Vrees voor
chaos op
NS-stations
PZC
Duizenden koopjesjagers storten
zich op Makkummer aardewerk
Pluk laat Dikkertje
Dap ver achter zich
Amsterdam eert Annie M.G. Schmidt
Noordelijke jeugd
voelt zich beetje ziek
Drie Duitsers laten het
leven op IJsselmeer
Koninklijk vliegtuig
is brandgevaarlijk
binnenland
7
Spoorboekje omgegooid
Op hoogspanningskabel beland
Proef biodiesel boten mislukt
Haagse is Beste Buur 1998
Lovers zet noodtreinen in
Prijs voor Mariene Dumas
Twee treinen ontspoord door sabotage
Jeltje van Nieuwenhoven
voorzitter Tweede Kamer
vrijdag 22 mei 1998
AMSTERDAM - Kunstenares Marthe Röling poseert naast het
door haar vervaardigde enorme portret van Annie M.G.
Schmidt.
De gemeente Amsterdam verleent sinds 1962 jaarlijks een op
dracht voor het vervaardigen van een portret van een verdienste
lijke Amsterdamse ingezetene. Dit jaar ging de opdracht naar
Röling, die een portret moest maken van de populaire kinderboe
kenschrijfster. Annie M.G. Schmidt wordt door Amsterdam als
ingezete gezien omdat ze daar korte tijd als bibliothecaris werk
te. Het schilderij werd woensdag - op de Annie M.G. Schmidt-
dag - in de Openbare Bibliotheek onthuld. foto ANP
Joor Louis Burgers
DEN HAAG - De Nederlandse
Spoorwegen (NS) veranderen
vanaf 24 mei (aanstaande zon-
I' lag) het hele patroon van de
ireinenloop. Voor het eerst sinds
1970 gooit de NS de dienstrege-
ling helemaal om. Met name in
sdc Randstad rijdt geen trein
Dicer op het gebruikelijke tijd
stip. Dat kan aanstaande maan
dag, de eerste werkdag, leiden
lot chaotische taferelen op ver
schillende stations. Vooral tus
sen Gouda en Woerden, en
Amersfoort en Utrecht veran
dert het verkeer van stoptreinen
ingrijpend.
De NS sluiten niet uit dat het
■nige tijd duurt voordat alle
planningsfouten uit de dienst
regeling zijn en het personeel
«wend is aan het nieuwe sche-
na. NS-woordvoerder Krijgs-
nan: „Wij hebben niet de illusie
I iat de nieuwe dienstregeling
I vanaf de eerste dag vlekkeloos
sal verlopen. Bij elk nieuw
spoorboekje ontstaan proble-
aen, maar dit jaar is de hele
dienstregeling op de schop ge
gaan.
Het zou best kunnen dat een
jantal mensen maandag in de
knoei komt."
Herdruk
De spoorwegen krijgen echter
lot nu toe vooral informatieve
vragen over de voorgenomen
veranderingen. Krijgsman:
„Het spoorboekje loopt als een
irein. We hebben al een herdruk
moeten bestellen. "De eerste op
lage van375.000 stuks is al bijna
uitverkocht. Over enkele weken
komt de herdruk van nog eens
100.000 exemplaren beschik
baar. Ter vergelijking: vorig jaar
liet de NS 300.000 spoorboekjes
drukken.. Spotjes op de televi-
Jsie, aanplakbiljetten, kraam
pjes op de stations hebben daar
naast de reizigers de afgelopen
iveken geïnformeerd over de
aanstaande wijzigingen. NS
verkocht ook nog eens vele dui
zenden Reisplanners op compu
terfloppy's en zette de nieuwe
dienstregeling op internet.
Voorrang
De NS wil vanaf volgende week
sneller en vaker gaan rijden op
de grote verbindingen tussen de
Randstad en de knooppunten
Amersfoort, Arnhem-Nijmegen
en Eindhoven. Ook binnen de
Randstad krijgen intercity's en
sneltreinen voorrang boven de
stoptreinen. Dagelijks wil de
NS 250 treinen extra laten rij
den, óm daarmee op termijn
50.000 extra klanten te trekken.
Veel snelle treinen worden juist
ingezet op de routes waar het
autoverkeer meestal in de file
staat.
Krijgsman verwacht dat vele
tienduizenden klanten betere
verbindingen overhouden aan
de nieuwe dienstregeling. Er is
ook een keerzijde: veel stoptrei
nen krijgen slechtere aanslui
tingen, buiten de spits gaan
minder stoptreinen rijden en
reizigers zullen vaker moeten
overstappen.
Op een aantal trajecten (Breda -
Dordrecht, Rotterdam-Den
Haag, Rotterdam-Gouda,
Utrecht-Amersfoort en
Utrecht-Arnhem) gaan de reis
mogelijkheden voor de gebrui
kers van de kleinere stations
fors omlaag.
Verbetering
Rover, de vereniging van reizi
gers van het openbaar vervoer,
ziet in de veranderingen veel
verbeteringen. Woordvoerder
Kees Rotteveel: „maar wij con
stateren dat de lasten en de lus
ten ongelijk verdeeld zijn. De
NS laat stoptreinreizigers val
len en veel treinen krijgen een
langere reistijd". Rover ver
wacht dat het treinverkeer de
komende week chaotisch zal
verlopen.. GPD
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Pluk van de Pette-
flet is de grote winnaar van de
kinderverkiezingen. Meer dan
10.000 kinderen uit heel het
land brachten woensdag hun
stem uit. Niet op politieke par
tijen maar op 'politieke' uit
spraken van figuren uit verha
len en gedichten van Annie M.G.
Schmidt.
Pluk vergaarde 39 procent van
de stemmen en liet Dikkertje
Dap en Floddertje, beide kregen
13 procent, ver achter zich.
Pluks verkiezingsprogramma
stond voor vriendschap tussen
alle mensen en dieren en voor
mooie parken en speelplaatsen
voor alle kinderen. Floddertje
deed het in de opiniepeilingen -
waarschijnlijk door het mooie
weer - erg goed met haar leus:
Wij willen ijs. Dikkertje Daps
motto was vrije toegang voor al
le kinderen tot dierentuinen.
Grote verliezers waren Meneer
Pen (3 procent) en Mevrouw
Helderder (5 procent). De laat
ste stond voor brandschone
straten en kraakheldere huizen.
Zij scoorde wel erg hoog op een
school waar het volgens de leer
lingen stonk.
Alle kinderen in het land waren
de afgelopen weken opgeroepen
woensdag te komen te stemmen
ter gelegenheid van de tweede
Annie M.G. Schmidt-dag. De
verkiezingen waren georgani
seerd door twaalf samenwer
kende kinderboekenwinkels uit
onder meer Rotterdam, Amster
dam, Groningen en Utrecht.
Volgens D. Albering van de
Kleine Kapitein in Rotterdam,
waar alle uitslagen werden
doorgegeven, is de opzet goed
gelukt: kinderen op een leuke
manier laten kennismaken met
het maken van bewuste keuzes.
Albering: „sommigen bleven
een kwartier in het stemhokje.
Anderen overlegden in hoekjes
op wie zij het beste konden
stemmen". De lokale uitslagen
woi'den overhandigd aan de ge
meentebesturen. De landelijke
uitslag gaat naar de politieke
partijen. „Die kunnen ermee
aan de slag gaan. En waarom
niet? Het programma van Pluk
is heel aardig en nog goedkoop
ook ."ANP
HOOGEVEEN - Een 25-jarigeparachutiste uit Amsterdam is
gistermiddag op een hoogspanningskabel bij Hoogeveen te
rechtgekomen. Zij viel uiteindelijk van aanzienlijke hoogte in
een weiland. Hoewel de verwondingen meevielen, is ze voor
observatie overgebracht naar het ziekenhuis in Hoogeveen.
De parachutiste sprong in een groep. De andere springers
landden zonder problemen-
Volgens een politiewoordvoerder is de vrouw uit de koers ge
raakt door een plotseling opkomende windvlaag. „Van oner
varenheid was in ieder geen sprake. Het was haar drieënveer
tigste sprong." GPD
LEEUWARDEN - Het milieuvriendelijke project om boten
van de provincie Friesland op biodiesel te laten varen, is mis
lukt. Doordat de kans bestond dat motoren uitvielen, leverde
dat gevaar voor opvarenden op. Eén keer is dat ook daadwer
kelijk gebeurd.
De proef duurde anderhalfjaar en wordt vervroegd stopgezet
Zeven boten waren overgegaan op het gebruik van biodiesel.
Al gauw bleek dat de motoren die voor het gewone dieselge-
bruik zijn gebouwd, niet goed op het koolzaadproduct rea
geerden. Ook werd als nadeel ervaren dat de boten door de
biodiesel erg stonken. ANP
ALMERE - Sonja Ivangean uit Den Haag mag zich de Beste
Buur van Nederland 1998 noemen. Zij kreeg die titel wegens
haar enorme inzet voor de Transvaalbuurt. Aan de onder
scheiding is een plastiek verbonden van kunstenaar Casper
Klaasse, een week verblijf in een bungalowpark en een be
drag van 10.000 voor een buurtproject of -voorziening.
Een jury, onder leiding van minister Borst van Volksgezond
heid, koos Ivangean onder meer voor haar strijd tegen de cri
minaliteit in de Transvaalbuurt en het (mede) organiseren van
een jaarlijks kerstdiner voor ouderen.
De Nationale Burendag 1998 is een initiatief van Humanitas
en de gezamenlijke woningcorporaties in Nederland. ANP
AMSTERDAM - Lovers Rail moet een dure noodmaatregel
nemen om de forensentreinen tussen Amsterdam en Haarlem
volgende week te laten rijden. De eigen speciale forenzentrei-
nen die Lovers in Frankrijk had besteld, kunnen niet op tijd in
Nederland zijn. De concurrent van de NS laat daarom in al
lerijl rijtuigen uit Zwitserland komen.
De treindienst tussen Amsterdam en Haarlem begint op dins
dag in plaats van maandag. De eerste weken gebruikt Lovers
nu de stokoude rijtuigen waarmee hij normaliter toeristen
vervoert alsmede de tijdelijke rijtuigen uit Zwitserland.
Tot de nieuwe treinen arriveren, biedt Lovers gratis treinver
voer tussen de twee steden. Het bedrijf verwacht dat dat
maximaal drie weken duurt. ANP
AMSTERDAM - Beeldend kunstenaar Mariene Dumas krijgt
de David Röellprijs, 100.000. Het bestuur van het Prins
Bernhard Fonds bekroont daarmee haar hele oeuvre.
Het fonds kent de prijs elke twee jaar op een ander terrein van
de beeldende kunst toe
Dumas is geboren in Kaapstad en woont sinds 1976 in Neder
land. Hoewel zij zich niet alleen toelegt op het maken van te
keningen, vormt de tekenkunst een groot deel van haar oeu
vre. In 1992 toonden twee musea, Van Abbe in Eindhoven en
Overholland in Amsterdam, overzichten van haar werk. Zij
heeft verder geëxposeerd in Bern, New York, Dublin, Turijn,
Berlijn, Londen en Tokio. ANP
i/an onze redactie binnenland
GRONINGEN - Negen van de
lien jongeren van 16 jaar in
Noord-Nederland zitten niet
lekker in hun vel. Ze zeggen last
Ie hebben van hun gezondheid
en klagen over vermoeidheid en
hoofdpijn. Eenderde voelt zich
ongelukkig of neerslachtig. Ze
hebben het gevoel voortdurend
onder druk te staan en vinden
dat ze daardoor slaap tekort ko
men. Verder blijkt dat eenderde
van de jongeren een chronische
aandoening heeft. Hooikoorts
en astma zijn de belangrijkste.
Dit blijkt uit een onderzoek van
Jolanda Tuinstra. De socioloog
hoopt op 27 mei aan de Rijks
universiteit Groningen te pro
moveren.
Tuinstra deed haar onderzoek
in samenwerking met vier GG-
D'en in Noord-Nederland. Ze
ker 1984 jongeren vulden een
uitgebreide vragenlijst in over
hoe en onder welke omstandig
heden ze wonen, hun gedrag en
hun gezondheid.
Het bleek dat meisjes van 16
meer gezondheidsklachten heb
ben dan jongens van die leef tij d
Ook hebben ze veel minder zelf
waardering en zelfvertrouwen.
Wel zijn ze veel' minder volg
zaam en minder impulsief.
Roken en drinken doen ze alle
maal evenveel. Ook zit er weinig
verschil in hoe jongeren uit ho
gere en lagere milieus zich voe
len. Het enige duidelijke ver
schil is dat jongeren uit lagere
sociale klassen minder sporten
en minder zelfvertrouwen heb
ben. Ook bleek dat jongeren uit
hoge sociale klassen het meeste
last hebben van psychosociale
klachten. GPD
Man omgebracht
op boorplatform
DEN HELDER - Op een boor
platform bij Den Helder is
woensdagmorgen een perso
neelslid door geweld om het le
ven gebracht. Het gaat om een
39-jarige man uit Rotterdam.
De politie heeft een 37-jarige
Rotterdammer aangehouden
als verdachte in deze zaak. Ook
hij werkte op het booreiland.
De Kustwacht kreeg in de nacht
van dinsdag op woensdag de
melding binnen dat er grote pro
blemen waren op het platform.
Het gaat om een zogenoemd sa
telliet-eiland met tien mede
werkers, dat hoort bij een groter
boorplatform.
De verdachte en het lichaam
van het slachtoffer zijn met een
helikopter aan land gebracht.
De 37-jarige verdachte zit vast
en wordt vandaag voorgeleid
voor de rechter-commissaris in
Alkmaar. De politie wil niets
zeggen over het motief. GPD
ALKMAAR - Op het IJsselmeer
zijn op hemelvaartsdag twee
Duitsers omgekomen, nadat de
platbodem waarop ze meevoe
ren nabij Medemblik omsloeg.
Bij Stavoren is het stoffelijk
overschot van een 62-jarige
man uit Dortmund gevonden
die vorige week zaterdag van
zijn jacht overboord sloeg.
De platbodem Witte Olifant uit
Enkhuizen sloeg donderdag
middag om met twee beman
ningsleden en acht Duitse opva
renden aan boord op circa drie
kilometer ten noordwesten van
Medemblik. Toegesnelde hulp
diensten en particulieren kon
den acht mensen snel uit het wa
ter halen.
De negende, een 59-jarige Duit
ser bevond zich nog in het schip.
Hij werd er door duikers uitge
haald, maar was al overleden.
De tiende opvarende, een 53-ja-
rige Duitser, werd enige tijd la-
Het liep gisteren storm bij Koninklijke Tichelaar in Makkum.
foto Jaap Schaaf/ANP
ter dood gevonden nabij de
plaats van het ongeval. Een
aantal van de acht overlevenden
had last van onderkoelingsver-
schijnselen.
De politie vermoedt dat het
schip in moeilijkheden is geko
men door onverwachte hoge
golven. De kracht van de wind
was naar schatting van de poli
tie 6 Beaufort, met uitschieters
naar windkracht 7.
Bij Stavoren vonden waterspor
ters in de loop van donderdag
het stoffelijk overschot van de
62-jarige man uit Dortmund.
De man, een ervaren zeiler, was
vorige week zaterdag nabij Sta
voren overboord geslagen van
zijn jacht dat op weg was van
Kornwerderzand naar Lely
stad. Zijn medeopvarende, een
minder geoefende zeiler, was er
niet in geslaagd de Dortmunder
aan boord te krijgen, aldus de
politie. ANP
door Roel Snijder
MAKKUM - Aardewerkfabriek
Koninklijke Tichelaar in Mak
kum is gisteren overvallen door
een enorme belangstelling voor
de befaamde tegels en het sier-
aardewerk dat voor half geld in
de aanbieding ging.
De Tichelaars kregen ongeveer
5.000 mensen over de vloer en
raakten al snel de helft van de
voorraad kwijt. Sonurxige klan
ten kochten voor meer dan
10.000 dollar. Vooral rond het
middaguur speelden zich hecti
sche tafei'elen af.
Het was gisteren de eerste dag
van de eenmalige uitverkoop,
die tot en met zondag duurt. On
geveer 25.000 borden, vazen, ta
bleaus en andere items mogen
voor de helft van de prijs weg:
het gaat om incourante voorra-
den en de fabriek wil ruimte ma
ken voor een verbouwing en
nieuwe collecties.
Directeur Jan Tichelaar was
verrast door de massale toeloop.
„Dit gaat alle verwachtingen te
boven. We zijn al de helft kwijt,
zo schatten we. Vooraf zeiden
we: als in vier dagen een kwait
van de voorraad weg gaat, mo
gen we blij wezen. Dit is bijna
absurd", aldus een verbouwe
reerde Tichelaar: Hij had acht
tien medewerkers ingezet en
moest er in allerijl negen extra
oproepen, 's Morgens kwamen
de genodigden al met honder
den tegelijk naar het oudste be
drijf van Nederland (sinds
1594). Daarna groeide de rij
wachtenden in zo'n snel tempo,
dat eerder dan aangekondigd
ook het 'gewone publiek' werd
toegelaten. In kleine groepjes,
om ernstig gedrang te voorko
men in de koophal, waarin nor
maal wordt gebakken en ge
vormd. Het kostbare aardewerk
ligt niet in vitrines, maar op or
dinaire tafels en stellingen met
bordjes als '2e keus' of 'Bijzon
dere stukken'. Schalen en tegels
met 'Van het concert des levens
krijgt niemand een program' of
molens, paarden en landschap
pen. Kop en schotel voor 184,
wandborden voor rond de 500,
kleine klompjes voor circa
100, grote vazen van 1700, het
vloog de deur uit.
Nooduitgang
Vlak na twaalven is de chaos
compleet. Op de Turfmarkt
staan honderden auto's. Omwo
nenden slaan de taferelen met
verbijstering gade. Het is een
gekkenhuis.
Een attaché van de Nederlandes
ambassade in Rome sjouwt, in
een gedistingeerde overjas, met
een doos de nooduitgang uit.
'Om op te hangen in de ambas
sade'. wil hij slechts kwijt. De
familie De Ruiter uit Leeuwar
den heeft slechts een kastkom-
metje voor 265 gekocht. „Een
uur in de rij gestaan, maar zeker
de moeite waard", zegt vader
opgetogen. Twee oudere dames
in Staphorster klederdracht
torsen ieder een tas vol naar de
auto. Op hemelvaartsdag. „We
zijn echte liefhebbers en we
hadden nog niks uit Makkum.
Dan moet je er nu wel bij zijn."
Tichelaar benadrukt dat het een
eenmalige actie is: „Anders
komt de reputatie in gevaar. We
hebben er van tevoren goed over
nagedacht, want de kans be
staat natuurlijk dat je je eigen
product laat devalueren. Je doet
geen Carriers en Rolls Royces in
de uitverkoop, zo simpel ligt
het." GPD
BUDEL - Twee goederentreinen zijn in decem
ber en februari in Budel-Schoot (NB) ont
spoord, omdat met een wissel is geknoeid. Dat
is de conclusie van een onderzoek van de NS-
dochter Railned Spoorwegveiligheid.
Op 2 december en 16 februari ontspoorden
goederentreinen die onderweg waren naar de
zinkfabriek in Budel-Dorpplein. Railned con
cludeert dat de bediening van de wissel op de
goederenspoorlijn gemakkelijk en bovendien
voor iedereen bereikbaar is. De kans op balda
digheid of sabotage is daardoor groot, aldus
Railned. De wissel komt niet automatisch in
een veilige, berijdbare stand terecht.
Burgemeester Jorritsma van Cranendonck,
waar Budel-Schoot onder valt, wil dat de NS
de bediening van de wissel achter slot en gren
del stoppen. De NS voelen daar volgens Jor
ritsma nog niet veel voor en willen eerst onder
zoeken of op andere plaatsen eenzelfde
probleem voorkomt.
Treinen die momenteel de wissel willen passe
ren, moeten eerst stoppen. De rangeerder moet
persoonlijk de stand van de wissel controleren,
voordat de trein er overheen mag. ANP
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Het koninklijke
vliegtuig, de KBX (Koningin
Beatrix), is brandgevaarlijk.
Het interieur van de Fokker 70
moet voor het einde van dit jaar
worden aangepast, zo eist de
Rijksluchtvaartdienst (RLD).
De aanpassing moet in novem
ber haar beslag krijgen, zo niet
dan is de kans groot dat er
slechts negentien passagiers
met het vliegtuig mogen reizen
in plaats van het maximale aan
tal van 24. De koninklijke fami
lie vliegt al een jaar met onthef
fing. Maar die loopt op 24
november af. Door de onthef
fing mag het vliegtuig alleen
met twee extra stewardessen de
lucht in. Die zijn nodig om de
passagiers sneller in veiligheid
te brengen wanneer er aan
boord brand uitbreekt.
Het ligt in de bedoeling het net
nieuwe interieur te vervangen
tijdens een grote onderhouds
beurt. Het vliegtuig is destijds
voor circa anderhalf miljoen
gulden door een Zwitserse
firma ingericht. Dit bedrijf han
teerde daarbij de veiligheids
normen voor een businessvlieg-
tuig tot 19 passagiers. Maar
voor vliegtuigen met een capa
citeit tot 70 passagiers, zoals de
ze omgebouwde Fokker 70, gel
den strengere eisen,
„Maar juist doordat er met deze
Fokker 70 nooit meer dan 24
passagiers meegaan, heeft de
KBX ontheffing gekregen", zei
woensdagmorgen voorlichtster
mevrouw J. Sepmeijer van het
ministerie voor verkeer en wa
terstaat. „En die ontheffing
krijg je niet zomaar. Als de RLD
de indruk had gehad dat het aan
boord niet veilig zou zijn, zou
het vliegtuig aan de grond moe
ten blijven." GPD
Leraren willen
minder werkdruk
ZOETERMEER - Bijna 90 pro
cent van de leden van de Onder
wijsbonden CNV is voor een
verdere verlaging van de werk
druk. Driekwart vindt een alge
mene salarisverhoging zeer be
langrijk.
Als moet worden gekozen tus
sen werkdrukverlaging en sala
risverhoging, dan kiest 45%
voor meer geld en 40% voor
minder werk. Vrouwen kiezen
vaker voor verlagingen van de
werkdruk. Dat blijkt uit een en
quête die de Onderwijsbonden
CNV onder de leden heeft ver
richt.
Met de resultaten van het on
derzoek op zak gaan de bonden
na de zomer de CAO-onderhan-
delingen in. In de enquête wordt
vooruitgelopen op de mogelijk
heid bij tegenvallende resultaat
tot actie over te gaan: 62% zegt
dan mee te willen doen aan de
monstratieve acties waarbij het
werk niet hoeft te worden neer
gelegd. ANP
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Jeltje van Nieu
wenhoven (PvdA) is de nieuwe
voorzitter van de Tweede Ka
mer. Ondanks de problemen die
de verschillende fracties had
den met de wijze waarop de
PvdA Van Nieuwenhoven naar
voren had geschoven, kreeg zij
woensdag toch de steun van de
Kamer, 99 van de 140 uitge
brachte stemmen.
Van Nieuwenhoven is de eerste
\T0uwelijke Kamervoorzitter in
de Nederlandse geschiedenis.
Zij volgt de CDA'er Piet Buk
man op. De parlementaire tra
ditie schrijft voor dat de groot
ste partij de Kamervoorzitter
levert. In tegenstelling tot de vo
rige regeerperiode eisen de soci
aal-democraten nu wel het Ka
mervoorzitterschap op.
In totaal gingen 36 stemmen
naar andere PvdA-Kamerle-
den. Staatssecretaris Netelen
bos van Onderwijs kreeg er ze
ventien en haar partijgenoot
Zijlstra negentien. Een Kamer
lid stemde op de CDA'er Bies
heuvel, twee op Kamerlid
Schutte van de GPV en een stem
was blanco.
Over de kandidatuur van Van
Nieuwenhoven was de afgelo
pen dagen commotie ontstaan.
De meeste fracties namen het de
PvdA kwalijk dat de partij nog
voordat de profielschets was
vastgesteld, Van Nieuwenhoven
al naar voren schoof als beoogd
voorzitter. ANP
