Tussen kind en wereld Jonge vrouwen vallen steeds meer voor oude mannen PZC Zij is levendiger en sleurt me mee Jannie van Dommelen, pedagoge reportage zaterdag 23 mei 1998 31 tessional Een passie wordt niet zelden in de praktijk geboren. Jannie van Dommelen (42) kan zich nog precies herinneren welk moment bepalend was voor haar verdere loopbaan. „Dat was tijdens mijn stage periode op de Pedagogische Academie. Toen wist ik dat ik in het speciaal onderwijs wilde werken. Gewone basisschoolleerlingen, daarvan ben ik toen al overtuigd geraakt, komen er ook wel zonder juf. Maar voor kinderen met een handicap, de leerlingen die op het speciaal onderwijs zijn aangewezen, kan een opvoeder het verschil betekenen tussen wel of niet meedoen. Ik streef ernaar een mediator te zijn tussen het kind en de wereld." Leren, daar draait het hele leven van Jannie van Dommelen om. Zelf is zeer sinds de kleuterschool nog niet mee op kunnen houden en in haar professionele leven is het een sleutelbegrip. Als één van de eerste Mammoetwet-eindexamenkan didaten ging ze met een Atheneum-diplo ma naar de PA in Zwolle. „Ik wist hele maal niet wat ik wilde doen en de PA gaf een brede ondergrond. Maar bij de eerste stages was ik verkocht aan het speciaal onderwijs. In juni 1978 kwam ik van school, precies in een tijd dat er weinig werk was in het onderwijs. Met behoud van uitkering mocht ik op een eenmans- schooltje in een piepklein dorp bijsprin gen." Die zomer kwam ze in Zeeland op vakan tie. ,Ik had geen rooie cent en ik mocht op het huis passen van vrienden in Hein- kenszand. In de PZC kwam ik een adver tentie tegen van de Deltaschool in Goes, de school voor zeer moeilijk lerende kin deren. Meteen gebeld, natuurlijk, en ik kon gelijk een middag meedraaien om te kijken. Mijn sollicitatiebrief was snel ge schreven en in oktober 1978 stond ik in Goes voor de Mas." De Deltaschool is van af begin jaren tachtig een Jenaplan school, wat wil zeggen dat de leerlingen, de leerkrachten en de klasseassitenten van en met elkaar hun mogelijkheden ontplooien. Dat gebeurt in zogenaamde stamgroepen waar een flink verschil be staat tussen rijpheid, ontwikkeling en kennis, en in niveaugroepen waar de ver schillen kleiner zijn. Dat principe bevalt Jannie van Dommelen zeer. Zestorttezich in de loop der tijd op leren leren, lezen, re kenen en denken. „Vanaf het allereerste begin had ik al het idee om me verder te verdiepen in de pro blemen van zeer moeilijk lerende kinde ren. Ili dacht constant: 'Hier schieten mijn vaardigheden tekort'. Dat heb ik trou wens nog steeds. In 1981 heb ik de oplei ding speciaal onderwijs afgerond en di rect daarna de bijscholing over Autisme gedaan. Daarna ben ik begonnen met MO-A pedagogiek en aansluitend MO-B. Mijn doctoraal orthopedagogiek heb ik in 1995 gehaald, maar dan nog ben je heel theoretisch bezig. Gelukkig had ik mijn werk op de Deltaschool, waar ik voortdu rend en in samenspraak met de collega's dingen kon uitproberen en ontwikkelen. Feuerstein Al tijdens haar studie MO-B maakte Jan nie kennis met het gedachtengoed van Feuerstein, een professor in Israël die leerproblemen vanuit een heel andere hoek dan gebruikelijk benadert. „Na mijn doctoraal examen ben ik in Feuerstein ge doken omdat die precies aangeeft wat ik altijd al voelde: Een leerprobleem is geen probleem van het kind, maar veel meer van de opvoeder, de ouder of de leer kracht. Als het niet lukt, moet je het an ders aanbieden, dan heb je het niet goed gedaan. Erg populair maak je je niet met dat uitgangspunt maar in de praktijk werkt het fantastisch. Als je ervan uitgaat dat ieder Mnd kan leren, dat je alleen moet zorgen dat de stappen zijn aange past aan de mogelijkheden, dan kun je heel ver komen. Juist dan raakt een leer ling gemotiveerd. Ze willen ontzettend graag iets kunnen. Een voorbeeld: „Ik had een leerling, die barstte van de energie, druzig noemen ze dat hier in Zeeland. Die wilde zo graag le zen, maar zijn mogelijkheden waren ge blokkeerd door zijn onrust en zijn haast. 'Jannie', zei hij, toen hij nog letters aan het herkennen was, 'denk je dat ik ooit nog uit Pinkeltje zal kunnen lezen?' Dat is natuurlijk een pracht motivatie. Nu leest hij wel meer dan Pinkeltje maar het gaat om de succeservaring. Hij heeft geen op dracht uitgevoerd, geen kunstje geleerd maar iets wat hij zelf wilde. Behalve le zen, leerde hij ook denken en verantwoor delijkheid nemen voor zijn eigen hande len. Daar zie je heel duidelijk wat de plaats is van een leerkracht; Tussen het kind en de wereld. De juf moet voortdu rend zoeken naar manieren om de moge lijkheden van de leerlingen aan te wenden, de stappen voorbereiden en ont wikkelen." Dat het soms hele simpele aanpassingen zijn, die het hem doen, schetst ze met een ander voorbeeld. „We hadden een leerling die graag wilde leren lezen maar bij het minste of geringste afgeleid was. Die heb ben we leren lezen door zijn hoofd vast te houden en er woorden en letters onder door te schuiven. Toen hij vertrouwen kreeg in zijn eigen kunnen, kon hij zich wel langer zelf concentreren. Plij moest net even die hobbel over van het besef dat hij kan leren en zich niet meer hoeft te la ten afleiden door die vlieg die buiten voorbij vliegt. Nu leest hij gewoon en hij is blij dat hij het steeds beter kan." Bezeten Van de bijna twintig jaar die Jannie van Dommelen aan de Deltaschool lesgeeft, heeft ze achttien jaar als eerste op de af- vloeiïngslijst gestaan. „Telkens als ik mijn baan weer dreigde kwijt te raken, bleek een oudere collega bereid om in de VUT te gaan. Het schetst wel ongeveer hoe hecht de club hier is. Er gaat nooit ie mand ergens anders kijken, iedereen is aan het vak, aan de leerlingen, aan het speciaal onderwij s en aan het systeem van de Jenaplanschool verknocht. Dat is ook een belangrijke reden om voor het speci aal onderwijs te blijven kiezen; mijn col lega's zijn net zo bezeten als ik Volgend jaar is ze klaar met Feuerstein. Of er dan nog opleidingen zijn die aansluiten bij haar leerhongex-, ziet Jannie dan wel. „Wat zeker is, is dat er door toekomstige wetgeving een grote uitdaging wacht voor het ZML-onderwijs in Zeeland. Wij moe ten samen met de Mytyl- en Tyltylschool en met de andere Zeeuwse ZML-scholen, een expertisecentrum gaan vormen voor ondeiwijs aan kinderen met een handi cap. Voor de Deltaschool ligt dat in het verlengde van de aanpak. In een Jena planschool zijn de muren van de lokalen al geslecht, Wie weet, verdwijnen op ter mijn ook de muren tussen scholen. Dat zou niet gek zijn want ook in die andere scholen zit een schat aan deskundigheid en specialismen. Met zijn allen kunnen we elkaar prachtig gaan aanvullen." Mieke van der Jagt Er komen steeds meer relaties waarin de leeftijdsverschillen tussen de partners groot zijn, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek onlangs. Maar volgens onderzoekers hebben relaties met grote leeftijdsverschillen ook een grotere kans te mislukken. Wat zoeken ze bij elkaar? Vruchtbaarheid is een van de charmes van een jonge vrouw voor een oudere man, meent P. Dijkstra, sociaal psycholoog in Groningen. „Zij kan nog voor na geslacht zorgen. Naarmate man nen ouder wordenvallen ze op j on- gere vrouwen. Een man van 40 wil een vrouw van 25, een man van 50 ook. Aan de andere kant wil een vrouw gx'aag' een man die in staat is haar en de kinderen te onderhou den. En een oudere man heeft nu eenmaal vaak meer status en geld. De leeftijdsverschillen tussen pax-t- ners worden steeds groter, meldde het Centraal Bureau voor de Statis tiek onlangs. Nog steeds is de man bij de meeste paren een paar jaar ouder dan zijn vrouw, maar er is in Nederland iets nieuws aan de gang. Het aantal stellen bij wie de ene partner tien, vijftien, of zelfs twin tig jaar ouder is dan de ander, stijgt. In 1996 werden 4600 huwelijken gesloten waarbij de man tussen de tien en de veertien ouder was dan zijn vrouw. In datzelfde jaar wer den nog eens 2500 tx'ouwpaxtijen gevierd waarbij de partners vijf tien of meer jaren in leeftijd vex-schilden. Bij 15.700 gesloten huwelijken was de vrouw de oudste pax-tner. „Plet traditionele patroon wordt verlaten. Er ontstaan nieuwe nor men. Relatief gaat het om kleine aantallen, maar dat is bij een trend verandering altijd het geval", con stateert J. Latten van het CBS. „De tolerantie ten aanzien van leef tijdsverschillen groeit." Sinds de tweede helft van de jaren zeventig trouwen mannen en vrou wen op steeds hogere leeftijd. Steeds meer mensen gaan later een tweede huwelijk aan. Latten: „Hoe ouder mensen trouwen, hoe meer leeftijden uiteen gaan lopen. Blijk baar worden leeftijdsverschillen dan minder belangrijk. Plet ver schil tussen een twintigjarige en JoséBergman (33) enHenk Sloten (47) zijn neg en jaar sa men en hebben twee kinderen van 7 en 2 jaar. Toen ze iets met elkaar kregen, hadden ze van elkaar geen idee hoe oud ze waren. Dat kwam pas na vier maanden. José: „Toen was het schrikken. Ik heb het toen tijdelijk uitgemaakt. Dacht: 'Dit kan niet'. Hij had de jaren zestig meegemaakt. Ik had daar helemaal niets mee, was niet politiek geëngageerd, kwam uit een heel beschermd mi lieu. Ik voelde me jong en onervaren en was bang dat ik zou worden betutteld. Maar wat wij samen hadden bleek sterker te zijn dan alle argumenten die ik ertegen kon be- denken. Toen ik inzag dat we een relatie op basis van ge lijkheid en wederzijds respect konden hebben, verdwe nen mijn bezwaren. Henk had zowel relaties gehad met vrouwen die jonger als ouder waren dan hij. José merkte dat ze geregeld op wat oudere mannen viel. „Er was wel een patroon. Ik was ook nooit zo bezig met dingen die mijn leeftijdsgenoten bezighielden. Ik had ook altijd haast om ouder te wor den." Henk interesseerde het helemaal niet dat José jonger was dan hij. „Andere mannen zeggen weieens dat ik het maar goed voor elkaar heb, maar het heeft me nooit uitge maakt hoe oud mijn vriendinnen waren. José is levendi ger en daar word ik in meegesleurd. Paren van mijn leef tijd doen denk ik andere dingen dan wij. Misschien datje met een jongere partner ook fysieker bent, dat seksuali teit met een even oude partner minder een rol zou spe len. José en Henk hebben beiden hun eigen activiteiten. José: „Ik ga bijvoorbeeld met mijn vriendinnen dansen. We la ten elkaar vrij maar hebben ook genoeg gemeenschappe lijke interessen." Henk vindt het een voordeel dat hij op zijn veertigste va der werd. „Eerder ivas ik echt niet aan kinderen toe.Jo sé denkt dat Henks leeftijd een gunstige invloed heeft op zijn vaderschap: „Hij heeft alle aandacht voor ze, hoeft geen aandacht meer voor zichzelf op te eisen zoals ik nog wel doe José merkt dat Henk meer levenservaring heeft: „Hij is minder onbevangen dan ik. Windt zich minder op over dingen. Maar gelukkig doet hij nooit vermanend, dat zou ik vervelend vinden. Henk lacht om de vraag of hij misschien stiekem een ex tra rondje rent om fit te blijven. „Dat zou toch te gênant voor woorden zijn. Ik ben niet met mijn uiterlijk bezig. Wat is aantrekkelijkheid? Oude mensen kunnen prachtig zijn. Ogen zijn mooi als je er eerlijk in kunt kijken. Dat zijn dingen waar het om gaat." José vindt de lichamelijk veranderingen bij Henk eigen lijk alleen vertederend. „Bij mezelf'wordt ik er nijdig om, maar bij hem- zie ik het proces met verwondering aan. Dat moetje gewoon laten gebeuren." een dexhigjarige is immers groter dan dat tussen een veertiger en een vijftiger." Het aantal wouwen dat, tegen de tx-aditie in, ouder is dan hun man, groeit. Latten wijt dit fenomeen aan de toegenomen economische zelfstandigheid van vrouwen, „Vroeger trouwde een wouw van 2 2 met een man van 2 5Die had dan zijn militaire diexxst achter de rug, hij had een baan en er kon een huis worden betrokken. Nu moet het voox-al klikken tussen partners. Daax-voor hoeft een man niet ouder te zijn. Lelijk en nors Sommige wouwen kiezen juist voor een aanzienlijk oudere part ner, en ook hun aantal gx-oeit. Rela tietherapeut Düring (54) van de Riagg Utrecht ziet het om zich heen. „Vroegoude, dikke, lelijkaen nox-se mannen, van wie je je af- waagt hoe het ze is gelukt om een veel jongere partner te vinden. Ge scheiden wiexxdinnen van mijn leeftijd, die veel beter in hun vel steken, zoeken heel hard een leef- Charlie Chaplin (1889-1977) op 76-jarige leeftijd met zijn 36 jaar jongere echtgenote Oona en hun acht kinderen. foto archief AP tijdgenoot als partner en slagen daar niet in. Vx-ouwen zijn emotio neel en intellectueel rijper dan mannen. Vrouwen die hier bij de Riagg komen, willen groeien, ze willen de kwaliteit van hun inner lijk functioneren verhogen. Man-'' xxen zoeken slechts een zo eenvou dige mogelijke oplossing voor een probleem. In die zin passen mannen van een jaar of vijftig soms niet bij vrouwelijke leeftijdsgenoten. De man probeert het dan met een jon gere partner." Het idee dat mannen emotioneel en intellectueel achtex'blijven bij him leeftijdgenoten van de andere sek se, sluit aan bij de films van Marijke Jongbloed. Die laten succesvolle carrièx-evrouwen zien die geen ge schikte man kunnen vinden. Nog een verMaring voor het feit dat ou dere mannen een jonge partner zoe ken, is volgens Düring de mannelij ke midlife-crisis. „Ze takelen af en denken is dit het nou? En dan willen ze opeens avontuurlijke dingen doen; x-eizen, sporten, dansen. Ze zoeken vitaliteit en die kan een jon gere partner ze geven. Het tragi sche is wel dat ze dan binnen de kortste keren in een tweede kinder ronde terecht komen. Ben je zestig en zit je nog tussen de luiers. Niks geen avontuur." Volgens jeugd- en gezinsonderzoe ker E. Spx-uijt van de Universiteit Utx-echt hebben x-elaties met grote leeftijdsverschillen een grotere kans te mislukken. Als ingrediën ten voor een succesvolle relatie noemt hij een open communicatie, een gedeelde vrijetijdsbeleving en een erotische aantrekkingskracht. Plet is ook niet zo dat oudere man nen uit het mislukken van een eer dere relatie lering hebben getrok ken, denkt Spruijt. „Je ziet mensen meestal weer in hetzelfde patroon vervallen. Zo gek is dat ook niet. We kiezen eigenlijk maar lukraak een pax-tner en hoe je een relatie onder houdt, hebben we nooit geleerd." Scheiden Hoe groter het leeftijdsverschil, hoe groter de bereidheid om te scheiden. Het betreft immers vaak al een tweede of derde huwelijk. Naaxmate de partners ouder wor den, stijgt ook het aantal echtschei dingen. „Wanneer partners een maal bijvooi'beeld 60 en 75 zijn, kunnen verschillen wel eens heel groot worden. R Dijkstx-a, sociaal psycholoog in Groningen, kan zich daar alles bij voorstellen. „De sjeu raakt er af. Een veertiger met grijs haar vinden vrouwen chai-mant. Maar wat hou je over als de vitali teit is weggesleten?" Ook Düring ziet problemen opdoe men bij het klimmen der jaren. „Het kan gebeuren dat een vrouw die op haar twintigste met een ou dere man is getrouwd omdat hij zo veel wist en zo intex-essant px-aatte. Als ze veexlig is, vindt ze hem een vexvelende betweter, omdat zij zelf is gegroeid. En er is kans op identi- teitspi'oblemen. Als man van zestig word je door de omgeving aange zien voor een opa. Als je dan vader bent van een baby, is dat veiwax*- rend. Ofngekeerd krijgen mannen met een oudere vrouw vaak rond hun veertigste een inzinking. Dan begint hun vijftien jaar oudex-e vrouw er echt oud uit te zien en slaat de schrik hen om het hart." Mireille Beentjes Jannie van Dommelen: „Een leerprobleem is geen probleem van het kind, maar veel meer van de opvoeder, de ouder of de leerkracht foto Ruden Riemens

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 31