Zwitsers in de beklaagdenbank
Merkel geeft garanties
veiliger kerntransport
Parijs blokkeert afspraken over wapenexport EU
PZC
Militanten Iran belagen studenten
buitenland
5
Mensensmokkelaars veroordeeld
Te veel dioxine in Frans vlees
Van pornoblad tot bijbel
Explosie in kerk VS bomaanslag
Ugandezen op de vlucht
)nderzoek bevestigt vermoedens over gesjacher met nazi-goud
iisie Russische
liegiganten
etst definitief af
Inspecteur beschuldigt ex-premier Spanje
Unicef laakt belabberd
onderwijs in Oosten
Kemphanen Abchazië
trekken troepen terug
dinsdag 26 mei 1998
Radicale moslims belagen in een park in Teheran demonstranten die hervormingen willen.
van onze redactie buitenland
TEHERAN - Militante funda
mentalisten zijn gisteren in de
Iraanse hoofdstad Teheran de
monstrerende studenten met
stokken, stenen en kettingen
te lijf gegaan. Zeker twintig
personen, vooral studenten,
raakten gewond. Onder hen
waren ook twee vrouwen.
De demonstratie was georga
niseerd door de Islamitische
Studentenorganisatie en ge
richt tegen de conservatieve
geestelijkheid die zich verzet
tegen de hervormingen die
worden voorgestaan door pre
sident Mohammad Khatami.
Leuzen
De studenten riepen met leu
zen als 'Lang Leve de Vrijheid'
en 'Taliban, Taliban, dit is
geen Afghanistan' op tot de
mocratisering. Aan de beto
ging namen zo'n 2.000 studen
ten deel. Zeker een eenderde
was vrouw.
De groep werd aangevallen
door ongeveer zestig aanhan
gers van Hezbollah, een radi
cale groep die wordt gezien als
een instrument van conserva
tieven in de regering en het
parlement. Later zwollen de
gelederen van de moslimfun
damentalisten aan tot wel
vierhonderd. Zij schreeuwden
om het aftreden van de hervor
mingsgezinde minister van
Binnenlandse Zaken Abdol-
lahNouri.
De oproerpolitie, die met bus
sen naar het park was ge
stuurd waar de betoging
plaatsvond, greep aanvanke
lijk niet in en riep door mega
foons dat de demonstratie was
goedgekeurd door het ministe
rie van Binnenlandse Zaken.
Na zo'n twintig minuten tra--
den de agenten op en scheid
den zij de vechtende groepen.
AP
BRUGGE - De rechtbank in Brugge heeft gisteren zes leden
van een internationale bende mensensmokkelaars veroor
deeld tot vijf jaar celstraf. Drie personen kregen drie jaar cel
opgelegd. Vier anderen werden vrijgesproken.
De dertien werden drie maanden geleden gearresteerd langs
de autosnelweg tussen Brugge en Oostende. Op een parkeer
plaats stonden daar dertig mensen te wachten die met hulp
van de bende naar Groot-Brittannië wilden.
Justitie vermoedt dat de bende in totaal 120 mensen heeft ge
holpen bij de oversteek van het Kanaal. De vluchtelingen be
taalden daar elke keer ruim 25.000 gulden voor. De bendele
den zijn afkomstig uit het voormalige Joegoslavië, Albanië,
Armenië en Roemenië. ANP
PARIJS - Een onafhankelijke milieugroep in Frankrijk heeft
hoge niveaus van de kankerverwekkende stof dioxine gevon
den in alle soorten vlees die zijn gekocht in Parijse super
markten.
Of dit bij vlees in alle delen van het land het geval is kan het
Nationale Centrum voor Onafhankelijke Informatie over Af
val (CNIID) niet zeggen. Het CNIID gaat ervan uit dat de be
smetting nog groter kan zijn in streken waar afval wordt ver
brand.
Het centrum eist van de regering een verbod op vuilverbran
ding. Bij verbranding komt dioxine vrijDat komt via het gras
van de weiden en de koeien die dat eten terecht in melk, zui
velproducten en vlees. RTR
MANILLA - De douane van de Filipijnen heeft gisteren ruim
een ton inbeslaggenomen pomobladen laten versnipperen en
aangekondigd dat het gerecyclede papier zal worden ge
bruikt om bijbels van te drukken.
Douanechef Guillermo Parayno zei dat de bladen, meren
deels afkomstig uit de VS en Japan, de afgelopen maanden in
beslag waren genomen op de luchthaven van Manilla.
„In plaats van als bron van verdorvenheid kunnen ze worden
gebruikt om de leer van God te verspreiden", zei Parayno. De
douane vond het zonde om de bladen weg te gooien. Een be
drijf had aangebonden de tijdschriften gratis te recyclen. AP
DANVILLE - De ontploffing waardoor zondag in Danville in
de Amerikaanse staat Illinois 33 kerkgangers gewond raak
ten, was een bomaanslag. Dit zeggen deskundigen van het
Amerikaanse overheidsbureau voor alcohol, tabak en drugs
(ATF) na onderzoek in en om het gebouw. De politie en ATF
hebben geen idee wie de aanslag gepleegd heeft.
Volgens de onderzoekers plaatsten onbekenden de bom aan
de buitenkant van het kerkgebouw. De explosie sloeg een gat
van drie bij zes meter in de muur van de kerk. De meeste ge
wonden konden na behandeling in een ziekenhuis weer naar
huis, maar enkelen moesten worden opgenomen. DPA/RTR
KAMPALA - Ten minste 12.000 inwoners van Uganda, vooral
kinderen en vrouwen, zijn op de vlucht geslagen voor rebellen
van het Verzetsleger van de Heer die vanuit het zuiden van
Soedan het district Lira in Noord-Uganda zijn binnengeval
len. Een medewerker van het Wereldvoedselprogramma van
de Verenigde Naties (WFP) heeft dit gisteren bekendgemaakt.
De WFP-functionaris, Michael Johns, zei dat ongeveer 8.000
mensen in de stad Lira een toevlucht hebben gezocht in
schoolgebouwen. De Ugandese leider Yoweri Museveni wei
gert rechtstreeks te onderhandelen met de rebellen, die vol
gens Uganda steun ontvangen van Soedan. AP
or Bob Kroon
EiVEVE - Een Zwitserse on-
[zoekscommissie heeft giste-
a in-zijn eerste rapport een
ledogenloos oordeel geveld
er het gesjacher van de Natio-
le Bank van het Alpenland
it het zogenaamde nazi-goud.
icommissie van vijf Zwitserse
ivier buitenlandse onderzoe-
rs, onder leiding van de Zwit-
rse 'historicus prof, Jean-
[ancois Bergier, onthult dat de
jtionale Bank van het neutra-
Zwitserland al in 1941 wist
it de Duitsers het monetaire
;ud van de Nederlandsche
ink en de Belgische Centrale
mk hadden geplunderd, maar
sondanks tot april 1945 voor
a totale (huidige) waarde van
}m twintig miljard gulden
irhandelde aan door de nazi's
roofd goud. Dat was 79 pro
nt van alle Duitse goudtrans-
des tijdens de Tweede We-
Idoorlog. Landen als Zweden
Portugal namen de-rest voor
ai rekening.
(OSKOU - De voorgenomen
isie van twee toonaangevende
iissische olieconcers Yukos en
gaat niet door. De twee
|jngestopt met de onderhande-
De huidige 'instabiliteit
ip de Russische aandelenmark
q de aanhoudende prijsdaling
an olie op de wereldmarkt' ma-
en de toekomst voor de nieuwe
ombinatie te onzeker,
leen gezamenlijke verklaring
zij gisteren uitgaven, zeggen
ezich nu te 'concentreren op de
reorganisaties
an hun structuren'. Ze zullen
iijven samenwerken en gaan
individueel op zoek naar
uitenlandse partners,
loor de fusieplannen, die zij in
muari naar buiten brachten,
auden de twee één concern
orden met een jaarlijkse olie-
roductie van ongeveer 65 mil-
ton, 2 2 procent van de tota-
productie van Rusland. Hun
ezamenlijke reserves aan olie
gas werden geschat op 3,2
uljard ton en hun raffinageca-
aciteit was de grootste van het
ind. KRF/ANP
In totaal roofden de nazi's vijf
tien ton goud uit Nederland,
waarvan het merendeel aan de
Zwitsers werd verkwanseld
voor harde franken ten behoeve
van de Duitse oorlogsinspan
ning. Nederland kreeg bij het
verdrag van Washington in 1946
iets minder dan de helft terug.
De pijnlijkste onthulling van
het rapport Bergier is dat de
Zwitserse Nationale Bank ook
'119.5 kilo fijn goud, afkomstig
van Joodse slachtoffers in de
concentratiekampen in ont
vangst nam', al zegt de commis
sie niet te kunnen bewijzen dat
de bank op de hoogte was van de
gruwelijke herkomst van de
omgesmolten gouden tanden,
kiezen en sieraden.
Ontzet
De Zwitserse regering, die twin
tig miljoen gulden heeft uitge
trokken voor het jarenlange on
derzoek van professor Bergier
en zijn speurders, toonde zich
met name over deze onthulling
'ontzet'. Het feit dat de Natio
nale Bank tot een maand voor de
Duitse capitulatie nog nazi
goud aankocht, getuigt volgens
de regeringsverklaring van
'weinig begrip' van de toenma
lige bankdirectie. Maar een
woordvoerder van de Nationale
Bank beweerde in het rapport-
Bergier 'weinig nieuws' te kun
nen ontdekken.
De recente schadeloosstelling
van de Nationale Bank ten be
drage van 135 miljoen gulden
voor de nazaten van de joodse
oorlogsslachoffers 'was vol
doende,' meende de woordvoer
der. ,,De geallieerden waren vol
ledig op de hoogte van onze
transacties met de Reichsbank
en Zwitserland heeft in 1946 de
zaak definitief geregeld met een
betaling van 250 miljoen fran
ken", aldus de Nationale Bank.
„Er zijn geen juridische gron
den om die overeenkomst te her
zien."
Strijd
In regeringskringenis men hier
van niet zo zeker. Het Joodse
Agentschap in Israël heeft bij
monde van zijn voorzitter Avra-
ham Burg al laten weten, dat het
rapport-Bergier 'zonneklaar de
schuld bewijst van de Zwitserse
regering en de Nationale Bank'
en dat de 'strijd voor volledige
genoegdoening wordt voortge
zet'. GPD
door Peter van Nuijsenburg
BONN - De Duitse minister
van Milieu, Angela Merkel,
heeft gisteren een 10-punten-
plan gepresenteerd om de vei
ligheid van het transport van
kernafval te garanderen. Met
dit plan hoopt Merkel, die in
het nauw is gedreven door be
richten dat bij containers met
kernafval al jaren te veel stra
ling werd waargenomen, het
initiatief te herwinnen.
Vorige week besloot zij al alle
transporten met de zogenaam
de Castors tot nader order op te
schorten.
De belangrijkste punten in het
nieuwe veiligheidsoffensief
zijn: volledige opheldering
over de oorzaken van het
schandaal, het voornemen om
een nieuw veiligheidsconcept
voor de transporten te ontwik
kelen en de opdracht aan de
energiebedrijven om hun cen
trales grondig door te lichten
en het vervoer van radioactief
afval te verbeteren.
De affaire kwam vorige week
aan het licht, doordat de Franse
autoriteiten bekend maakten
dat bij Duitse containers met
materiaal voor de opwerkings
fabriek in La Hague te veel
straling was gemeten. Het eer
ste geval was al in 1988 gecon
stateerd. Ook in het Engelse
Sellafield, waar Duits nucleair
materiaal eveneens wordt ver
rijkt, heeft men regelmatig te
veel straling gemeten.
Het schandaal werd nog groter
toen bleek dat de exploitanten
van de Duitse kerncentrales op
de hoogte waren van de proble
men met de Castors, maar ver
zuimd hadden aan de bel te
trekken. Er zou geen enkel ge
vaar hebben bestaan voor de
politiemensen en ander perso
neel dat bij het vervoer betrok
ken is, aldus een woordvoerder.
Verantwoorden
Merkel moet zich.deze week in
de Bondsdag: verantwoorden
over de vraag wanneer zij over
de problemen is geïnformeerd.
Zij zegt dat ze pas op 24 april
door de Fransen is ingelicht en,
net als haar departement, niet
eerder op de hoogte was. Zij
verwijt de exploitanten van de
kerncentrales ernstig in gebre
ke te zijn gebleven. De grootste
oppositiepartij SPD is door
haar verdediging niet over
tuigd en sprak gisteren van het
'ernstigste vertrouwensverlies
sinds de ramp in Tsjernobyl'.
De milieupartij de Groenen
heeft inmiddels het aftreden
van de minister geëist.
Of het zo ver komt, is nog maai
de vraag. Niet alleen de federa
le instanties zijn belast met het
toezicht op de atoom-trans
porten, maar ook die van de
deelstaten. De Castors reden
ook in deelstaten die geregeerd
worden door de SPD, zodat de
sociaal-democratische rege
ringen medeverantwoordelijk
zijn.
Vast staat wel dat het toch al
geringe vertrouwen van de be
volking in het gebruik van
kernenergie opnieuw een flin-
Een werknemer van een Duits nucleaire installatie veegt een container voor kernafval schoon.
ke knauw heeft gekregen. Elk
Castor-transport van kernaf
val naar de voorlopige opslag
plaatsen in Ahaus en Gorleben
is het doelwit van duizenden
activisten en moet beschermd
worden door tienduizenden
politiemensen.
De voorzitter van de politie
bond heeft al verklaard niet
foto Michael Dalder/Reuters
meer te willen meewerken, zo
lang de veiligheid van de poli
tiemensen niet voor de volle
honderd procent vast staat.
GPD
Paul Koopman
- De Franse minister
:an Buitenlandse Zaken Védri-
ie heeft gisteren op de valreep
oorkomen dat de Europese
Unie vergaande afspraken zou
over de controle op wa
aan spannings-
openbaar maken van gege
vens en het vooraf informeren
'an alle EU-lidstaten bij het
'erlenen van "Omstreden export-
'ergunningen bleken voor
frankrijk onbespreekbaar. De
waar de vijftien
het wel over eens kon-
worden noemde minister
Mierlo zuinigjes 'beter dan
In de gedragscode, waarover
maandenlang tussen de hoofd
steden is onderhandeld, beloven
ie EU-lidstaten dat zij 'vastbe
sloten' zijn zeer strenge normen
hanteren voor de export van
wapens naar derde landen. Ex
port van goederen die gebruikt
kunnen worden voor binnen
onderdrukking, interna
tionale agressie of die bijdragen
aan instabiliteit in de regio moet
voorkomen worden, aldus de
code. Leveranties aan regimes
die de mensenrechten schenden,
moeten 'behoedzaam en op in
dividuele basis' worden beoor
deeld. Ook moet het land van
bestemming terrorisme afzwe
ren en beloven dat de wapens
niet aan een andere partij wor
den doorgeleverd.
Omdat al deze plechtige verkla
ringen zonder externe controle
weinig voorstellen, wilde een
aantal EU-lidstaten, waaron
der Nederland en Duitsland, de
'tucht van de openbaarheid' in
zetten om wapens exporterende
landen in het gareel te houden.
Als bijvoorbeeld Frankrijk wa
pens zou willen leveren aan een
derde-wereldland dat eerder
bot ving bij een andere lidstaat,
zou Parijs alle Europese lidsta
ten dat moeten laten weten. Ook
zou jaarlijks een verslag van de
export per lidstaat openbaar
moeten worden gemaakt. Maar
Frankrijk - ironisch genoeg sa
men met Engeland initiatiefne
mer voor de gedragscode - wil
slechts het 'weigerende'land via
van onze redactie buitenland
BONN - Het onderwijs in Oost
en Centraal Europa en in landen
van de voormalige Sovjet-Unie
is slecht en zo duur dat veel ou
ders hun kinderen niet naar
school kunnen laten gaan. Dit
schrijft het kinderfonds van de
Verenigde Naties Unicef.
Unicef waarschuwt de overhe
den van 27 onderzochte landen
in de regio voor de gevolgen van
de enorme daling in het aantal
schoolgaande kinderen en de
kwaliteit van het onderwijs. In
totaal daalde het aantal leerlin
gen tussen de 15 en 18 jaar met
1,6 miljoen in vergelijking met
1989, meldt het rapport.
De situatie in deze landen is vol
gens Unicef alarmerend. Het
van onze redactie buitenland
MADRID - De vroegere politie-inspecteur
José Amedo heeft de vroegere socialistische
Spaanse premier Gonzalez beschuldigd van
betrokkenheid bij de 'vuile oorlog' tegen de
Baskische afscheidingsbeweging ETA.
Maar een andere oud-inspecteur, Michel
Dominguez, sprak tegen dal ministers van
de acties van de anti-terroristische bevrij-
dingsgroepen (GAL) op de hoogte waren.
Amedo en Dominguez staan beiden met nog
tien anderen terecht in het eerste grote pro
ces tegen de leiders van de 'vuile oorlog', dat
gisteren voor het hooggerechtshof in Ma
drid begon. De GAL, die deze strijd voer
den, worden verantwoordelijk gehouden
voor 28 moorden tussen december 1983 en
juli 1987. Tot degenen die terechtstaan be
horen de socialistische oud-minister Bar
rionuevo van Binnenlandse Zaken, oud
staatssecretaris Vera en diverse leiders van
de para-militaire Guardia Civil.
De aangeklaagden hoeven zich slechts te
verantwoorden voor één misdrijf: de ont
voering van de 51-jarige Franse zakenman
Marey naar Spanje in december 1983. Hij
werd 'per ongeluk' meegenomen, omdat hij
was verward met een ETA-leider, en kwam
tien dagen later weer vrij. In zijn broekzak
werd een verklaring aangetroffen waarin de
GAL de ontvoering opeisten. Het was niet
de eerste GAL-'vergissing'.
Amedo, die eerder wegens zijn betrokken
heidbij GAL-actiesaltot 108 jaar celstraf is
veroordeeld, zei dat de GAL slechts in actie
kwamen, nadat er tot op het hoogste politie
ke niveau toestemming voor was gegeven.
Toen de Franse politie hem wilde arreste
ren, had Amedo van Barrionuevo te horen
gekregen dat premier Gonzalez hem steun
de. „Hij (Barrionuevo) zei me dat ik me geen
zorgen moest maken, dat wij allen hierbij
betrokken waren en dat hij en de premier me
steunden en dat wij de strijd zouden win
nen", aldus Amedo.
Maar een andere aangeklaagde, oud-in
specteur Michel Dominguez, die ook tot 108
jaar gevangenisstraf is veroordeeld, zei dat
de socialisten absoluut niet, bij de zaak be
trokken waren. Hij klaagde de huidige con
servatieve vice-premier Francisco Alvarez
Cascos aan. Alvarez Cascos zou in december
1994, toen hij nog de tweede man van de op
positie tegen de socialisten was, aan Do
minguez gratie hebben toegezegd als hij de
socialisten zou beschuldigen. AFP/RTR
diplomatieke kanalen informe
ren. Het jaarrapport blijft, on
der druk van Frankrijk, ver
trouwelijk.
Minister Van Mierlo kon zijn te
leurstelling over het magere re
sultaat gisteren niet verbergen.
„Het is behelpen", zei hij. Van
Mierlo hoopt dat Frankrijk na
een jaar experimenteren met de
gedragscode wel verder wil
gaan. Overigens staat de EU-X
lidstaten niets in de weg om een
eventueel eigengereid export
beleid van één Europees land
wel aan de grote klok te hangen,
en ook eigen exportplannen rui
me bekendheid te geven. Maar
omdat de Europese defensie-in
dustrie zware tijden beleeft, is
de kans dat zulks gebeurt niet
bijster groot. Minister Van
Mierlo wilde gisteren in elk ge
val geen voorspellingen doen
over de Nederlandse opstelling
in de praktijk. De tiende bepa
ling van de gedragscode is even
omineus. Daarin staat dat lid
staten zo nodig rekening mogen
houden met het effect van wa
penexport voor de betrokken
bedrijven, de economische groei
en werkgelegenheid. GPD
aantal kinderen in de school
gaande leeftijd is sinds de val
van het communisme toegeno
men maar toch gaan steeds min
der kinderen naar school. De
leerlingen die wel naar school
gaan, hebben vaak te maken
met sterk verouderde boeken en
ouderwets onderwijs. Boven
dien zijn veel docenten ongemo
tiveerd door lage lonen.
In de communistische periode
was het onderwijs en bijkomen
de voorzieningen, zoals een
middagmaaltijd, vervoer van en
naar school en regulier bezoek
aan de schoolarts, gratis. Nu
kosten de boeken voor een leer
ling van de basisschool in bij
voorbeeld Georgië twee maand
lonen, en daarnaast wordt vaak
schoolgeld geheven. RTR
van onze redactie buitenland
TBLISI - De regering van Geor
gië en separatisten uit de
provincie Abchazië hebben gis
teren een staakt-het-vuren ge
sloten. Zij zullen hun eenheden
terugtrekken om nieuwe ge
vechten te voorkomen.
De strijd tussen Georgische mi
litairen en de separatisten laai
de vorige week in de grensstreek
Gali op. De gevechten leidden
tot een massale vlucht van bur
gers uit dat gebied. Gisteren;
vielen Abchaziërs het Georgi
sche dorp Tagiloni binnen in de
bufferzone tussen Georgië en de
provincie, waar Russische mili
tairen de wacht houden. De re
gering in Tblisi heeft de Russen
ervan beschuldigd Abchaziërs
te helpen door hen niet tegen te
houden bij infiltratiepogingen
in Georgisch gebied.
VN-waarnemers houden sinds
1994 toezicht op de wapenstil
stand tussen Georgië en Abcha
zië. Het Georgische leger trok in
.1992 de provincie binnen om de
onafhankelijkheidsbeweging in
Abchazië, die volgens de Geor-
giërs getraind waren door het
Russische leger. In oktober 1993
werden de Georgiërs verslagen
en trokken zij uit de provincie
weg. De strijd heeft aan 10.000
mensen het leven gekost. Ab
chazië is sindsdien feitelijk een
zelfstandige staat, die echter
door geen enkel land erkend is.
De Georgische president Sje-
vardnadze stelde gisteren Ab
chazië een federatie voor in ruil
voor een staakt-het-vuren.
AFP/DPA/RTR
xj ^fiviadikavKiiz
