Zeeland ligt goed bij bedrijven
Stichting redt
concert met
andere locatie
PZC
Wijers vertrouwt op
goede afloop fusie
stroomproducenten
De bezetenheid van de verteller Ros
Een muzikale Frank
Boeijen zonder show
zeeland
10
Drie keer zoveel binnenkomende als vertrekkende ondernemingen
't Beest Goes
geeft cursus
kindertoneel
kunst cultuur
exposities
vrijdag 20 maart 1998
door Claudia Sondervan
MIDDELBURG - Er komen
meer bedrijven Zeeland binnen
dan er de provincie verlaten. De
gemeenten Borsele en Tholen
presteren het beste in het aan
trekken van nieuwe onderne
mingen. Ruimte, goedkope
grond en centrale ligging spelen
Borsele, met name 's-Graven-
polder, in de kaart en trekken
bedrijven van Walcheren weg.
Actieve promotie blijkt onder
nemers het laatste zetje te ge
ven: Tholen blijkt daar in een
onderzoek van student bedrijfs
kunde Dennis Auer van te
profiteren. In Goes nemen on
dernemers dure grond voor lief
omwille van de goed bereikbare
zichtlocatie. In Zeeuws-Vlaan-
deren verliest het slecht bereik
bare Oostburg bedrijven aan de
Kanaalzone. Decentraal maar
goedkoop Vlissingen mist uit
straling.
Die oordelen komen uit de doc
toraalscriptie 'Waar wel en
waar niet? Locatiekeuzegedrag
van ondernemers in Zeeland en
de consequenties voor de be
langrijkste vestigingsplaatsen'.
Oost-Souburger Dennis Auer
presenteerde zijn onderzoek
voor het Zeeuws departement
van de Nederlandse Maat
schappij voor Handel en Nijver-
Jieid.
Auer bestudeerde de periode
1990-1997, waarin negentig
GOES - Podium 't Beest in Goes
organiseert ook dit jaar een kor
te cursus toneel voor kinderen.
Vorig jaar was de cursus een
groot succes.
Aan bod komen verschillende
oefeningen: improviseren, sa
menspelen, met toneeltekst
werken en pantomime. Ook le
ren de cursisten van alles over
belichting en schminken. De
cursus wordt verzorgd door
dramadocente Eveline Mulder.
De bijeenkomsten vinden plaats
•op woensdagmiddagen van 25
maart tot en met 13 mei, van
13.30 tot 15 uur.
bedrijven met minimaal vijf
werknemers zich verplaatsten.
Daarvan verhuisden 64 bedrij
ven geheel en 28 bedrijven ge
deeltelijk. Ruim de helft van de
bewegingen bleef binnen Zee
land. De provincie kent een
ruim migratieoverschot: drie
maal zoveel bedrijven komen
Zeeland binnen als er de provin
cie verlaten. Het aantal bedrij
ven dat binnen de eigen ge
meente blijft, is bijna tweemaal
zo groot als het aantal bedrijven
dat de ene gemeente verruilt
voor de andere. De gemeente-
trouw is het sterkst in Middel-
buig en Schouwen-Duiveland,
gevolgd door Goes.
Dochters
Goes hoort ook tot de gemeen
ten die bedrijven uit andere ge
meenten weet aan te trekken,
samen met Borsele, Hontenisse,
Sas van Gent en Terneuzen.
Goes en Borsele fungeren daar
bij als 'overloopgebied' voor
Middelburg en Veere. Tholen,
Schouwen-Duiveland en Vlis
singen trekken relatief veel
bedrijven aan van buiten de
provincie, meest dochters van
buitenlandse of randstedelijke
bedrijven.
De voornaamste redenen om
een bedrijf te verplaatsen zijn
ontoereikende huisvesting, het
ontbreken van uitbreidings
ruimte en slechte bereikbaar
heid van zowel het bedrijf zelf
als van afnemers. Een nieuwe
locatie moet minimaal goed be
reikbaar en representatief zijn,
geen klagende omwonenden
kennen en binnen een behulp
zame gemeente liggen.
Gemeenten blijken informatie
bron nummer één bij herlocatie.
Zakelijke-dienstverleners zoe
ken een bestaand pand via ma
kelaars of zakenrelaties. Indu
strieel gerichte bedrijven, met
hun specifieke bouw- en inrich
tingseisen, vragen gemeenten
om bouwterrein. In de bouwnij
verheid zoeken ondernemers
zelf een geschikte stek. Na de
verhuizing is 91 procent content
met de locatie. Het gros van cle
verhuizende bedrijven telde bij
verplaatsing vijf tot tien werk
nemers - een hanteerbare om
vang verhoogt de bedrijfsmobi-
liteit.
De bedrijfsverplaatsingen le
verden 29 procent nieuwe werk-
gelegenheid op: 413 nieuwe ba-
De ruimte, goedkope grond en centrale ligging zijn de sterke kanten waarmee het industrieterrein in 's-Gravenpolder bedrijven van elders
naar zich toe lokt. foto Willem Mieras
door Lianne Sleufjes
DEN HAAG - Minister H. Wij-
ers (Economische Zaken) heel't
er alle vertrouwen in dat de fu
sie van stroomproducenten
doorgaat. Zij hebben geen al
ternatief. De huidige perike
len tussen de partijen zijn vol
gens hem onderdeel van een
commercieel onderhande
lingsproces. „En daarover
gaan wij niet", aldus Wijers
tijdens een Tweede-Kamerde
bat over de Elektriciteitswet.
Die wet behelst de liberalise
ring van de energiemarkt,
noodzakelijk vanwege Euro
pese wetgeving.
Nederland moet, om een vuist
te kunnen maken in de grote
Europese markt, komen tot
een Grootschalig Productie
bedrijf (GPB). Dat betekent
een fusie tussen de vier regio
nale elektriciteitsproducenten
EPZ, EZH, EPON en UNA en
het overkoepelende SEP. Zes
distributiebedrijven, aandeel
houders van de stroomprodu
centen, willen meer geld
verkrijgen uit het GPB en ver
hinderen zodoende een soepe
le fusie. Een van die zes is het
Zeeuwse Delta Nutsbedrijven,
voor eenderde aandeelhouder
van EPZ.
De distributiebedrijven moe
ten de eerste jaren genoegen
nemen met een bescheiden
winstuitkering om het GPB
een stevige financiële basis te
verschaffen. In ruil daarvoor
willen ze zekerheid over lage
prijzen na 2001. Ook wensen
zij lage tarieven voor de zoge
heten verstromingscontrac-
ten. Daarbij kopen de distri
butiebedrijven zelf in het
buitenland aardgas in en laten
het GPB daarvan elektriciteit
maken.
Evenwicht
Volgens Wijers houden beide
partijen elkaar wel in even
wicht. Het GPB laat zich de
kaas niet van het brood eten
door de distributiebedrijven
en die willen op hun beurt, en
terecht aldus de minister, het
GPB geen al te dominante po
sitie geven. Als de onderhan
delingen niet het gewenste re
sultaat opleveren, kan Wijex's
nog altij cl ingrijpen. De Kamer
was hiermee tevreden. De fu
sie van het GPB staat formeel
ook los van de elektriciteits
wet die volgende week de
steun van een overgrote meer
derheid van de Tweede Kamer
zal krijgen.
Wel moest Wijers de PvdA en
D66 tegemoet komen door ak
koord te gaan met de mogelij k-
heid een extra heffing op
stroom in te voeren. De op
brengst daarvan gaat naar
projecten voor duurzame, mi-
lieuvrienlijke energie.
Of die heffing er ook komt, is
aan de opvolger van Wijers.
door Frans Doeleman
MIDDELBURG - Het kamer
muziekprogramma dat zondag
middag onder de titel Vier Ka
mermusici in de Concertzaal in
Middelburg zou worden uitge
voerd, heeft dermate drastische
wijzigingen ondergaan, dat de
Zeeuwse Theater Stichting het
niet verantwoord achtte het
concert doorgang te laten vin
den. Hierdoor ontstond verschil
van mening met de Stichting
Kamermuziek Zeeland, die te
genargumenten aanvoerde en
uiteindelijk besloot de organi
satie over te nemen en het con
cert zondagmiddag in de Mid
delburgse Kloveniersdoelen
onder te brengen.
Directeur Gerard Peijs van de
Zeeuwse Theater Stichting
heeft inmiddels de concertbe
zoekers in een brief laten weten,
dat niet alleen de eerder aange
kondigde werken van Jean
Francais en Paul Schoenfeld
waren vervangen door een Pia
notrio van Van Beethoven en
een Strijktrio van Von
Dohnanyi, maar dat ook pianist
Rian de Waal was ingeruild te
gen Kyoko Hashimoto en dat
niet Ronald Hoog'eveen, maar
Eeva Kosldnen de vioolpartijen
zal spelen. Van het oorspronke
lijke programma bleef zodoen
de alleen het Pianokwartet in Es
van Robert Schumann over. De
andere twee musici die wel zoals
eerder afgesproken naar Zee
land zouden afreizen, zijn Lex
Korff de Gidts (altviool) en
Godfried Hoogeveen (cello).
Overgeheveld
Het Nederlands Impresariaat,
de agent van de musici, had de
bezoekers pas zondagmiddag
ter plaatse op de hoogte willen
stellen van de veranderingen,
met als tegemoetkoming een
uitnodiging voor een concert
met Rian de Waal in het nieuwe
seizoen. Gerard Peijs wenste
daarmee niet akkoord te gaan
omdat de kopers van een kaartj e
niet werd geboden wat hen in de
seizoenbrochure en via de me
dia was voorgespiegeld.
De Stichting Kamermuziek
Zeeland heeft zich niet bij dit
besluit neergelegd. Bestuurslid
Johan Jacobs uit Middelburj
klom donderdagmiddag in di
telefoon en wist na korte tijdt
melden dat het contract koi
worden overgeheveld en dat d
locatie Kloveniersdoelen be
schikbaar is. Weliswaar hebbei
de kamermuziekliefhebb'ers in
middels de brief van Geraii
Peijs gekregen, Jacobs hoop
echter dat ze deze krant goei
zullen lezen, waarin ze teven
op de hoogte worden gebrach
van de veranderingen in he
programma. „Kyoko Hashimo
to mag dan misschien minde
bekend zijn dan Rian de Waal
dat wil nog niet zeggen dat e
sprake is van minder kalibei
Hetzelfde geldt voor de violis
te", benadrukt Jacobs.
Officieel begint het concert, in di
Kloveniersdoelen zondag on
15.30 uur, maar mensen die te
gen die tijd in hun onschuld vooi
het Concertgebouw staan, zul;
len daar een groot bord aantref
f en dat hen naar de nieuwe loca
tie verwijst en hen voor die toch
een kwartiertje respijt geeft.
Nieuw kaartje
Belangstellenden die inmiddel
een kaartje hebben gekocht vn
de Zeeuwse Theater Stichtins
krijgen hun geld teruggestort oj
bank of giro en moeten bij di
Kloveniersdoelen een nieuw
kaartje kopen.
Advertentie
ÖO^e,C
at de \a9®(
Hetthema van de boekenweek is Panorama Nederland, stad en land in pro
za en poëzie. Tal van Nederlandse schrijvers hebben Zeeuwse steden en
landschappen in woorden vastgelegd. Tijdens de boekenweek publiceert
de PZC een serie citaten uit de moderne Nederlandse literatuur waarin een
plek in Zeeland wordt beschreven. Fotograaf Lex de Meester heeft de loca
ties opgezocht en vastgelegd. In de negende aflevering Hulst, zoals be
schreven door Willem Brakman.
Zoekend keek hij langs de huizenrij en zag in de verte een rood
zwart geschilderd uithangbord. Het was Het Bonte Hert waar hij
naar binnen vluchtte voor de nu loodrecht neervallende regen.
Bij het raam kon hij over het plein kijken. Het lag er grauw en
verlaten en het licht erboven had een gelige glans. Aan de
overkant lag een langwerpig grijs gebouw, waartegen een
spiernaakt wittig torentje afstak, maar ieder ander uitzicht werd
onmogelijk gemaakt door een kerk, die opeens in het midden van
het plein stond.
Akijn boog zich voorover naar het raam en zag tot zijn verbazing,
dat hij van de bushalte tot in Het Bonte Hert langs een enorme
kathedraal had gelopen, zonder deze zelfs maar te zien. Het was
of het pleintje voor zijn ogen veranderde, kleiner werd, gebukter,
met hier en daar besmuikt wegsluipende straatjes. Binnen de
wallen van dit stadje was geen stuk hemel denkbaar, zonder dat
deze kerk er een toren doorheen stak, en op de pleintjes en in de
straatjes bewoog zich zeker geen mens, zonder dit machtige, door
contreforten, luchtbogen en fioelen besprongen godshuis ergens
in zijn gedachten.
(uit: Willem Brakman, Een winterreis, uitgevenj Querido, Amsterdam, 1961.)
door Ernst Jan Rozendaal
TERNEUZEN - Boekenweek?
Wat nou boekenweek? Dat is
iets wat uitgever/schrijver
Martin Ros dezer dagen ken
nelijk nauwelijks bezighoudt.
Zaterdag wordt de eerste wie
lerklassieker van het seizoen
gereden, Milaan-San Remo.
Daar wil hij donderdagavond,
te gast op een literaire avond in
Porgy Bess in Terneuzen,
eerst even bij stilstaan. Drie
kwartier later weet het pu
bliek - een vrijwel volle zaal -
alles over de Italiaanse wiel
renner Fausto Coppi en zijn te
genstanders Gino Bartali en
Gerrit Schulte, over de link
tussen katholicisme en wiel
rennen en over fameuze en
'toevallige' winnaars van de
Tour de France. „Zo", besluit
Ros. „Dit mocht wel even aan
de vooravond van de klassie
ker Milaan-San Remo."
Zijn schorre stem verraadt dat
hij soms vergeet adem te halen
en hij aarzelt niet zijn stem te
verheffen als hij het nodig
vindt zijn verhaal kracht bij te
zetten. En dat vindt hij vaak
nodig.
Martin Ros schreef ondermeer
boeken over wielrennen, over
zijn eigen jeugd, over collabo
rateurs in de Tweede Wereld
oorlog en over de slavenop
stand op Haïti. Hij werkte
drieëndertig jaar bij uitgeverij
De Arbeiderspers, waar hij on
der de titel 'Privé Domein' een
fameuze reeks autobiogra
fieën opzette. Het publiek kent
hem ongetwijfeld het best van
zijn krantenrubrieken - ook
geruime tijd voor de PZC - zijn
radiopraatjes en zijn televisie
optredens.
De opzet van zijn literaire
avond is eenvoudig. Ros gaat
aan een tafel zitten waarop een
stapel van zijn boeken ligt. Hij
pakt er een, begint daarover te
praten en houdt niet meer op.
Alle onderwerpen waarvan hij
bezeten is - 'interesseren' is in
zijn geval te zwak uitgedrukt -
komen vanzelf voorbij. Hu
mor, heldendaden en drama
foto Charles Strijd
zijn de vaste ingrediënten van
zijn verhalen. Als hij vertelt
hoe Fausto Coppi in 1948 de fi
nale van het wereldkampioen
schap achtervolging verliest
van Gerrit Schulte, hoe hij
naar de winnaar toestrompelt,
hem op zijn fiets zet en voor
een ereronde door het Olym
pisch Stadion in Amsterdam
duwt, om daarna in de cata
comben drie kwartier lang
'schokkend en gillend' te hui
len over zijn verlies, dan huilt
ook Ros bijna. Binnen een mi
nuut heeft hij de zaal weer plat
van het lachen met een verhaal
over zijn Roomse jeugd in Hil
versum.
Koopman
Dat hij niet zomaar van de hak
op de tak springt, blijkt uit zijn
onderwerpkeuze. Boeken die
niet meer leverbaar zijn,
noemt Ros even en legt hij
weer opzij. Omvervolgens een
boek te pakken waar mensen
'snel bij moeten zijn, want het
is bijna uitverkocht'. Daarin
zit geen verhaal. „Ik moet aan
de handel denken", zegt hij.
Waarmee Ros onthult wat hij
is: een Smarktköopman in boe
ken. Hij prijst literatuur aan
zoals op de Albert Cuyp vis
wordt aangeprezen. En bij wie
stilstaat om even te luisteren,
loopt meteen het water in de"
mond.
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
'Vaderland' theateroptreden
van Frank Boeijen
doorTreesvan Herpen
Al bijna twintig jaar staat de
naam van Frank Boeijen
onafgebroken in de analen van
de vaderlandse muziek ver
meld. Zijn muziek is niet in een
bepaalde categorie onder te
brengen. Op geheel eigen wijze
vertolkt hij gevoelens die voor
iedereen herkenbaar zijn. De
knappe teksten, verrassende
composities en mooie arrange
menten zijn vaak van zijn hand.
Maar een podiumdier is hij niet.
Verleden week bracht Radio 2
zeven dagen lang louter Neder
landstalige muziek ten gehore.
Van sterfelijke mensen als Wim
Sonneveld en Frans Halsema
klonken onsterfelijke liedjes.
De vraag of Frank Boeijen in dat
rijtje, thuis hoort zal vooiiopig
nog onbeantwoord blijven. Wat
Sonneveld en Halsema als caba
retiers natuurlijk wel hadden
was een grandioos podiumge-
voel. Boeijen is geen cabaretier
maar een zanger pur sang en
waarschijnlijk een introvert
mens die zijn gevoel wel kan ui
ten in de muziek die hij brengt.
Op het podium voert hij emoties
als wanhoop, frustratie, angst
en boosheid ten tonele. Je hoort
ze wel maar je ziet ze niet. Als
een houten klaas met de ogen
gesloten bezingt hij de onbe
reikbare liefde, de dood en de
eenzaamheid. Als toeschouwer
kun je het beste je ogen ook
maarsluiten: dan komt die emo
tie over in woord en in klank.
Muziek maken kan hij zeker.
Elk lied dat in Terneuzen klonk
heeft een eigen sfeer. Door ge
bruik te maken van steeds ande-
x'e instrumenten, wisselende ar
rangementen en met het hem zo
eigen stemgeluid weet hij op
universele wijze de ongetwij
feld door hemzelf doorleefde
hartstochten heel treffend over
te brengen op zijn publiek.
Soms is het melancholiek, dan
weer swingt het. Rock wisselt
hij af met een luistexdied. Alom
gekende nummers volgden op
de meer en minder gekende
songs van zijn laatste cd. De af
wisseling, kortom was gx'oot.
Met nauwelijks een erkenning
van het applaus ging de pex'fecte
machinerie van het ene in het
andere lied over.
Boeijen heeft zich altijd verze
kerd van topxnusici, ook deze
keer. Drummer Noi'man Bo-
nink, gitarist Benny van Rijs
wijk, toetsenist exi pianist Rens
van der Zalm en alleskunner
Ton Schneiders volgden de zan
ger op maat. Het krachtige
stemgeluid van Frank Boeijen,
met zijn duidelijke dictie en rol
lende r vloeide mooi samen met
zijn muzikanten.
Boeijen heeft zich voor zijn
jongste cd, 'Vadexiand' laten in
spireren door het verre oosten.
De nummers die hij daax-van liet
horen waren anders van ge
wicht, lichter en subtieler dan
het soxns stevige rockwexk van
voorheen. In de af en toe crypti
sche teksten klirxkt ook de liefde
voor zijn vadexiand en zijn va
der door. Bij de titelsong kwam
voor het eerst enige emotie in de
performance van de zanger
Echt extrovert werd hij uitein
delijk toch nog heel even na de
pauze in een gevoelige 'Verzoe
ning'. Figuurlijk lag hij op zijn
knieën in dat lied.
Na lang aandringen kwamen er
nog twee encores. Bij het laat
ste, overbekende 'Kronenbur-
gerpaik', gebaarde de zanger
dat het publiek moest gaaxx-
staan. En zowaar; ineens kwam
hij los, bewoog makkelijker
over het toneel. Misschien moet
Fx-ank Boeijen de concertzaal
xixijden en het popcircuit opzoe
ken. Zijn muziek is het alleszins
waard.
Nog te horen op '16 april in De Prins
van Oranje in Goes
Twee series kunstwerken vat
Mira Peters hangen tot en me!
26 april in galerie 't Haentje tf
Paart in Middelburg. Getekem
is een serie tekeningen, compo
sities, die samen een eenhek
vormen. De serie Desire bestaa!
uit olieverfpaneeltjes, die eet
zelfde eenheid vormen. Ge
opend: do,za enzo 14-16.30 uui
De tentoonstelling Schilderen
in Zeeland in de Middelburgse
galerie De Vier Gemeten is vooi
een groot deel gewijd aan schil
ders die in Zeeland woonden di
er kwamen werken, zoals Louis
Heymans, Jan Heyse en Pieter
de Bodt. Te zien tot en xnet 2C
september: za 11-17 uur.
Vanmiddag (vrijdag) om 17.00
uur wordt inde Zeeuwse Biblio
theek in Middelbui'g de exposi
tie Poética Mechanica van Kees
Wijker geopend, die in de ruimte
van de Jan van Leeuwen Stich
ting blijft tot en met 28 april. De
kunstwerken zijn opgebouwd
uit ijzerdraad, touw, papier
inkt, een enkele elektromotor
een spiegel en wat potlood
stompjes. Dat draait uit op ge
schreven illustraties bij bewe
gende tekeningen. Geopend: nia
17,30-21 uur, di t/m vr 10-21 uur
en za 10-13 uur.
Onder de titel 15 maart 1991
exposeert Mark de Weijer tot ec
met 11 april in Galerie Van den
Berge in Goes. Op zijn uitnodi
ging is in de achterzaal werk te
zien van Machiel van Soest en
Peter Seyen. Geopend: do t/m za
13-17 uur en de derde zondag
van de maand.
De expositie van Rijnhard
Schregardus, die zaterdag om
17.00 uur wordt geopend in ga
lerie De Hoekweide in Wol-
phaaxtsdijk, laat werk zien in
gemengde technieken. Geopend
tot en met 11 april: do, vr en za
13-17 uur.
Marja de Munck-Bos uit Vlis
singen exposeert tot en met 1
mei schilderijen (acryl en aqua
rel) in de VSB Bank aan de
Dorpsstraat in Breskens. Haar
werk wordt betiteld als impres
sionistisch. Zij maakt 'mensen
in al hun vormen'. Geopend:
werkdagen 9-12 uur.
Hilarische bloemen in ge
mengde techniek op papier en
doek van Marianne Rouws zijn
tot exx met 18 april te zien in stu-
ART Galerie in Bergen op Zoom.
Geopend: vr 11-18 en za 11-17-
De Rietpen Galerie in Bergen
op Zoom toont naast koldex-ieke
tekeningen een reeks vrije teke
ningen van Jan Sandei's, die in
ternationale bekendheid ver
wierf door zijn werk voor
jaarlijkse kalender van Sigma
Coating Scheepsverven. De ex
positie wordt zondag om 16.0"
uur geopend. Te zien tot en met
20 mei: vr 14-19, za en zo 14-17.
Het overzicht van de lopende
exposities staat op pagina 15.
Een winterreis Willem Brakman
