Dreigende
taal van
Nigeria
Botha verkiest de
rechter boven Tutu
JNis
Euro mag de burger geen cent kosten
Tsjechië houdt
adem in over
Vaclav Havel
Topfax.
Wereldprijs.
PZC
Studentenprotest Indonesië zwelt aan
Tientallen doden bij strijd
tegen Koerden in Turkije
Straf op aanvaarden EU-hulp
buitenland
Laatste frank-biljet België
Geld Marcos naar Filipijnen
Straf ex-president Venezuela
Bloedbad in café Kroatië
Drugsvangst bij Kanaaltunnel
Ross maandag
weer in Israël
jèèêêêê
VS negeren met executie VN
Kenianen herdenken Vasco da Gama
Omstreden burgemeester
van Tèheran komt vrij
donderdag 16 april 1998
van onze redactie buitenland
Een student spreekt per megafoon zijn mede-demonstranten toe voor een politieafzetting in Bandoeng.
foto Pikiran Ra ky at/AP
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - De introductie van de euro moet voor de
burger gratis zijn. Als de banken toch dreigen hun klan
ten op kosten jagen bij het omwisselen van de nationale
munt of het omzetten van bank- en girorekeningen, zal
de Europese Commissie dat met maatregelen verbie
den. De Commissie verwacht echter dat voor 99,9 pro
cent van de burgers de nieuwe eenheidsmunt niet tot ex
tra uitgaven leidt.
Commissie-voorzitter Santer, commissaris Monti van
Financiële Zaken en commissaris Bonino van Consu
mentenbelangen presenteerden gisteren een serie aan
bevelingen om de euro kosteloos en efficiënt in te voe
ren. Op 2 mei moeten de regeringsleiders hun zegen ge
ven aan deze adviezen, als zij beslissen welke landen di
rect meedoen met de euro. Vanaf 1 januari staat het de
overheden, bedrijven en burgers in die landen vrij om
giraal met de nieuwe eenheidsmunt te betalen. De euro
bankbiljetten en -munten worden in 2002 ingevoerd.
De Commissie vindt dat het omzetten van rekeningen
en hypotheken in euro's gratis moet gebeuren. Ook een
overschrijving per giro of bank in euro's mag niet meer
kosten dan dezelfde verrichting in nationale valuta.
Vanaf 2002 moet iedereen een (bescheiden) hoeveelheid
contant geld zonder kosten kunnen omwisselen.
Winkeliers zullen niet worden verplicht tijdelijk hun
producten in zowel de nationale als de Europese munt
soort te prijzen. Dat zou een te kostbare operatie wor
den. Maar als een winkelier het doet, dient dit duidelijk
te gebeuren. Bij de omrekening geldt dat het derde cijfer
achter de komma vanaf vijf en hoger naar boven mag
worden afgerond.
Als in het najaar blijkt dat de banksector de aanbeve
lingen aan hun laars lappen, komen er verplichtende
maatregelen. In Nederland hebben de banken al toege
zegd niets extra te rekenen voor de introductie van de
euro. Commissaris Monti verwacht dat op den duur de
prijzen voor bankdiensten zullen dalen. Niet alleen de
wisselkoersverliezen vallen immers weg, ook het bank
personeel krijgt minder te doen. Monti voorziet dan ook
een ingrijpende herstructurering van de bankwereld als
gevolg van de euro.
De Commissie adviseert de eurolanden aparte centra op
te richten die toezien op een soepele invoering van de
nieuwe munt en de burgers informeren. Het onderwijs
moet de jeugd bekend maken met de munt. Commissaris
Bonino riep de leveranciers van gas, electra en water op
om hun rekeningen vanaf 1 januari in euro's te vermel
den. Op die manier went de burger geleidelijk aan de
waarde van de nieuwe munt. GPD
BRUSSEL - De Nationale Bank van België heeft gisteren het
laatste nieuwe bankbiljet in de historie gepresenteerd. Amper
vier jaar voor de introductie van de euro voor het grote pu
bliek, brengt de centrale bank een nieuw briefje van vijfhon
derd frank, circa 28 gulden, in omloop.
Op het biljet is werk en een portret van de Belgische kunst
schilder René Magritte te zien. Van diens oeuvre loopt in
Brussel een grote overzichtstentoonstelling. De kleur van het
biljet is blauw-groen.
Bijna alle Belgische bankbiljetten zijn gewijd aan vaderland
se kunstenaars. De eurobiljetten zullen de Belgische serie
vanaf januari 2002 vervangen. ANP
ZÜRICH - De hoogste rechtbank van Zwitserland heeft het
laatst mogelijke beroep afgewezen tegen de teruggave van het
geld van bevroren Zwitserse bankrekeningen van wijlen dic
tator Marcos aan de Filipijnen.
Het arrest betekent dat er geen wettelijke obstakels meer zijn
om de 520 miljoen dollar naar de centrale bank van de Filipij
nen over te maken, aldus de Zwitserse politie.
De Zwitserse regering bevroor de rekeningen na de verdrij
ving van Marcos in 1986. Sindsdien werd het vermogen opge
ëist door de Filipijnse regering, de erfgenamen van de in 1989
overleden Marcos en slachtoffers van de vervolging onder het
Marcos-regime. AFP
CARACAS - Ex-president Carlos Andrés Pérez Rodriguez
van Venezuela is dinsdag (plaatselijke tijd) onder huisarrest
geplaatst. Hij wordt verdacht van onrechtmatige verrijking
met overheidsgeld. Onderzoekers hebben hoge bedragen op
Pérez' buitenlandse bankrekeningen ontdekt, die volgens hen
op een onrechtmatige manier zijn verworven.
Pérez werd in 1993 wegens corruptie uit zijn functie gezet en
later wegens misbruik van overheidsgeld tot ruim twee jaar
celstraf veroordeeld.
Eind vorig jaar heeft de75-jarige Pérez, die van 1974tot 1979
en van 1989 tot 1993 president is geweest, zijn politieke terug
keer aangekondigd. RTR/AFP/DPA/EFE
ZAGBREB - Een 51-jarige man heeft in de nacht van dinsdag
op woensdag zeven mensen doodgeschoten in een café-res
taurant in de Kroatische stad Slavonski Brod. De man is later
dood in zijn uitgebrande auto aangetroffen.
Volgens de politie had de man zijn bier opgedronken en daar
na het café verlaten. Even later kwam hij terug en schoot in
het wilde weg op de aanwezigen. Zeven mannen tussen de 19
en 41 jaar overleden ter plekke. Een ander raakte zwaarge
wond.
De politie ontdekte gisterochtend de uitgebrande auto, met
daarin het verkoolde lichaam van de moordenaar. De man
heeft waarschijnlijk zelfmoord gepleegd. DPA
CALAIS - De Franse douane heeft aan de ingang van de Ka
naaltunnel een recordhoeveelheid xtc onderschept. In een
vrachtwagen met Belgisch kenteken werden vorige maand
onder pallets met conservenblikken 357.900 pillen gevonden.
Dat is ruim twee keer zoveel als de totale Franse xtc-vangst in
1997.
Volgens de politie komt de xtc uit België of Nederland. De
drugs waren bestemd voor de Britse markt. In de vrachtwa
gen bevond zich verder tien kilo cocaïne. De Belgische chauf
feur is gearresteerd. Om het onderzoek niet in gevaar te bren
gen is het nieuws pas woensdag bekendgemaakt. AFP/DPA
GENEVE - Nigeria heeft men
senrechtenorganisaties in dat
land met vervolging bedreigd
y; als zij Europese hulp accepte-
|j ren. Minister Tom Ikimi van
H Buitenlandse Zaken zei dat
e« voor de VN-commissie voor de
mensenrechten in Genève.
■Ja De Europese Unie heeft in de
it begroting voor 1998 3 miljoen
ecu (ongeveer 6,6 miljoen gul-
den) gereserveerd voor een
g fonds voor pro-democratische
activiteiten in Nigeria. De mili-
taire regering in dat land noemt
dit een onaanvaardbare inmen-
f ging in binnenlandse aangele-
at genheden.
De EU kondigde drie jaar gele-
den strafmaatregelen tegen het
Afrikaanse land af wegens de
executie van negen strijders
voor de rechten van het Ogoni-
volk, onder wie de schrijver Ken
Saro-Wiwa. Volgens Nigeiïa
heeft het EU-fonds slechts ten
doel een crisis in het Afrikaanse
land te veroorzaken. Ikimi:
„Onze wetgeving met betrek
king tot staatsgevaarlijke acti
viteiten is overduidelijk voor ie
dereen. Degenen die zich hier
mee inlaten, kunnen zich opma
ken voor de consequenties van
hun activiteiten."
Vertegenwoordigers van Nige-
riaanse mensenrechtenorgani
saties reageerden geschokt op
de uitlatingen van de bewinds
man. Ayo Obé van de Civil Li-
- berty's Organisation (CLO)
noemde het 'ongelooflijk dat
Ikimi in de VN-commissie drei
gementen kan uiten tegen dege
nen die zich juist sterk maken
voor de mensenrechten'. Willie
Nwiido van de beweging voor de
Ogoni-bevolking (Mosop) leidt
uit de uitlating af dat de rege
ring onder druk komt te staan.
De speciale VN-waarnemer
-J voor Nigeria Soli Jehangir Sor-
1 abjee uitte woensdag voor de
commissie zware kritiek op het
I
regime. Hij riep de Nigeriaanse
leider generaal Sani Abacha op
alle politieke gevangenen vrij te
laten. Sorabjee mocht Nigeria
niet in en verzamelde gegevens
op basis van rapporten van
hulporganisaties, buitenlandse
regeringen en particulieren.
Nigeria sluit niet alleen dissi
denten, journalisten en vak
bondsleiders op, maar voert ook
nietsontziende campagnes te
gen de misdaad, zei Sorabjee.
De omstandigheden in Nigeri
aanse gevangenissen noemde
hij levensbedreigend. In de in
richtingen, die op 33.000 gedeti
neerden zijn bereikend, verblij
ven zeker 55.000 mensen. Ook
worden steeds vaker achterge
bleven familieleden van dissi
denten die in ballingschap leven
gearresteerd.
De Nigeriaanse politie heeft
gisteren in de stad Ibadan het
vuur geopend op een demon
stratie tegen de militaire bevel
hebber Abacha. Volgens oogge
tuigen kwam daarbij drie
demonstranten om het leven.
Meerdere mensen zouden zwaar
gewond zijn geraakt. ANP/AP
van onze redactie buitenland
JAKARTA - Duizenden studen
ten hebben gisteren op 25 cam
pussen in en rond de Indonesi
sche hoofdstad Jakarta en in ze
ker vijf andere steden gedemon
streerd. Het waren de omvang
rijkste protesten sinds het begin
In deze raad smeedden leden
van de regering en de top van het
leger en de politie plannen om
anti-apartheidsgroepen als het
Afrikaans Nationaal Congres te
bestrijden. Een van de doelen
van de commissie is om vast te
stellen waar het bevel om anti-
apartheidsactivisten uit de weg
te ruimen precies vandaan
kwam.
Politici van de bl anke Nationale
Partij hebben voor de commis
sie volgehouden dat misdaden
van soldaten en politiemannen
het werk was van individuen,
die daarvoor geen opdracht 'van
boven' hadden gekregen. Maar
de voormalige hoofdcommissa
ris van de politie, generaal Jo-
han van der Merwe, heeft ver
klaard dat Botha zelf de op
dracht gaf om het hoofdkwar
tier van de Zuidafrikaanse
Raad van Kerken in Johannes
burg op te blazen. GPD
JERUZALEM - De Amerikaan
se gezant Ross komt maandag in
Israel aan voor een nieuwe ron
de vredesbesprekingen tussen
Israël en de Palestijnen.
Dat heeft een Israëlische rege
ringswoordvoerder woensdag
gezegd.
De besprekingen tussen de Isra
ëlische regering en de Palestijn
se Autoriteit kwamen vorig jaar
tot stilstand, nadat Israël nieu
we plannen voor het bouwen
van nederzettingen ontvouwde.
RTR
van de studentenacties, zo'n zes
weken geleden.
In Jakarta ging een groep stu
denten ondanks een waarschu
wing van het leger om de protes
ten beperkt te houden tot de
universiteitsterreinen, de straat
op en hield het verkeer op door
op een snelweg te gaan zitten.
van onze redactie buitenland
ANKARA - Bij een offensief van
het Turkse leger tegen rebellen
van de Koerdische Arbeiders
partij PKK zijn in de provincie
Sirnak in het zuidoosten van
Turkije zeker 64 PIvK-strijders
en elf militairen om het leven
gekomen. Dit hebben officiële
bronnen in het leger gemeld.
Een bron in de krant Hürriyet
ontkent dat Turkse militairen
bij de jacht op PKK-rebellen
Noord-Irak zijn binnengedron
gen. De Turkse pers meldde gis
teren verder dat de maandag
opgepakte tweede man van de
PKK, Semdin Sakik, de schuil
plaats van de PKK zou hebben
verraden.
Een eenheid van het Turkse le
ger ontvoerde de 45-jarige Sa-
kik maandag in Do huk in de au
tonome Koerdische regio in
Noord-Irak. Ook zijn broer
Hasan werd opgepakt. Sakik -
bijgenaamd 'Vingerloze Zeki',
nadat hij zijn duim had verloren
bij het af schieten van een raket -
was ooit de rechterhand van
PKK-leider Abdullah Öcalan.
In Bandoeng kwam het tot een
handgemeen tussen studenten
en met stokken gewapende
agenten, die wilden verhinde
ren dat de demonstranten de
straat opgingen.
De studenten begonnen hun
protesten toen begin maart het
Raadgevend Volkscongres bij-
De twee kregen echter ruzie,
waarop Sakik met Öcalan brak.
Vorige maand gaf Sakik zich
over aan strijders van de KDP,
een Iraaks-Koerdische militie
die Turkije steunt in zijn strijd
tegen de PKK. Volgens Turkse
brormen wilde hij zo voorkomen
dat Öcalan hem uit de weg zou
ruimen.
Het Turkse leger heeft dit week
einde een voorjaarsoffensief te-
eenkwam om president Soehar-
to te herkiezen voor een vijfde
termijn. Behalve tegen de her
verkiezing van Soeharto richt
ten de studenten hun acties te
gen de manier waarop de rege
ring de economische crisis aan
pakt waarin het land sinds hal
verwege vorig jaar verkeert. AP
gen de PKK ingezet in het zuid
oosten van het land, nabij de
grens met, Irak. Daarbij zijn dui
zenden militairen betrokken.
De PKK strijdt sinds 1984 voor
een onafhankelijke Koerdische
staat, in het zuidoosten van Tur
kije. Daarbij zijn naar schatting
30.000 mensen omgekomen, on
der wie 20.000 'separatistische
terroristen', leden van de PKK.
DPA
door Hans Gertsen
PRAAG - De Tsjechische presi
dent Vaclav Havel lijkt de
spoedoperatie die hij dinsdag
avond in het Oostenrijkse Inns
bruck onderging goed te hebben
doorstaan. Gistermorgen, am
per twaalf uur na een zware
darmoperatie, legde Havel al
weer volop belangstelling voor
de Tsjechische politiek aan de
dag-
Het nieuws dat president Havel
opnieuw ernstig ziek is, is in
Tsjechië als een bom ingeslagen.
De 61-jarige voormalige dissi
dent en toneelschrijver is nog
altijd veruit depopulairste poli
ticus van het land.
Maar Havel is meer dan 'slechts'
een populaire president. Veel
Tsjechen en heel wat buiten
landse waarnemers zien Havel
niet alleen als het morele gewe
ten van de Tsjechische politieke
klasse. Sinds de val van de ja
renlang oppermachtige premier
Vaclav Klaus en de ernstige eco
nomische crisis die vorige zo
mer gepaard ging met een forse
devaluatie van cle Tsjechische
kroon, geldt Havel als het enige
van onze redactie buitenland
TEHERAN - De hervormings
gezinde burgemeester van Te
heran, Gholamhossein Karbas-
hi, is gisteren vrijgelaten. Kar-
bashi zat sinds 4 april vast op
verdenking van corruptie.
Onderminister Ahmad Bourg-
hani van Cultuur bevestigde het
bericht over de vrijlating. Hon
derden mensen gingen in Tehe
ran de straat op om hun vreugde
te uiten. Zij deelden onder voet
gangers en automobilisten affi
ches met het portret van de bur
gemeester uit.
Machtsstrijd
De burgemeester geldt als me
destander van de gematigde
president Khatami. Zijn aan
houding wordt in verband ge
bracht met een machtsstrijd
tussen conservatieven en rela-
nog overgebleven symbool van
stabiliteit in Praag.
Hoewel de president volgens de
Tsjechische grondwet slechts
beperkte macht heeft, is Havels
invloed de afgelopen maanden
duidelijk toegenomen. Hij be
moeide zich in december vorig
jaar eerst nadrukkelijk met de
politieke crisis die tot de val van
premier Klaus leidde en vervol
gens met de vorming van de in
terim-regering van premier To-
sovsky.
Politieke analisten voorzien dat
Havels rol de komende maan
den alleen maar belangrijker
zal worden. De parlementsver
kiezingen van juni leveren naar
verwachting geen duidelijke
meerderheid op, zodat de for
matie van een nieuwe, stabiele
regering een moeizame aangele
genheid dreigt te worden. „Als
Havel er onverhoopt niet zou
zijn om dat proces te sturen, zie
ik niet wie die rol kan vervullen
Hij is de enige die de vereiste
morele autoriteit heeft", zo
meent bijvoorbeeld Jonathan
Stein van het in Praag gevestig
de Oost-West Instituut. „Ik
vrees dat Tsjechië het nog niet
zonder Havel kan stellen." GPD
tief vooruitstrevende krachten
binnen de Iraanse regering. De
Iraanse justitie is in handen van
de behoudende stroming in
Iran, die van de nieuwlichter
Karbashi afwil. Het Hof van Be
roep in Teheran verwierp maan
dag nog een verzoek om vrijla
ting van de burgemeester.
Aanhangers
Dinsdag raakten enkele duizen
den aanhangers van Karbashi
voor het ministerie van Binnen
landse Zaken slaags met funda
mentalistische jongeren. De po
litie hield honderden betogers
aan. De rellen begonnen toen
een fundamentalistische jonge
re de dochter van oud-president
Rafsanjani, die een toespraak
ter ondersteuning van de burge
meester hield, vroeg waarom zij
een vreedzame oplossing voor
de burgemeester wilde "terwijl
er wetten zijn'. AFP/RTR
door Peterter Horst
KAAPSTAD - Onbuigzaamheid
was het handelsmerk van presi
dent P.W. Botha. Toen de hele
wereld zich tijdens de jaren
tachtig tegen zijn bewind had
gekeerd en sancties de Zuid-
Afrikaanse economie verlam
den, bleef Botha de weerbarsti
ge schutspatroon van de apart
heid. Dreigend zwaaiend met
zijn wijsvinger las hij elf jaar
lang als premier en president
zijn critici de les. P.W. Botha is
nu 82, oud-president, en nog
steeds dezelfde.
Met karakteristieke stugheid
bleef hij zich de afgelopen da
gen verzetten tegen de oproep
om voor de Waarheidscommisie
van aartbisschop Desmond Tu
tu te verschijnen. Persoonlijke
interventies van president Nel
son Mandela, een toegeeflijke
opstelling van Tutu, urenlange
onderhandelingen tussen zijn
advocaten en die van de Waar
heidscommissie: niets mocht
baten. De Commissie voor
Waarheid en Verzoening onder
zoekt de misdaden van de staat
en de bevrijdingsbewegingen
tijdens de apartheidsjaren en
kan amnestie verlenen aan de
daders.
Circus
P.W. Botha, bijgenaamd 'die
Groot Krokodil', koos er liever
voor om voor de - zwarte - rech
ter te verschijnen dan vóór de
Waarheidscommisie, die hij
minachtend 'een circus' heeft
genoemd. Na meer dan 24 uur
touwtrekken begon gisteren in
het kuststadje George waar hij
woont de rechtszaak tegen de
Advertentie
Telefax 34Ë
High-end inkjetfax voor intensief
gebruik.
Drukt af op gewoon papier.
Hoge afdrukkwaliteit.
Zendsnelheid 10 pagina's per
minuut.
Documentgeheugen voor 30
pagina's.
oud-president. Botha is ten las
te gelegd dat hij een dagvaar
ding om voor de Waarheidscom
missie te verschijnen heeft ge
negeerd. De wet waarop het
werk van de commissie is geba
seerd verplicht iedereen die
daartoe wordt opgeroepen voor
de commissie te verschijnen.
Toen Botha herhaaldelijk wei
gerde, besloot justitie tot ver
volging over te gaan. Botha kan
worden veroordeeld tot twee
'jaar gevangenisstraf of een boe
te.
Door deze gang van zaken moet
de Waarheidscommissie het
doen zonder de kroongetuige uit
de apartheidsjaren. De commis
sie had Botha willen ondervra
gen over het werk van de Staats-
veiligheidsraad die hij leidde in
de jaren tachtig.
Bevel
Kopieerfunctie met vergrotings-
en verkleiningsmogelijkheid
(70%-141%).
Bookscanfunctie (faxen van
pagina's uit boeken/tijdschriften).
Leaseprijs (36 maanden) 53,-
per maand.
Verkoopprijs 1.495,- (excl. BTW).
business center
DE ZAAK VOOR ONDERNEMERS
Kom langs in: Goes, Livingstoneweg 11. Bergen op Zoom, Fruiteniersdreef 10-12.
Geopend van ma t/m vr. van 08.00 uur tot 18.00 uur
Bellen kan van ma. t/m vr. van 08.00 uur tot 20.00 uur, za. van 09.00 uur tot 18.00 uur
Direct bestellen?
www.bcon
iline.nl bel0800-0403.
WASHINGTON - Met de executie van de Paraguayaan Angel
Francisco Breard heeft de Amerikaanse staat Virginia een
uitspraak van het Internationaal Gerechtshof en een appèl
van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Ma
deleine Albright, genegeerd.
Het VN-hof in Den Haag stelde vorige week dat het doodvon
nis in strijd met het internationaal recht tot stand was geko
men en gelastte uitstel. Gouverneur Gilmore van Virginia
weigerde dat en liet de Paraguayaan gisterochtend met een
injectie doden. Het Amerikaanse ministerie van Justitie advi
seerde de executie door te laten gaan. Het ministerie vindt dat
het VN-hof zich niet met de strafrechtspleging in Virginia
mag bemoeien. Breard was in 1993 ter dood veroordeeld we
gens de moord op zijn buurvrouw. RTR/ANP/AFP
MALINDI - Een Keniaanse padvinder blaast
een deuntje bij een parade ter gelegenheid van
het feit dat de Portugese ontdekkingsreiziger
Vasco da Gama vijfhonderd jaar geleden tij
dens zijn tocht langs de Afrikaanse oostkust op
weg naar India de Keniaanse stad Malindi aan
deed. De herdenking van Da Gama's tocht
speelt ook een rol op de Wereldtentoonstelling
van Lissabon, die binnenkort opengaat.
foto Brennan Linsley/AP
