De herinrichting was
een politiek stoombad
Drukkery heeft de wereld in huis
mwt&t
PZC
—Arrows
DESCH
Eindelijk terug
Voor wethouder Tjeu Strous
betekende de herinrichting
van de Markt zijn politieke
vuurdoop. De oud-vakbondsman
moest in korte tijd winkeliers,
bewoners, maatschappelijke
instellingen en uiteraard de
politieke partijen in de
gemeenteraad op één lijn zien te
krijgen. Of hij daarin slaagde, zal
nooit duidelijk worden.
Middelburg telt ruim
veertigduizend inwoners. Zij
hebben allemaal een
uitgesproken mening over de
herinrichting. Strous zelf is - na
een eerste aarzeling in het prille
begin - rotsvast overtuigd van de
kwaliteit van de vernieuwde
Markt. „Het is", zegt hij stellig,
„de huiskamer van Middelburg
geworden."
Strous praat snel en gedreven
over de Markt. „Ik ga elke dag
eventjes kijken. Ik zit hier
tenslotte om de hoek. Ik merk dat
raadsleden dat ook doen. Het is
tenslotte toch ónze Markt. Mensen
zijn nieuwsgierig. Je ziet elke dag
iets veranderen." Hij geeft eerlijk
toe dat hij 'm wel eens kneep en dat
zijn betrokkenheid bij de Markt
groot is. Toen de bomen geplant
werden bijvoorbeeld. Hij ging elke
boom persoonlijk langs om te
kijken of er wel knoppen
inkwamen.
Aanvankelijk had Strous toen hij
na de gemeenteraadsverkiezing
de 'Marktportefeuille' overnam
van voormalig wethouder E.M. J.
van Brummelen-van Wilgen het
idee om de herinrichting helemaal
opnieuw ter hand te nemen. „Niet
dat ik niet overtuigd was van de
kwaliteit van Trompert, de
architect van de Markt, maar ik
heb me afgevraagd of je
Middelburg zonder fatsoenlijke
discussie een herinrichting kan
aandoen. Gelukkig is die discussie
er toch nog gekomen, nadat
Snelders en De Koning met hun
plan kwamen. Ik wilde kiezen uit
vijf, zes modellen. Een hoop
mensen zei me dat het niet
verstandig was om opnieuw te
beginnen, omdat het plan-
Trompert kon bogen op een breed
draagvlak onder de bevolking, de
middenstanders en de Vrienden
van Middelburg. Ook uit mijn
eigen fractie kreeg ik te horen: doe
het niet, Trompert heeft een goed
plan. Als er was gekozen voor mijn
aanpak, waren we nu pas aan de
definitieve keuze toe geweest.
Omdat dit college sterk hecht aan
daadkracht, is er een jaar en vijf
maanden later een heringerichte
Markt."
Compromis
De discussie over het plan-
Trompert kreeg een hele, andere
wending toen het duo Snelders/De
Koning een alternatief indiende.
Zij wilden meer speelse elementen
op de Markt. Geheel volgens de
Middelburgse traditie werd voor
een compromis gekozen; de Markt
moest een mengvorm van beide
ideeën worden. Strous beleefde
vorig jaar een hete zomer. In een
commissievergadering maakte hij
een beginnersfout door niet de
aanwezige commissieleden te
tellen, maar de partijen waarvan
zij deel uitmaakten, waarna hij de
conclusie trok dat het plan een
brede, politieke steun genoot. De
oppositiepartijen dreigden met
een extra raadsvergadering, maai
de nieuwe burgemeester mr.
L.H.B. Spahr van der Hoek wist
het brandje te doven. Ook binnen
zijn eigen partij rommelde het.
Het raadslid dr. A de Groene
stelde haar zetel ter beschikking,
omdat zij zich niet kon verenigen
met het compromis.
„Het is", verzucht Strous. „een
politiek stoombad geweest: Het
heeft me heel wat zweetdruppels
gekost. Ik heb wel 's een periode
gehad waarin ik dacht: moet ik
niet het oorspronkelijke besluit,
handhaven. Het effect van die
commissievergadering zinderde
lang door. Dat heeft mij ook
persoonlijk aangegrepen. Ik tol
hier niet gaan zitten snotteren,
maar het vak van politicus is niet
makkelijk. Daar ga ik niet
moeilijk over doen. Ik heb veel
geleerd. Bijvoorbeeld hoe
moeizaam het is om met
verschillende partijen te
communiceren. Je moet een
besluit in de gemeenteraad enten
op gesprekken met ondernemers,
die een grote, financiële
betrokkenheid hebben bij de
Markt. Voor een deel is
uiteindelijk gebeurd, wat ik
hoopte dat zou gebeuren. Dat er
een tweede plan kwam, vond ik
niet vervelend. Het gaf mij de
mogelijkheid om het ene idee met
het andere te vergelijken. Het leek
een hinderpaal, maar ik heb het
als een stimulans ervaren om door
te gaan."
Uitnodigend
De wethouder ziet inmiddels
dagelijks dat de Middelburgse
gemeenteraad een juiste
beslissing heeft genomen.
Vroeger was de Markt een
parkeerplein, een vergaarbak van
allerlei rommel. Mij valt nu al op
dat mensen diagonaal over de
Markt lopen en de hele
oppervlakte vrij intensief
gebruiken. Men loopt, men fietst
Vroeger dacht ik dat je verplicht
was om langs die paaltjes te
fietsen. De Markt was niet zo
uitnodigend als nu. Ik zie dat aan
de mensen. Vaak staan ze midden
op het plein een praatje te maken.
Vroeger zag je dat zelden of nooit
Zijn vrouw peilt - zegt Strous - de
meningen van 'de Middelburger'
over de Markt. „Van haar krijg ik
te horen dat het merendeel het een
mooi plein vindt geworden.
Natuurlijk, je houdt altijd mensen
die zeggen: heeft dat drie miljoen
gulden gekost? Er zijn alleen wat
stenen omgekeerd! Negatieve
geluiden hou je altijd. Ik vind dat
je de Markt pas mag beoordelen
als hij helemaal klaar is."
Het ontwerp voor een fontein op
de Markt is nog niet klaar en ook
de kiosken zijn nog niet
verplaatst. „Daar is het laatste
woord nog niet over gezegd", weet
Strous. Hij is ook nog steeds
voorstander van poëzie op de
hardstenen randen rond cle Markt.
De gemeente heeft daar het geld
niet voor, zegt hij. „Maar als er
iemand met een zak geld zou
komen, zou ik onmiddelijk ja
zeggen. In m'n binnenste hoop ik
dat er een genereuze sponsor
komt. Dat zie ik helemaal zitten.
En als alles helemaal af is, en de
terrassen zijn breed uitgewaaierd
over de Markt, ja, dan kunnen we
echt wedijveren met het Vrijthof
in Maastricht."
Ab van der Sluis
fotografie Ruben Oreel
Alle wegen leiden naar de
Markt - daar valt het te halen,
op de uitwisselplaats van
goederen en nieuws. Zo was het
altijd geweest en zo moet het weer
worden. Met op de plaats waar
ooit de Zeeuwse dagbladpers
huisde een nieuwe trekpleister: De
Drukkery, de Winkel in Woord,
Beelden Geluid,
ontmoetingsplaats en
evenementencentrum.
De aanzuigende werking die de
ondernemers hun geesteskind
toeschrijven wordt aardig
verbeeld in de treehtervorm van
het pand, dat vanaf de Markt wijd
uitwaaiert tot. aan de
Zusterstraat. Dë entree aan de
Markt is een ware fuik, waai- de
bezoeker met lichtjes in de vloer
worclt binnengelokt om te
verzeilen in het minidorp van
ouderwetse en moderne
communicatiemiddelen dat het
Vlissings/Middelburgse
boekhandelsduo Lex de Looff en
Dick Anbeek bedachten.
De Drukkery is een mix van oud en
nieuw. De nieuwste
communicatietechnieken in het
pand waar Drukkerij van de Velde
de berichtgeving nog in lood goot.
Een nieuw ondernemersconcept
in de ouderwetse coöperatie vorm.
Een winkel met pen en papier en
de digitale snelweg. Binnen lijkt
De Drukkery zowel op het aioude
warenhuis met verköopeilandjes
als op, in mondiale mediaspeak,
een verzameling van getinkte sites
waar de bezoeker naar believen
doorheen surft- op zoek naar
muziek, boek, pen, speelgoed,
kunst, al dan niet in elektronische
vorm.
Wie zich op klassieke wijze wil
informeren duikt de leeshoek met
kranten en tijdschriften in of
neust tussen Zeeuwse prenten en
publicaties. De confrontatie met
de elektronische communicatie
begint pas daarna, bij een batterij
televisietoestellen boven de
informatiebalie die beelden en
boodschappen tonen over wat er
achter in de winkel of elders in
stad en provincie te beleven valt.
Traditie en toekomst wisselen
elkaar in het hele interieur af.
Onder het oude glazen dak van de
voormalige drukkerij hangen de
kabels als fysieke verschijning-
van de digitale snelweg vrij in'het
zicht boven de hightech
winkelinrichting in hout en staal.
Als klaverbladen gegroepeerde
ronde kasten met boeken worden
afgewisseld met muziek,
multimedia,
kantoorbenodigdheden en
computers. Temidden daarvan
doemt de hoge witte kom van het
'Marktplein' op, de
evenementenruimte met alle
faciliteiten van een studio. Plein is
wat weids voor de kuip met een
diameter van acht meter. De ronde
wanden zijn geschikt voor
projecties, de ruimte is te benutten
voor allerhande evenementen,
van signeersessies en cd-
presentaties, de start van Zeeland
Natuurmaand het openingsthema
van De Drukkery tot de
kopieerders van Océ Nederland.
Brasserie
Verpozing biedt Brasserie De
Drukkery, gevestigd in en rond de
Binnentuin: een patioterras als
een terrarium waarvan het dak
naar gelang de gunst van de
weergoden open of dicht kan, Pal
in het midden staat een grote
stenen tafel waarop muzikanten,
voordrachtkunstenaars en
redenaars genood worden opdat
de gasten him versnaperingen aan
de voeten van de artiest kunnen
genieten. Airconditioning houdt
de gemoederenkoel. Exploitanten
Ko Goossen en zijn zoon Jan Peter
zijn bekenden aan de
Middelburgse Markt als uitbaters
van de kiosken en Conny's Bistro.
Het menu van Brasserie De
Drukkery krijgt wereldwijde
trekken. Spijs en drank passen
zich aan aan het thema dat op dat
moment De Drukken- beheerst.
„Is dat de Kinderboekenweek,
dan zijn er kindergerechten. Is het
de Librisprijs, dan staat een
fragment op de placemats.
Een hoekje achterin is volledig
gewijd aan de nostalgie. In de
Museumdrukkerij werken
vrijwilligers van het
Drukkerijmuseum in Etten-Leur,
meest gepensioneerde grafici, met
ouderwetse drukmachines die
gered zijn bij moderniserende
Advertentie
Overhemden en sportwear
SINCE 1874
Kostuums - colberts
blazers
De hoefanet de fading van kfasse
4331 XXJ3(iddel6titg,
telefoon 0118-613073
grafische bedrijven, zoals een
degelpers.
Aan de basis van De Drukkeiy ligt
de herwaardering van het aloude
motto 'samen sterk'. Lex de Loof
en Dick Anbeek van de
boekhandels De Ruiter en Fanoy
en de horeca-ondernemers Ko en
Jan Peter Goossen vormen een
coöperatie waarvan zij en andere
participanten de zestienhonderd
vierkante meters vloeroppervlak
huren. Waar wiens deel begint en
ophoudt is giswerk. De
verkoopactiviteiten vloeien in
elkaar over. De bezoeker duikt
naar believen in niches met
productgroepen. Aanbieders zijn
boekhandel Fanoy,
kantoorboekhandel de Ruiter en
twee nieuwe franchises die de
boekhandels middels hun VOF
exploiteren: Ear Eye Music en
de multimediaformuie Turning
Point. De winkel wordt verder
gedeeld met het Kaartenkabinet,
Zekatel MultiCommunicatie,
Zeelandnet, Rabobank
Middelburg-Veere en Gerrit de
Jonge bvGeassocieerd met De
Drukkery zijn De Pagter Antiek,
antiquair Ben Witte,
interieurinrichters Brooymans
Van de Gruiter Wonen Diezijn, Bas
+Mar de Jager en ontwerpers Jan
en Ingrid van der Kooy, bloemist
Citybloem en Focus Optiek MD,
die zaken als leesbrillen, kijkers
en kompassen biedt.
Op de Markt is alles te koop en zo
ook in De Drukkeiy: niet enkel
woord, beeld en geluid kan er
worden afgerekend, maar ook de
uitstalkast., de belichting, tapijt
tot stoel, tafel en bestek toe.
„Wanneer een klant de lamp
boven zijn tafeltje bevalt, kan hij
die meenemen. Alles is in
voorraad", legt Anbeek uit.
Beeldende kunst heeft eveneens
een plaats in De Drukkery
Fotograaf Ruden Riemens heeft
aan de muren van de Brasserie een
Riemens-galerie met fotografie
van hemzelf en zijn overleden
vader Wim Riemens. Een externe
link met kunst staat op stapel met
de Stichting Beeldende Kunst
Middelburg, die de twee
verdiepingen in het pand aan de
Zustersti-aat betrekt. „Zij kunnen
in de winkel tonen wat er in hun
galerie te zien is. Hetzij met een
kleine expositie of digitaal, via het
grote arcadescherm." Dat scherm
willen De Looff en Anbeek ook
gebruiken voor digitale
evenementen. „Er wordt zoveel
mogelijk met de webcam, de
digitale camera en Internet
gewerkt. Denk eens aan digitale
signeersessies met bijvoorbeeld
John Grisham in Amerika",
droomt Anbeek hardop.
Ontmoetingsplaats
De nieuwe ontmoetingsplaats aan
de Markt houdt zich vooralsnog
wel aan de gangbare
winkelopeningsti j den
Avondopenstelling is streven,
maar nog niet haalbaar, vinden De
Looff en Anbeek. „We willen eerst
's avonds dezelfde service kunnen
bieden als overdag."
Burgemeester mi-, L.H.B. Spahr
van der Hoek en W. Karssen,
voorzitter van de Nederlandse
Boekverkopersbond openen
donderdag 28 mei de Drukkeiy
formeel om 18 uur. De
publieksopening volgt vrijdag 29
mei, ingeluid met een concert van
de Zeeuwse popgroep Blof dat om
17 uur op de Markt in Middelburg
begint. De groepsleden van Blof
benutten vervolgens het
Marktplein in de Drukkery om
daar hun nieuwe cd-single te
signeren.
Claudia Sondervan
dinsdag 26 mei
Geen markt op de Markt een halfjaar lang. Geen braderieën,
geen bands. De verkopers van kaas en vlees en lappen stof
verbannen naar het Damplein. Donderdag komen ze terug. Met
open bussen die ouderen naar de Markt brengen. Met een baas
van de dag op de radio. Met de hoop nog even goed te verdienen.
Negentig procent van de marktkooplui verdient minder op het
Damplein, schat snoepverkoper Peter Snoek. „Ik verdien 35
procent minder dan op de oude Markt. Na de verplaatsing heb
ik tientallen vaste klanten die ik elke donderdag snoep ver
kocht, niet meer gezien. Die hebben me gewoon niet meer kun
nen vinden."
Stoffenverkoper Frank Strik heeft de nieuwe Markt nog niet
gezien. Maar als hij moet geloven wat hij erover hoort, is er niet
veel gebeurd. De kinderkopjes zouden gladde bestrating zijn
geworden en de gladde bestrating kinderkopjes. Het verlies op
het Damplein kan hij dit jaar niet meer inhalen. Hij zit op een
derde van wat hij op de Markt verdiende. „Ik moet nog zien hoe
het gaat. In Breda is de markt ook heringericht en het is er niet
beter op geworden. Maar slechter dan op het Damplein, kan
haast niet."
Lylian Clemens heeft na de verplaatsing alleen maar meer fruit
verkocht. „We staan nu bij de parkeerplaats. Veel mensen ko
men als ze weggaan pog zware dingen als aardappels en sinaas
appels bij ons kopen. Op gewone dagen draaien we wat we
vroeger alleen voor luxe weekenden als Pasen draaiden." Cle
mens heeft de nieuwe Markt al gezien. De drainagegoot in het
midden van de aflopende markt is haar opgevallen. Ze vreest
voor stinkend viswater. „Nu stinkt het al zo als de markt wordt
opgeruimd. Ik hoop toch niet dat de klanten straks met hun
voeten in het viswater staan."
Onzin, beweert visverkoopster Sari Stevens. „Speciaal voorde
nieuwe Markt hebben wij stalen bakken gekocht met opstaan
de zijkanten. Wat smelt wordt met slangen in een put geloosd.
Dus niks geen viswater over de marktStevens kan zich moei
lijk voorstellen dat de Markt drie miljoen heeft gekost. „Zoveel
is er niet veranderd. Er is nog niet eens een fontein." Een klant
weet nog wel wat. „In de kelder van het stadhuis ligt vast nog
wel die fontein die op oude foto's van de Markt staat."
Kiosken
Vleeswarenverkoper Wim de Smit heeft als voorzitter van de
Centrale Vereniging voor Ambulante Handel Midden- en
Noord-Zeeland steeds met de gemeente over de nieuwe Markt
contact gehad. De Smit noemt het een slechte zaak dat er nog
steeds onduidelijkheid is over het lot van de drie kiosken, maar
looft de rol van wethouder Strous. „Strous heeft toegezegd dat
er geen plaatsen voor kramen verloren gaan, de standwerkers
krijgen een andere plaats en we hebben op de nieuwe Markt
twee extra rijen voor verkoopwagens gekregen. De marktbe-
lasting is kwijtgescholden en de gemeente betaalt de reclame
voor de eerste marktdag op de nieuwe Markt. De betrokken
heid van Strous bij de markt is groot. In Goes heb ik veel meet
problemen met de gemeente", zegt De Smit.
Ontevreden is hij over het wegblijven van de bussen op de
Markt. „Het plein autovrij? Prima, maar haal dan niet ook nog
eens de bussen weg. Oude mensen komen niet meer op de
markt. Als je auto's wegjaagt, moet je juist het openbaar ver
voer aanmoedigen. Misschien dat Riet Bakker daar nog iets aan
kan doen."
Arend de Jonge van de Stichting Evenementen Middelburg
(SEM), die braderieën en speciale markten organiseert, denkt
dat de nieuwe Markt de integratie van evenementen met de ca
fés vergroot. „Tijdens dezaterdagmarkt sloot de strook groen-
tekramen bij De Huifkar de terrassen af van wat er op de Markt
gebeurde. In de nieuwe situatie staan de groentezaken voor de
kiosken met de voorzijden naar de Markt gekeerd. Dat is een
stuk gezelliger." De Jonge hoopt dat de terrasuitbaters die het
meest erop vooruit gaan op termijn meebetalen aan evenemen
ten. „De cafés profiteren van de activiteiten op de Markt nu de
storende groentekramen zijn verplaatst. Ik zou graag zien dat
terrasuitbaters evenementen sponseren."
Roelof Reinders
