Democratie met horten en stoten PZC GAL-rel rijp voor Spaanse doofpot PZC Principe feiten en meningen Eerste verkiezingen in Hongkong sinds de teruggave aan China zaterdag 23 mei 1998 Morgen zullen in Hongkong de eerste democratische verkiezin gen voor de Wetgevende Raad worden gehouden sinds die stad iverd teruggegeven aan China na een Britse bezetting van 156 jaar. Onder het motto 'Oprecht, Open, Eerlijkheeft de regering van de Speciale Administratieve Regio een enorme reclamecampagne rond de verkiezingen gebouwd. Maar hoe democratisch zijn de verkiezingen eigenlijk? door Jan van der Made Bij de terminal van de Star Ferry met haar groenwitte, ouderwetse boten die al bijna een eeuw lang een verbin ding vormen tussen Hongkong Eiland en het schiereiland Kowloon, terrori seert een schetterende luidspreker de honderden passagiers die zich naar de draaihekjes haasten. „Vecht tegen wer keloosheid. Stem Democratische Par tij!" Niemand kijkt op. Het luide Kanton- nees wordt onderbroken door het ge piep van mobiele telefoons, klikkende hakken, optrekkende autobussen en gierende taxibanden. De campagne voerders staan er wat beteuterd bij. Af en toe drukken ze de voorbijgangers een pamflet in de hand. Thomas Ho is een van de campagne voerders. „Wij concentreren ons op werkeloosheid'', zegt hij. Volgens Ho is het huidige werkloosheidscijfer van 3,9 procent hoog (een 'absolute piek' volgens de South China Morning Post) „Wij zijn daar niet aan gewend. Sinds de over-name van Hongkong door Chi na zijn werkgevers meer geneigd om goedkope illegalen van het Chinese vasteland aan te nemen. Niemand denkt aan onze eigen bxxrgers, of aan de economie van Hongkong." Werkloosheid is slechts een van de the ma's die negen politieke partijen en een aantal onafhankelijke kandidaten aansnijden om kiezers te winnen. An dere onderwerpen zijn de buitensporig hoge onroerend goedprijzen en het on derwijs. Maar volgens Martin Lee, kan didaat voor de Democratische Partij voor het kiesdistrict Hongkong Eiland zijn alle verkiezingsprogramma's het zelfde. „Waar het in feite om gaat is welke par tij echt voor de burgers van Hongkong zal opkomen als het om gevoelige kwesties gaat als vrijheid van menings uiting. Dat zijn wij. Dat weten de men sen, en daarom zullen wij ook de meer derheid van de zetels halen zondag'. Een ambtenaar controleert een verkiezingsbureau in Hongkong. Van de zetels althans die dii-ect verkies baar zijn. Want de 'Hongkongse democratie' is een lachertje. Van de zestig zetels van de Wetgevende Raad zullen er slechts twintig door de 2,7 miljoen kiesgerech tigden worden gekozen. Tien zetels zullen worden aangewezen door een (Peking welgezind) kiescomité van achthonderdmensen. De overige dertig zetels worden gekozen door 130.000 vertegenwoordigers van 28 beroeps groepen uit onder andere de gezond heidszorg, de textielindustrie en het toerisme. Waarom worden er drie verschillende kiessystemen binnen een gecompli ceerd geheel verenigd? De staatssecre- taxis voor Constitutionele Zaken Mi chael Suen, belast met de organisatie van de verkiezingen: „Hongkong heeft geen lange, democratische geschiede nis zoals Nederland. In het begin tast je een beetje in het duister. Je moet het systeem vinden dat het beste bij de leef gemeenschap past. Wij hebben nu de eerste stap gezet. Kiezers moeten al leen even een minuut of vijf nemen om onze infomap door te nemen." Maar volgens Martin Lee is het systeem onnodig ingewikkeld en verloopt het democratiseringsproces veel te lang zaam, „Niemand begrijpt het. Rechters hebben gevraagd wat ze kunnen doen om mij te steunen. Zelfs zij begiïjpen het systeem niet. De regering zegt dan maar: kies maar wat, maakt niet uit wat, zolang jè maar kiest." Geen wonder dat de opkomst geschat wordt op hooguit dertig procent. Als de verkiezingen achter de rug zijn en de zestig zetels van de Wetgevende Raad ingevuld is de macht van de wetgevers vrijwel nihil. „We kunnen iets zeggen over toewijzing van geld. We kunnen leden van de regering ter verantwoor ding roepen. Maar we hebben niets, nul, te zeggen als het aankomt op be- leidmaken of het amenderen van wet ten", aldus Martin Lee. Hongkong's 'democratie' is jong. In 1985 werden de eerste verkiezingen ge houden voor een miniem deel van de Wetgevende Raad; het grootste deel werd toen direct aangewezen door de Britse gouverneur, die het beleid van Hongkong bepaalt samen met de door hem aangewezen Uitvoerende Raad. foto Robyn Beck/AFP Chris Patten, die in 1992 als laatste gouverneur in Hongkong arriveerde, stelde voor het democratische proces een hogere versnelling te geven. Een groter aantal zetels van de Wetgevende Raad zou direct gekozen moeten wor den. Verkiezingen in 1995 (waarbij achttien leden van de Raad direct wer den gekozen) zorgden voor een enorme overwinning voor de Democratische Partij onder leiding van Peking-criti- cus Martin Lee. Maar Patten's plannen stuitten op enorme weerstand vanuit Peking. Zetels Een plan, de 'Doorgaande Trein', waar bij zittende leden van de Wetgevende Raad na de overname van Hongkong hun zetels zouden behouden, werd door Peking op losse schroeven gezet. De Wetgevende Raad werd op 1 juli vo rig jaar formeel ontbonden. Martin Lee en de Democratische Partij verloren hun zetels en de dagelijkse gang van za ken werd waargenomen door een Pe king welgezind 'Voorbereidend Comi té'. De baan van gouverneur werd overge t nomen door de (door Peking gesanctio neerde) scheepsmagnaat T'ung Chi- hua, die door zijn medewerkers met de spionagefihn-achtige titel Sarce (Spe cial Administrative Region Chief Exe cutive) wordt aangeduid. De verkiezingen van morgen markeren een herstel in de breuk die het demo cratisch proces had opgelopen. Naar alle waarschijnlijkheid zullen Martin Lee en zijn Democratische Partij op nieuw een overweldigende meerder- heid behalen van de twintig direct ge kozen zetels. Grootste concurrent, van de Democratische Partij is de Demo cratische Alliantie ter Verbetering van Hongkong (DAV), een pro-Peking groep waarin formeel een 'Centraal Comité', maar in feite alleen het voor malige schoolhoofd Tsang Yok-sing de lakens uitdeelt. Tsang, die tijdens een interview in 1992 nog vol vuur over Marxistische concep ten als klassenstrijd oreerde, lijkt zich nu tot het kapitalisme bekeerd te heb ben. ,We hebben voor het moment aan vaard dat het kapitalistische systeem in Hongkong niet mag veranderen", al dus Tsang, die wel benadrukt dat er 'meer aan sociale voorzieningen' ge daan zou moeten worden. Stuurloos Volgens Martin Lee zijn de pro-Peking- groepen echter stuurloos en missen ze een duidelijk verkiezingsprogramma. „Voor de overname van Hongkong lichtten ze al hun munitie op Chris Pat ten en het koloniale bewind. Nu kriti seren ze ons, de Democratische Partij. Maar als we straks worden gekozen kritiseren ze een systeem dat door Pe king is gesanctioneerd. Dus weten ze niet wat ze moeten doen. "De DAV mag, volgens de opiniepeilingen, blij zijn als ze met drie zetels wegkomen. Volgens de stipuleringen van de Basis wet zal het aantal direct gekozenzetels van de Wetgevende raad in het jaar 2002 ovexlgens vermeerderd worden tot 24 en bij de daarop volgende verkie zingen in 2007 tot 30, oftewel de helft van de raad. Maar Mailin Lee vind dat nog steeds te weinig: „We moeten toe naar directe verkiezingen van alle zetels in de Wet gevende Raad en ook moet de Sarce door het volk worden gekozen. Het eni ge wat het functioneren van de formule 'Eén Land, Twee Systemen' (de door Deng Xiaoping verzonnen constructie waarbij Hongkong de komende vijftig jaar haar eigen kapitalistische systeem mag behouden) kan garanderen is een volledige democratie in Hongkong", aldus Lee. GPD De wens om tot een gekozen burgemeester te ko men, leeft al jaren bij D66. Voor de beoogde co alitiegenoten van deze partij heeft de discussie rond de burgemeester de gemoederen nooit zo bezig ge- houden. De wensen van D66 zijn altijd welwillend be keken, maar het kabinet liet alles bij het oude. Nu D66 de wens van de gekozen burgervader zo na drukkelijk onderdeel wenst te maken van een nieuwre- geerakkoord, zijn WD en PvdA bereid over de positie van de burgemeester na te denken. Verdere handreikin gen zijn er nog niet. De twee grote paarse partijen zien het onderwerp niet als cruciaal voor de onderhandelin gen over een nieuwe paarse regering. Voor de WD geldt dat er over meer dualisme in de ge-, meenteraad kan worden gesproken; de PvdA komt nog eens over de brug met de mogelijkheid wethouders van buiten de gemeenteraad te benoemen. Onderhandelaai! Wallage wil het voorstel van de Rotterdamse burge meester Peper om een proef te doen met de gekozen bur gemeester in de grote steden welwillend bezien. Verder dan dat komen de onderhandelaars op dit moment niet. De vraag is of de bestuurlijke vernieuwing in de meente voor D66 echt een breekpunt in de formatie moet zijn. Onderhandelaar de Graaf toont zijn tanden. Dat kan echter niet lang duren. Hij kiest een verkeerde volgorde. Er zijn eerst heel wat meer en belangrijker punten af te handelen. De economische groei, de lasten verlichting, het nieuwe belastingstelsel, Schiphol, volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding; allemaal zaken van groot belang waarbij D66 zich kan profile ren. In dat rijtje past zeker een onderwerp 'bestuurlijke ver nieuwing in de gemeente'maar niet als breekpunt. Er is nog weinig bekend over de effecten, die èen gekozen burgemeester binnen de bestuurlijke verhoudingen te weeg brengt. Voorstanders claimen een grote democra tische legitimiteit. Tegenstanders vrezen een afname van de bestuurlijke kwaliteit van de burgemeester. Wie wil er nog op het pluche plaats nemen als de mogelijk heid bestaat om na vier jaar weer afgeschoten te wor den. Overigens kunnen ook vraagtekens gezet worden bij de mogelijkheid om wethouders van buiten de gemeente raad aan te trekken. Voordeel zou kunnen zijn dat de in houdelijke en bestuurlijke kwaliteit toeneemt; nadeel is dat er minder animo kan ontstaan om in de gemeente raad plaats te nemen. Het zicht op een wethouderszetel wordt voor gemeenteraadsleden aanzienlijk minder. Er is D66 veel aan gelegen om na jarenlange discussies binnen de partij de gekozen burgemeester in de Grond wet verankerd te krijgen. De slinkende achterban moet een teken van daadkracht zien. De partij wil zich blijk baar niet laten leiden door de veel grotere coalitiepart ners. Enige realiteitszin zou D6 6 beterpassen. Er liggen vraagstukken van aanzienlijk meer importantie op ta fel. Voetbalofficier op zoek naar creatieve aanpak vandalisme door Marcel Potters Welke maatregel je ook neemt tegen het voetbal vandalisme, zegt de Utrechtse voetbalofficier van Justitie mr. B.W.J. Steensma, er zullen ook altijd onschuldige mensen de dupe van zijn. Oók bij het plan van burgemeester Peper, die groepen kwaadwillende sup porters bijtijds wil 'isoleren' en vasthouden. „In zo'n groep kan iemand zit ten die er niets mee te maken heeft. Die zal dan slachtoffer zijn van deze toch wel zeer for se ingreep." Maar laat je ze lo pen, zo leert de ervaring, dan heb je óók slachtoffers, name lijk de nietsvennoedende be zoekers van een wedstrijd. Steensma wijst er op dat de Rotterdamse ideeën een wette lijke basis vergen. En die is er tot op heden niet. Zelf zegt hij 'vooralsnog' meer te voelen voor het verder uitbouwen van bestaande maatregelen. Hij pleit voor maatwerk, voor elke wedstrijd het juiste pak ket. Zoals het instellen van een 'omgevingsverbod' voor al eer der gesnapte relschoppers, zeg maar een uitbreiding van het al bestaande stadionverbod. Op die manier voorkom je dat moeilijke supporters in de buurt van een stadion rond hangen en voor problemen zor gen. Trouwens, ook met het stadi onverbod zelf valt nog wel wat de experimenteren. Vooral wat betreft de daaraan gekoppelde meldingsplicht, waarmee zo'n verbod valt of staat. „Bij strafrechtelijke stadion verboden, dus door de rechter opgelegd, heb je automatisch die meldingsplicht. Dan moet je je melden bij de politie, als er een wedstrijd van je club wordt gespeeld. Dat zou ook kunnen bij civielrechtelijke stadion verboden, dus door de KNVB opgelegd.Je zou er wanhopig van worden. Zeker met de toe standen rondom de Amstel Cup-finale nog vers in het ge heugen. Toch niet, zegt Steens ma. „Je moet creatief zijn. Al hoewel het buitengewoon triest blijft dat een stadion vol mensen onder zo'n kleine groep moet lijden. Die wordt alleen maar groter, door aller lei figuren die er omheen han gen. Maar als ik het hopeloos zou vinden, dan moet ik dit vak niet meer uitoefenen." GPD door Hans Heijt De voormalige Spaanse pre mier Felipe Gonzalez wordt liever niet herinnerd aan de laatste maanden van zijn re geerperiode. Kort voor de ver kiezingsnederlaag in maart 1996 kwamen Gonzalez en zijn sociaal-democratische PSOE in opspraak door de betrok kenheid bij het doodseskader GAL, dat tussen 1983 en 1987 ten minste 27 Baskische sepa ratisten liquideerde. Het pro ces tegen de verdachten van de 'smerige oorlog' begint op 25 mei. Gonzalez hoeft zelf niet in de beklaagdenbank plaats te nemen, maar moet op last van het Spaanse Hooggerechtshof wel als getuige opdraven. Twee weken geleden deed een enquête naar de populariteit van de landelijke politici veel .stof opwaaien in Spanje. Uit het onderzoek bleek dat José Borrel, het nieuwe boegbeeld van de socialisten, en diens voorganger Gonzalez op dit moment favoriet zijn. Presi dent José Maria Aznar van de rechtse Partido Popular ein digde op een derde stek. De goede score van Gonzalez was verrassend. Tweeënhalf jaar eerder werd de socialisti sche leider nog verguisd door het merendeel van zijn landge noten. „Ga naar de afdeling nieuwe titels in een boekhan del en je raakt niet alleen over- tuigd van de slechtheid van Gonzólez, maar ook van zijn vernietigende uitwerking op de ontbossing", stelde de schrijver Manuel Rivas inder- tijd sarcastisch vast. Bewind De Spanjaarden waren het dertienjai-ige bewind van Gon- zélez en de PSOE meer dan zat. De economische groei stag neerde, ruim twintig procent van de beroepsbevolking zat werkeloos thuis. Bovendien was de PSOE in opspraak ge- raakt door een lange reeks schandalen. Vice-premier Alf onso Gueira moest aftreden, omdat zijn broer betrokken was bij een corruptieschan daal. Luis Roldén, een andere ver trouweling van Gonzalez en directeur van de Guardia Civil, raakte in opspraak omdat hij smeergeld had ontvangen en werd verdacht van betrokken heid bij wapenhandel. De grootste klap voor het soci alistische machtsblok was de onthulling van de GAL-affaire in de zomer van 1995. Onder zoeksrechter Baltasar Garzón sa h m Q&sV^t: .%s,V 4% Spanjaarden verzamelen zich op 9 mei in Puerto del Sol in Madrid om te protesteren tegen het geweld van de ETA. foto Denis DoyIe/AP bracht aan het licht dat GAL, een geheimzinnige organisatie die opereerde binnen de inlich tingendiensten, politie en het leger, in de jaren tachtig ten minste 27 vermeende leden van de Baskische afscheidingsbe weging ETA vermoordde in het zuiden van Frankrijk. Bovendien zou GAL zich schuldig hebben gemaakt aan martelpraktijken. De doodses kaders van GAL werden vooral gefinancierd met geld dat af komstig was uit geheime rege ringsfondsen. Die financiële bronnen werden tevens aange sproken om politiemensen en politici die hun steentje bij droegen aan de operaties te be lonen. Vragen Twee prangende vragen dron gen zich na de onthulling van de affaire op. Spanje had na de dood van Franco in november 1975 vol overtuiging voor de democratie gekozen. Hoe was het mogelijk dat in zo'n kli maat 'een smerige oorlog' werd gevoerd? Ook de rol van Gon zalez riep vragen op. Had hij zich, zoals onderzoeksrechter Garzon beweerde, schuldig ge maakt aan het leiding geven aan staatsterrorisme? De beslissing om de GAL in te zetten in een democratisch Spanje had veel te maken met de onmacht van de socialisti sche regering om de ETA-ter- reur op legale wijze de kop in te drukkken. Het winnen van zieltjes voor de doodseskaders was geen enkel probleem, want het Franco-appai'aat was on voldoende gezuiverd van mili tairen en politieagenten die het met de mensenrechten niet zo nauw namen. Dat doodseskaders jarenlang straffeloos hun gang konden gaan en dat socialistische kop stukken ongestoord geld uit de GAL-pot op hun rekening mochten bijschrijven is even min verwonderlijk. Corruptie, omkoping en vriendjespolitiek zijn nog immer aan de orde van de dag in Spanje. Het is gebrui kelijk elkaar de hand boven het hoofd te houden. Door dat klimaat van hand- en spandiensten was het ook niet mogelijk duidélijkheid te krij gen over de rol van Gonzalez in de GAL-affaire. Aan de voor avond van de de nationale ver kiezingen eiste de Partido Po pular dat de onderste steen van het schandaal bovenkwam. Aznar beloofde dat documen ten van de geheime dienst over GAL aan de rechter zouden worden overgedragen. De huidige pi-esident heeft ech ter bakzeil gehaald. Het ope nen van de beerput zou ook voor de PP verkeerd kunnen uitpakken. De kans was groot dat ook gegevens over staats terreur uit het pré-socialisti sche tijdperk aan het licht zou den komen. Een voor de PP ongewenst scenario, want een aantal kopstukken verdiende eerder zijn sporen in het Fran- co-regime. Zat Verder speelt mee dat de PP nauwelijks nog politieke winst kan halen uit de GAL-affaire. De Spanjaarden zijn de moord aanslagen van de ETA meer dan zat. Ze constatei-en dat ook de huidige regering niet bij machte is om de Baskische af- schei dingsbeweging met legale middelen op de knieën te krij gen: Het GAL-proces lijkt een weinig enerverende gebeurte nis te worden, nu noch de PP van Aznar noch de PSOE van Gonzalez en Borrel er belang bij heeft de affaire tot op de bo dem uit te zoeken. De bekendste naam onder de twaalf verdachten in het pro ces is de voormalige minister van Binnenlandse Zaken, José Barrionuevo, wiens parlemen- taix-e onschendbaarheid door het Hooggerechtshof werd op geheven. De aanklagers eisen tegen Barrionuevo en Rafaël Vera, voormalig hoofd van de veiligheidsdienst straffen van 23 jaar. In een verrassende zet besloot het Hooggex-echtshof ook Francisco Alvarez Gascos, de vice-pi'emier van de regering Aznar als getuige te dagvaar den. Gascos beschuldigde Gonzalez er in het verleden meerdere malen van het brein te zijn achter GAL. Het is ech ter twijfelachtig of hij die be schuldigingen voor het Hoog gerechtshof gaat herhalen. 23 mei 1948 Staakt-het-vuren De Veiligheidsraad van de Ver enigde Naties heeft alle strij dende partijen, in Israël bevolen de vijandelijkheden te staken. De Israëlieten hebben gezegd dat ze daaraan zullen voldoen, de arabieren hebben nog niet gereageerd. Onder tussen zijn de Amerikanen boos, omdat Engeland de ara bieren met wapens en militaire hulp steunt. Degenslikker De wereldberoemde degen slikker Mirin Dajo heeft toch iets van zijn faam moeten inle veren. Deze week moest hij worden opgenomen met ver wondingen aan de slokdarm, nadat hij had geprobeerd een degen van veertig centimeter in te slikken. Hij is inmiddels aan de beterende hand. Tribunalen De tribunalen in Goes, Ter- neuzen, Zierikzee en Middel burg worden gesloten. De kan tonrechters ontfermen zich over het nóg resterende deel van het werk van de tribuna len: het berechten van mensen die van collaboratie van de Duitse bezetters worden be schuldigd. Reddingsboot Cadzand heeft een nieuwe red dingsboot. De oude reddings boot was in de oorlog verloren gegaan. De nieuwemotorvlet kan een vierkoppige beman ning en twintig passagiers ver- Uitgever: W. F. de Pagter Hoofdredactie: A L. Oosthoek A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel (0118) 484000 Redactietax: (0118) 470102 's avonds op zondag t/m vrijdag- vanaf 19.00 uur in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)472404 Goes: Voorstad 22 4461 KN Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Ter neuzen: Axelsestraat 16 4537 AK Terneuzen Tel. (0115) 694457 Fax. (0115) 620951 Axel: Nassaustraat 15 4571 BK Axel Tel. (0115)568000 Fax. (0115) 561415 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114)373839 Fax (0114)373840 Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee Tel. (0111) 454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst. 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV City OnLine Internet Postbus 18 4380 AA Vlissingen http://www.city.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 95,00; franco per post 125,50; per maand 34,75; per jaar 366,50, franco per post 485,00; bij automatische afschrijving per termijn 1,50 korting; losse nummers maandag t/m vrijdag 1,75, zaterdag 2,50 p.st., (alle bedragen inclusief 6 pet. btw); Postrek.nr.- 3754316 t.n.v. PZC ab rek. Vlissingen Advertentietarieven: 184 cent per mm; minimumprijs per advertentie 27,60; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief; speciale posities: tarief op aanvraag; voor brieven bureau van dit blad 7,- meer(excl. 17,5 pet btw); volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 2