Lokalen voeren oorlog
tegen luie bestuurders
PZC
Van sporthal
tot lantaarnpaal
Buitenlanders zijn niet zo vreemd
z23
gemeenteraadsverkiezingen
4 maart
donderdag 26 februari 1998
Vier jaar geleden deden ze danig
van zich spreken. De gooi naai
de macht was meer dan geslaagd. In
lange rijen marcheerden ze de
raadszalen binnen. En het
veroveren van een wethouderszetel
hier en daar sterkte het
zelfvertrouwen. Nu, aan de
vooravond van de
raadsverkiezingen, is dat
vertrouwen alleen maar
toegenomen. De 'lokalen' komen
eraan!, schalt het door de
wandelgangen. Hoed u voor hen of
sluit u erbij aan. De prognoses zijn
gunstig, de sterren staan goed. Niks
'Boer Koekoek-effect'. Wie zó
denkt, komt straks van een
knotsgekke kermis thuis. De
gevestigde bestuurders,
aangesloten bij de trotse landelijke
partijen, worden heen en weer
geslingerd tussen hoop en vrees. De
vrees dat de lokale partijen, met hun
no-nonsensepolitiek, straks alom
het pluche zullen bezetten; en de
hoop dat degenen die uitverkoren
worden zich niet zullen ontpoppen
als de plaatselijke dorpsgekken, die
hun begrensde wijsheden te pas en
te onpas per interruptie-microfoon
de raadszaal inslingeren.
Adrie Oosterling in Sluis: eerst PvdA, nu
Dorpsbelangen en Toerisme.
Fons Roctus van Algemeen Belang in
Hontenisse.
foto Peter Nicolai
Fractieleden van Dorpsbelangen en Toerisme in de Oost burgse raad: „Omdat we écht tussen de mensen staan.
Het optimisme bij de lokale partijen,
landelijk verenigd in de koepelorga
nisaties Vereniging voor Plaatselijke Po
litieke Groeperingen en het Platform Po
litiek Onafhankelijke Groeperingen, is
enorm. De lokalen hebben de halve we
reld, zou hun leus kunnen zijn. Volgende
week nemen naar schatting 750 lokale po
litieke groeperingen aan de raadsverkie
zingen deel. Cijfermateriaal toont aan dat
het aantal raadszetels sinds 1986 gestaag
is gestegen: Van 2168 in '86, via 2422 in '90
naar 2922 in '94 (eenderde van de stem
men, omgerekend goed voor 35 zetels in
de Tweede Kamer). Vier jaar geleden was
de ldap het grootst en streefden de geza
menlijke lokale partijen het CDA als
grootste partij voorbij. De christen-de
mocraten bleven steken op 2741 zetels, de
PvdA rijfde er 17 61 binnen, de WD 1720,
D66 981, GPV/RPG/SGP 323 en Groen
Links, SP en CD (los van elkaar) in totaal
467.
Volgens onderzoekers haalden de lokale
partijen in '94 erg veel proteststemmen
binnen. Of dat nu opnieuw het geval zal
zijn, is onduidelijk. Wie z'n oor te luiste
ren legt bij de vertegenwoordigers van de
'lokalen' wordt daar steevast geconfron
teerd met de vaststelling dat de mensen
'Paars-moe' zijn, zich dus afkeren van de
landelijke politiek en zich terugtrekken
op het eigen erf. Met andere woorden: en
kel de ontwikkelingen in de eigen woon
omgeving kunnen nog enige emotie in de
burger oproepen, verder kan 'al dat ge
doe' hen gestolen worden. En daar ver
schijnen de lokale partijen op het toneel.
Ze hebben, stellen hoogleraren bestuurs
kunde vast, de afgelopen jaren bewezen
geen ééndagsvliegen te zijn, ze hebben
zich een degelijke partijstructuur aange
meten en komen - in de meeste gevallen -
op de proppen met een uitgekiend verkie
zingsprogramma
Zuidelijk
Aanvankelijk manifesteerden de 'loka
len' zich vooral in de zuidelijke provin
cies. Dat had alles te maken met het feit
dat de Katholieke Volkspartij zich nau
welijks bekommerde om wat zich op
plaatselijk niveau afspeelde. Het gaf lo
kale kopstukken de kans met een eigen
partijtje of naamslijst ten strijde te trek
ken. Een verschijnsel dat in Zeeland voor
al in de katholieke delen van Zeeuws-
Vlaanderen de kop op stak. Toen het CDA
in de jaren tachtig de koers omboog en
zich ook op lokaal niveau manifesteerde,
bleken de naamslijsten sterker dan ge
dacht. Ze handhaafden zich en in veel ge
vallen hebben ze zich sindsdien zelfs da
nig versterkt, vooral omdat ze door de
bedreigingen van buitenaf gedwongen
waren hun vaak 'zo de wind waait, waait
m'n jasje'-aanpak in te wisselen voor een
degelijker structuur. En ziet, sinds '90
manifesteerden de lokale partijen zich
ook elders in den lande.
In '94 kon de grote doorbraak nog worden
verklaard door de algemene aversie tegen
het toemnalige kabinet. Nu is de situatie
echter beduidend anders. Het gaat Ne
derland economisch goed en eigenlijk is
de kiezer wel tevreden met de verrichtin
gen van 'paars'. Dus waarom dan nog op
die 'lokale splinters' gestemd, roept men
in het kamp der gevestigden (PvdA, WD,
D66 voorop). „Bovendien zie je dat die zo
genaamde lokale partijtjes zich, nu ze
eenmaal deel uitmaken van het college
van burgemeester en wethouders, ook
steeds meer gaan gedragen als heuse
volksvertegenwoordigers. Ze houden
zich meer en meer aan de regels van het
spel en daarmee ontvalt hen toch eigen
lijk het bestaansrecht. Ze trokken die
stemmen immers met hun geschreeuw en
tegendraadse gedrag", zegt een WD-po-
liticus in de Zeeuws-Vlaamse regio.
Geen spat veranderd
„Ben je gek", reageert Bram Heijboer van
Dorpsbelangen Toerisme in Oostburg.
Zijn partij (zes zetels) leverde inderdaad
een wethouder. „Maar daarmee is ons op
treden geen spat veranderd. De mensen
komen nog steeds het liefst naar ons toe,
domweg omdat ze weten dat wij écht tus
sen de mensen staan. Bij die plaatselijke
vertegenwoordigers van de landelijke
partijen ligt dat toch een tikje anders. Die
hebben zich veel meer te voegen naar de
landelijke richtlijnen. Dat hebben wij
niet. Kijk, naar die actie voor het behoud
van het Antoniusziekenhuis. Uit welke
koker kwam die? Juist, uit de onze. En de
rest hobbelt daar dan later leuk achtex'-
aan. Ik heb me verbaasd over de angst, die
bij de andere partijen heerst. Vorige week
hoorde ik van iemand dat de WD en de
PvdA de koppen al bij elkaar hebben ge
stoken om ons buiten het college te hou
den. Lachwekkend. Mocht dat zo zijn,
dan zul je nog wat beleven!" Heijboer
schuddebuikend: „Ach, de mensen weten
waar Dorpsbelangen Toerisme voor
staat. Ze zeggen tegen me: 'Bram, je kunt
wel merken dat de verMezingen eraan ko
men. Nu beginnen de kandidaten van die
andere partijen op straat plotseling alle
maal naar me te zwaaien.' Weet je wat het
vei'schil is? Ik zwaai altijd naar de men
sen, het hele jaar door."
Fons Roctus van Algemeen Belang (vier
zetels) in Hontenisse grinnikend: „Ik heb
net gehoord dat er op 2 maart een kort ge
ding dient van het CDA tegen de Vereni
ging voor Plaatselijke Politieke Groepe
ringen. Het CDA vindt dat het ook het
predikaat 'lokaal' of 'plaatselijk' ver
dient. Zegt dat niet genoeg?!" Roctus
voelde zich vier jaar geleden 'democra
tisch benadeeld' door de spelletjes die er
toen bij de collegevorming werden ge
speeld- Hoewel Algemeen Belang qua
stemmenaantal de grootste partij was,
werd de partij toch buitenspel gezet. Dat
zal Roctus geen tweede maal gebeuren.
Hij is ér deze verkiezingscampagne hard
tegenaan gegaan. „En dan stel je vast dat
de anderen samenklonteren en hun mond
houden. Jammer, want alleen discussie
schept duidelijkheid." Natüüxiijk is hij
een fervent aanhanger van het fenomeen
'lokalen'. „Wij zijn toch veel persoonlij
ker bezig dan zo'n CDA dat aan de lei
band, van 'Den Haag' loopt. Van de 8000
mensen in Hontenisse ken ik er zeker
7000. En dat geldt ook voor de overige
kandidaten op onze lijst, stuk voor stuk
mensen die heel nadrukkelijk midden in
de lokale samenleving staan." Fons Roc
tus vindt dat het roer om moet in Honte
nisse. „Er is vier jaar nauwelijks be
stuurd, alleen maar op de winkel gepast,
Maar de belastingen zijn wel met meer
dan 40 procent gestegen. Als je de begro
tingen en jaarrekeningen bekijkt, zie je
overal reserves, vaak verborgen reserves
trouwens. Maar Hontenisse is toch geen
beleggingsmaatschappij
In Temeuzen probeert de Terneuzense
Onafhankelijke Partij (TOP) aan de boom
te schudden. In politiek Terneuzen werd
aanvankelijk meewarig gereageerd op
standpunten, die TOP ventileerde. Lijst
trekker Jo Baart: „Maar pas op. Het zit
tende gemeentebestuur heeft zich de af
gelopen jaren uiterst zwak gedragen en in
ieder geval nauwelijks geprofileerd. Ze
dalen maar eens in de vier jaar uit hun ivo
ren toren af om zich onder het volk te
mengen. Dat pikt de bevolking niet meer.
Wij als TOP richten ons op de actieve, kri
tische en weerbare burger en vooral ook
op diens leefomgeving- Juist dat opkomen
voor de burger is de laatste jaren naar de
achtergrond verdwenen. Politiek werd
ten onrechte vooral in hoofdlijnen uitge
stippeld en dat heeft allerlei zorgtaken,
van politie tot welzijnszorg, naar de ach
tergrond verdreven. Ik vind dat de men
sen veel directer bij het ontwikkelen van
plannen voor hun directe leefomgeving
moeten worden betrokken." Baart staat
een totaal andere bestuurstijl voor. „Mo-
dern besturen, politiek van de menselijke
maat, met deelname en correctie door de
burgers." Oorlog aan de luie bestuurders,
met de plumeau op scherp ten strijde te
gen de stofnesten dus.
Steunbetuigingen
Adrie Oosterling was ooit PvdA-wethou-
der in Sluis. Nu is hij kandidaat voor
Dorpsbelangen Toerisme
Sluis/Aardenburg. „En dat zit met name
de WD/Gemeentebelangen niet lekker",
weet hij. „Ze zijn de afgelopen weken
enorm tegen ons tekeer gegaan in een ui
terste poging ons de weg naar de raads
zaal te blokkeren. Maar het zal ze niet
lukken. En dat weten ze." Oosterling en
de zijnen kregen de afgelopen maanden
handenvol steunbetuigingen en dat
sterkt. „Ons voordeel is dat we écht de
stem des volks kunnen zijn. Bij ons geen
omwegen via 'Den Haag' of zo, nee, wij
pakken zaken direct aan, zonder rekening
te houden met alle mogelijke partijpoli
tieke of persoonlijke belangetjes. Ik vind
onze leus wel goed gekozen eigenlijk. Wij
hebben geen politieke kleur, maar zijn ab
soluut niet kleurloos
En dan heb je Groot Hulst, Progressief
Hulst, Groot Hontenisse, Progressief
Hontenisse, Gemeentebelangen Groot-
Sas natuurlijk en 'Lijst 7', de afsplitsing
van de WD in Axel. Allemaal hebben ze
het beste met de geachte burger voor, ver
zekeren ze het dichtst van allen bij de man
in de straat te staan en dragen ze een
vracht aan plaatselijke wensen (van lan
taarnpaal tot sporthal) in hun ransel mee.
Verrijking
„Ik ben ervan overtuigd dat de plaats van
de lokale partijen in de gemeentelijke
partijenstelsels blijvend is", zei politiek
wetenschapper dr, R.A Kools half februa
ri tijdens een congres van de Vereniging
voor Plaatselijke Politieke Groeperingen
inEmmeloord. „Ze kunnen een verrijking
betekenen voor de lokale democratie," De
opmerking van WD-leider Bolkestein
dat de 'lokalen' alleen maar versplinte
ring veroorzaken en de band met de natio
nale politiek missen,'kan even gemakke
lijk als een voordeel worden uitgelegd',
stelde Kools fijntjes.
Wout Bareman
De Zeeuwen van buitenlandse origine
maken amper gebruik van hun
democratische rechten. Met de
gemeenteraadsverkiezingen brengt een
substantieel deel van hen wel een stem uit, maar
het aantal 'vreemde Zeeuwen' dat een plaats
inneemt op de kieslijsten is op een hand te
tellen. Alleen de Eedenaar Eugène
Rammelaere, Belg van origine, prijkt bovenaan
zijn eigen lijst. De Lijst Rammelaere, die dit jaar
voor de vierde keer meedingt naar het
raadspluche, is echter geen partij waarin het
Belg-zijn van de lijsttrekker een rol van
betekenis speelt.
stemgerechtigde buitenlanders zijn opge
nomen. Van dat aantal hebben 1361 men
sen de Belgische nationaliteit.
„Zouden de Belgen met een eigen lijst ko
men en daar ook op stemmen, dan zou
zo'n lijst zeker goed zijn voor twee zetels.
Maar ja, dat gebeurt niet. Er zijn ook rela
tief weinig buitenlanders die gebruikma
ken van hun democratische rechten. Op
de kandidatenlij sten van de verschillende
partijen prijken wel de namen van een
paar Belgen, maar niet op verkiesbare
plaatsen. Klaarblijkelijk voelt men daar
weinig voor", zegt H. van de Broecke van
de afdeling bevolldng in Hulst.
Mensen afkomstig uit landen van de-
Economische Unie kunnen als zij vanaf
1 februari 1996 in Nederland wonen en
beschikken over een geldige verblijfsver
gunning stemmen en zich kandidaat stel
len. Voor niet-EG-onderdanen geldt de
regel dat zij pas hun democratische rech
ten kunnen opeisen wanneer ze langer
dan vijf jaar in Nederland wonen en na
tuurlijk beschikken over een geldige ver
blijfsvergunning.
Geboren en getogen
In Sas van Gent is bijna veertien procent
van de stemgerechtigden van buitenland
se origine. In absolute getallen gaat het
om 816 buitenlanders op 6100 Neder
landse stemgerechtigden. „Maar", zegt J.
Verplanke van de afdeling bevolking,
„van die 816 zijn er 717 Belg en dan gaat
het veelal om mensen die in de gemeente
geboren en getogen zijn, maar nog altijd
de Belgische nationaliteit hebben gehou
den. Je zou het onze autochtone allochto
nen kunnen noemen. Het zijn overigens
mensen die zichzelf echt niet als vreemde
lingen zien. O ja, we hebben ook nog zeven
mensen geregistreerd staan die spoorloos
zijn, het heeft er weinig mee te maken,
maar ook zij zouden hun stem nog kunnen
uitbrengen."
In de raad 'van de gemeente Terneuzen
hebben de voorbije decennia altijd wel
een paar niet-autochtonen zitting geno
men. De laatste jaren verwierven de Bel
gen A van Himme (GroenLinks) en wijlen
Walter Goethals (CDA) een zekere faam
als volksvertegenwoordiger. Maar ook
voor hen gold dat het Belg-zijn in hun po
litieke werk geen rol speelde. Dat is wel
het geval bij N. Atmag-Yigit, de Tux'ks-
Nederlandse verpleegster', die binnen de
PvdA de voorbije vier jaar hard aan de
weg timmerde en zelfs hoopte op een ver
kiesbare plaats op de kandidatenlijst van
de partij voor de Tweede Kameiverkie-
zingen in mei. Zover kwam het overigens
niet. Mevrouw Atma? doet nu weer mee
aan de gemeenteraadsverkiezingen in
Terneuzen. Het minderhedenbeleid
vox'int ook nu weer onderdeel van haar
portefeuille als raadslid. Op verkiesbare
plaatsen treffen we bij de andere pai'tijen
in Tex'neuzen dit keer geen buitenlandei's
aan. Alleen de Terneuzense Onafhanke
lijke Partij (TOP) heeft nog een 23-jarige
man van Tux'kse origine, A Usui, op de
lijst. Daarmee houdt het verder wel op.
Het Terneuzense beeld zien we ook in de
andere grotere Zeeuwse steden. Een en
kele niet-autochtone kandidaat prijkt
onderaan of in het midden van de lijsten.
Duidelijk is dat in Zeeland de 'vreemde
Zeeuwen' slechts mondjesmaat gebruik
maken van hun democratische rechten. In
actieve (kandidaat staan) en passieve
(stemmen) zin.
Conny van Gremberghe
Rammelaere diende zich in de jaren
tachtig aan in de Aardenburgse poli
tiek, omdat hij met een eigen lijst de be
langen van de bewoners van Eede en de
Biezen beter dacht te kunnen behartigen
in de raad. Rammelaere kan bogen op een
eigen aanhang in het gi'ensdorp en omge
ving. Een trouwe aanhang, zo bleek na de
samenvoeging van de gemeenten Sluis en
Aardenburg. Bij de laatste verkiezing in
de heringedeelde gemeente gingen de lo
kale politici er van uit dat voor de lijst nog
slechts één zetel te veroveren viel. Het wa
ren er echter twee en Rammelaex'e rekent
daar deze keer ook weer op. Op zijn minst.
Zouden alle Belgen in Sluis-Aardenburg
het vakje achter de naam van hun landge
noot rood maken of de knop op de stern-
machine juist indrukken, dan zou Ram
melaere zeker op twee zetels kunnen
rekenen. In Sluis-Aardenburg zijn 5312
stemgerechtigden, waarvan een kleine
tien procent niet de Nederlandse nationa
liteit heeft. Het betreft hier hoofdzakelijk
Belgen. Zo ook in Hulst waar in het kies-
register voor de komende gemeente-
raadsverkiezingen momenteel 1551
Eedexxaar Eugèiie
Rammelaere, Belg
van origine, heeft
met zijn naamlijst
twee zetels ixx de
raad Sluis-
Aardenburg.
