester
van het West-Brabantse Putte.
Oud-gedeputeerde J. D. de
Voogd nam zijn plaats in. Vanaf
zaterdag is Van Liere weer aan
zet.
„Je wordt gevraagd voor zo'n
functie", aldus Van Liere. „Ener
waren andere kandidaten. Ik
ben niet voorgedragen, omdat
er niemand anders was." Van
Liere - 'ik heb een volledige
baan' - heeft voorwaarden ge
steld. Veel vergaderwerk blijft
hem bespaard in wat heet 'Zevi
bel nieuwe stijl', dat geen indi
viduele leden meer telt, maar
waarvan producentenorganisa
ties lid zijn. „Alle vissers zijn
daarbij aangesloten. Dat moet
Zevibel sterker maken als plat
form van de hele Zeeuwse visse
rij."
C.J. van Liere. foto Peter Nicolai
en 'panklaar' en nog eens zo'n
hoeveelheid onbehandelde
groenten de deur uit, wat over
eenkomt met zo'n 2700 maal
tijden per dag. Iedere dag op
nieuw worden de winkel en
groothandel van verse waar
voorzien. Gilly rijdt regelmatig
naar een Antwerpse groothan
del of laat groenten en fruit uit
Breda aanvoeren. „Ik heb de
veiling aan de Terneuzense
Schependijk nog gekend. Dat
was nog eens makkelijk" ver
zucht hij
„Vx-oeger zat ik altijd op de
baan en mijn vrouw Rina deed
de winkel vanaf de dag dat wij
trouwden. Ik reed naar de vei
ling om verse aanvoer en ver
onder voortdurende controle
van de Stichting Laboratori
umonderzoek Tuinbouwpro
ducten. Het bijbehoi'ende
keurmerk, SLT-keui", werd al
vier maanden na de officiële
opening behaald. Ongeveer 35
Nedexiandse bedx-ijven in de
groenten- en fruitb ranch e zijn
momenteel in het bezit van de
kwalificatie. „Keux-mexdcen
wox-den steeds belangrij kei', het
staat wel goed. Het schept ver
trouwen bij de klant" vindt
Gilly.
Hij vervolgt: „Dat was vx-oeger
wel anders. Toen werd er ook
wel op gelet, maar toch. Alles is
zo veranderd. Vroeger x-eed ik
nog met paard en wagen door
Temeuzen. Daarna kwamen de
steekkar, de bakfiets en de mo
torcarrier. Hij lacht als hij zich
een ongelukje herinnei-t. „Ik
heb nog één maand met paard
en wagen gex-eden. Eén dag
voordat,de nieuwe motorcan-i-
er kwam, schrok mijn paard er
gens van en sloeg op hol met al
le chaos van dien. Het leverde
me jammergenoeg wel een ge-
bi'oken neus op."
Gilly Dees met
zijn schoonzoon
Frank
Hemelsoet bij de
groenten- en
fruithandel G.R.
Dees vof aan de
Polenweg.
foto fotografie
Charles Strijd
Intussen was schoonzoon
Frank Hemelsoet in de familie
beland en als vanzelfsprekend
wei'd hij betrokken bij de druk
te in het bedrijf. Frank: „Vroe
ger zat ik op kantoor, en dit is
toch wel heel iets anders. De in
teresse gi-oeide gewoon. N u doe
ik de administx-atie, maar ik zit,
net als Gilly die de inkoop doet,
met hart en ziel tussen de
groenten en het f x-uit. Het is niet
ondenkbaar dat ik, wanneer
Gilly eruit stapt, het bedrijf
overneem."
Keurmerk
spreidde het beetje aan de in
stellingen in de zorgsector die
we toen al hadden. Dat maak
ten we klaar in een garagebox
bij de winkel. Die werd op den
duur te klein en we gingen op
zoek naar iets anders. Door de
extra vraag van de zorgcuisine
Voorlopig hebben de twee ech
ter nog grote plannen. Gilly:
„De markt staat niet stil en we
hebben genoeg rxiimte voor uit
breiding. Overal zitten nog mo
gelijkheden, we timmeren hard
aan de weg. Er zijn nog vol
doende instellingen waar wij
graag aan zouden leveren. Bo
vendien zijn er steeds nieuwe
ontwikkelingen op technisch
gebied, daar spxlngen we dan
gewoon op in. We willen bij de
tijd blijven" legt hij uit.
Dees' gx-oenten en fruit staan
Met paard en
wagen reden de
eerste generaties
Dees met hun
groenten langs
de deuren in
Temeuzen.
naar panklare gx-oenten - wat
veel meer werk met zich mee
brengt - moesten we uitbrei
den."
Confetti uit Goes, dat uitkwam uit in de Cadet Class, tijdens het optreden in Vlissingen.
foto Ruben Oreel
door Nicole Kluijtmans
VLISSINGEN - Dat valt niet
mee. Voor de eerste keer een ge
zamenlijke show geven voor pu
bliek en dan ook nog eens op de
vingers worden gekeken door
acht juryleden. Dan kan het wel
eens gebeuren dat iemand zijn
plek xxiet meer vindt of per onge
luk de vlaggenstok laat vallen.
Maar het publiek keek daar
doorheen. Alle drum- en bugle
verenigingen die zaterdag deel
namen aan de allereerste voor
ronde van de Nederlandse
Drum Corps Kampioenschap
pen in Vlissingen kregen een
luid applaus.
Negen verenigingen, waarvan
vijf uit Zeeland, speelden op het
voetbalveld aan de Irislaan voor
een redelijk gevulde tribune. Er
wax-en ruim honderdvijftig
kaartjes verkocht. Aan publiek
was geen gebrek, want ook de
korpsen die al gespeeld hadden
namen plaats op de tribune om
de deelnemers aan te moedigen.
Deze hadden soms de grootst
mogelijk moeite om alles op rol
letjes te laten vei'lopen.
Aansluiten
Het moeilijkste was om de show
van de jongedames (color
guard) te laten aansluiten op de
populaii'e muziek van de blazei's
(brass) en de slagwerkers (per
cussion) die ook niet stilstaan.
Dxum Bugle, waai-bij de spe
lers worden beoordeeld op het
musiceren, marcheren en dan
sen. is overgewaaid uit Ameri
ka. Daar is op elke school een
drumcoips actief. In Nederland
is dat nog andex-s. Zo trad Excel
sior uit Goes weer op na enige
tijd te zijn weg geweest wegens
een gebrek aan leden. Het was
zaterdag overigens de enige ver
eniging die uitkwam in de Corps
Style Class.
Aan de Cadet Class (jeugd tot en
met 16 jaar) namen Confetti uit
Goes en Johan Friso uit Middel
burg deel. De laatste vereniging
sleepte de meeste punten in de
wacht. Bij de A-Class (startende
of kleinere drumcorpsen) was
Juliana uit Middelburg de beste.
Alleen Beatrix uit Hilversum
kwam uit in de Open Class (top
coi"ps). Elk corps dat drie keer
aan een voorronde heeft meege
daan, ongeacht het aantal pun
ten, mag meedoen aan de grote
finale die op 26 september
wordt gehouden. Waar is nog
niet bekend.
door Marten de Jonqh
Hij bouwde landbouwinaat-
schap De Wilhelminapol
der uit tot een modelbedrijf met
internationale uitstraling: Iman
Gualtherus Jacob van den
Bosch. Zijn naam leeft nog al-
lijd voort in Wilhelminadorp.
Niet alleen in de annalen van
grootlandbouwbedrijf De Wil
helminapolder, maar ook in de
naar hem genoemde straat.
Het is een dorpsstraat als alle
andere. Bouwverkeer baant
zich een weg over het plaveisel
richting het nieuwe woonwijkje
van Wilhelminadoxp. De Van
den Boschstraat heeft slechts
een beperkté functie als ver
keersader. Aan de zuidgrens van
de bebouwde kom stopt de weg
abx-upt. Alleen een fietspad
voert verder langs de akkers
lichting het kanaal Goes-Goese
Sas. Een gebied dat landbouw
kundige I. G. J. van den Bosch
maar wat goed heeft gekend .Hij
wist zich te onderscheiden door
van Landbouwmaatschap De
Wilhelminapolder een succes te
maken.
Het was zijn vader die een stevig
fundament legde onder de in
1809 opgerichte Wilhelmina
polder. Een man die het moest
hebben van zijn organisatiever
mogen en commercieel inzicht.
Als zoon van egn bekende Haag
se arts was de landbouw hem
volkomen vreemd. De talenten
die hij wel had, benutte Van den
Bosch senior echter volledig.
Met als doel het bouwen van een
landbouwbedrijf, fabrieken en
een dorp. Van den Bosch vormde
de polder om tot één groot, bijna
zelfvoorzienend gebied. Hij was
het ook die Wilhelminadorp
stichtte om op die manier altijd
een vaste kern arbeiders bij de
hand te hebben. De eerste huis
jes betaalde Van den Bosch seni
or uit eigen zak.
Toen zijn zoon in 1836 de dage
lijkse leiding op zich nam, ver
keerde de landbouw in een cri
sis. Beschermende maatregelen
van de ovei'heid tegen de invoer
van goedkoop buitenlands
graan sorteerden nauwelijks ef
fect. Iman bedacht een remedie
die wel aansloeg: verbetering
van het vruchtwisselstelsel,
proeven met nieuwe gewassen
en afkopen van het tiendrecht.
Dat eeuwenoude recht regelde
dat een tiende deel van de op
brengsten toeviel aan de staat.
Eenmaal van die regeling ver
lost, had de maatschap de han
den vrij voor mechanisering en
het leggen van drainage. De
Wilhelminapolder paste revolu
tionaire afwateringssystemen
toe. En de stoomdoi-smachine
die de polder in 1854 in gebruik
nam, was waarschijnlijk de eer
ste in Nederland.
Iman van den Bosch kon het
doen omdat de landbouwecono
mie weeraantrok. Het jaar 1870
waaxin hij de leiding overdroeg
aan zijn zoon, was het meest
winstgevende tot dan toe. Kort
daarna zou zich opnieuw een
ernstige landbouwcrisis aan
dienen. De eens zo luci'atieve
meekrapcultuur stortte ineen.
De Wilhelminapolder wist het
hoofd boven water te houden.
Gelukkig maar, anders woon
den er nu misschien geen men
sen meer aan de I. G. J. van den
Boschstraat.
De gewone dorpsstraat in Wilhelminadorp dankt zijn bestaan aan
enkele generaties landbouwkundigen. foto Willem W'eras
door Nicole Kluijtmans
MIDDELBURG - Liefhebbers
van jazz konden het afgelopen
weekeinde hun hart ophalen tij
dens het eenentwintigste Jazz
festival in Middelburg. Mede
dankzij het goede weer trok het
festival meer bezoekers dan vo
rig jaar. Op terrasjes waar
bands zaterdag live speelden
waren alle stoelen bezet. Voor de
echte fans was dat geen bezwaar
want die konden toch al niet stil
blijven zitten.
In de gehele stad was dixieland-
jazz en oude stijl-jazz te horen.
Op de plekken waar geen podia
stonden werd het winkelend pu
bliek getrakteerd op muziek
van de stx'eetparade. Het grote
podium op de Markt was het do
mein van de Savoy Jazzmen.
Opvallend was de ruimte die op
het plein is ontstaan door de
herinrichting. De zaterdag-
markt aan de rand van het plein
stond niet langer in de weg. Het
Jazzfestival was overigens het
eerste evenement dat wex-d ge
houden op de heringerichte
Markt.
Zaterdag en zondag ovex-dag lag
de nadruk op de populaix-e oude
stijl-jazz. Zaterdagavond wer
den de liefhebbers getrakteei-d
op een meer gewaagd en gevari
eerd programma. Toch sloeg dit
programma volgens Bob van
Koetsveld, voorzitter van de
Jazz Aktiviteiten Stichting
Zeeland (JASZ), niet aan. Zo zat
de zaal van de Stadsschouw
burgtijdens de Grote Jazzavond
met opti-edens van onder meer
The Willick Squax'e Jazzband
(een van de topacts) nog lang
niet vol.
Dit in tegenstelling tot de oecu
menische jazzkerkdienst. Ruim
negenhondex-d vijf tig mensen
bezochten zondagmiddag de
swingende kerkdienst in de
Nieuwe Kerk. Een aantal be
zoekers moest zelfs genoegen
nemen met een staanplaats.
„Maar met de Phil Mason's New
Orleans All-stars en Christine
"Tyrrell hadden we dan ook een
kwalitatief bijzonder goed pro
gramma in huis", redeneerde
Van Koetsveld na afloop.
Voor JASZ is het teleux-stellende
bezoekersaantal tijdens de Gro
te Jazzavond en het grote succes
van de optredens in het centrum
x-eden om de programmering
volgend jaar iets bij te stellen.
„Ik denk dat we de volgend keer
toch weer terugkomen op de ou
de stijl-jazz. Daar komt het gro
te publiek op af. De meeste
mensen komen niet alleen om te
luisteren, maar ook voor de ge
zelligheid. Ze willen kunnen
praten, een biertje drinken en
swingen. De oude stijl-jazz is
daarvoor de muzieksoort bij
uitstek", aldus de voorzitter van
JASZ.
Het publiek in de Lange Delft
geniet van het optreden van Ef-
kes anders Jasskapel uit Eind
hoven. foto Ruben Oreel