Strijd om de protestantse gunst
PZC
PZC
Israëlische krant voedt stroom
geruchten over kernwapens Iran
91
feiten en meningen
2
Extremist Paisley probeert gematigde Ierse politicus Trimble onderuit te halen
Betalen voor tv
10 april 1948
Gissen naar nieuwe
verblijfplaats van
Radovan Karadzic
ym-
Ir
vrijdag 10 april 1998
Dominee Ian Paisley: „Of Trimble het nu op een akkoordje gooit met Sinn Fein-IRA of niet, er komt geen vrede in Noord-Ierland, maar oor
log." foto John Giles/EPA
De zenders van de Holland Media Groep willei 1
meer geld in het laatje. De tegenvallende in-'
komsten moeten worden gecompenseerd. Var S
de adverteerders zijn blijkbaar geen extra revenuen t(
verwachten. Dus gaan de blikken nu richting de kabel
exploitanten. Zij zouden een kleine vergoeding moeten
gaan betalen voor het doorgeven van RTL4, RTL5 em
Veronica. Tot nu toe gaat het niet om spectaculaire be- s
dragen, maar de vraag is of met de eerste kleine vergoe-
ding het hek niet van de dam isj
De kabelexploitanten hebben voorzichtig gereageerc
op het voornemen van de Holland Media Groep. Dt
Zeeuwse kabelexploitant Zekatel verwacht dat de re-1
gioraden, die gaan over dit soort zaken, wel akkoord
zullen gaan met de verhoging. Voor de kabelexploitan-1
ten staat als een paal boven water dat de vergoeding.'
die aan HMG per 1 september betaald moet worden, i
uiteindelijk voor rekening komt van de kijker.
En daar wringt de schoen. Het voornemen van HMG za!
op korte termijn wel eens navolging kunnen krijgen
SBS wacht voorlopig de stappen van HMG af, maar zal
ook betaling vragen als de eis van de concurrent wordt
ingewilligd. Hoeveel geld SBS van de kabelexploitan
ten wil zien, is nog niet bekend, maar de kijker zal hot
dan ook gaan betalen. Voor consumenten, die geen be
hoefte hebben aan de commerciële zenders, is geer
voorziening getroffen. Individueel kan de televisiekij
ker geen invloed uitoefenen op de samenstelling var
het pakket dat hem of haar wordt aangeboden.
Daar zou - als HMG toestemming krijgt voor de ge
vraagde vergoeding - snel iets aan moeten veranderen,
Zonder een wijziging in het huidige systeem zou eer
groot deel van de televisiebezitters moeten betalen vooi
televisieprogramma's waar men in dat geval geen be
langstelling voor heeft.
De commerciële zenders zien niets in een vorm van keu
zemogelijkheden voor de kijker. Zij vrezen dat eer
groot aantal kijkers niet wenst te betalen voor hun pro
gramma's. Dat zou hun opzet om meer geld te krijgen
via de exploitanten danig dwarsbomen. Uiteindelijk
kan dat zelfs leiden tot het opdoeken van een commer
ciële zender.
Maar de televisiekijker wordt lelijk gepakt als zonder
meer kosten in rekening worden gebracht voor zenders
waar hij niet naar wenst te kijken. De oplossing is de
kijker een basispakket van publieke zenders aan te bie
den en daarnaast een pakket waarvoor apart betaald
moet worden.
De regioraden en de kabelexploitanten dienen zich
goed te realiseren dat de kleine doorberekening, die nu
bij de consument terecht komt, in de toekomst kan stij
gen als de commerciële zenders weer met minder in
komsten kampen. Nu moet een keuze worden gemaakt,
De enige manier om de kijker te beschermen tegen ge
dwongen betalingen voor diensten waar men geen ge
bruik van maakt, is op dit moment neen te zeggen tegen
het verzoek van HMG.
door Hans Geleijnse
In 1963 organiseerde dominee
Ian Paisley zijn eerste demon
stratie. Ruim duizend aanhan
gers volgden de stichter van een
eigen Presbyteriaanse sekte
naar het stadhuis van Belfast.
Het was de sterfdag van paus
Johannes XIII en de woede van
Paisley was gewekt door het be
sluit van de gemeenteraad om
de Union Jack halfstok te han
gen. Geen rouwbetoon voor de
'anti-christ', fulmineerde Pais
ley, want voor hem is het hoofd
van de katholieke kerk 'Satans
vertegenwoordiger op aarde'.
Vijfendertig jaar later was de
domineeszoon die al vanaf 16-
jarige leeftijd zijn interpretatie
van de Goddelijke opdracht tot
naastenliefde van de kansel
slingert, opnieuw op oorlogs
pad. Woensdag stevende hij met
een handvol lijfwachten en op
gestoken veren naar Stormont
Castle. Dit keer was niet een ge
hate papist of een bewoner van
het 'duivelsrijk' (Ierland) het
doel van zijn legendarische
woede. De nu 72-jarige Paisley
wilde David Trimble aan het
kruis nagelen wegens 'uitver
koop van het Unionisme' aan de
'terroristen van Sinn Fein/IRA'
Jurist Trimble was in het verga
dercomplex tot over zijn oren
verwikkeld in de koortsachtige
pogingen om Noord-Ierland een
vredesakkoord te bezorgen.
Trimble is leider van de Ulster
Unionistische Partij (UUP),
sinds jaar en dag de grootste van
de nu vijf protestantse politieke
partijen in de provincie. Popu
list Paisley stapte daar begin j a-
ren zeventig uit en richtte zijn
eigen partij op, de Democrati
sche Unionistische Partij
(DUP).
Wangedrag
Paisley is in zijn langjarige car
rière als querulant al vele malen
buiten politieke deuren gezet
wegens wangedrag, zelfs die
van Downingstreet 10 en het
Europees Parlement. Maar bij
de onderhandelingen in Stor
mont bleef hij op eigen initiatief
weg. Die zullen volgens hem on
afwendbaar leiden tot verbre
king van de 'bloedbanden' met
Engeland en een Ierse eenheids
staat.
Paisley bij Stormont was een
doorSrecko Latal
Is hij in Rusland? In Mon
tenegro misschien? Of zit
Radovan Karadzic gewoon
in de Bosnische hooglanden,
ook al ontkent iedereen dat?
Maar waar hij ook uithangt,
de internationale gemeen
schap laat steeds duidelijker
weten dat het net om de vroe
gere Bosnische-Servische
leider zich sluit. De geruch
ten dat hij van plan is om zich
over te geven aan het VN-tri-
bunaal in Den Haag werden
gisteren hardnekkiger.
De arrestatie, woensdag, van
twee Bosnisch-Servische
verdachten van oorlogsmid-
aden door de SFOR-troepen
hebben het Westen weer eens
aan de belangrijkste prooi
Karadzic doen ruiken. De
laatste keer dat hij in het
openbaar is gezien, was in
september 1996.
Nu hoopt het Westen dat hij
zal zwichten onder de psy
chologische druk en zich zal
overgeven aan het VN-tribu-
naal in Den Haag, dat hem
jaren geleden al bovenaan de
Lijst met verdachte oorlogs
misdadigers heeft gezet.
Karadzic wordt verantwoor
delijk gehouden voor het op
stoken van de Bosnische-
Servische bevolking tot het
voeren van een dfieeneenhalf
jaar durende oorlog waarin
200.000 mensen zijn gedood
of vermist zijn geraakt.
Onverschilligheid
De Bosnisch-Servische auto
riteiten weigeren uiteraard
elk commentaar over de ver
blijfsplaats van Karadzic.
Maar het opvallendste is wel
de reactie van de bewoners
van Pale, de machtsbasis van
Karadzic. Vele van hen kan
het weinig schelen waar Ka
radzic uithangt. ,,Ik denk dat
hij ergens heen is gegaan
waar hij in alle rust zijn oude
dag kan doorbrengen", zegt
en 60-jarige inwoonster.
„Wat ons bezighoudt, is hoe
we hier van dag tot dagleven.
Deze plaats is stervende, de
mensen hebben geen werk."
Een jonge vrouw sluit zich
daarbij aan. „Karadzic is ge
schiedenis. Daar hoort hij
ook: in het verleden."
Maar voor de internationale
functionarissen die hem. voor
het gerecht willen brengen, is
Karadzic geenszins verge-
novititeit en waar hij verschijnt
valt altijd iets te beleven. Niet
alleen journalisten stormden op
hem af, maar ook Sinn Fein-
voorzitter McLaughlin mengde
zich onder zijn gehoor. „De da
gen van Trimble als UUP-leider
zijn geteld", bulderde Paisley
met het volume van een klok
kentoren. „En ik voorspel u dit:
of Trimble het nu op een ak
koordje gooit met Sinn Fein-
IRA of niet, er komt geen vrede
in Noord-Ierland, maar oorlog.
Oorlogspad
Het was een typisch-eenzijdige
Paisley-analyse. Zijn redene
ring was dat IRA-dissidenten
hun geweldscampagne zouden
verhevigen als er een akkoord
kwam. Het mislukken van de
onderhandelingen zou de IRA
zelf weer op het oorlogspad
brengen. Geen woord over de
protestantse terroristen, de
Loyalist Volunteer Force, die
netalszijnpartij feltegende on
derhandelingen zijn.
En dat terwijl zijn schoonzoon
Sammy Wilson en zijn zoon Ian
jr. bij de begrafenis van de ver
moorde LVF-voorman Billy
Wright nog de loftrompet over
deze 'helfdhaftige verdedigers
van de Unie' hadden afgesto
ken.
Misrekening
Paisley's protestvertoon van
woensdag had maar een doel:
Trimble van de Unionistische
troon werken. Paisley had erop
gegokt dat zijn Stormont-boy-
cot hem de steun van de 60 pro
cent protestantse meerderheid
onder de 1,6 miljoenNoordieren
zou brengen. Het bleek een mis
rekening. Het Unionisme is tot
op het bot verdeeld.
Opiniepeilingen wezen uit dat
een protestantse meerderheid
Trimble's toenadering tot Ier
land en, indirect, tot Sinn Fein
steunt. Paisley's DUP bleef op
de gehate tweede plaats hangen
en de onderhandelingen hebben
niet Paisley maar Trimble het
image van groot staatsman ge
geven.
En dat terwijl Trimble in 1995
de bejaarde partijleider James
Molyneaux opvolgde met een
goed zichtbaar etiket van Unio
nistisch dogmatist. Berucht was
zijn optreden tijdens de Oranje-
rellen in Drumeree dat jaar, zijn
geren tussen de Oranje-mar-
cheerders en de politie die hen
niet door wilde laten. Het bleek
een slimme zet. De UUP-aan-
hang werd bevestigd in het ge
loof dat Trimble een onver
schrokkenleider was, die als het
erop aan kwam van geen wijken
wist.
Paisley's tweede gok is nu dat
UUP-dissidenten Trimble ten
val zullen brengen, of, als dat
niet lukt, naar zijn DUP zullen
overstappen. Woensdag kwa
men vier leidende UUP'ers met
een manifest waarin Trimble
zo'n beetje het bevel werd gege
ven om bij zijn aanvankelijke
afwijzing van het ontwerp-ak-
koord van de Amerikaanse
overleg-voorzitter George Mit
chell te blijven. „De situatie is
zeer ernstig", waarschuwde het
kwartet.
Realist
Het was daarom niet verrassend
dat de onderhandelingen over
het akkoord zich tot de deadline
voortsleepten. Trimble had
woensdagavond eerst nog de
goedkeuring van zijn partijbe
stuur nodig en de kans om de
overeenkomst aan zijn achter
ban te verkopen als de 'defini
tieve aanvaarding' van de schei
ding van Ierland door Sinn Fein.
Trimble is een realist. Hij beseft
maar al te goed dat met Tony
Blair aan het hoofd van een La-
bour-regering de dagen van
Paisley's primitieve Unionisme
zijn geteld. Paisley zal ooit ter
verantwoording worden geroe
pen voor dertig jaar haat zaaien
in een verdeelde gemeenschap.
Trimble bleef op de weg van de
dialoog en werd om die reden al
vergeleken met de Zuid-Afri
kaanse ex-president De Klerk.
Zelf gaat hij ook in de vergelij
king liever een stapje verder. Ik
voel me meer verwant met Nel
son Mandela, zei hij ooit. Die
bracht Zuid-Afrika immers een
meerderheidsregering
Van Trimble mag verwacht wor
den dat hij net als Mandela ook
de laatste verzoenende zet zal
doen: Sinn-Feinleider Gerry
Adams omhelzen. GPD
Woningen
Zeeland mag van minister In't
Veld dit jaar 1400 woningen
bouwen. In de toewijzing is re
kening gehouden met de oor
logsschade in de provincie.
Naar verwachting behoort de
woningnood in Zeeland bin
nen enkele jaren tot het verle
den.
Argentinië
Argentinië heeft tijdens een
inter-Amerikaanse conferen
tie in Colombia een soort
Marshall-plan voor Zuid-
Amerika gepresenteerd. Doel
is economische samenwerking
en de oprichting van een conti
nentale bank. waaraan Argen
tinië het meeste kapitaal le
vert.
Streekziekenhuis
In Zierikzee moet een nieuwe
streekziekenhuis komen, dat
het hospitaal in Noordgouwe
vervangt. Een commissie die
hiernaar onderzoek doet, zal
dat de Schouwse gemeentera
den voorstellen. Nieuwbouw
in Zierikzee vergt vijf jaar. De
kosten bedragen 1,25 miljoen
gulden.
Passagiersschip
De directeur van de rederij
Holland-Amerika Lijn ver
wacht dat de bouw van een
nieuw passagiersschip, een
tweede 'Nieuw Amsterdam',
nodig is door de toenemende
trek naar de Verenigde Staten
en de verwachte stijging van
Amerikaans toerisme.
ten. De belangrijkste inter
nationale bemiddelaar voor
Bosnië, de Spanjaai'd Carlos
Westendorp, zei onlangs dat
Karadzic dit voorjaar gear
resteerd zou worden, maar
misschien was de wens de va
der van de gedachte.
De komst van een nieuwe re
gering in Servisch Bosnië
heeft veel veranderd. Die ge
matigde regering, die gemo
delleerd is naar de smaak van
het Westen, heeft Karadzic
van veel populariteit bij de
bevolking beroofd.
Nog maar een half jaar gele
den stelde de NAVO dat het te
riskant was om de SFOR-
troepen op Karadzic af te
sturen en hem te arresteren.
Een dergelijke militaire ope
ratie zou de woede van de
Servische bevolking wek
ken, rellen veroorzaken en
uiteindelijk het leven van de
aanwezige bemiddelaars en
soldaten in gevaar kunnen
brengen.
Maar nu is Karadzic zo geïso
leerd geraakt van de macht
en van het benodigde geld
voor zijn beveiliging, dat hij
kwetsbaarder is geworden.
Op 2 april zwermden hon
derden SFOR-soldaten en 50
pantservoertuigen een paar
uur lang rond zijn huis.
■NAVO-functionarissen zei
den dat het een routinema
noeuvre betrof, bedoeld om
de speciale Bosnisch-Servi
sche politie te inspecteren.
Karadzic nam de afgelopen
maanden geen enkel risico.
In Pale wordt gefluisterd dat
hij net zo vaak van huis en
auto verwisselt als van on
derbroek en dat hij zelfs in
vermomming rondloopt.
Zijn vrouw Ljiljana en hun
dochter Sonja worden nog
regelmatig in Pale gesigna
leerd, hetgeen erop zou wij
zen dat Karadzic ergens in
Bosnië moet zijn.
Sommige denken dat de
NAVO Karadzic helemaal
niet wil arresteren, omdat uit
zijn eventuele getuigenis
voor het VN-tribunaal wel
licht ook de schuld zal blij
ken van andere Servische en
Kroatische leiders. Als ook
die in Den Haag moeten ver
schijnen, valt de bodem uit
de vredesakkoorden. Mensen
die geloven in samenzwe-
ringstheorieen vermoeden
dat Karadzic Den Haag nooit
levend zal halen. AP
i: fh
■Ml i'-s
flik Êt-
■11
'u lltu
•si
t
I m
—a."
Ai-:-'.
SF
Hashemi Rafsanjani (r), inmiddels opgevolgd door Mohamed Khatami als president van Iran, ontkende in 1997 in een gesprek met Hans
Blix (1) van het Internationale Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) dat Iran probeert een eigen kernwapenarsenaal op poten te zetten,
foto EPA
door Ad Bloemendaal
Iran heeft in het begin van de jaren negen
tig verrijkt uranium en enkele kernwa
pens gekocht van Kazachstan, via bemidde
ling door de Russische onderwereld. Dat
schreef gisteren het dagblad 'The Jerusalem
Post', op basis van documenten die Israël
zouden hebben bereikt via het Amerikaanse
Congres. De krant citeert 'een belangrijke
Israëlische bron' die zegt: „We kunnen nog
niet met zekerheid zeggen of het gaat om au
thentieke documenten, maar ze zien er wel
verschrikkelijk echt uit."
Het bericht in The Jerusalem Post valt
samen met een bezoek aan Israël van de
Amerikaanse presidentiële gezant Robert
Galluci. Die heeft met vertegenwoordigers
van de Israëlische regering gesproken over
de pogingen van Iran raketten te fabriceren
die Israël kunnen bereiken.
De documenten waarover de Post schreef,
behelzen, briefwisselingen tussen officieren
van de Revolutionaire Garde en vertegen
woordigers van het Iraanse atoomagent
schap. In een brief van 26 december 1991
schrijft het plaatsvervangend hoofd van de
garde dat 'twee stuks oorlogsmaterieel van
nucleaire aard' uit Rusland zijn aangeko
men. Onderaan het document staat een met
de hand geschreven aantekening van een
Iraanse inlichtingenofficier, die de schrijver
waarschuwt dergelijke documenten niet te
verzenden, om lekken te voorkomen.
In een ander document, gedateerd op 2 ja
nuari 1992, staat dat de kernwapens zijn
opgeslagen op de militaire basis Lavizan,
bij Teheran. De schrijver, een hoge officier
in de garde, schrijft dat volgens ingenieur
'Turkan' de wapens fbankementen vertonen
in de veiligheidssystemen en dat hij wacht
op de aankomst, van Russische deskundi
gen. In een latere brief wordt gesproken
over de productie in Lavizan van de Zalzal-
300, een raket met vaste brandstof die zou
zijn gebaseerd op het Chinese model M-ll.
Een Amerikaanse regeringsadviseur vertel
de de Post dat Amerika beschikt over
honderden documenten over de Iraanse po
gingen kernwapens te bemachtigen. „De
documenten zijn authentiek en we hebben
ze al jaren", zegt de adviseur. Een klein deel
efvan zou nu zijn overgedragen aan de Isra
ëlische inlichtingendienst.
Volgens de Jerusalem Post bevestigen de
documenten een rapport dat in 1992 is uit
gebracht door een onderzoekscommissie
van het Congres. Daarin staat dat het 'voor
98 procent zeker' is dat Iran al beschikt over
'alle, of bijna alle' onderdelen voor twee of
drie operationele kernwapens, afkomstig
uit islamitische staten binnen de voormali
ge Sovjetunie. De inhoud van het rapport
werd destijds in twijfel getrokken.
In de kop van het verhaal spreekt de Post
over 'vier atoomwapens', maar uit de in
houd wordt niet duidelijk waar dat aantal
vandaan komt. Ook de rest van het bericht
bevat weinig harde feiten. Het Iraanse ra
ketprogramma is al jaren onderwerp van
een stroom geruchten en desinformatie. Is
raël beschouwt de Iraanse pogingen raket
ten voor de middellange afstand te verwer
ven als de belangrijkste bedreiging van dit
moment. Het wil dat de Amerikaanse rege
ring sancties aankondigt tegen Moskou, dat
de Iraanse militaire industrie technische
bijstand zou verlenen.
De Russen ontkennen dat ze Iran helpen bij
de fabricage van raketten. Als er al hulp
wordt verleend, dan gebeurt dat volgens
Moskou door paiticuliere Russische onder
nemingen en door individuele Russische in
genieurs. De regering in Washington is ge
neigd de Russische verklaring te geloven.
Robert Galluci is de opvolger van Frank
Wisner als speciale presidentiële adviseur
inzake de Iraanse raketdreiging. Hij reist
volgende week naar Moskou. Volgens de Je
rusalem Post heeft zijn bezoek aan Israël
een goede indruk achtergelaten en wil pre
mier Benjamin Netanyahu zijn lobby in het
Congres voorlopig stopzetten.
Maar een ander Israëlisch dagblad, 'Ha'ar-
etz', schreef gisteren dat Israël van de Ame
rikaanse volksvertegenwoordiging sancties
tegen Moskou blijft verlangen, Ondanks ve
le waarschuwingen zouden de Russen nog
steeds technologische hulp aan het raket
programma verschaffen. Volgens Israël kan
Iran al in de loop van volgend jaar proeven
gaan uitvoeren met het prototype van een
eigen raket met een bereik van 1.300 kilo
meter. GPD
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
4461 KN Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
4537 AK Terneuzen
Tel. (0115) 694457
Fax. (0115)620951
Axel: Nassaustraat 15
4571-BK Axel
Tel. (0115) 568000
Fax. (0115)561415
Huist: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114) 373840
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee
Tel. (0111) 415380
Fax. (0111)414126
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.city.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 95,00;
franco per post 125,50;
per maand 34,75;
per jaar 366,50;
franco per post 485,00;
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p.st.;
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen
Advertentietarieven:
184 cent per mm; minimumprijs per
advertentie 27,60;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities; tarief op aanvraag,
voor brieven bureau van dit blad
7,- meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17.5 pet btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant: B.V.
Vlissingen
