Foute dames op het net
Detective Jack
op boevenj acht
PZC wetenschap en techniek zaterdag 4 april 1998 43
Zij is
eigenlijk
een hij
Koffie zonder cafeïne
Praten met de stem
van iemand anders
Robot eet slakken op
computertaal
puzzel
postzegels
Koffie kunstmatig ontdoen van
cafeïne zal binnen enkele ja
ren wellicht niet meer nodig zijn.
Hawaiïaanse wetenschappers
hebben genetisch veranderde kof-
fiesoorten ontwikkeld die de
cafeïne-alkaloïde niet meer aan
maken, maar verder alle eigen
schappen van normale koffie be
houden en vooral dezelfde smaak
als gewone koffie hebben.
Het scheikundige proces van de-
cafeïnering maakt cafeïnevrije
koffie duur. Het is milieu-onvrien
delijk en beïnvloedt ondanks alle
inspanningen meestal toch de
smaak.
De nieuwe cafeïnevrije koffie-
soorten kunnen volgens de Frank
furter Allgemeine Zeitung binnen
vijf tot acht jaren op grote schaal
worden geplant. Het wachten is op
voldoende pootplanten.
De wetenschappers zijn overigens
van mening dat. het principe van
de moleculaire wijziging van de
cafeïnesynthese ook op theeplan-
ten kan worden toegepast, zodat
in de toekomst mogelijk theesoor
ten zonder theïne-alkaloïde kun
nen worden gekweekt. Expei'i-
menten op theeplanten werden
evenwel nog niet ondernomen.
Johan Lamoral
Voor het eerst is bij een mens
een strottenhoofd getrans
planteerd. De operatie, die an
derhalve maand geleden in de
Cleveland Clinic in Philadel
phia werd verricht door de
Amerikaanse chirurg Strome,
is technisch geslaagd. In de on
geveer zes weken 11a de ingreep
zijn nog geen tekenen van af
stoting waargenomen, zo meldt
wetenschapsblad The Lancet.
De transplantatie betrof een
40-jarige man. wiens.strotten
hoofd 19 jaar geleden door een
motorongeluk onherstelbaar
was beschadigd. Behalve het
strottenhoofd werd bij de man
ook een groot deel van de keel,
de schildklier, de bijschildklie
ren en drie kraakbeenringen
van de luchtpijp meegetrans-
planteerd.
Drie dagen na de ingreep kon
de patiënt al zijn eerste woord
je zeggen: 'hello'. Na een aantal
weken was hij reeds in staat een
aantal zinnen uit te spreken.
Het is echter nog te vroeg om te
beoordelen of een dergelijke
transplantatie op den duur ook
een oplossing biedt aan mensen
van wie het strottenhoofd, door
welke oorzaak dan ook, zeer
ernstig is beschadigd.
Henk HeUema
De slak heeft een nieuwe vij
and: een robot. Engelse on
derzoekers van de universiteit in
Bristol werken aan een robot die
zelfstandig jacht maakt op slak
ken in tarwevelden. De robot ver
orbert per etmaal een kilo vette
slakken, zo bericht de Financial
Times.
Het is de eerste robot die in de na
tuurlijke omgeving lange tijd kan
overleven zonder ingrijpen van de
De nodige energie komt niet van
de zon, want die schijnt te weinig
in het regenachtige Engeland. De
machine haalt zijn energie uit
slakkenvlees. De slak is een plaag
geest voor iedere tuinder en ak
kerbouwer. De Britten spuiten en
strooien jaarlijks voor 70 miljoen
gulden aan slaklcengif. De robot
wordt uitgetest in eenperceel win
tertarwe. Daar zitten circa twee
honderd slakken per vierkante
meter. Het apparaat staat af en toe
stil om met zijn twee meter lange
arm de buurt af te tasten. De slak
ken worden gezien door een video
camera aan het eind van de arm.
De glibberige beesten worden op
gepakt met een grijpertje. Een ro
bot heeft genoeg aan een jachtter
rein van honderd vierkante meter
om te overleven.
De gevangen slakken worden naar-
een soort nest gebracht, waar vier
robots regelmatig naar terug ke
ren. Hier worden de slakken ge
dood. De lijkjes worden omgezet
in biogas waarmee de robot zijn
accu oplaadt en de jacht kan ver
volgen.
Jack kan op zijn speurtocht een
groot aantal voorwerpen opra
pen, die hem al dan niet verder
zullen helpen. De meest onzinni
ge voorwerpen blijken ineens
van onschatbare waarde als hij
geconfronteerd wordt met een
persoon die niets anders verstaat
dan een snoeiharde vuist.
Anders dan de meeste adventu-
re-spellen is Jack Orlando volle
dig in striptekeningen uitge
voerd, door mensen die nog
kunnen tekenen ook. De begelei
dende muziek is gecomponeerd
door de Duitser Harold Falter-
meyer die bekend is door de her
kenningstune van Miami Vice.
Guido van der Heijden
Jack Orlando is een product van Top-
ware, Nederlands ondertitels en in
winkels en computerspeciaalzaken
te koop voor f 69,95. Om het spel te
kunnen spelen moetje volgens de ma
kers minimaal beschikken over een
468 PC 66Mhz met minimaal 8 Mb
RAM met 4x cd-rom en een Sound-
blaster compatible geluidskaart
Detective Jack loopt met een
flink stuk in zijn kraag van
het café naar huis. Wanneer hij
even stilstaat om een sigaret op te
steken is hij getuige van een
moord. Jack wordt door de dader
neergeslagen en bewusteloos
naast het lijk door agenten ge
vonden. Hij krijgt van de hoofd-
commisaris 48 uur de tijd om zijn
onschuld te bewijzen. Jack Or
lando is een spel op cd-rom ge
heel in de stijl van de Amerikaan
se Private Dick uit de jaren dertig
- denk aan Dick Tracy, Bugsy
Malone en Philip Marlowe - en
ziet eruit als een mix tussen Clue-
do, een adventurespel en een
stripboek.
Aan de speler de taak om Jack de
ware dader van de moord te laten
vinden. Als echte, ruige detective
kan Jack wanneer het nodig is
zijn getuigen een flink pak ram
mel geven of bedreigen met zijn
enorme Colt. Een aanpak die af
en toe zelfs meer vruchten af
werpt dan vriendelijk zijn.
In meer dan 200 scènesdie op een
standaard computer (166 mhz)
snel lopen, komt Orlando op de
gekste plaatsen. Hij snuffelt in
hotels, in steegjes, hij maakt ru
zie in een havenkroeg en ligt een
halve middag buiten westen
wanneer hij wordt neergeslagen
door een kwade man belust op
wraak.
Denk je op Internet je
droomvrouw te hebben
gevonden - en dan blijkt het een man
te zijn. Het aantal mannen dat zich
in de chatboxen als vrouw voordoet,
is schrikbarend groot. En dat is niet
zo vreemd. Volgens het vakblad
Computer Idee is de verhouding
man-vrouw op Internet 8 op 1. „De
meeste vrouwen op Internet zijn
getrouwd of hebben een vaste
relatie en absoluut geen zin in een
ontmoeting", aldus Marco Roelofs
van de TU-Eindhoven. Chatten met een vrouw op Internet is in werkelijkheid meer dan eens chatten met een man die zich als vrouw voordoet.
foto Lex de Meester
Internet mag dan opgezet zijn als
informatiebron, voor de door
snee-gebruiker vormt de moge
lijkheid te chatten toch de belang
rijkste aantrekkingskracht. De
chats in de gespecialiseerde boxen
(over bijvoorbeeld geschiedenis,
geneeskunde of dieren) zijn
meestal diepgaand. In de algeme
ne chatboxen zijn de chats echter
onthutsend oppervlakkig, al kun
nen er diepere gedachtenwisselin-
gen uit ontstaan en worden via de
privé-mode wel vriendschappen
gesloten. Wat zoekt dan de gemid
delde chatter in een praatgroep?
Contact. Geregeld worden op tele
visie programma's uitgezonden
waarin een nieuwbakken bruids
paar vertelt hoe ze elkaar op Inter
net hebben gevonden. „Hebbes",
denken veel vrijgezellen en zij ne
men een Internet-abonnement om
hun droompartner te ontmoeten.
De kans dat ze van een koude ker
mis thuiskomen is groot.
Enerzijds omdat van de weinige
vrouwen die zich in de chat bege
ven, een groot aantal'al 'bezet' is
en alleen voor de spanning en het
vermaak meedoet. Anderzijds
omdat mannen zich, en lang niet
altijd alleen om eens goed te
lachen, als vrouw vermommen.
Roelofs: „De situatie kan dan ont
staan dat mannen elkaar liefdes
brieven toesturen, compleet met
foto's uit de Cosmo en elkaar zo
neppen." Er zijn voorbeelden be
kend van mannen die zich als arm
lastige vrouw voordeden en him
cyber-lover zo enorme bedragen
uit de zak klopten. Nog afgezien
van de telefoonkosten, want de
tijd vliegt in de box en daardoor
ook de teller van de PTT; Internet
en dus ook chatten gaat tenslotte
via de telefoon. De beloofde ont
moeting met de droompartner
blijft meestal uit. Tegen die tijd
zijn de 'vrouwen' opeens spoor
loos van het net verdwenen. Dat
wil zeggen, hun alter ego. De man
nen zelf beginnen met een nieuwe
identiteit weer van voren af aan,
met een nieuw slachtoffer. Hage
naar Ivo Kwanten is één van de
weinige chat-victims die zijn ver
haal in de media wilde vertellen;
over het algemeen is de schaamte
te groot. Kwanten chatte nachten
lang met iemand waarvan hij
overtuigd was dat ze een vrouw
was: op basis van foto's die wel een
heel hoog Cosmo-gehalte hadden.
Hij werd verliefd en stuurde de
vrouw, die zei in de problemen te
zitten, vele malen geld. Tot de be
loofde ontmoeting is het nooit ge
komen. Ze verdween, en Kwanten
kon haar nergens meer vinden, on
danks driftige zoektochten.
Dat vrouwen tegenwoordig ver
dacht zijn op Internet ondervond
Miriam Binnendijk uit Amster
dam. „Ik had mijn foto via IRC la
ten zien. Iedereen zei: dat is nep, jij
bent een kerel die een foto uit de
Story laat zien. Ik heb hemel en
aarde moeten bewegen om te be
wijzen dat ik ik ben: een echte, le
vende vrouw.
Chatten in de zekerheid dat je met
iemand van de andere sekse van
doen hebt, is dus moeilijk. Rob
Vendeloo uit Rotterdam kan daar
voor zorgen. Al jarenlang exploi
teert hij via mIRC een succesvolle
date/sekslijn. „Ik wil me eerst wel
ervan overtuigen dat ik echt met
vrouwen te doen heb", verklaart
hij. „De rest is mond-tot-mond re
clame. Vrouwen sturen hun vrien
dinnen naar me door en zo heb ik
een groot bestand opgebouwd.
Voorop staan vertrouwen, discre
tie, psychologisch inzicht en zorg
vuldig taalgebruik. Niet iedereen
kan dit 'werk' doen. Via de privé
chatbox heb ik veel huwelijken
kunnen redden. De vrouwen kun
nen 'vreemdgaan' op een accepta
bele manier en dat wil een huwe
lijk nog wel eens nieuw leven
inblazen. Ik heb al de nodige ge
boortekaartjes met kleine Robjes
of Robientj es gekregen grapt hij
Het merendeel van de chatters zal
het echter moeten doen met een
openbare chatbox. „Het is span
nend, leuk en op een of andere ma
nier heel erg gezellig. En daardoor
verslavend", besluit Liesbeth de
Koning.
Dat chatten toch tot echte ont
moetingen kan leiden bewijst City
On Line. Een kleine honderd vaste
chatters uit deze box houden op 25
april een feest in Utrecht.
Ben Oerlemans
In deze mengelmoes van letters zijn al de genoemde woorden verstopt. Ze zijn te lezen van links naar
rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden of omgekeerd of schuin.Sommige letters wor
den dubbel gebruikt. Streep alle woorden door. De resterende letters vormen dan regel voor regel van
boven naar beneden nog een woord. Stuur dit woord uitsluitend op een briefkaart naar:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL Vlissingen
Uw briefkaart moet uiterlijk woensdagmorgen in ons bezit zijn.Vermeldt uw naam, adres en woon
plaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV-bon van f 50,Tweede, derde en
vierde prijs een VVV-bon van f25,
De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van volgende
week.
De prijswinnaars van het cryptogram van afgelopen zaterdag zijn: K. Schouten, Lijsterbeslaan 1, Mid
delburg (VVV-bon vanf 50,de VVV-bonnen van f25,gaan naar H.v.d.Sande, Jan Campertstraat22
te Westkapelle, P.H. Minnaard, Pr. Beatrixstraat 1 te Arnemuiden en A. Caan, Rosenburglaan 247 te
Vlissingen.
De prijzen worden zo spoedig mogelijk toegezonden.
RREDDALDNARBS
EREMAHFOOLKAT
TSCGOMANYDPAH
LGNATRAAHMLRQ
I LLAGEREOTATL
FLEZHARKAAUER
EGAP HNBAHOT! E
ONTAEIJMCBI SEN
RAFKI LSREBEOE
HTEORNEBSAMBP
CDETI El I LCPDO
SERUDAELF OANK
KETLADDERFKAI
NMORROOBTUOHL
ASDFEEZNEROKB
BLLETUELSGNI R
Oplossing cryptogram
zaterdag 28 maart:
o-p- -w-
vergrootglas
-e-o-e-o-a-t-g-
drijf riem-vieren
-g-ij-ze-r-1—
vastzitten-krijt
-a-b-g-or-k-
onberekenbaar
g-r-r-a-a-
instelling
n-v-n-1
smelthitte
-e-r-e-n-o-
blikslagers
e-1s -
zegen
-r-r-
Het is belangrijk dat door mid
del van kleurgebruik en typo
grafie het thema 'Zorg' duidelijk
wordt uitgebeeld. De zegels moe
ten vooral vrolijk, helder en op
vallend zijn, zo oordelen de ont
werpers van de
Zomer/ouderenzegels 1998, Ron
Faas en Tirso Francés van Dietwee
Ontwerpers uit Utrecht. Faas en
Francés zijn in deze opzet onte
genzeggelijk geslaagd.
De zesde ouderen-editie van het
Fonds Zomerzegels, die op 21
april uitkomt, brengt inderdaad
de zorg om, door en voor ouderen
helder en vrolijk in beeld. Evenals
vorig jaar zijn het drie zegels van
80 cent met een bijslag van 40 cent.
Deze bijslag gaat naar organisa
ties die zich inzetten voor het wel
zijn van ouderen. Door de oude-
renpostzegelactie worden dan ook
steeds meer ouderen in de gelegen
heid gesteld hun leven zo aange
naam en zo zelfstandig mogelijk te
kunnen leiden.
Zorgen om, door en voor hebben
de ontwerpers in voor iedereen
herkenbare handelingen ver
beeld: opstaan voor ouderen in het
openbaar (een sportschoen en de
tekst: wilt u zitten ik kan staan),
een snoepje krijgen van oma (een
snoepje en de tekst: veel liefs van
oma) en boodschappen meenemen
voor een buurvrouw die niet meer
goed ter been is (een boodschap
penlijstje en de tekst: heeft u nog
wat nodig). Verder op de drie ze
gels de tekst 'ouderenzorg'.
Ook nu een souvenirvelletje.
Daarin 3x2 zegels met op de rand
de tekst: zorgen om ouderen, zor
gen door ouderen, zorgen voor ou
deren.
In de opsomming van de tot nu toe
verschenen Beatrix-inversieze-r
gels (rubriek van veertien dagen
geleden) ontbraken twee zegels.
Naar aanleiding daarvan ben ik
door nogal wat lezers op de vin
gers getikt. De reeks bestaat niet
uit twaalf, zoals gemeld, maar uit
veertien zegels7 58 0 en 9 0 cent en
1,00, 1,30, 1,40, 1,50, 1,60, 2,00,
2,50, 3,00, 5,00, 7,50 en 10,00 gul
den.
BELGIE heeft op 9 maart drie ze
gels uitgegeven ter ere van een van
de belangrijkste schilders van de
20e eeuw, René Margritte (zie vori
ge rubriek). Op 20 april volgt nog
een-17 fr.-zegel. Deze is identiek
(een tweeling dus/een vogel die te
rugkeert op z'n nest) aan de 3,00
fr.-zegel die Frankrijk op 20 april
uitgeeft.
ITALIË's eerste zegel van het jaar
(2 januari) herdenkt 50 jaar
Grondwet. Op een 800 lire-zegel
de kaart van Italië (in profiel) op
een zuil. Al een dag later (3 janua
ri) een 800 l.-zegel in de reeks Cul
tureel erfgoed. Herdacht wordt de
500e sterfdag van de schilder-
/beeldhouwer/goudsmid Antonio
del Pollaiolo (1432-1498), motief:
Hercules en de draak.
ANTONIO 1)KI. I'OI.I. UOI,<
fles, die pelgrims met zich mee
dragen, en die gestileerd samen
het getal 99 vormen. In de serie
Spaanse fauna verscheen 5 febru
ari een 35 ptas.-zegel met een met
uitsterven bedreigde mediterrane
lynx. Verder: 10 februari in de se
rie Sport een 35 ptas.-zegel gewijd
aan het 100-jarig bestaan van de
voetbalvereniging Athletic Club
de Bilbao (vlagen embleem); 26 fe-
bruari, figuren uit kinderstrips, 35
en 70 ptas.
IJSLAND heeft zich dit jaar ook
geschaard in de rij van landen die
zegels hebben gewijd aan de
Olympische Winterspelen in het
Japanse Nagano (22 januari). Op
de zegels een alpine-skiër (35,00
kr.) en een langlaufer (45,00 kr.).
Island
SPANJE heeft het jaar ingezet (12
januari) met een 35 ptas.-zegel die
attendeert op het Heilige Jako-
bijnse jaar 1999, Xacobeo 99. Op
de zegel de jakobsstaf en een veld-
STEMPELNIEUWS - Tijdens het
Museum weekeinde op 18 en 19
april neemt de Stichting Museum
Buurt Spoorweg (MBS) te Haaks
bergen de geheel gerestaureerde
ijlgoederenwagen E129 in ge
bruik. Naar aanleiding daarvan
wordt een bijzonder poststempel
gebruikt met daarin een afbeel
ding van de stoomlocomotief 5
'Elnaf, die na een restauratie van
twee jaar in 1995 weer in dienst
werd gesteld. Correspondentie
kan tot uiterlijk één week na het
Museumweekeinde in een gefran
keerde envelop worden gestuurd
naar: PTT Post, de Verzamelservi-
ce, Postbus 30051, 9700 RN Gro
ningen. Op de omslag vermelden:
Stempel Museumweekeinde.
Hero Wit
CORREOS
ESPANA
FAUNA ESFAfïOLA EN PEL1GRO DE EXTINCIÓN'
