Jonge Craig vecht tegen kinderarbeid
Uitreiking blijft elitaire aangelegenheid
PZC
28
Free the Children
dinsdag 28 april 1998
Craig Kielburger uit het
Canadese Thornhill, een
voorstadje van Toronto, is een
bijzonder joch. Met zijn
vijftien jaar heeft hij al meer
van de wereld aanschouwd
dan de meeste mensen in hun
leven te zien krijgen. Hij reist
over de aardbol, spreekt
congressen toe, ontmoet
regeringsleiders en heeft net
een boek geschreven. En dit
alles vloeit voort uit een
initiatief dat hij nam toen hij
twaalf jaar oud was. De
medaille voor vrijwaring van
vrees is het zoveelste eerbewijs
voor een campagne die zich
richt tegen de uitbuiting van
minder fortuinlijke
leeftijdgenoten in Azië, Afrika
en Latijns-Amerika.
Wie hem spreekt, ontdekt me
teen zijn intelligentie en
welsprekendheid. Craig Kielbur
ger heeft onmiskenbaar de gave
van het woord en hij weet het zelf.
Slechts vijftien jaar oud, maar nu
reeds beschikt hij over een j aloers-
makende betoogtrant. Hij vertelt
verhalen met een kop en een
staart, gloedvol en helder als kris
tal. Zonder haperingen. Het is bij-
na griezelig, gezien zijn leeftijd.
„Ieder mens bezit een talent voor
iets", merkt hij laconiek op. „De
een is goed in techniek, de ander in
schrijven. Ik ben go.ed in het geven
van speeches en mijn talent is niet
beter dan het talent van een ander.
Ik beschouw mijzelf niet een spe
ciaal kind."
Gebalde vuist
Craig was twaalf jaar oud toen hij
in zijn ziel werd getroffen door een
foto op de voorpagina van de loka
le krant The Toronto Star. Hij
greep normaal alleen naar de
krant voor de strips, maar dit keer
was het anders. De kleurenfoto
toonde een 12-jarige Pakistaanse
jongen die zelfverzekerd zijn ge
balde vuist in de lucht stak. Craig
liet zijn ogen over het bijgaande
bericht glijden en las met stijgen
de verbazing over het leven en de
dood van deze jongen, genaamd
Iqbal Masih. Op 4-jarige leeftijd
was Iqbal voor zestien dollar ver
kocht als slaafje. Hij werkte zeven
dagen per week, twaalf uur per
dag, in de tapijtindustrie. En al die
tijd was hij geboeid aan een weef
getouw- Na acht jaar wist Iqbal
zich te bevrijden. Hij werd een be
kend actievoerder en won in 1994
de Reebok Youth Action Award.
Onderweg naar huis werd hij van
zijn fiets geschoten door de ta
pijtmaffia. Iqbal werd niet ouder
dan twaalf jaar.
Nooit eerder had Craig van kin
derarbeid gehoord. Hij stond
perplex over zoveel onrecht en
identificeerde zich met zijn dood
geschoten leeftijdgenootje in het
verre Pakistan. Op advies van zijn
ouders toog hij naar de biblio
theek voor meer informatie over
kinderarbeid. Plij schreef brieven
naar hulporganisaties in de Derde
Wereld en enthousiasmeerde zijn
vriendjes om eveneens in actie te
komen. De inwoners van het in
vloedrijke Westen waren zich naar
zijn overtuiging veel te weinig be
wust van de schande van de kin
derarbeid. Craig wilde het werk
van Iqbal voortzetten en maakte
een plan.
Binnen enkele maanden raakte de
zaak in een stroomversnelling. Hij
ontving een uitnodiging om naar
het hoofdkantoor van de ILO (In
ternational Labor Organization)
in Genève te komen. Daar werd
hem verzocht persoonlijk pools
hoogte te gaan nemen in Zuid-
Azië. Zijn ouders lagen aanvanke
lijk dwars, maar uiteindelijk
mocht hij, nog steeds niet ouder
dan twaalf jaar, toch op reis. On
der begeleiding van een 25-jarige
vriend die de regio kende, reisde
hij acht weken door Bangladesh,
India en Nepal. Terug in Canada
richtte Craig de organisatie Free
the Children ('Bevrijd de kinde
ren') op.
Grens
„Het is van groot belang dat uw le
zers het onderscheid begrijpen
tussen arbeid en werk", waar
schuwt Craig. „Free the Children
heeft er geen enkel probleem mee
als kinderen de krant rondbren
gen of meehelpen op de boerderij,
of in huis, of in de winkel van hun
vader of moeder, oom of tante. Wij
trekken een grens bij arbeid, in de
zin van het maken van lange da
gen, het verrichten van zwaar
werk. Wij protesteren als kinderen
geen enkele vorm van onderwijs
kunnen volgen, omdat alleen hun
arbeidsuren tellen. Als ze fysiek,
intellectueel, moreel en emotio
neel geen normale groei doorma
ken. Kort samengevat: als ze wor
den uitgebuit. Ik ben op mijn
reizen door Afrika, Azië en Latijns
Amerika nooit een kind tegenge
komen dat graag wilde blijven
werken."
Craig is de voorgaande avond
rond middernacht in zijn ouder
lijkhuis teruggekeerd vanuit Min
neapolis in de Amerikaanse staat
Minnesota. Plij sprak daar samen
met enkele andere kinderen een
fotografie GPD
menigte toe van 2 8 0 0 j ongeren. Hij
mag dan de initiator zijn van Free
the Children, een beweging voor
en door kinderen, hij zegt tot drie
keer toe dat er steeds vaker andere
woordvoerders zijn dan hijzelf.
„Ik vind mijzelf niet speciaal. We
hebben inmiddels meer dan 5000
jeugdleden in meer dan 200 groe
pen verspreid over de wereld. Zij
vormen hart en ziel van onze orga
nisatie."
E-mail
Volwassenen onderschatten nogal
eens waartoe de kinderen van van
daag in staat zijn, meent Craigs
moeder. Haar naam is Teresa en ze
is leraar van beroep. „Dankzij
e-mail en Internet beschikken de
kinderen van vandaag over veel
meer informatiebronnen dan wij
hadden op hunleeftijd", zegt zij
Wat vond zij ervan dat haar zoon
zich op 12-jarige leeftijd al ont
popte als rondreizend ambassa
deur? Teresa Kielburger aarzelt.
„Weet u", zegt ze dan, „voor een
deel gaat het spelenderwijs. Craig
wordt omringd door andere j onge
ren. Hij is hun inspiratiebron,
maar hij is niet de enige activist.
En het zijn echt gewone kinderen
zoals alle andere kinderen. Ze
hebben hun sportactiviteiten. Ze
gaan naar de bioscoop. Ze gaan
met zijn allen naar het winkelcen
trum."
„Maar het zijn zonder uitzonde
ring kinderen die vinden dat het
leven uit meer bestaat dan rond
hangen in het winkelcentrum. Ze
willen echt iets doen voor de min
der bedeelde kinderen van de we
reld. En als ze bij elkaar komen om
dingen voor te bereiden, dan ma
ken ze ook een hoop lol. Het ver
loopt allemaal heel natuurlijk.
Maar we moeten Craig wel een
beetje beschermen. Hij krijgt een
hoop uitnodigingen. Hem is al drie
keer gevraagd naar Australië en
Nieuw-Zeeland te komen. Dat
heeft hij vooralsnog geweigerd.
Hij moet ook een eigen leven heb
ben, nietwaar? Met zijn familie en
vrienden."
Geluksvogel
Craig beschouwt zichzelf als een
geluksvogel. „Omdat ik intensief
betrokken kan zijn bij een zaak
waarin ik oprecht geloof. Dat kan
alleen dankzij de steun van mijn
familie en vrienden. En ik voel mij
extreem gelukkig omdat ik het
hier zo goed heb in Canada. Ik heb
zoveel ellende gezien tijdens mijn
reizen en veel meer waardering
gekregen voor de dingen die wij in
het Westen als gewoon beschou
wen: ons dagelijks voedsel, onze
kleding, het dak boven ons hoofd.
Hij gaat niet naar een normale
school, maar volgt een individueel
studieprogramma dat hem in staat
stelt te reizen wanneer hij wil en
tentamens te doen wanneer hem
dat uitkomt. „Ik kan studeren in
het vliegtuig, of in een hotel." De
beste leerschool, weet hijis de op
telsom van de contacten die hij in
middels heeft opgebouwd, ver
spreid over de wereld.
Hij weet dat zijn rol bij Free the
Children over een jaar of twee uit
gespeeld is, want dan wordt hij te
oud voor het werkin de schijnwer
pers. „Nu al begint mijn rol te ver
anderen", bekent hij. „Nu al treed
ik meer op de achtergrond om
ruimte te bieden aan jongere kin
deren. Ik doe meer kantoorwerk
dan voorheen."
Wereldleider
Het World Economie Forum riep
Craig Kielburger begin dit jaar uit
tot 'een van de honderd wereldlei
ders van morgen'.
„Hoezeer ik ook vereerd ben met
die titel, ik zou liever zien dat onze
generatie een volwaardige rol
kreeg in de besluitvorming, op alle
niveaus", zegt hij. „Wij, kinderen
van deze wereld, hebben veel te
bieden. Wij hebben energie, en
thousiasme, passie, idealisme,
ideeën. Wij zijn niet de leiders van
morgen, wij zijn de leiders van
vandaag." Ziet hij zichzelf al als
de jongste premier van Canada?
„Oh nee, ik ga zeker niet de poli
tiek in. Nee, ik heb altijd dokter
willen worden. Ik zou dolgraag
voor Artsen zonder Grenzen wer
ken. Ik heb een enorm respect voor
die organisatie."
John Wanders
Nog geen sprake van een echt volksfeest
Eens in de twee jaar is de
monumentale Nieuwe Kerk
in Middelburg het decor voor de
uitreiking van de Four Freedoms
Awards. Een gebeurtenis voor
een handvol
hoogwaardigheidsbekleders en
honderden genodigden die niet
zonder betekenis is voor Zeeland.
Met de vraag waarom de
Awards moeten worden uit
gereikt houdt commissaris van de
koning W. T. van Gelder zich niet
bezig. „Zolang er nog mensen zijn
die in hun verzet tegen onrecht
worden geïnspireerd door de vier
vrijheden die Roosevelt ruim vijf
tig jaar geleden verwoordde, is er
geen enkele reden om ervan af te
zien."
De formulering van de Ameri
kaanse president dat de betrok
kenheid bij de Tweede Wereld
oorlog niet als een strijd tegen
iets, maar voor de vier vrijheden
moest worden gezien, is volgens
Van Gelder van grote waarde ge
weest. Hij verwijst naar de bio
grafie van Nelson Mandela. „Als
ik lees dat Mandela zegt: 'Als er
elders in de wereld mensen ten
strijde trekken om de vrijheden
van mensen veilig te stellen wie
ben ik dan om geen offers te wil
len brengen om de strijd voor
mijn volk voort te zetten', dan is
de uitreiking van de Four Free
doms Awards voor mij boven elke
twijfel verheven."
De kosten van de tweejaarlijkse
uitreiking bedragen ongeveer
250.000 gulden. De provincie
draagt 120.000 gulden bij in de
vorm van een jaarlijkse subsidie
van 60.000 gulden aan de organi
satie, de Roosevelt Stichting in
Middelburg.
Goodwill
Om de begroting sluitend te krij
gen wordt een beroep op het be
drijfsleven gedaan. Volgens
directeur A C. de Ru van de Roo
sevelt Stichting gaat het hierbij
niet om sponsoring. „Het is in de
meeste gevallen pure goodwill.
De namen van de bedrijven zijn
tijdens de ceremonie, met uitzon
dering van in het programma
boekje, niet aanwezig."
Om de boodschap van de Four
Freedoms Awards uit te dragen
zijn sinds 1982, de eerste keer dat
de onderscheidingen in de
Zeeuwse hoofdstad werden uit
gereikt, tal van initiatieven ont
plooid. Een voorbeeld hiervan is
de mogelijkheid voor een aantal
scholieren om de laureaten na af
loop van de ceremonie een vraag
te stellen.
Ierse avond
Voor dit jaar heeft de provincie
25.000 gulden extra uitgetrokken
om de boodschap uit te dragen.
Het resultaat van de zogenoemde
'vermaatschappelijking van de
Four Freedoms Awards' is onder
meer een Ierse avond met zang en
dans ter ere van Mary Robinson in
de Stadsschouwburg in Middel
burg. De komst van aartsbis
schop Desmond Tutu wordt aan
gegrepen om een Zuid-Afrikaan
se avond te houden in de Zeeuwse
Bibliotheek.
De uitreiking in 1996 in Middelburg met op de voorste rij koningin Beatrix, prinses Juliana en prins Bern-
hard.
De fractievoorzitter van de PvdA
in de Staten van Zeeland, D. J.
Holtkamp ('wij hebben de discus
sie over de verbreding van het
evenement aangezwengeld'),
reageert zuinigjes op de ontplooi
de initiatieven.
„De vermaatschappelijking had
wel iets voortvarender ter hand
genomen mogen worden. Met het
foto Ruben Oreel
huidige programma wordt nog
altijd een groot deel van de bevol
king niet bereikt. Dat is jammer,
want het gedachtengoed dat
wordt uitgedragen is ook van
daag de dag nog belangrijk."
F. van Kollem (GroenLinks) con
stateert dat de negende uitrei
king van de Awards nog geen
volksfeest is geworden. „De vier
vrijheden verdienen het om bre
der te worden uitgedragen." Van
Kollem vervolgt dat de uitreiking
een 'te Middelburgs' gebeuren is.
„Mogelijk dat over twee jaar ook
is gedacht kan worden aan activi
teiten buiten de hoofdstad." M.
Wiersma (Delta Anders) deelt de
kritiek van Holtkamp en Van
Kollem. „Het gaat de goede kant
op, maar we zijn er nog niet."
Het voormalig PPR-Statenlicl C.
van Waterschoot stelde ruim tien
j aar geleden nog voor om het geld
(destijds 50.000 gulden) 'vooreen
high-societyzaak als deze aan de
armsten in de samenleving te ge
ven. Voor de huidige Statenleden
Holtkamp, Wiersma en Van Kol
lem is de suggestie van Van Wa
terschoot te kort door de bocht.
Wiersma: „Vrijheid is niet met
geld te koop."
Elitair
Het verwijt dat de uitreiking in de
Nieuwe Kerk een elitair gebeuren
is dat alleen toegankelijk is voor
een handvol hoogwaardigheids
bekleders en 900 genodigden uit
de betere kringen van de samen
leving is Van Gelder bekend. Het
karakter van de bijeenkomst in
de Nieuwe Kerk leent zich vol
gens van Gelder ook niet voor een
groot volksfeest. „De uitdaging
van de Four Freedoms is goed be
schouwd elitair. Iedereen die zich
door de vier vrijheden voelt aan
gesproken plaatst zichzelf op een
niveau dat j e best elitair mag noe
men." Volgens hem is er ook een
praktische reden voor het beslo
ten karakter. „De Nieuwe Kerk is
nu eenmaal niet groter. Bij het sa
menstellen van de lijst met geno
digden wordt daarom gezocht
naar mensen die bepaald deel van
de samenleving vertegenwoordi
gen. De voorzitter van de Eerste
en Tweede Kamer zijn er namens
alle Kamerleden en de leden van
Provinciale Staten zij n er namens
de provincie Zeeland."
Buiten Zeeland geldt de Awards-
uitreiking altijd nog als het
Zeeuws visitekaartje, zoals oud
commissaris van de koningin C.
Boertien het gebeuren eens om
schreef. Van Gelder: „Geen bij
eenkomst buiten Zeeland of ik
word ernaar gevraagd. De uit
straling is enorm."
Draagvlak
Ondanks het feit dat de Four
Freedoms Awards aan groot deel
van Zeeuwen voorbij gaat, is het
draagvlak binnen de provincie
groot, stelt Van Gelder. „Er is
geen ander onderwerp waarover
ik zo vaak op straat wordt aange
sproken."
De rechtstreekse uitzending van
de NOS in 1994 heeft hier volgens
de commissaris van de koning ze
ker aan bijgedragen. „Dit jaar is
de NOS weliswaar niet aanwezig,
maar zendt Omroep Zeeland wel
een ruime samenvatting uit van
de dag. Zodoende wordt de bood
schap van de vier vrijheden ver
der dan de Nieuwe Kerk ver
spreid. En dat is belangrijk."
Richard Hoving