Benelux trekt aan de noodrem
Ijsberg op sleeptouw
Britse politie pakt broers voor bomaanslagen
Politiek ruziet
terwijl Donana
giftiger wordt
Verzekeraar VS pakt tabaks wereld aan
Justitie onderzoekt
omkoping Dumas
buitenland
Kleine landen protesteren tegen uitholling buitenlands beleid EU
Amnesty hekelt
werk Tribunaal
voor Rwanda
Celstraf voor doden homp
Recordbedrag publicatie Wolfe
Brazilië beschermt meer bos
Overleg staking Denemarken
Mager door aan eten ruiken
Tegenstander
Soeharto vlucht
naar Nederland
EU en Japan tekenen
verdrag broeikasgassen
Aanval op PKK
ZOMERS COMBINEREN.
donderdag 30 april 1998
van onze redactie buitenland
WASHINGTON - De grootste
ziektekostenverzekeraar in de
Verenigde Staten heeft tegen
de Amerikaanse sigaretten-
producenten een aantal rechts
zaken aangespannen.
De maatschappij, een keten
van verzekeraars onder de
naam Blue Cross and Blue
Shield, wil de kosten verhalen
die zijn gemoeid met de medi
sche behandeling van zieke ro
kers.
Volgens de verzekeraar hebben
miljoenen verzekerden, of ze
nu roken of niet, te lijden van
de verkoop en productie door
fabrikanten van een versla
vend artikel. De rechtszaken
zijn het begin van pogingen om
de gezondheid te verbeteren
door gedragsbeïnvloeding van
de sigarettenfabrikanten, al
dus de verzekeraar.
Hoeveel de maatschappij wil
claimen, is niet bekend. De
kosten voor het behandelen
van kwalen die gerelateerd zij n
aan roken bedragen in de VS
ongeveer 60 miljard dollar per
jaar. De verzekeraar heeft ruim
25 miljoen polishouders in 35
staten.
De rechtszaken zijn weer een
slag voor de Amerikaanse ta
baksproducenten. Vorig jaar
stemden ze ermee in om gedu
rende 25 jaar in totaal 368 mil
jard dollar te betalen voor dek
king van medische kosten. Er
ligt op het ogenblik een wets
voorstel om dat bedrag op te
trekken tot 506 miljard dollar.
Dat was voor de fabrikanten
aanleiding om hun medewer
king aan een definitieve rege
ling op te zeggen. RTR
door Paul Koopman
BRUSSEL - De drie Benelux-
landen hebben gisteren een for
meel protest laten horen tegen
de manier waarop grote Euro
pese lidstaten buitenlandse po
litiek bedrijven zonder de klei
nere EU-landen te raadplegen.
Het consulteren van alle vijftien
EU-landen bij het vaststellen
van een buitenlands beleid is
geen kwestie van beleefdheid,
maar een plicht, schrijven de
ministers Van Mierlo, Dereycke
(België) en Err (Luxemburg)
aan hun Britse collega van Bui
tenlandse Zaken Robin Cook.
De drie willen de kwestie aan de
orde stellen tij denseen informe
le vergadering van de EU-mi-
nisters van Buitenlandse Zaken
in Salzburg, september dit jaar.
Nieuwe wegen
Van Mierlo kondigde al eerder
in Brussel aan dat hij een initia
tief wilde nemen om de handel
wijze van de grote lidstaten aan
de kaak te stellen. Steeds vaker,
aldus de minister, stemmen
grote lidstaten hun beleid in
organen zoals de Joegoslavië-
contactgroep, de G8 of de VN-
veilig'heidsraad op elkaar af,
zonder daarin tevoren de andere
EU-landen te kermen. Volgens
de minister is bij de herziening
van het Verdrag van Maastricht
nu juist gezocht naar nieuwe
wegen om Europa in de wereld
meer met één stem te laten spre
ken.
Tegen het vormen van gelegen
heidscoalities bestaat geen be
zwaar, aldus de brief van de
Benelux, als maar tevoren een
serieuze poging is gedaan de
overige lidstaten mee te krijgen.
De kritiek is niet toevallig aan
Robin Cook gericht: Groot Brit-
tannië is dit halfjaar voorzitter
van de EU, maar tevens heeft
Cook in het recente verleden
min of meer op eigen houtje ini
tiatieven ontplooid in de Irak-
crisis en bij het Midden-Oosten-
beleid.
Volgens de brief van Van Mierlo,
Dereycke en En' is het in het be
lang van alle EU-landen, dus
ook van de grote lidstaten, dat
de vastgelegde overlegprocedu
res worden nageleefd. ,,Zo
wordt ook de geloofwaardig
heid van de EU in het buiten
land versterkt."
In de huidige situatie dreigt het
gevaar dat de belangen van en
kele (grote) lidstaten in de inter
nationale politiek zwaarder
gaan wegen dan de belangen
van de anderen, waarschuwen
de drie. Op den duur zou dit be
leid spaak lopen omdat de klei
nere landen afhaken.
'Het bestaan van ad hoc-rege-
lingen tussen enkele lidstaten
op belangrijke terreinen kan het
vertrouwen van de anderen in
een gemeenschappelijke poli
tiek ondergraven', zo besluit de
brief. GPD
NAIROBI - Het Rwanda-Tribu-
naal is nog steeds inefficiënt en
schendt de rechten van ver
dachten en onschuldige bur
gers, ruim een jaar na een 'grote
schoonmaak' bij het VN-hof
wegens wanbeleid.
Dit schrijft Amnesty Interna
tional in het rapport Processen
en ellende dat vandaag ver
schijnt. RTR
AMBERG - Twee Duitse skinheads, 23 en 21 jaar oud, zijn gis
teren tot respectievelijk twaalf en acht jaar cel veroordeeld
wegens doodslag. Zij hadden in 1995 in de Zuid-West-Duitse
plaats Amberg een 48-jarige buschauffeur bewusteloos ge
slagen en in een rivier gegooid omdat hij homoseksueel was.
De man verdronk. Het tweetal is niet wegens moord vervolgd,
omdat de skinheads op het moment van hun misdaad dronken
waren. AFP
NEW YORK - De Amerikaanse succesauteur Tom Wolfe heeft
een recordbedrag ontvangen om zijn nieuwe boek als feuille
ton te laten publiceren. Het weekblad Rolling Stone zou
600.000 dollar (ruim 1.2 miljoen gulden) hebben neergeteld.
Wolfe's nieuwe boek is in literaire kringen in Manhattan het
meest besproken werk van het decennium. Hij heeft er twaalf
jaar aan gewerkt, maar moet nog wel een titel bedenken.
De bieders moesten een marketingplan voorleggen waarin ze
aangaven hoe en voor hoeveel geld ze de roman zouden pro
moten. ANP
WASHINGTON - Brazilië gaat drie maal zo veel bossen in het
Amazoneregenwoud beschermen. Nog voor de eeuwwisse
ling krijgt in totaal 25 milj oen hectare bos in Brazilië wettelij -
ke bescherming. President Cardoso heeft dit woensdag toege
zegd aan de Wereldbank en het Wereld Natuur Fonds (WNF).
HetWNF spreekt van 'een formidabele stap' voor het Amazo
negebied. Het gebied herbergt de belangrijkste tropische
leefgebieden ter wereld.
De Wereldbank en het WNF willen dat voor 2005 50 miljoen
hectare bos dat nu nog onbeschermd is, een beschermde sta
tus krijgt. Onafhankelijke partijen moeten daarnaast 200
miljoen hectare bos dat wórdt gebruikt voor productie duur
zaam beheren en controleren. Om dit te bereiken zijn de We
reldbank en het WNF een alliantie aangegaan. ANP
KOPENHAGEN - De Deense werkgeversfederatie en vak
bonden hebben gisteren afgesproken te gaan onderhandelen
om het arbeidsconflict zo snel mogelijk op te lossen. De rege
ring blijft zich afzijdig houden.
In Denemarken ligt het openbare leven sinds maandag totaal
plat. Ongeveer een half miljoen arbeiders staakt voor meer
vakantiedagen.
Het is het ernstigste arbeidsconflict in dertien jaar tijd. De in
dustrie, havens en luchthavens liggen plat. De kosten van het
arbeidsconflict zijn inmiddels ruim de 600 miljoen gulden ge
passeerd. In winkels en bij benzinestations is volop voedsel en
brandstof gehamsterd. RTR
WASHINGTON - Er is een nieuwe vermageringskuur in
Amerika: afvallen door aan eten te ruiken. Vijf minuten voor
de maaltijd driemaal snuiven door beide neusgaten en ge
wichtsverlies is gegarandeerd, zegt Mark Cohen, directeur
van Slimscents, het bedrijf dat de nieuwe vermageringskuur
op de markt heeft gebracht.
Het is een systeem dat werkt met een soort aroma balpendiein
drie smaken verkrijgbaar is: banaan, pepermunt en appel.
Een setje van drie balpennen kost 45 dollar (90 gulden) en
gaat zes weken mee. Wie het aroma uit de pen opsnuift valt
volgens Cohen gegarandeerd af. Want de lucht die je opsnui ft
geeft de hersenen een seintje dat je geen honger hebt.
De nieuwe vermageringsmethode is gebaseerd op een onder
zoek dat reuk- en geurexperts een half jaar lang hebben ge
daan met 3000 mensen. ANP
JAKARTA - Een van de Indone
sische activisten die al tijden
protesteren tegen het bewind
van president Soeharto heeft
zijn toevlucht gezocht in Neder
land. De 29-jarige Pius Lustri-
lanang kwam gistermorgen
vroeg op Schiphol aan.
Lustrilanang gaf begin deze
week een persconferentie in Ja
karta in het gebouw van de Na
tionale Mensenrechtencommis
sie. Daar vertelde hij over zijn
ontvoering begin februari en
hoe hij was geslagen en met
elektroshocks mishandeld.
Pas als duidelijk wordt dat de
Indonesische autoriteiten een
opsporingsbevel tegen hem uit
vaardigen, overweegt hij een
politieke status aan te vragen.
Lustrilanang weet niet wie hem
heeft ontvoerd, maar is ervan
overtuigd dat de daders, in ieder
geval met goedkeuring van de
autoriteiten hebben gehandeld.
Nadat hij twee maanden op een
onbekende plek had vastgeze
ten kwam hij op 4 april vrij
De activist zei dat hij zijn leven
riskeert door opening van zaken
te geven. Hij vertrok onmiddel
lijk na de persconferentie naar
het vliegveld. Op dat moment
beschikte hij al over een visum
voor Nederland. ANP
ST. JOHN'S - Bemanningsleden van een bevoorra
dingsschip voor de boortoren Hibernia bevestigen een
touw aan een ijsberg, even noordelijk van de stad St-
John's op Newfoundland in Canada. De zeelieden
wilden de ijsberg uit veiligheidsoverwegingen zover
mogelijk uit de buurt van het gigantische Hibernia-
platform vandaan slepen. De poging mislukte. De ijs
berg kantelde en het touw schoot los.
foto Keith Gosse/AP
door Hans Geleijnse
LONDEN - Met de arrestatie
gisteren van de werkloze broers
Ronald (66) en Edgar (60) Pear-
ce hoopt Scotland Yard na vier
jaar speuren de geheimzinnige
'Mardi Gra'-bommenlegger in
handen te hebben. Dat zou een
opluchting voor het winkelend
publiek zijn, vooral in Londen,
want de bompakketjes van een
voudige maar doeltreffende
constructie zorgden voor grote
paniek in winkelcentra.
De eerste keer dat 'Mardi Gra'
toesloeg was bij een Londense
vestiging van Barclays Bank in
november 1994. Daarna volg
den - met grote tussenpozen -
zo'n 35 andere aanslagen, waar
bij vooral de supermarktketen
Sainsbury het doel was. Een en
kele keer viel er een gewonde,
meestal bleef de schade beperkt
tot gebroken glas en andere ver
nielingen.
Omdat Barclays Bank in 1994
een flink aantal werknemers
ontsloeg gedurende een reorga
nisatie dacht de politie eerst met
een gefrustreerde ex-werkne
mer van doen te hebben. Na een
aantal aanslagen bij bankfilia
len en geldautomaten werd de
pers gevraagd geen ruchtbaar
heid meer aan de terroristische
acties te geven.
Zodoende bleef het stil tot Mar
di Gra in april 1996 een brief
aan sensatiekrant Daily Mail
schreef, ondertekend met Mar-
dine Graham. Toen kwam uit
dat de terrorist zo 'n tien milj oen
pond van Barclays wildé heb-
NEW YORK - De Europese Unie, Japan en de afzonderlinge EU-
landen met uitzondering van Ierland hebben het klimaatverdrag
van Kyoto over vermindering van de uitstoot van broeikasgassen
getekend.
Dit is gisteren van diplomaten bij het VN-hoofdkwartier in New
York vernomen. Het was voor het eerst dat belangrijke industrie
landen hun handtekening zetten onder het verdrag, waarover vorig
jaar in Kyoto 160 landen overeenstemming bereikten.
Het klimaatverdrag is inmiddels door 28 landen getekend. De indu
strielanden moeten volgens het verdrag de uitstoot van kooldioxy-
de en andere gassen die het broeikaseffect veroorzaken tussen 2008
en 2012 met gemiddeld 5,2 procent terugdringen. AFP/DPA/AP
ben. Pogingen van bank en poli
tie om via kleine advertenties in
een dagblad met hem of haar
contact te komen leverden ech
ter niets op. De brief maakte
duidelijk dat 'Mardi Gra' een
'codenaam' was voor een 'groep
Barclay-slachtoff ers
Bompakketjes
De politie had daarmee nog niet
het motief in handen, want en
kele weken later werden de
bompakketjes plotseling bij fi
lialen van Sainsbury geplaatst.
Het handelsmerk was de buiten
de winkel achtergelaten plastic
tas, met enkele boodschappen
erin en de bom, een doosje met
een kogelhouder erin en een
slagpin die de kogel tot ontplof
fing bracht bij opening van het
doosje.
Colonnes psychologen, psychi
aters, onderzoeksjournalisten
en andere experts kwamen met
theorieën over identiteit en mo
tieven van de dader(s). De meest
gangbare was dat het om ie
mand met weinig scholing was
(omdat Gra niet gespeld werd
zoals het hoort, Gras), die sata
nische voldoening schepte uit
het gevoel macht te hebben.
Een tijdlang werd gedacht dat
het om een (ex-)politieman
ging, omdat Mardi Gra de poli
tie altijd net een stap voor was.
Een navrant aspect aan de zaak
was de hebzucht van het pu
bliek. Hoewel door de autoritei
ten vanwege IRA-aanslagen al
jaren werd gewaarschuwd voor
het gevaar van bij tvinkels of in
de metro achtergelaten tassen
werden de Mardi Gra-pakketjes
verschillende keren door voor
bijgangers mee naar huis geno
men, wat twee gewonden ople
verde. GPD
van onze redactie buitenland
PARIJS - De Franse justitie
heeft een strafrechtelijk onder
zoek geopend tegen Roland Du
mas, de president van de Consti
tutionele Raad. De voormalige
minister van Buitenlandse Za
ken onder Francois Mitterrand
zou betrokken zijn bij een inge
wikkeld omkopingsschandaal.
Dumas moet voor eind mei een
borgsom van vijf miljoen francs
(bijna 1,7 miljoen gulden) beta
len. Ook mag de oud-bewinds
man niet reizen naar landen die
als belastingparadijzen gelden,
zoals Zwitserland, Luxemburg,
Liechtenstein, Monaco, Andor
ra en Antigua.
De rechtse politicus Franyois
Léotard heeft het aftreden ge-
eist van de 75-jarige Dumas.
Deze zegt onschuldig te zijn en
ziet geen enkele aanleiding tot
aftreden. Beschuldigingen in de
Franse pers noemt Dumas een
poging de nagedachtenis van
Mitterrand te bezoedelen. Als
president van de instelling die
waakt over de naleving van de
Franse grondwet, neemt Dumas
protocolair de vijfde plaats .in de
Franse Republiek in.
De oliemaatschappij Elf-
Aquitaine zou begin jaren ne
gentig tientallen miljoenen
francs hebben betaald aan
Christine Deviers-Joncour, een
vriendin van Dumas. Elf zou
hebben gehandeld in opdracht
van het Thomson-concern dat
oorlogsschepen aan Taiwan
wilde verkopen.
Doel van de omkoping zou zijn
dat de toenmalige bewindsman
van Buitenlandse Zaken zijn
veto tegen de verkoop zou in
trekken. Deviers-Joncours zou
voor Dumas dure schoenen heb
ben gekocht en hoge restaurant
rekeningen hebben betaald.
Ook wordt onderzocht of stor
tingen op een bankrekening van
Dumas, afkomstig zijn van De
viers-Joncours. AFP/ANP
ANKARA - Het Turkse leger
heeft in het zuidoosten van het
land een groot offensief ingezet
tegen de Koerdische afschei
dingsbeweging PKK.
Bij de actie zijn meer dan 40.000
militairen betrokken, aldus de
generale staf. RTR/DPA
(Advertentie)
door Henk van den Boom
BARCELONA - De Spaanse
politiek reageert zo mogelijk
nog beschamender op de na
tuurramp die zich momenteel
in de zuidelijke deelstaat An-
dalusië voltrekt, dan de ramp
op zich zelf al is. In plaats van
de handen ineen te slaan om de
gevolgen van het drama zoveel
mogelijk te beperken, steken
de politici al hun energie in een
ordinair geruzie over de
schuldvraag.
De burgemeesters van het ge
troffen gebied hebben gisteren
een dringend beroep gedaan
op de regering in Madrid en die
van de deelstaat Andalusië om
het onderlinge politieke ge
kibbel te staken. Inmiddels is
het aanvankelijke optimisme
van minister Torino van Mi
lieu, die zondag al wist te mel
den dat het nationaal park van
Donana niet door het giftige
mijnwater was aangetast, ge
logenstraft door diverse mi
lieuexperts.
Miguel Ferrer van het biologi
sche wetenschappelijke sta
tion in het natuurgebied zegt
dat de zware metalen via het
grondwater en met het water
van de rivier Guadiamar het
beschermde gebied worden
binnen gevoerd. ,,De eerste ge
gevens tonen aan dat het na
tuurpark nu al wordt besmet
en dat er de eerste tientallen
jaren grote veranderingen zul
len optreden in het ecosys
teem. Als de minister zegt dat
Donana is "gered, dan is dat
buitensporig optimistisch."
Vier dagen nadat bij de pyriet-
mijnen van Aznalcollar, ten
zuidwesten van Sevilla, een
damwand rond twee opslag
bekkens doorbrak waardoor
vijf miljoen kubieke meter
zwaar verontreinigd water
over de omgeving kon uitstro
men, worden de eerste gevol
gen van de grootste ecologi
sche ramp die Spanje heeft
meegemaakt geleidelijk dui
delijk. In de rivier en elders in
de moerasachtige beekjes
worden dode vissen en vogels
aangetroffen. Oogsten van
boeren en tuinders staan ver
brand op de akkers door de ho
ge zuurgraad van het vervuil
de water en herders moeten
hun kuddes binnenhouden.
De eigenaresse van de mijnen,
de Zweedse multinational Bo
liden Apirsa, blijft bij haar be
wering dat de dambreuk het
gevolg is van een aardver
schuiving die kort ervoor in de
ondergrond heeft plaatsge
vonden. Dit wordt ontkend
door geologen. Het Zweedse
bedrijf heeft een slechte repu
tatie op milieugebied. In Chili
wordt Boliden Apirsa ervan
beschuldigd vijfhonderd kin
deren te hebben vergiftigd
door gifafval in de open lucht
op te slaan. Ook in Zweden en
India zijn ongelukken gebeurd
met giftig afval van de multi
national.
Ondeugdelijkheid
De Europese Commissie heeft
de Spaanse regering om ophel
dering gevraagd en wil weten
welke maatregelen zijn geno
men om de schade tot het mini
mum te beperken. Brussel
heeft geld gestoken in het na
tuurpark van Donana. In 1995
kwam bij de Europese Com
missie een klacht binnen over
de ondeugdelijkheid van de
damwand. Daarop heeft de
deelregering van Andalusië op
last van Brussel een onderzoek
ingesteld. Dit werd in augus
tus vorig jaar tot tevredenheid
van de Europese ambtenaren
afgerond, zo luidt de informa
tie van de regering in Sevilla.
GPD
Onze sportieve casual collectie voor deze zomer
bestaat uit comfortabele kleding, die heel gemakkelijk
en lekker zomers te combineren is.
Voor de vrouw:
Gestreept t-shirt
korte mouw
39,95
Sweatvest met capuchon
79,95
Sportieve katoenen
5 pocketbroek
89,95
Voor de man:
Gestreepte polo
in print pique
49,95
Broek in army style
89,95
Bermuda in army style
59,95
