Een boer in hart en nieren Twaalfde eenakterfestival wiet jaarlijks aan kwaliteit PZC Confrontatie met oosterse precisie Junior Hartdag wijst op speelse manier op belang van bewegen De legerarts die zijn werkgebied in vele kaarten vastlegde zeeland week 17 straatnaam a kunst cultuur maandag 20 april 1998 MIDDELBURG, Kloveniersdoelen René Berman, cello en Michi Slagwerkgroep met werken van Hood, De Leeuw, Ngurah en Dun door Douwe Eisenga Een confrontatie tussen wes terse en oosterse muziek vormde zaterdag het motto van het concert bij Nieuwe Muziek. Het repertoire voor de onge bruikelijke combinatie van vier slagwerkers en cello is niet groot. Dat de musici deson danks een programma met een dergelijke rode draad wisten sa men te stellen, verdient op zich al een pluim. Niet alles was even interessant, maar daar stond een aantal hoogtepunten en uit muntend spel tegenover. Zowel Implosion van de Ameri kaan Mantle Hood als Mosaik 2 van de Indonesische componist Budhi Ngurah kon niet overtui gen. Smeuïg was het eerste stuk wel, met een aaneenrijging van Balinese gamelanpatronen, maar daarmee ook enigszins ge makzuchtig. Het tweede stuk is een muzikale vertaling van een reis door Indonesische landerij en. Het werd eerder een landeri ge reis. Vooral in de tweede helft van de compositie, waar de cello een eindeloze, nietszeggende melodie in steeds hetzelfde re gister speelt. Omdat Ngurah zelf cellist is, verwacht je dat hij meer uit het instrument haalt. Dit is de Nederlandse compo nist Ton de Leeuw wel gelukt in Apparances Ivoor cello solo. Al le mogelijkheden van de cello buit hij uit, hetgeen René Ber man op zijn beurt in de uitvoe ring ook overtuigend deed. De Leeuw is een van de weinige componisten die een werkelijk versmelting van oosterse en westerse muziek heeft weten to bereiken. De programmatoe lichting vermeldde dat hij ge bruik maakt van oosterse har monieën. Een contradictio in terminis, want een wezenlijk kenmerk van oosterse muziek is dat zij eenstemmig is en geen harmonieën gebruikt. Een an der kenmerk vormt het denken in cirkels. De muziek is opge bouwd uit zich herhalende pa tronen. Beide facetten past De Leeuw toe in zijn composities, Apparances betekent 'verschij ningen' en staat voor de ver schillendeverschijningsvormen waai'in een rondcirkelende reeks noten zich aandient. Dezelfde techniek gebruikt hij in Music for marimbaphone, vi braphone and Japanese Temple bells. Die tempelklokken zijn moeilijke instrumenten. Een tikje te hard aangeslagen en ze klinken een halve minuut overal bovenuit. Een tikje te zacht en ze zijn er niet. Ik heb een uitvoe ring meegemaakt waarbij ze niet te horen waren. Zaterdag avond waren ze overwegend te hard in een verder voortreffelij ke uitvoering. door Rolf Bosboom Bewegen geeft een kick. On der dat motto wordt woens dag voor de tweede keer de Ju nior Hartdag gehouden. De dag is bedoeld om leerlingen van de groepen 7 en 8, de twee hoogste klassen in het basisonderwijs, op een speelse manier te wijzen op het belang van bewegen. In Zeeland is De Wilgenhof in Mid delburg een van de deelnemers. „Het is een heel leuke opzet", al dus leerkracht Annette Hiet- kamp van groep 6/7. De Junior Hartdag is onderdeel van de jaarlijkse Nationale Hart week, die gisteren is begon nen. De Nederlandse Hartstich ting probeert in die periode al lerlei groepen, van jong tot oud, aan te spreken. In 1996 werd de eerste Hartdag gehouden voor de oudste basisscholieren, voor wie veel bewegen nog vaak de gewoonste zaak van de wereld is. Met de actie wil de Hartstich ting hen laten beseffen dat bewegen behalve leuk ook noodzakelijk voor een goede ge zondheid. Aan de eerste dag deden 66.000 leerlingen van 1.400 scholen mee. Gezien het succes besloot de Hartstichting de Junior Annette Hietkamp Hartdag elke twee jaar te herha len. Dit jaar doen er opnieuw rond de 1.400 scholen mee met bij elkaar - de klassen worden steeds groter - 72.000 leerlin gen. In Zeeland hebben 25 scho len zich aangemeld, met samen 870 deelnemers. „Dit sprak ons erg aan", ver klaart Annette Hietkamp de deelname van De Wilgenhof. Veel leerlingen kennen in hun omgeving mensen met hartpro blemen. Daarom is het belang rijk dat goed wordt uitgelegd hoe het hart werkt en wat bij voorbeeld een hartinfarct is." De Wilgenhof probeert de leer lingen op allerlei manieren te stimuleren aan beweging te doen. „Sporten beweging wordt helaas minder vanzelfsprekend, door bijvoorbeeld televisie en computerspelletjes. Sommige kinderen krijgen thuis die sti mulans ook niet meer." Programma Het programma van de Junior Hartdag begint om 9.30 uur met een uitzending op TV2, ver zorgd doorTeleac/NOT. Daarna gaan de leerlingen aan de slag met een magazine. Een rode draad in het geheel is het duo Rik en Tik, een vrolijke jongen met zijn hondje, die als mascot tes van de actie fungeren. „Het materiaal ziet er heel erg fris uit", zegt Annette Hietkamp. „Op de voorpagina van het ma gazine staat bijvoorbeeld een jonge skater en het Nederlands elftal komt erin voor. Dat spreekt de kinderen aan. Boven dien wordt alles goed uitge legd." Het laatste onderdeel van de dag is een spelcircuit, waarbij de kinderen een teamspel met een frisbee spelen. Annette Hietkamp: „Het plezier in het spel is belangrijk, maar ook de samenwerking." Of De Wilgen hof woensdag aan het spel toe komt is nog de vraag. Het schoolvoetbaltoernooi dat vori ge week moest worden uitge steld, gaat wellicht die dag wel door. Maar gelukkig is het de sport die dan voorrang krijgt boven de Junior Hartdag. „En het spel spelen we dan zeker een andere keer." De Chinese componist Tan Dun heeft zowel in Peking als New York compositie gestudeerd en dat is te horen. Alles wat hij kan gebruiken, gebruikt hij in een soms idiote mix van westers en oosters. Zijn Elegy 'Snow in Ju ne' is een opeenvolging van treurende melodieën en uitzin nige erupties. Dun plaatst soms accenttekens boven de rusten in zijn muziek. Hoe moeten de har de passages dan wel niet klin ken? Inderdaad, zaterdag brak de cellist een snaar en een slag werker een stok. Ondanks al dat geweld was vooral in gedeeltes waarin men gelijk opging te ho ren dat er zeer nauwkeurig ge speeld werd, Of toepasselijker gezegd 'met oosterse precisie'. door Conny van Gremberghe Een kaart is tegenwoordig zo gemaakt. Een kiekje vanuit een satelliet wordt op aarde bin nen een mum van tijd omgezet in een meerkleuren kaart, waar op alles tot in detail kan worden weergegeven. De techniek staat voor niets. Dat was vroeger wel anders. Columbus voer in 1492 westwaarts terwijl hij slechts over kaartenmateriaal beschik te waarop de wereld voorbij de Azoren ophield. Dat hij uitein delijk na een tocht van maanden het Bahama-eiland San Salva dor voor de boeg van zijn schip de Santa Maria zag verschijnen was voor de ontdekkingsreizi ger niet alleen een verrassing - hij had iets gevonden wat op pa pier niet bestond - maar ook een bevrijding. Het eiland bete kende voor Columbus en zijn bemanning dat na drie maan den eindelijk weer voet aan wal kon worden gezet. Drie eeuwen later bracht James Cook de ei landen in de Stille Zuidzee in kaart, maar hij vergat er ook een aantal te noteren. Die werden pas begin deze eeuw vastgelegd. Cartografen deden er eeuwen over om te bereiken wat van daag de dag in een oogwenk kan worden vastgelegd. Nederland speelde bij het in kaart brengen van de aardkloot een rol van be tekenis. De Zuid-Nederlander Mercator verwierf Jn de 16de eeuw grote faam als cartograaf en liet kleurige kaarten drukken van het toen bekende Europa. Tasman en Van Diemen op hun beurt voeren naar de Oost en brachten de nog onbekende kust van wat nu Australië heet in kaart. Dichterbij huis, in ei gen land, waar de ene polder na de andere gewonnen werd op de zee, waar woeste gronden ge schikt werden gemaakt voor boerenbedrijvigheid, moest het nieuw verworven land ook ver taald worden op kaart, Willem Tiberius Hattinga (1700-1764) was een man die zich lange tijd bezig heeft ge houden met het documenteren van de gebieden in wat in zijn tijd Staats-Vlaanderen heet. Hattinga, een arts, werd gebo ren in het Groningse Leek en be- landdein 1724 als legerarts in de vesting Lillo, die destijds door de Hollanders bezet werd. In zijn hoedanigheid als legerdok ter leerde hij het gebied waarin hij werkte goed kennen. Tijdens de Successieoorlog in het begin van de 18 de eeuw waren enorme oppervlakten van de regio volle dig onder water gezet. Grote de len land moesten weer van de zee worden gewonnen en kaart materiaal van deze nieuwe ver worvenheden ontbrak. Hattin ga voelde zich geroepen om die kaarten te maken. Twintig jaar- achtereen trok hij door het ge bied, mat alles wat hij tegen kwam en zette zijn geometri sche bevindingen op papier. De kaart van Staats-Vlaanderen die hij in 1744 aanbood aan de Raad van State vormde de basis voor een collectie van 647 kaar ten van Schelde tot Maas tot Dollard, die gebundeld werden in een 14 delige atlascollectie. Halverwege de achttiende eeuw- hield Hattinga abrupt op met zijn cartografische werkzaam heden. Zijn zonen zetten zijn werk voort. Hijzelf werd be noemd tot burgemeester van Hulst, wat hij tot 1761 zou blij ven. Hij overleed vier jaar later. Een kleine twee eeuwen latei- werd de cartograaf/burgemees ter in de wijk Nieuw-Hulst ge- eerd met een straatnaam. Van een laan nog wel. In de wijk Nieuw-Hulst wordt de cartograaf/burgemeester geëerd met een naar hem genoemde laan. foto Peter Nicolai door Inge Heuff ZIERIKZEE - 'Het doek gaat open, het doek gaat dicht. De zaal heeft genoten van decor en licht.' Met die woorden opende en sloot het jaarlijkse eenak terfestival, dat het afgelopen weekeinde in Theater Mondra- gon in Zieriltzee werd gehou den. Onder belangstelling van publiek, medespelers en aan hang, brachten zestien groepen drie dagen lang hun productie op de planken. Moe maar vol daan vertrokken aan het eind van de zondagmiddag de spe lers weer naar huis. Het zat er voor dit jaar weer op. Het was voor de twaalfde keer dat het eenakterfestival ge houden werd. De laatste zes jaar vindt het altijd in Theater Mondragon in Zierikzee plaats. „Vroeger werd het om beurten onder en boven de Schelde gehouden", vertelde Ali Pankow, bestuurslid van het Zeeuws Centrum voor het Amateurtheater (ZCA) en co ordinator van het festival, „Maar de belangstelling in Zeeuws-Vlaanderen voor dit festival is niet zo groot. Soms zat de. zaal daar gevuld met al leen maar mensen van boven de Schelde." Voor de organisa toren van het festival was dat reden om de jaarlijkse opvoe ringen naar Schouwen-Duive- land te verplaatsen, „Daar zit veel en enthousiast publiek." Minimaal De deelname van toneelvereni gingen uit Zeeuws-Vlaanderen is eveneens minimaal. Dit jaar was er slechts één vereniging, uit Sluiskil, die helaas door ziekte van één van de spelers uiteindelijk ook nog moest af zeggen. Maar de andere deel nemers waren er niet minder enthousiast om. Met veel origi naliteit, inzet en gevoel werden Hanse, medebestuurslid en co ordinator valt Pankow bij maar haast zich te zeggen dat het festival geen sombere toon had. Alles werd licht en luchtig gehouden, vaak op cabaretes ke wijze. Ook waardeerde Pankow de gelegenheidsgroepjes die spe ciaal voor het festival samen gesteld waren. „Het leuke daaraan is, dat mensen uit het amateur-theater in Zeeland el kaar blijkbaar goed genoeg kennen om voor het eenakter festival bij elkaar te komen en een productie te maken." De voorzitter van het ZCA, Rei- na de Groot, refereerde in haar afsluitende toespraakje aan de ontwikkelingen die het Zeeuwse amateur-theater on dergaan heeft, de afgelopen ja ren. „Het is de twaalfde keer geweest dat we dit organiseer den en als ik zie welke kwali teit, zowel op het spelgebied als bij het licht en geluid, er inmid dels is ontstaan, dan durf ik met recht te stellen dat Zeeland op dit terrein tot de toonaange vende provincies van Neder land behoort." Juryrapport De deelnemende groepen krij gen over ongeveer drie weken een juryrapport toegezonden. In dat boekwerkje beoordeelt de jury - bestaande uit Esme Soesman, redactrice bij de Zie- rikzeesche Nieuwsbode en af gestudeerd dramaturge, Ge rard Peijs, directeur, Zeeuwse Theater Stichting, Carla Schroot, dramatherapeute en Michel de Wit, afgestudeerde van de jongerenopleiding Amateurtheaterschool de Am bitie - elke productie apart. Deze jurering is niet alleen in gesteld om het spel te beoorde len maar ook om de verenigin gen en spelers tot nog hogere kwaliteit te stimuleren. "floor Inge Heuff }b chouwen-Duiveland her- 1 bergt heel wat agrarische edrijven. Bedrijven die van va- er op zoon overgaan. In Noord ouwe boert Leo Dalebout met lijn moeder Mijnie op De Lelie, en oude boerderij die ooit bij de trouwerij van Noordgouwe horde. De grootvader van Leo ialebout pachtte De Lelie vlak ia de oorlog. Toen was het een jemengd bedrijf met wat melk zee, akkergrond en veertien tan personeel. Nu is het een ak- ierbouwbedrijf en bewerkt Da- lebout een dubbel zo groot are- ml, in zijn eentje. Ir is in die drie generaties ■norm veel veranderd in de be- ijfsvoering van een agrari- :he onderneming. De komst zan de tractor en alle bijkomen- le machinerieën, de invoering fan de melkmachine en later de lelktank, zorgden ervoor dat er feel minder personeel nodig is im een boerenbedrijf te leiden. |aar de administrate is na- /enant ingewikkelder gewor- lën. Kon Dalebout senior het in ijn tijd af met een opschrijf- ioekje dat hij elk jaar weer ter land nam om te zien wat hij vo- jaar ook al weer deed, Leo ialebout kan tegenwoordig ei- jenlijk niet meer zonder com- mter. Hij is gauw een dag of wat ,-iwijt aan het invullen van een '[aanvraagformulier voor subsi- lie en ook zijn mineralenadmi- '.stratie, om maar wat te noe- len, kost hem veel meer tijd lan hem hef is. Maar als hij op iet land bezig is geniet hij met Irolle teugen van deze manier fan leven. „Hij is boer in hart en .eren", verklaart zijn moeder. „Dat was al duidelijk toen hij log amper kon praten." ,eo Dalebout draait van jongs [f aan al mee in het bedrijfToen '.j tien jaar oud was overleed :ijn vader. Zijn opa, die zich net iad teruggetrokken, kwam 'eer in het bedrijf werken om samen met Mijnie Dalebout en ien vaste werknemer De Lelie 'oort te zetten. Zodra Leo Dale- iOut oud genoeg was kwam hij .Jok meewerken. Na de Havo 'volgde hij nog de Middelbare Landbouwschool maar daarna was de boerderij zijn werkter- 'ein. „Dat was in 1985 geloof ik. Jijn opa werd snel ouder, de Ivaste medewerker wilde weg en was er klaar voor, al had ik jraag nog de Hogere Land bouwschool gedaan." Mijnie en •de korte producties neergezet. Het is Pankow opgevallen dat er cüt jaar vooral sprake is van cabaretinvloeden en eigentijds repertoire. „Meestal zitten er flink wat klassiekers tussen. Maar dit jaar gingen de pro ducties vooral over de huidige samenleving en hadden dood, de ziekte van Alzheimer, ge zondheidszorg en dat soort on derwerpen de overhand." Lies De groep Sanseviëra bracht 'Winkelen' in Mondragon op de planken. foto Pieter Honhoff Leo Dalebout kunnen zich geen andere leven voorstellen. Leo: „In 1972 stonden mijn ouders en grootouders onverwacht voor de keuze of ze het bedrijf wilden kopen. Maar eigenlijk was de vraag niet 'of maar 'hoe' ze het konden kopen want het boeren zit ons helemaal in het bloed." „Het was wel erg plotsklaps", vult Mijnie Dalebout aan. „We draaiden lekker, konden er goed van leven en opeens moet je dan het bedrijf gaan kopen. Harde tijden Plet zijn harde tijden voor de boeren. Dalebout erkent dat hij ondanks zijn plezier in het FAMILIE werk, soms het gevoel heeft te dweilen met de kraan open. „Als ik op een bijeenkomst van de Zeeuwse agrarische jongeren van de politici hoor wat het paarse kabinet met de agrari sche sector voorheeft in Zuid west-Nederland, dan neem ik bij thuiskomst nog maar eens een biertje en draai de knop om." Dalebout ziet zichzelf geen toe risme er naast nemen zoals één van de opzetten van de struc tuurvisie dat voor zijn streek be oogt. Hij voelt veel meer voor schaalvergroting door intensi vering van de productie. „Niet dat ik nou zo nodig groter wil worden maar dat is vooralsnog de enige renderende oplossing. Zolang de consument niet be reid is voor de producten een reële prijs te betalen, moet ik wel op die manier verder." Zijn grootvader en vader hadden al tijd nog wel een paar hectaren vrij om eens wat uit te proberen. „Dat is voor mij niet meer te doen", legt Dalebout uit. „Fi- foto Pieter Honhoff nanciële ruimte om te experi menteren is er niet." Dat maakt het ondernemerschap wel min der uitdagend. De boer zit in fei te gevangen tussen de (Europe se) regelgeving en handel in. De marges om eigen ondernemers- lust uit te oefenen zijn uiterst klein. Negatief beeld De jonge boer ziet nog heel wat werk liggen voor de agrarische bonden om het negatieve beeld dat mensen van de Nederlandse boeren en hun onderneming hebben, bij te stellen. „Neem maar het simpele feit van be strijdingsmiddelen. In het dorp zien ze me om de haverklap met de spuitmachine rijden. Dat schept een slecht beeld. Maar mijn grootvader spoot één keer per jaar alles helemaal dood, al leen het gewas bleef nog net le ven. En als er een luisje gezien werd, gebeurde het nog een keer. Ik spuit vaak maar wel heel mi nimaal. En de eerste tien luizen kunnen rustig blijven zitten." De vroegere Dorpsstraat in 1916, nu Brouwerijstraat, met rechts de schuur van boerderij De Lelie. Leo en Mijnie Dalebout:...andere tijden, andere bedrijfsvoering...

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 25