Tuinmarkt sterke groeier
j Scoop moet ambities nog waarmaken
$NVFKL
PZC
Boekingscentrale
vakanties succes
GOES
zeeland vrijdag 24 april 1998 1 5
ondernemend zeeland
Rapport Groene Miljarden: Steen en beton worden trendartikel
Vlaamse patat in geheim vet in Middelburg
in detail
Nieuw Zeeuws welzijnsbolwerk streeft naar omwenteling
De rubriek Ondeme-
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
Tabaksdivisie
Philip Morris
sterk gegroeid
door Claudia Sondervan
BERGEN OP ZOOM - Philip
Morris Companies Inc., met
onder meer een vestiging in
Bergen op Zoom, heeft in 1997
stevige groei doorgemaakt. Het
geconsolideerde jaarverslag
meldt een omzetgroei met 4,1
procent tot 72 miljard dollar.
De nettowinst over het afgelo
pen jaar bedroeg ruim zes mil
jard dollar. De omzet van de ta
baksdivisie van Philip Morris
nam binnen de Verenigde Sta
ten toe met 8,2 procent, buiten
de Verenigde Staten steeg de
omzet 9,3 procent.
Het concern is de nummer één
van de wereld in verpakte con
sumentengoederen. Het is we
reldwijd marktleider in de ta
baksindustrie, de nummer
twee in voedingsproducten en
de nummer drie onder de brou
werijen. De internationale ta
baksdivisie van Philip Morris
rapporteert over 1997 een re
cordcijfer. Er werden buiten de
VS 711,5 biljoen sigaretten
verkocht, 7,8 procent meer dan
in 1996.
Ook in Nederland boekte het
concern een omzetgroei. In to
taal houdt het tiental merken
van het concern 13,6 procent
van de internationale markt
vast. Volgens Philip Morris
groeit de sigarettenmarkt nog
steeds, met name in de gemeng
de tabakssigaretten waar de
merken van het concern in con
curreren. Marlboro, het sterk
ste merk van het concern,
groeide vorig jaar vijf procent
in omzet en heeft wereldwijd
een marktaandeel van zes pro
cent. L&M, wereldwijd het
derde sterkste merk, toonde
een omzetgroei van negen pro
cent. Ook de merken Parlia
ment, Bond Street en Chester
field lieten stevige groei zien,
meldt het jaarverslag.
In Bergen op Zoom is de groot
ste productievestiging van si
garetten voor het concern in
Europa gevestigd. Er werken
1700 mensen, onder wie ruim
driehonderd Zeeuwen.
door Claudia Sondervan
VLISSINGEN - De Neder
landse particuliere tuinmarkt
is in de afgelopen drie jaar ge
groeid van 2,4 miljard naar een
omvang van 3,1 miljard gul
den. Elk jaar groeit de sector
met tien procent. De consu
ment raakt onder invloed van
klus- en tuintelevisieprogram-
ma's en -tijdschriften steeds
bedrevener in de tuin en wordt
daardoor kritischer in zijn
aankopen.
Dat staat in het onderzoeks
rapport Groene Miljarden 1997
van de vereniging Belangenbe
hartiging Tuinbranche (VBTB)
in Bunnik. Het rapport is een
actualisering van de eerste be
schrijving van de tuinbranche
die in 1994 is gemaakt. De cij
fers zijn verzameld bij produ
centen en toeleveranciers van
consumententuinartikelen en
zijn getoetst bij marktonder
zoeksbureaus.
Het gemiddelde huishouden in
Nederland geeft 460 gulden
per jaar uit aan tuin of balkon.
Daarvan gaat 78 procent op
aan bouwmaterialen en deco
raties. Naar beplanting gaat
slechts 22 procent. Vorig jaar
werd er 6 7 2 milj oen gulden aan
groenproducten, van graszode
tot kerstboom, omgezet. In
1994 was dat 566 miljoen gul
den. Eenj arige planten en vaste
perkplanten zijn met respec
tievelijk 22 en 19 procent de
sterkste groene groeiers.
De grootste groeiers in de tuin-
verkopen zijn steen/beton (20
procent) en decoraties (7 pro
eent). Die twee zorgen samen
voor een omzet van 839 miljoen
gulden. Sierbestrating is een
trendproduct geworden waar
mee de consument zich kan on
derscheiden en daar heeft hij
geld voor over. De leveranciers
spelen hierop in met steeds
meer vormen en kleuren.
De jarenlange hausse in de ver
koop van aardewerken potte-
rie vlakt wat af, hoewel deze
groep nog steeds tien procent
per jaar groeit. Nu zijn grote
formaten en afwijkende vor
men actueel. Riet in de tuin, een
trend van enkele jaren terug, is
weer passé.
De tuinmeubelen nemen der
tien procerrfvan de tuinbeste-
dingen voor rekening: 411 mil
joen gulden. Opvallend is dat
veel mensen twee sets bezitten:
één voor de sier en één om te ge
bruiken. Het kunststof verliest
hierterrein aanmetaal en hout.
Warme kleuren, natuurlijke
uitstraling en comfort hebben
de voorkeur. Wit blijft sterk in
het goedkope marktsegment,
groen is als altijd gewild,
blauw is de trendldeur en
ivoor- en zandkleur zijn in op
komst. Voor hout zijn pastels
en whitewash modieus.
Water in de tuin blijft goed ver
kopen. Sproei- en besproei-
ingsapparatuur met toebeho
ren worden steeds beter
verkocht. De vijver blijft popu
lair, al begint de markt verza-
Bas Bouwense bakt zijn frites naar Oud Vlaams recept: „Zelfs in België wordt het steeds minder zo gedaan."
door Claudia Sondervan
MIDDELBURG - De Vlaamse fritten van
weleer worden vanaf vandaag gebakken
aan de Langeviele in Middelburg. Door
een Vlaming, die echter al een achttal jaren
geleden in Nederland belandde. Bas Bou
wense leidt De Vlaamse Patat, een afhaal-
zaakje dat zich specialiseert in de 'echte
Vlaamse frites'.
Die onderscheiden zich volgens Bouwense
door hun omvang - dikker dan doorsnee.
Maar wat dé patatten echt Vlaams maakt
is het frituurvet.
„Dat halen we uit België, ergens dicht bij
de Franse grens. Het is erg moeilijk te krij
gen. Buiten België al helemaal niet.Waai
de fritten precies in gefrituurd worden,
onthult Bouwense niet. „Geheim van de
kok. Geen ossewit, er zit wel wat dierlijk
vet in. We bereiden het in de zaak verder.
Het geeft de frites een wat zoetere smaak."
digd te raken. Particuliere
vijverbezitters lijken zich te
professionaliseren. Tekenend
is de aankomende trend van
grotere vijvers en de grotere
keuze voor vijverfolie in plaats
van voorgevormde kunststof
bakken. Pompen en fonteinen
worden steeds meer toegepast,
mede doordat waterpartijen
zonder vijver steeds belangrij
ker worden.
foto Lex de Meester
Bouwense is bij zijn weten de enige in de
provincie die de frites bakt naar oud
Vlaams recept. „In België zelf wordt het
ook steeds minder gedaan op deze manier.
Wellicht omdat er je er zelf ook nog het een
en ander aanmoet doen voor het gebruiks
klaar is." Bouwens laat de patat - vanzelf
sprekend in nostalgische papieren
puntzak - vergezeld gaan van klassieke ei-
ermayonaise of een bijzonder sausje, zoals
'sauce Andaluz'.
Eigenaar J. Tjia van de Pearle
optiek aan de Noordstraat in
Terneuzen haalt autocoureur
Boy Zentveldt. (18) zaterdag 25
apidl naar de markt in Terneu
zen. Het teamlid van Automo
tive Systems deelt daar tussen
12.00 en 17.00 uur handteke
ningen uit bij zijn race-auto.
Zentveldt's bezoek staat in het
teken van het Heilige Koe-
weekeinde dat Terneuzen be
leeft, met braderie, kinderker-
mis, kartracing, oldtimershow
en oogmetingen en voorlich
ting over het belang van goed
zien in het verkeer door Veilig
Verkeer Nederland en de poli
tie en brandweer.
Vitrite loopt titel
Fabriek van het
jaar 1997 mis
MIDDELBURG - De titel Fa
briek van het jaar 1997 is aan
de neus van Vitrite Middelburg
voorbij gegaan. Dal' Trucks
werd bedeeld met de eretitel in
de tweede aflevering van de
verkiezing die internationaal
management-adviesbureau
AT Kearney houdt.
VN O-N CW-voorzitter Hans
Blankert reikte de prijs uit tij
dens het seminar manufactu
ring excellence in a globalizing
economy in wetenschaps- en
technologie-expositiecentrum
New Metropolis in Amster
dam.
In de verkiezing wordt na de ti-
telwinnaar geen tweede of der
deplaats aangemerkt. Vitrite is
zeer geïnteresseerd in het rap
port over de vergelijkingen die
tussen de drie genomineerden
zijn uitgevoerd en op welke
punten Daf zakelijk sterker
werd bevonden, zegt H. Dijk
stra van de Middelburgse
lampvoetenfabrikant.
door Jacques Cats
VLISSINGEN- De vakantie-
boekingscentrale Zeeland
draait als een tierelier. Vorig
j a a r werd een omzet van zes mil -
joen gulden behaald: Het lande
lijke netwerk van negen samen
werkende centrales verwacht
dit jaar met de omzet de 40 mil
joen te zullen passeren.
Deze cijfers werden donderdag-
bekend gemaakt tijdens het zil
veren feest van de Zeeuwse boe
kingscentrale, de eerste in het
land. De gelegenheid werd te
vens aangegrepen om het schei
dende hoofd van het instituut,
Matthey De Muijncks-Hoves-
tadt, tevens adjunctdirecteur
van het Bureau voor Toerisme
Zeeland, uitbundig lof toe te
zwaaien voor haar stimulerende
rol. „Je hebt een stevig funda
ment voor ons achtergelaten",
sprak directeur drs, F. L. J. M.
Jansen van Toerisme en Recrea
tie complimenterend.
Samen met Rudi ter Heide, di
recteur van het Toeristisch Bu
reau Zeeland, en ir. A H. Zwart
van Marktplan Adviesgroep
ging hij nader in op de ontwik
keling en groeikansen van de
vakant-ieboekingscentrales,
waarvan de Zeeuwse eenheid
inmiddels tien vrouwelijke
werkkrachten telt die een rijk
gevarieerd pakket aan ver-
blijfsaccommodaties aanbie
den.
Het landelijk samen'werkings
verband staat aan de vooravond
van het uitventen van een nieuw
product, dat het label 'VW-va-
kanties' zal gaan voeren en af
nemers kwaliteit, degelijkheid
en gevarieerdheid in keuze moet
gaan opleveren. Daarnaast
dient het gemak waarmee va
kantieverblijven in eigen land
vastgelegd kunnen worden cen
traal te staan. Volgens Jansen
wordt met dat streven geloo-
chenstraft dat het gemakkelij
ker zou zijn een vakantie op
Mallorca te boeken dan bij wijze
van spreken in Vlissingen. De
vakanti eboekingscentrales zul
len in hun aanbod wel moeten
meegroeien met de wensen van
de wispelturige consument, die
een steeds hogere kwaliteit ver
wacht en nieuwe avonturen wil
aangaan.
Beroepstoerist
Ter Heide betitelde Matthey
Hovestad als een gedreven me
dewerkster, een echte expert
ook, die toerisme als beroep had
en nu beroepstoerist wordt.
„Een boeiende baan die nooit
verveelt", vatte de vertrekkende
adjunctdirecteur van de toeris
tische organisatie samen. Hove
stad voorspelde dat wat zolang
haar winkel was geweest nog
volop mogelijkheden heeft om
verder te groeien. Op de bijeen
komst in het Vlissïngse hotel
Ai-ion bestond tevens gelegen
heid om kennis te maken met
haar opvolger, J. R. de Reus.
Reddingstations
houden zaterdag
2 mei open dag
WESTKAPELLE - Alle red
dingsstations van de Koninklij
ke Nederlandse Redding Maat
schappij zijn op zaterdag 2 mei
geopend voor het publiek.
In Zeeland en op Goeree-
Overflakkee gaat het om de sta
tions in Westkapelle,
Bui'ghsluis, Ouddorp, Stellen
dam, Cadzand en Breskens. Be
zoekers krijgen informatie over
het werk van de reddingsbriga
des, kunnen de boothuizen be
zichtigen, demonstraties bekij
ken en als het weer het toelaat
een tochtje maken met een red
dingsboot. De open dag duurt
van 10.00 tot 16.00 uur.
(Advertentie)
AA ARK' 9.00 TOT 17.00 uur
ZEELANDHALLEN ZONDAG
DE GEZELLIGST? ROMMELMARKT MAN NEDERLAND \C~-
door Henk Postma
U| MIDDELBURG-Een jongeda
me die door een verrekijker
0 tuurt. Het trendy ogend beeld-
e' merk waarmee de nieuwe pro-
61 vinciale welzijnsorganisatie
Scoop zich in de kijker probeert
te spelen, moet duidelijk ma
ken dat de Zeeuwse samenle-
)p' ving scherp in beeld is. Sceptici
/n kunnen er wat anders in zien:
dat het instituut, waarin het
provinciebestuur jaarlijks
meer dan zes miljoen gulden in-
=l vesteert, slechts wijdse einders
11 bestudeert. Machten en krach-
ten waarop je geen vat krijgt
wanneer je, zoals Scoop in het
vaandel heeft staan, 'met beide
voeten stevig in de Zeeuwse
1 klei blijft staan'.
Scoop legt zich toe op 'ontwik-
keling en ondersteuning van
organisaties op het gebied van
zorg, welzijn en cultuur in Zee-
land'. Afgelopen week, ruim
een kwartaal na de oprichting,
presenteerde het nieuwe insti-
ij, tuut dan eindelijk het visite
kaartje. Dat gebeurde met een
ie officiële opening van de behui-
zing waarin het zich half janu
ari nestelde: het voormalig zie-
iokenfondskantoor op de locatie
Achter de Houttuinen in Mid-
n delburg. Dat gebouw werd bij
die gelegenheid Scoopera ge-
doopt. Voorzitter M. Beinema,
afkomstig uit de christen-de
mocratische politiek, legde uit
dat die naam voor 'omwente-
ling' staat. Scoop, daar komt
het op neer, wil de Zeeuwse sa-
menleving radicaal verande-
e ren.
Streven
Er is in ieder geval al veel aan
gedaan dat nijver streven vast
te leggen in hedendaags jargon:
n bedrijfsorganisatorische vak
taal waarmee tegenwoordig
d ook welzij nsmakelaars hun
ei handelswaar een 'marktge-
,i richt' aanzien trachten te ge-
ei ven. Een ontwerpbureau is in
gehuurd om de Scoopfilosofie
in een glimmend jasje te steken,
k Het doel van de revolutie lijkt
al met al wat onderbelicht te
01 blijven. Kort en goed komt dat
neer op: alles moet 'effectiever',
en bovenal 'efficiënter'.
Scoop is het sluitstuk van een
reorganisatieproces dat al in de
jaren tachtig door het provin
ciebestuur in gang werd gezet.
De politiek dwong fusies af tus
sen tientallen organisaties die
zich identiteitgebonden, semi-
ambtelijk of particulier be
kommerden om welzijn, zorg of
cultuur. Enerzijds omdat daar
van kwaliteitsverbetering-
werd verwacht, anderzijds om
dat daarmee milj oenen guldens
per jaar konden worden bezui
nigd. Uiteindelijk resteerden
elf organisaties, waar al met al
nog zo'n zestig mensen werk
ten. Die werden begin dit jaar
opgeheven en samengevoegd
tot wat nu als Stichting Scoop
door het leven gaat.
Scoop wil 'een bijdrage leveren
aan de kwaliteit van de Zeeuw
se samenleving', 'lazen de geno
digden die bij de officiële ope
ning van de Scoopera aanwezig
mochten zijn. Hoe? Scoop 'ini
tieert en begeleidt daartoe zin
volle vernieuwingsprocessen',
vervolgde de uitnodiging. Maar
het gaat natuurlijk om de ma
nier waarop dat soort slogans
invulling krijgt. Wat dat betreft
moet Scoop zich nog bewijzen.
Van concrete nieuwe projecten
is nu, bijna vier maanden na de
start van het instituut, nog
nauwelijks iets vernomen, laat
staan dat resultaten zichtbaar
zijn. Maar, verzekert directeur
D. van den Bout, de medewer
kers zijn 'druk in de weer om
projecten te formuleren en ac
tiviteiten te benoemen'. „Dat
gaat. in nauwe samenspraak
met het veld."
De Scoopera mag geen ivoren
toren zijn. Want zonder steun
van het publiek is een revolutie
niet te winnen. Overal waar
Scoop het voortouw neemt, ge
beurt dat pas nadat het oor te
luisteren is gelegd bij de men
sen om wie het gaat. Scoop
werkt niet op eigen houtje,
maar in samenspraak met
maatschappelijke groeperin
gen, gemeenten en 'participe
rende burgers'. En daarbij
geldt: eerst goed luisteren,
daarna plannen ontwikkelen,
en vervolgens waarborgen dat
betrokkenen op eigen kracht
met de opgedane kennis en er
varingen voort kunnen gaan.
Dat althans is het streven.
Niets nieuws. We hebben het al
eerder gehoord. Het is precies
organisaties leidt niet vanzelf
tot een geoliede nieuwe ploeg,
waarin alle neuzen één kant op
staan", zo heet het. „Scoop
staat voor de niet geringe taak
om de huidige 'kruiwagen vol
kikkers' om te vormen tot een
samenhangend team waarin
eensgezindheid heerst over
doelen, werkwijzen, professio
nele vaardigheden en de wijze
waarop we elkaar daarop aan
spreken." Er wordt dan ook een
'planmatige aanpak' aange
kondigd om te komen tot een
'professionaliserings- en cul
tuuromslag'. Dat betekent in
vesteren in opleiding, training
en communicatie.
De ingrijpende reorganisaties
waarmee het subsidiërend pro
vinciebestuur de afgelopen ja
ren de welzijnssector opzadel
de, begonnen ooit met een
onderzoek door een organisa
tie-adviesbureau. Dat consta
teerde dat sleutelfiguren in de
Zeeuwse samenleving met el
kaar omgaan in een sfeer van
'ons kent ons', een wereldje
waarin groeps- of persoonlijke
belangen en voorkeuren vaak
prevaleren boven het streven
naar zo goed mogelijke kwali
teit. Belangenverstrengeling,
was één van de sleutelwoorden
Er wordt in Zeeland nog steeds
met veel dubbele petten op ge
werkt, ook binnen Scoop. Om
maar eens wat te noemen: di
verse Scoopmedewerkers ma
nifesteren zich als kopstukken
binnen politieke partijen, vaak
zelfs als VLissings, Oostburgs of
Middelburgs gemeenteraads
lid.
Babbelcircuit
Scoop-directeur Van den Bout
zucht eens diep wanneer hij
met dat soort bedenkingen
wordt geconfronteerd. Om ze
daarna resoluut weg te wuiven.
„Och, al dat soort bedenkin
gen. Ja, die hoor je in het
Zeeuws babbelcircuit. Als je
daar in blijft hangen, dan ga je
somberen, of raak je aan de
drank. Waar het om gaat is pro
fessionaliteit. Hoe professio
neel ben je om belangen die je
vertegenwoordigt van elkaar te
scheiden? Ik ga ervan uit dat
mijn medewerkers professio
neel genoeg zijn om belangen
verstrengeling tegen te gaan."
de werkwijze van het ouder
wetse, verguisde, en daarom in
het begin van de jaren tachtig
vrijwel overal van de kaart ge
veegde samenlevingsopbouw
werk.
Wisselwerking
Nieuwer, maar in het maat
schappelijk verkeer al sinds
jaar en dag de gewoonste zaak
van de wereld, is het streven
van Scoop 'meerwaarde' te ha
len uit samenwerking met an
deren: wanneer uiteenlopende
instanties met hun activiteiten
op elkaar inspelen, kan meer
worden bereikt dan wanneer ze
gescheiden optrekken. Anders
gezegd: welzijn, zorg, cultuur,
onderwijs, wonen, werken en
vrije tijd, het heeft allemaal
met elkaar te maken. Instanties
die slechts oog wensen te heb
ben voor één van die terreinen,
staren zich blind. Daarom wil
Scoop projecten van de grond
tillen waarin instanties die qua
werksoort verschillen 'in actie
ve wisselwerking' met elkaar
treden.
Eén van de centrale vragen die
speelt: hoe motiveer je burgers,
met name ook jeugdigen, al
lochtonen en andere 'achter
standsgroepen' mee te doen
aan activiteiten die hun omge
ving leefbaarder maken? Die
vraagzou natuurlijk ook omge
draaid kunnen worden: hoe
werk je aan een samenleving
waarin ook jeugdigen en men
sen uit 'achterstandsgroepen'
zichzelf herkennen, en zich
naar eigen aard kunnen ont
plooien. Maar zo'n vraag past
niet wanneer moet worden uit
gegaan van de kille wetten van
effectiviteit en efficiëntie. Er
zijn zo nog wel meer aan
dachtspunten: 'aanbodge
stuurde zorg' moet plaatsma
ken voor 'vraaggestuurde
zorg'. Ook dat kan anders wor
den gezegd: niet het belang van
de instelling, maar de behoefte
van de klant staat voorop. Een
ander paradepaardje: 'preven
tie en interventie'. Bedoeld
wordt: problemen in een zo
vroeg mogelijk stadium onder
kennen en verhelpen.
Er moet nogal wat gebeuren wil
Scoop al die ambities waarma
ken. Of, zoals het instituut dat
zelf zegt: „Deze positionering
vraagt om een professionele
benadering van de innovatie-
taak." Scoopmedewerkers
'moeten zich thuis voelen in de
rol van professioneel adviseur,
begeleider en procesmanager'.
Zij moeten in staat zijn 'effici
ent en effectief sturing te geven
aan complexe veranderings
trajecten'. Dat is veel gevraagd
van medewerkers die tot voor
kort nog werkten bij 'traditio
neel' functionerende, 'in zich
zelf gekeerde' instellingen,
zoals Scoop dat zelf uitdrukt.
Anders gezegd: er wordt ern
stig rekening mee gehouden
dat menig Scoopmedewerker
niet gewend is verder te kijken
dan de eigen neus lang is.
Kikkers
In een intern document, opge
steld naar aanleiding van een
begin februari gehouden werk
conferentie, wordt de 'feitelij
ke situatie' dan ook allerminst
geruststellend genoemd. „Sa
menvoeging van elf bestaande
Met de voeten in de Zeeuwse klei en de blik op de einder gericht streeft Scoop vernieuwing na in de wereld van 'zorg, welzijn en cultuur'.
