Engelse raketten op Vlissingen
PZC
Hugo Claus te gast op
lustrum Prometheus
Burgers in de war
over verkiezingen
Vliegveld op Goeree
blijkt luchtkasteel
Cappella Breda
graaft schatten uit
Renaissance op
zeeland
12
Congrave Rocket was in 1809 nog hypermodern
kunst cultuur
Gemeente Veere past
belastingtarieven voor
watertoeristen aan
Ledeltheater geeft vervolgcursus
over aantal verfilmde boeken
Bijzondere werken
onder de hamer van
Leickert en Schelfhout
donderdag 19 februari 1998
door Ad Tramper
Wapengekletter is van alle
tijden en plaatsen. Als we
The Independent moeten gelo
ven dan breekt vandaag de hel
los boven Bagdad. De Amerika
nen zijn er klaar voor om allerlei
vernuftige wapens in te zetten
tegen de snode plannen van Sa-
dam Hoessein. Mensen zijn al
tijd vindingrijk geweest om
middelen te bedenken om el
kaar de hersens in te slaan.
De aanvalswapens zijn op de
dag van vandaag trefzekerder
dan ooit; muren van drie meter
dik staalbeton worden moeite
loos genomen, ladingen ont
ploffen niet meer ergens in een
doelwit, maar komen precies te
recht in de van te voren gekozen
ruimte. Ook Nederland draagt
zijn steentje bij en laat het hy
permoderne fregat Hr. Ms.
Abraham van der Hulst opsto-
men naar de Perzische golf- Dit
schip kent een maximum aan
technisch vernuft, dat ingezet
kan worden om de vijand te be
strijden. Nu heeft de mensheid
elkaar altijd al bestreden, alleen
zijn tegenwoordig de middelen
wat 'effectiever'.
Onze voorouders konden er ook
wat van. Om dit te demonstre
ren maken we een sprong in de
tijd en belanden we in Vlissin
gen tij dens het Engelse bombar
dement van de stad in augustus
1809. De Engelsen probeerden
de Fransen van het eiland Wal
cheren te jagen en daarbij was
Vlissingen, als sleutel tot Ant
werpen, het belangrijkste doel
wit. De aanvaller bracht een
nieuw wapen in de strijd: de
Congrave Rocket genoemd naar
de uitvinder van het apparaat
de Engelsman Congrave.
Gruwelen
Uit een ooggetuigenverslag
wordt óns de doeltreffende wer
king van het wapen duidelijk.
Deze toeschouwer was S. van
den Hoek, predikant van de En
gelse gemeente te Middelburg,
die bijna onafgebroken van het
begin tot aan het einde, op eene
hoogte, op eenen kleinen af
stand gelegen, een diep getrof
fen en weenend aanschouwer
was van het bombardement op
Vlissingen. Dan niet slechts
schoot men met kogels en 'oom-
ben, neen! om de vernieling 'en
de ellende, ivare het mogelijk,
zoveel groter te maken, en de
stad alle de gruwelen van den
oorlog, in den hoogsten trap te
doen ondervinden, werden er
ook eene groote menigte vuur
pijlen, of, zoo als zij, naar den
uitvinder een Engelsman, met
name Congrave genoemd wor
den Congrave Rockets uit de
schepen in de vesting geworpen,
waardoor weldra een groot aan
tal huizen en andere aanzienlij
ke gebouwen in volle vlam
geraakten, en tot aan de grond
afbrandden.
Vuurpijlen
Laten we deze Congrave Rocket
eens aan een nadere inspectie
onderwerpen. Eigenlijk waren
het grote vuurpijlen, die na lan
ding het doel in vuur en vlam
zetten. De Engelsen schoten,
vanaf hun oorlogsschepen en
het vaste land niet minder dan
achthonderd van deze projec
tielen af op Vlissingen. Van deze
brandraket is een fraaie gravure
gemaakt door de graveur Veel
waard, die het boek van de ge
noemde Van den Hoek, Ge
schiedkundig verhaal van de
landing en den inval der En-
gelschen in Walcheren,
illustreerde. De raket had een
lengte van ongeveer negentig
centimeter. In de punt bevonden
zich gaten waaruit de brandba
re stof naar buiten kon komen
om zijn verwoestend werk te
kunnen doen. Het onderste deel
van de raket was een ijzeren
huls, gevuld met brandstof die
de raket omhoog stuwde. De ke
gel was volgens Van den Hoek
Een gravure van een Congrave Rocket.
foto Lex de Meester
door Nicole Kluijtmans
KOUDEKERKE - In navol
ging van de gemeente Goes
gaat ook de gemeente Veere de
watertoeristenbelasting aan
passen. Het college van burge
meester en wethouders wil het
verblijf waarop de aanslag
voor de vaste ligplaatsen in de
jachthavens is gebaseerd, te
rugbrengen van 45 naar 24 et
malen. Hierdoor lijdt de ge
meente wel een verlies aan
inkomsten. Voor 1996 en 1997
loopt de gemeente 82.000 gul
den aan belastinggeld mis. De
nieuwe Verordening watertoe
ristenbelasting treedt 1 april
in werking.
Door een uitspraak van de Ho
ge Raad op 6 november 1996 is
de gemeente Veere gedwongen
om de verordening aan te pas
sen. De Hoge Raad verklaarde
toen de verordening van de ge
meente Aalsmeer onverbin
dend. De gemeente kon het
verblijf dat in haar verorde
ning werd genoemd (gesteld
op 24 etmalen) niet onderbou
wen met daadwerkelijke erva
ringscijfers. Aalsmeer had
zich enkel gebaseerd op een
rapport van de ANWB. En dat
was volgens de rechter onvol
doende om de tariefstelling in
de gemeentelijk verordening
op af te stemmen.
Ervaring
Veere heeft een verblijf van 45
etmalen in de oude verorde
ning opgenomen. Hoe dit aan
tal tot stand is gekomen en of
dit aantal de werkelijkheid
benadert, is niet bekend. Ook
hier ontbreken ervaringscij
fers. De Veerse jachthaven de
Arne, die bijna veertig procent
van de aanslagen voor haar re
kening neemt, heeft al sinds
1995 problemen met de tarief
stelling. Zij vindt 45 etmalen
veel te hoog gesteld. Om tege
moet te komen aan de bezwa
ren van de Arne wil het college
het aantal etmalen terugbren
gen naar 24. Het dagelijks ge
meentebestuur vreest dat de
watersportvereniging naar de
rechter stapt als er geen com
promis wordt bereikt en ook de
verordening uiteindelijk on
verbindend zou worden ver
klaard.
Wel verzoekt het college de
jachthavenbeheerders erva
ringscijfers te overleggen.
Mocht het aantal van 24 etma
len te laag blijken dan zal de
verordening opnieuw ter dis
cussie worden gesteld. Ook wil
het college dit jaar nog het ou
de tarief van 1 gulden per et
maal handhaven. Het tarief
voor 1999 wordt gelijk ge trok
ken met het tarief voor de toe
ristenbelasting. Deze wordt in
juni vastgesteld. Vanwege de
halvering van het verblijf
waarop de aanslagen zijn ge
baseerd, ontstaat een tekort
van 82.000 gulden op de jaar
rekening van 1997. Het tekort
zal worden meegenomen in
een tussentijdse rapportage.
De commissie algemeen be
stuur en financiën bespreekt
woensdag 4 maart het voorstel
van het college. De vergade
ring die wordt gehouden in het
bestuurscentrum in Koude-
kerke begint om 19.30 uur.
Hugo Claus
foto Klaas Koppe
door ErnstJan Rozendaal
TERNEUZEN - De Belgische schrijver Hugo
Claus luistert op donderdag 14 mei in Terneuzen
het eerste lustrum op van de stichting voor literai
re en culturele activiteiten Prometheus. Claus is
een van de belangrijkste nog levende schrijvers
van de Nederlandstalige letteren. Vorig jaar werd
hij onderscheiden met de Libris Literatuurprijs
voor zijn roman De Geruchten. Zijn onlangs ver
schenen roman Onvoltooid verleden wordt als het
vervolg daarop beschouwd. Het boek werd dooi
de meeste literaire critici hoog geprezen.
Claus heeft een omvangrijk oeuvre op zijn naam
staan. Hij blinkt niet alleen uit in het schrijven
van romans en verhalen, maar heeft ook tal van
poëziebundels en toneelstukken geschreven. In
1956 debuteerde hij met de roman De Metsiers,
een boek dat nog steeds als een van de hoogtepun
ten van zijn werk geldt. Zeer bekend is ook de ro
man Het verdriet van België.
Claus is een veelbekroond auteur. Voorzijnlaatste
poëziebundel De sporen ontving hij in 1993 de
VSB-poëzieprijs. In 1986 kreeg hij voor zijn hele
oeuvre de Prijs der Nederlandse Letteren. In 1984
werd hem de Staatsprijs voor Vlaams Proza toe
gekend en in 1997 de Pier Paolo Pasolini Prijs. De
Nobelprijs voor Literatuur heeft Claus nog niet
mogen ontvangen, hoewel hij elk jaar tot de kans
hebbers wordt gerekend.
De avond met Hugo Claus begint om 20.15 uur.
door Ernst Jan Rozendaal
OOSTBURG - De stichting
Ledeltheater in Oostburg ver
volgt dit jaar de cursus rond
het verfilmde boek. Op drie
maandagen in maart en april
geeft P. van der Walle een uit
eenzetting over een literair
werk waarna de film wordt
vertoond die op het boek is ge
baseerd. Op het programma
staan Karakter van F. Borde-
wijk (9 maart), The English
Patient van Michael Ondaatje
(23 maart) en Paradise Road
van Helen Colijn (6 april).
Karakter is een film van regis
seur Mike van Diem. De rol
prent is in de Verenigde Staten
genomineerd voor een Oscar
voor de beste buitenlandse
film. Het verhaal speelt in de
jaren dertig. Centraal staat
het conflict tussen deurwaar
der Dreverhaven en zijn on
wettige zoon Katadreuffe. De
zoon wordt in zijn ambities
om zich te ontworstelen aan
zijn eenvoudige milieu ge
dwarsboomd door zijn vader
die zich afgewezen voelt door
zijn huishoudster Joba, de
moeder van Katadreuffe.
The English Patient is de gro
te Oscarwinnaar van vorig
jaar. De film begint met een
vliegtuigongeluk in een
Noord-Afrikaanse woestijn
tijdens de Tweede Wereldoor
log. De ernstig verbrande pi
loot herinnert zich niets meex-,
maar naarmate de film vor
dert wordt zijn verleden ont
sluierd. Het zou gaan om cle
Hongaarse graaf Almasy die
een hartstochtelijke liefde
heeft opgevat voor de vrouw
van een Britse piloot. Dat
heeft dramatische gevolgen.
Ook ParadiseRoad speelt zich
af ten tij de van de Tweede We
reldoorlog. Een groep vrou
wen valt in Indonesië in han
den van het Japanse leger. De
vrouwen proberen te overle
ven in een Japans kamp, onder
meer door een zangkoor te
vormen.
De avonden beginnen om
19.30 uur Informatie: Stich
ting Ledeltheater, 0117-
461363.
Een scène met William Dafoe uit de film The English Patient van Anthony Minghella.
foto Rob de Kam/GPD
gevuld met een brandstichtende
stof, die op eene glimmende kool
vuurs gelegd zeer helder en vin
nig branden en een sterken rook
en stank in den omtrek versprei
den.
Oostkerk
Na afsteken beschreef de vuur
pijl een parabolische lijn; bij het
dalen raakte de kegel los van het
onderstel en boorde zich met
zijn scherpe punt in het doel. De
vuurpijl werd vergezeld door
een regen met kogels, gericht op
het zelfde doel, dit om het even
tuele blussen van branden te be
moeilijken. Vele publieke ge
bouwen vielen ten prooi aan
deze alles vei-woestende Con
grave Rockets. De Oostkerk was
het eerste slachtoffer. Daarna
volgden de Waalse kerk en als
klap op de vuurpijl het fraaie
stadhuis op de Groote Markt.
Echt spannend werd het toen de
Gevangen Toren getroffen werd.
Dit gebouw diende namelijk als
kruitmagazijn. Indien de vuur
haard wist door te dringen tot
het kruitmagazijn, dan zou het
gedaan zijn met Vlissingen. Ge
lukkig kwam het niet zo ver.
De Catarama
Ook beproefden de Engelsen
nog een andere wapen, dat vol
gens de getuige in afgrijselijk
heid, alle de overige uitvindin
gen van den wreeden oorlog ver
overtreft en, had hetzelve zijn
uitwerking gedaan, het grootste
gedeelte der stad ontwijfelbaar
geheel vernield en nog honder
den menschen gedood hebben.
Dit wapen, Catarama genaamd,
was een kist vol met kruitwaar
in een ingenieus tijdmechanis-
me met een slot was ingebouwd.
Het had iets weg van een tijd
bom, met een enorme explosieve
lading. Gelukkig voor Vlissin
gen weigerde dit apparaat
dienst.
Na een driedaagse beschieting
met deze 'vernuftige' wapens
hadden de doodgravers in Vlis
singen naar eigen zeggen 335
personen begraven.
Tevens waren er 69 huizen in de
as gelegd en 247 huizen groten
deels vernield. Onze getuige had
met siddering de pen opgeno
men om dit treurtoneel te be
schrijven, maar zou raar opkij
ken als hij een kijkje in onze
wereld zou kunnen nemen om
ons wapengekletter te aan
schouwen.
door Jaap van de Sande
MIDDELBURG - In gemeenten
waar vorig jaar een herindeling
heeft plaatsgehad en nieuwe ge
meenteraden zijn gekozen
heerst verwarring over de
raadsverkiezingen. Ambtena
ren krijgen herhaaldelijk bur
gers aan de telefoon die zich af
vragen waar hun stembiljet
blijft. In gemeenten die recent
onderdeel van een herindeling
zijn geweest, zoals Middelburg,
Veere en Schouwen-Duiveland,
zijn de eerstkomende geineente-
raadsverkliezingen pas in
maart 1999.
Veel mensen bellen naar hun ge
meente om te vragen hoe het zit
en of ze een stembiljet voor de
verkiezing van een nieuwe ge
meenteraad krijgen. In de nieu
we gemeente Veere zijn geen
vragen over de verkiezingen
binnengekomen. Het gemeente
huis van Middelburg krijgt wel
veel vragen over de verkiezin-|
gen. Ook in de nieuwe gemeente!
Schouwen-Duiveland heerst;
onzekerheid onder de kiezers.
Een landelijke campagne onder
de kreet 'Vergeet niet te stem
men' heeft kennelijk nogal wat!
mensen op het verkeerde beenj
gezet. In Schouwen-Duiveland
hebben de oproepkaarten voor;
de verkiezing van een water
schapsbestuur tot onzekerheid
geleid. Daar komen veel tele-j
foontjes binnen van mensen die;
zeker willen weten dat er echtj
geen nieuwe gemeenteraad!
moet worden gekozen. j
Ook de campagnes van landelij
ke partijen voor de Tweede-Ka
merverkiezingen van mei heb-!
ben voor verwarring gezorgd,
doordat burgers de campagne'
van plaatselijke bestuurders!
voor hun landelijke partij ver
warren met een wervingsactie:
voor de gemeenteraadsverkie
zingen.
door Lianne Sleutjes
DEN HAAG - De ministers Jor-
ritsma (Verkeer en Waterstaat)
en De Boer (VROM) hebben nog
geen enkel verzoek binnenge
kregen voor de aanleg een nieuw
vliegveld in de Hoeksche Waard
of op Goeree Overflakkee. De
twee vinden een nieuw vlieg
veld alleen bespreekbaar als de
betrokken provincie en ge
meenten er achter staan en als
wordt aangetoond dat de gelui
dhinder vermindert. Ook moet
een nieuw vliegveld rendabel
zijn, schrijven zij in een brief
aan de Tweede Kamer. Boven
dien richt het Rijksbeleid zich
op het terugdringen van de klei
ne luchtvaart, stellen zij.
Met de brief reageren Jorritsma
en De Boer op de RPF-motie die
de Kamer in december vorig
jaar aannam. De Kamer sprak
zich daarin uit tegen een nieuw
luchtvaartterrein op Goeree of
in de Hoeksche Waard. Provin
ciale Staten van Zuid-Holland
stelden in november al dat zij
een vliegveld in die gebieden
ongewenst vinden.
De gemeente Rotterdam wil het
aantal vluchten op Rotterdam
Airport verminderen. Zij vroeg
daarom aan de provincie Zuid-;
Holland om eens kijken naar:
eventuele mogelijkheden voor.
een nieuwe luchthaven. Dat;
heeft de provincie gedaan en!
meer wil ze voorlopig niet doen. j
Inwoners van Goeree en de|
Hoeksche Waard liepen direct te j
hoop tegen de plannen.
Overloop
Jorritsma enDe Boer zijn er niet.
van overtuigd dat de geluids-j
hinder van de kleine luchtvaart]
op Rotterdam Airport zodanig,
is dat deze een verplaatsing,
naar een andere luchthaven j
rechtvaardigt. Zij stellen datj
gemeente en exploitant in eerste
instantie zelf voor een oplossing!
moeten zorgen, als Rotterdami
de kleine luchtvaart wil ver-'
plaatsen.
De ministers willen het wel mo-
gelijk maken om bijvoorbeeld in
Zeeland en Lelystad de Rotter-!
damse overloop op te vangen.;
Daartoevwillen zij in Zeeland
60.000 vliegbewegingen per'
jaar toestaan. De belangheb-;
benden in Zeeland zijn daar eeni
paar jaar geleden met een kleine!
meerderheid mee akkoord ge-i
gaan. De procedure voor de zo-j
nering loopt nog.
NISSE, NH-kerk
Cappella Breda onder leiding
van Daan Manneke met De Re
naissance in de Nederlanden.
door Kees Cijsouw
Het blijft een boeiend ver
schijnsel: terwijl in de Re
naissance de mens zijn indivi
dualiteit en de wereld ontdekt,
ontstaat een in later eeuwen niet
meer overtroffen stroom aan
kerkmuziek. Alsof een gemeen
schap van gelovigen nog een
keer opvlamt voor ze dooft. De
Cappella Breda legde zich
woensdagavond in Nisse bij de
keuze van het programma een
reeks beperkingen op: alléén vo
cale muziek uit de Nederlanden
en dan nog gegroepeerd rond de
noemer 'Maria' en in het bijzon
der zevenstemmige muziek
naar de zeven smarten van Ma
ria. Maar ook binnen die beper
kingen trok men een schatka
mer open.
Zo had men in samenwerking
met. de Amsterdamse musico
loog Anthony Fiumara de vrij
wel onbekende MissaBenedicat
es Caelorum Regina gepro
grammeerd, een werk waaxvan
na vijf eeuwen nog onduidelijk
is of het nu is gecomponeerd
door Adriaan WiHaert of Nicol-
le de Hesdin. Het is gebaseerd op
het gelijknamige en eveneens
uitgevoerde motet van Josquin
des Prez. Muziek waarvan dei
brede klankgolven een prachtig;
contrast vormden tot wat diri-i
gent D aan Manneke niet ten on- j
rechte 'de vondst van de avond'!
noemde, de even sobere als in-j
di'ingende klaagzang Memorare
Mater Christi van de door Des;
Prez, di Lasso en da Palestxdna1
overschaduwde Brabander:
Mattheus Pipelare (1450-1515).'
In combinatie met kortere wer-:
ken van Dufay, des Prez en da.
Palestrina leverden die vond-;
sten een intrigerende muziek-,
avond op.
Het Bredase koor zong op rxi-j
veau, zuiver en met de verschil- j
lende stemmen voortreffelijk in;
balans, waarbij mij vooral de'
kwaliteit van de bassen opviel.!
Dat neemt niet weg, dat de mo-j
menten van overgave, van vex'-j
voering zo men wil, minder tal-
rijk waren dan ik lxad gehoopt!
bij een koor, dat technisch zoj
goed is geëquipeex-d. Ze wax-en;
er overigens wel, de ogenblik-'
ken waarin men boven de mate-!
rie uitsteeg: het slot van het Glo- j
ria en het Agnus Dei in de mis,j
de klaagzang van Pipelax-e, de,
canons van Sweelinck waarmee
men opkwam en vertrok. Bij el-;
kaar was het een memorabel op-j
treden. De celliste Morxique!
Heidema zorgde in twee Ricer-
cares van Dominco Gabrielli en;
de Canto Primo van Benjamin!
Britten voor passende en met'
flair gespeelde intermezzi.
MIDDELBURG - Voor de eerste veiling van dit jaar brengt het Mid
delburgse veilinghuis B. Witte zaterdag 21 februari een aantal bij-i
zondere schilderijen van Charles Leickert en Andreas Schelfhout;
onder de hamer.
Van Leickert worden twee landschappen aangeboden, waaxvan een
opbrengst wordt verwacht van twintig- tot veex-tigduizend guldenl
per stuk.
Een fraai rivierenlandschap van Schelfhout moet ongeveer 35.000;
gulden opbrengen.
Het Zeeuwse werk in de veiling komt van onder anderen Jan Heyse,
L. Heymans en Edgar Fernhout, de zoon vaix Charley Toorop. Be-j
halve schilderijen bevat de zeshonderd kavels tellende veiling ook!
meubelen, porselein, zilver, gouden sierraden, ivoren snij werk, klok-'
ken en aardwerk.
De veiling vindt plaats in Hotel Arnevïlle in Middelburg. De kijk
dag is vrijdag 20 februari van 14 tot 21 uur. De veiling begint zater-l
dag om 13.30 uur
I
CE BRAKKE GR'
