Douane vist naar hasj
op Zeeuwse wateren
Containerteam bestrijkt havens
in deze bijlage
p reportage
zaterdag 9 mei 1998
De berichten komen met een zorgwekkende
regelmaat in de krant. Ze reppen van over
water aangevoerde en in het Zeeuwse
stroomgebied onderschepte partijen
verdovende middelen.De narcotica is met veel meest vreemde plekken, tussen of in tropische uitgeholde balken.
gevoel voor vindingrijkheid verstopt op de
groenten, in een ballasttank, soms ook in
De douane doet de vondsten in of rond de haven
van Vlissingen. Daar wordt het spul meestal in
scheepscontainers aangetroffen. Maar ook daar
buiten worden opzienbarende ontdekkingen
gedaan.
Soms krijgt de douane de drugs op een
pi'esenteerblaadje aangereikt. Zoals
vorig jaar in de jachthaven van Veere ge
beurde, toen een op uiterst knullige wijze
een vaartuig vol hasj werd gelost Op
klaarlichte dag. In het zicht van op het
dek van hun plezierboot zonnende vrije-
tijdsvierders. Waarvan er één zo uitgesla
pen was om de opsporingsinstanties te
attenderen op de bedrijvigheid van het
zeulen met pakken vanuit het scheepje
naar een op de kade gereedstaand bestel
busje.
Controle op drugssmokkel vanaf het wa
ter heeft, hoewel het streven erop gericht
is intensiever tewerk te gaan, in Zeeland
een hogere prioriteit gekregen. Na eerde
re initiatieven in andere havens in het
land brengt nu ook in Vlissingen en zo mo
gelij k in Terneuzen een speciaal narcoti-
nateam van de fiscale inlichtingen- en
opsporingsdienst FIOD, enkele politie-
disciplines en de douane drugsbendes in
kaart. Daarmee wil men voorkomen dat
drugscriminelen vrijuit gaan.
Vegen
Tot voor kort leidden in minder dan de
helft van de gevallen drugsvondsten in
scheepscontainers tot de aanhouding van
verdachten. Bij zestig procent van de
vangsten kwam de recherche niet verder
dan het 'vegen' van drugscontainers.
In vakjargon wil dat zeggen dat het op
sporingsapparaat niet verder kwam dan
tot het vernietigen van de gevonden
drugs. Door gebrek aan geld en daarmee
ook aan mankracht volgde er - hoe frus
trerend voor de ambtenaren die kans had
den gezien de verdovende middelen op te
sporen - niet of nauwelijks onderzoek
naar de organisatie die daar achter zat.
Daar is, mede door internationale politie
ke druk op Nederland om meer aan drugs
bestrijding te doen, verandering in geko
men.
Er kwam bij de FIOD extra personeelsca-
paciteit beschikbaar om in teamvei'band
mensen in te zetten. De foxmatieplaatsen
zijn inmiddels verdeeld over de plaatsen
waar de drugs in hoofdzaak het land bin
nen komt. Eerder al kwamen activiteiten
op gang op Schiphol en in de havens van
Amsterdam en Rottex'dam. Inmiddels
hebben de regiopolitie Zeeland, de politie
te water, Koninklijke Marechaussee en
Belastingdienst (FIOD en douane) een sa
menwerkingsverband getekend. Daarin
is formeel de werkwijze geregeld van wat
wordt aangeduid als een HARC-team,
voluit genoemd Hit and Run Container
team. Als het nodig is kan, op last van jus
titie, binnen een uur na aantreffen'van een
verdachte container in de haven van Vlis
singen, het onderzoek beginnen.
Officier van justitie nxr. Jo Valente is blij
dat er nu ook in Zeeland een HARC-team
officieel aan het werk kan. Toen er elders
in het land zxxlke speux-groepen actief wer-
ken ontstond er een vex'schuiving en be
gonnen ook andere havens, zoals die in
Vlissingen, last te krijgen van containers
met verdovende middelen. Daarop be
gonnen opsporingsinstanties in dit ge
west zelf met incidentele onderhoeken.
Een ervan ging de geschiedenis in als
WOK. genoemd naar de vondst in het
Vlissingse havengebied van 40 kilo cocaï
ne, vei'stopt in een scheepscontainer met
aluminium wokkenHet onderzoek lever
de vijf aanhoudingen op en voxxnissen van
zeven jaar.
Routes
In Zeeland onderschepte cLrugstranspor-
ten van over het water zijn veelal afkom
stig uit Zuid-Amerika en Marokko. Maai
er kunnen ook routes veranderen. Com
missaris J.G. Den Rooijen, chef van de
Zeeuwse politie-eenheid die zich bezig
houdt met de bestrijding van de zware ge
organiseerde criminaliteit, heeft het idee
dat ook de route vanaf Zuid-Afrika inte-
ressant gaat worden.
Volgens Valente is het moeilijk om een be
paalde trend te ontdekken in het via de
watergrens Nedeiiand binnensmokkelen
van drugs en andere goederen. „We heb
ben als justitie en politie maar een be-
pex-kt beeld. Ik heb geen idee hoeveel pro
cent we pakken. Ik constateer wel dat de
marktprijs niet verandert en dat is ver
ontrustend."
De officier van justitie verwijst in dit ver
band naar een bij toeval ontdekte record
hoe veelheid van bijna 1300 kg cocaïne in
een bij Hansweexd aangetroffen schip,
genaamd Fogo Isle, afkomstig van de An
tillen. „Als je zo'n gigantische partij in be
slag neemt moet er toch gebrek aan cocaï
ne ontstaan enzou de prijs moeten stijgen.
Maar die veranderde niet." Valente wil er
de voorzichtige conclusie aan verbinden,
dat er óf voldoende cocaïne is op de Ne
derlandse markt óf dat de cocaïne niet be
stemd is voor de Nederlandse markt en
ons land alleen maar als tussenstation
fungeert. „Ik denk aan een combinatie
van beide."
Een HARC-team wordt geformeerd als de
douane op basis van voorinformatie of bij
een controle van een schip op een zending
verdovende middelen stuit. FIOD-
woordvoerder J.P.M. Meijers: „Er komen
heel veel zendingen Nederland binnen.
Zo ook via het Vlissingse havengebied. De
douane kan niet alles bekijken. Op basis
van x-isico-analyse tracht men juist de
meest verdachte zendingen voordat ze
Nederland binnen komen in beeld te krij
gen, Daarmee kan de voor de controle be
schikbare capaciteit ook op de juiste plek
worden ingezet."
Kenmerkend voor de HARC-onderzoe-
ken is dat ze beperkt van duur zijn: maxi
maal vier tot zes weken. De onderzoeken
dienen zich in pi-incipe te beperken tot de
verzenders en de ontvangers van de
drugscontainers. Vaak betreft dat afde
lingen van één en dezelfde organisatie.
Het blootleggen van een complete organi
satie vei-gt maanden, zo niet jaren. Als
echter blij kt dat de zaak verder moet wor-
den uitgespit dan wordt die overgedragen
aan andex-e rechercheteams.
Korte klap
HARC-onderzoeken komen beurtelings
onder leiding van de FIOD en de Regiopo
litie Zeeland op gang. „Nu is officieel ge
worden wat we in het verleden al in de
zelfde geest deden in een wat minder
breed verband", meldt Den Rooijen. „Dat
was vaak een korte klap. De gegevens die
we opdeden hielden we vast om zodx-a er
ruimte was mee verder te gaan. Maar dan
waren er meestal weer andere prioritei
ten."
Als groot voordeel van het samenwer-
kingsvei-band noemt regionaal FIOD-
hoofd Meijex-s de vergroting van de totale
deskundigheid door een bundeling van de
bij de afzonderlijke opsporingsapparaten
aanwezige kennis. Financieel recherche
ren kan niet alleen leiden tot het vergaren
van bewijsmateriaal voor gepleegde
strafbare feiten. Met de beschikbare in-
foimatie wox-dt het tevens mogelijk fisca
le aanslagen te heffen of criminele win
sten af te pakken via de Plukzewetgeving.
Meij ers geeft het toe: als onderzoeken zich
alleen zouden richten op via Vlissingen
birmengebx-achte verdachte containers
zou het opsporingsapparaat kunnen wor
den vei*weten met de kraan open te dwei
len. „De douane bewaakt de hele grens.
Doen zij elders een positieve bevinding
dan wordt die zaak bij de FIOD aange
meld. Is er geen samenwerking mogelijk
omdat de zaak buiten de HARC-conve-
nantafspraken valt. dan zal de belasting
dienst zelf het ondex-zoek draaien of
wordt alles in het werk gesteld om een an
dere opsporingsdienst in het land bereid
te vinden zo'n onderzoek aan te pakken."
Voor het hoofd van de zware georgani
seerde misdaadbestx-ijding blijft er de
wens van een grondiger aanpak dan al
leen maar de HARC-aandacht voor con
tainers in het Vlissingse en Terneuzense
havengebied. Den Rooijen: „We zouden
met dat team graag de hele provincie wil
len bestrijken. Er gebeurt hier meer dan
we aankunnen. Het mooiste zou zijn zo'n
team permanent ter beschikking te heb
ben."
In dezelfde geest spreekt Valente zich uit:
„Zeeland is voor tachtig procent grensge
bied. Met al dat water kun je ook met klei
ne boten verdovende middelen aan land
brengen. Plet was gewoon toeval dat er
vorig jaar in de jachthaven van Veere een
partij van 15 00 kg hasj kon worden onder
schept." Maar ook voor andere goederen
als sigaretten, drank en grondstof voor de
vervaardiging van XTC-pillen vormt de
Zeeuwse kust een interessant smokkelge-
bied.
Systeem
Valente: „We hadden graag een systeem
ontwikkeld om ook in de Zeeuwse jacht
havens en andere buitengebieden onder
zoek te kunnen doen. Door een nijpend
gebrek aan mensen kunnen de HARC-ac-
tiviteiten niet verder worden uitgebreid."
Tijdens een bezoek van de Tweede Ka
mercommissie voor Binnenlandse Zaken
heeft het opsporingsapparaat onlangs op
meer aimslag aangedrongen, zodat de
controle kan woi'den uitgebreid tot stuk
goed en de kleine vaart. „Maar politieca
paciteit blijft een schaars goed."
Hoewel opsporingsinstanties elkaar ook
zonder convenant weten te vinden, is Va
lente toch content met de schriftelijk
vastgelegde samenwerking. „Met dat
convenant is precies omschreven wie wat
inbrengt. Voor die tijd moest je veel verga-
deren en soms zelfs bedelen." De officier
van justitie heeft de verwachting op jaar
basis vier tot vijf HARC-onderzoeken te
kunnen uitvoeren. Het is de bedoeling dat
het Zeeuwse zich tevens zal richten op mi
lieuverontreinigende producten. „Op dat
gebied is er een grote markt aan het ont
staan."
In het kader van het Schengenakkooi-d is
het opsporingsapparaat in Zeeland met
België in gesprek over grensoverschrij
dende criminaliteit. Aan beide kanten is
de wil aanwezig om zaken gezamenlijk
aan te pakken. Dat dat niet op HARC-
teamgebied gebeurt heeft te maken met
verschillen in het strafrechtelijk systeem.
In Nederland is de officier van justitie be
last met de leiding van een onderzoek. In
België wordt die functie door de onder
zoeksrechter vervuld. Valente: „Dat bete
kent dat zo iemand zich minder aan af
spraken kan binden dan leden van het
Openbaar Ministerie. Een ander punt is
dat het OM na het IRT-onderzoek en de
bevindingen van de commissie Van Traa
op bepaalde terrreinen van de opsporing
terughoudender en beperkter zijn gewor
den.
De Belgische collega's hebben die ontwik
kelingen niet meegemaakt. Daar heersen
nog wat ruimere opvattingen."
Jacques Cats
Bij de controle op binnenkomende goederenstromen let de douane er niet alleen op of er drugs, drank of sigaretten worden gesmokkeld, maar ook of er sprake is van acticviteiten
in strijd met de wet op beschermde uitheemse dieren en planten. Aan boord van schepen w orden monsters genomen en hutten en ruimen geinspecteerd. Intensief onderzoek naar
drugssmokkel in scheepcontainers vormt sinds kort een nieuw speerpunt. fotografie Dirk-Jan Gjeltema
Aan tafel met koningin Wilhelmina
Fotorubriek: aan de kust
André Bos komt nooit meer los van de Bijlmerramp
Geen zee te hoog voor Engelandvaarder Hans Kahn
Hardrijders zijn na kettingbotsing te achterhalen
Hond met stamboom blijkt vaak kat in de zak
Shimon Peres ziet toekomst voor Israël én Palestina
Miss Kosova werpt haar schoonheid in de strijd
