Zonder grondwet een puinhoop
Onderzoek naar toekomst
van kraamafdeling op gang
Meneer, mijn paard ns gebroken
PZC zeeland donderdag 19 februari 1998 b 14
ZMF in beroep
tegen vergunning
Hydro Agri
Informatiedag over
vrijwilligerswerk Ter
Valcke goed bezocht
LTO: handen af van
varkensrechten
VWO-scholieren tonen weinig vertrouwen in normen en waarden
geslaagd
Bibliotheek Terneuzen
Introduceert leesloupe
Een groep middelbare scholieren uit Goes wordt sinds gisteren schip waarop de groep zich bevond, kwam rond de middag in een
vermist op de Grote Oceaan. Het gaat om een VWO-klas die met hevige storm terecht. Sindsdien ontbreekt van hen elk spoor. Mo-
een prijsvraag een zeiltocht om de aarde had gewonnen. Het gelijk zijn de leerlingen aangespoeld op een onbewoond eiland.
doorCaroline Moerland
Tijdens de eerste les maat
schappijleer na de zomerva
kantie speelden de leerlingen
van klas 4 VWO van het Goese
Lyceum 'het eilandspel'. Docent
Peter Rhebergen vroeg hen zich
een schipbreuk op een onbe
woond eiland voor te stellen.
Begin 1998 roept hij de herinne
ring aan dat spel terug. De les
staat in het teken van de Neder
landse grondwet, die dit jaar
150 jaar bestaat. Rhebergen
vraagt zijn leerlingen zich een
maatschappij voor te stellen
waarin je niet vrijuit kunt spre
ken, niet alle mensen gelijk zijn,
niets door regels wordt be
schermd, zelfs je eigen lichaam
niet. „Wat ga je doen wanneer je
niet door een wet wordt achter
volgd?"
In eerste instantie denken de
leerlingen dat het allemaal wel
los zal lopen. Volgens Niels zijn
allerlei normen en waarden met
de paplepel ingegoten. „Stel dat
je van je ouders niet meer op je
donder krijgt...", wakkert Rhe
bergen het vuurtje aan. Het
dringt tot de leerlingen door dat
mensen bij gebrek aan wetten
wel eens nare dingen zouden
kunnen doen. Ze denken terug
aan het eilandspel, aan het na
tuurrecht dat in zo'n situatie
zou gelden. „Ik denk dat ik op
een vechtsport zou gaan", zegt
Lisa. „En ik zou een wapen ko
pen en m'n huis beveiligen."
Reinier zou zorgen dat hij iets te
eten had in een situatie waarin
de grondwet niet meer telt. „Ik
zou een winkel plunderen of
zo." Ook Ellen kruipt eerder in
de rol van dader dan die van
slachtoffer. „Ik wil een scooter.
Ik zou een scooter jatten." De
docent maatschappijleer stelt
met enige ironie vast dat het al
tijd even duurt voordat het ge
zelschap ontdooit. Robert ziet
het allemaal eens aan en trekt, zo
z'n eigen conclusie: „Ik ga weg.
KORTGENE
Hobbybeurs -Dorpshuis De
Pompweie in Kortgene biedt op
zaterdag 21 maart onderdak
aan de jaarlijkse hobby- en ver-
zamelbeurs. Er zijn 25 deelne
mers met uiteenlopende collec
ties.
door Peter Urbanus
GOES - De informatiedag die
verpleeghuis Ter Valcke woens
dag heeft gehouden voor aspi
rant-vrijwilligers is redelijk
druk bezocht. Tegen de vijftig
mensen waren gisteren in Ter
Valcke te vinden. Het verpleeg
huis heeft dringend behoefte
aan nieuwe vrijwilligers om een
aantal nieuw op te richten ver
enigingen binnen de instelling
draaiend te houden.
„Mensen die thuis zitten en
niets om handen hebben, kun
nen gaan schaken of voetballen.
Maar ze kunnen ook hier vrij
williger worden. Zo kunnen ze
hun dag zinvol besteden", zegt
Sjef Wagemakers, beleidsmede
werker Ter Valcke. Bewoners
van een verpleeghuis hebben
vaak nauwelijks nog de kans om
lid te worden van een vereniging
buiten de instelling. In Ter Valc
ke wonen met name ouderen die
te kampen hebben met demen
tie of een zware lichamelijke
aandoening, en om die reden
niet meer zelfstandig kunnen
wonen. Daarom is begin vorig
jaar besloten om binnen de in
stelling zelf een aantal vereni
gingen voor ouderen op te rich
ten. Zo kunnen de bewoners
toch samen aan muziek, zang,
handwerken, koersbal, wande
len of lichamelijke oefening
Bij het ROC Zeeland, sector MDGO
in Goes, zijn Meike Koch en Jenny
Noort geslaagd voor het examen A-
verpleegkundige.
Ik pak een of andere boot en ga
rondzwerven." Lisa voelt ook
wel voor dat plan. Ze zöu zich
niet meer veilig voelen tussen
andere mensen. Maar voor haar
vertrek zou ze wel even flink
wat spullen inslaan.
Puinhoop
„Hoe gaat de samenleving eruit
zien?", vraagt Rhebergen. „Dat
wordt één grote puinhoop", zegt
Ludie. „Ik denk dat iedereen
groepjes gaat vormen", zegt
Brenda, „een soort gangs." Ro
bert zou in een samenleving
zonder wetten wel lid worden
van zo'n gang. Rhebergen wil
4-4
doen. Er is ook een mannenver-
eniging 'De spijker op z'n kop'
en 'Blookertijd', een gezellig
heidsvereniging die is genoemd
naar een oude reclameslogan.
De verenigingen staan onder
leiding van een vaste activitei
tenbegeleider, maar zonder en
thousiaste vrijwilligers kunnen
ze niet van de grond komen.
Goede opkomst
De opkomst op de infox-matie-
dag, in zaal De Senaat, viel de
organisatie niet bepaald tegen.
Om alle bestaande verenigingen
goed te kunnen laten functione
ren zijn er veertig vrijwilligers
nodig. Vrijwilligerscoördinator
Gidia Bal legde in haar ope
ningstoespraak uit wat de doel
stelling van Ter Valcke is, en wat
er van de vrijwilligers wordt
verwacht. Daarna kregen de be
langstellenden de gelegenheid
om met de aanwezige activitei
tenbegeleidsters te praten.
Cynthia Verduyn Lunel heeft de
zangvereniging 'De Zuiv'ren
Toon' onder haar hoede. „Mijn
vereniging komt elke vrijdag
ochtend om tien uur bij elkaar,
Dat betekent dat we om half
tien moeten beginnen met het
klaarzetten van de koffiekopjes
en nette kleedjes op tafel leggen.
Het is belangrijk dat het er uit
nodigend uitziet. Daarnaast
moeten de vrijwilligers een
praatje kunnen maken met de
leden van de vereniging en hen
begeleiden naar de ruimte waar
we samen komen. Ik probeer te
kijken waar de interesse van de
mensen ligt." Ze laat een video
band van BZN zien. „Die kun
nen we ook draaien, als de men
sen dat willen."
weten of oude mensen of zieken
ook lid zouden mogen worden
van de gang. Lisa: „M'n eigen
opa of oma misschien..." „Ik ga
echt niet voor een bejaardente
huis staan om dat te beschermen
hoor", zegt Ellen.
„Je kunt maar weinig mensen
vertrouwen in zo'n samenle
ving", vreest Afke. Lisa valt
haar bij. Ze vreest aanrandin
gen en verkrachtingen als het
natuurrecht regeert. Niels
denkt dat vrouwen banger zou
den zijn clan mannen. Reinier is
het daar niet mee eens: „Ik zou
me ook bang voelen hoor." Lisa
zou bescherming zoeken bij een
schaakles gegeven, terwijl het
er op andere weer wat vrijblij
vender aan toegaat." De deel
nemers zijn over het algemeen
afkomstig uit de groepen zes,
zeven en acht van het basison
derwijs. „Het komt wel voor
dat de kinderen zitten te prut
sen", zegt Van Ruler, „dan zien
we dat aan beide zijden de ko-
door Herre Stegenga
ZIERIKZEE - De commissie die
onderzoekt of de kraamafdeling
in het Zierikzeese ziekenhuis
gehandhaafd kan blijven, is ein
delijk aan het werk. C. Breeder-
veld van de Raad van Bestuur
van de Stichting Oosterschelde-
ziekenhuizen verwacht dat er
binnen enkele weken een rap
port met aanbevelingen op tafel
ligt. De streefdatum van 1 maart
wordt waarschijnlijk niet ge
haald, blijkt uit zijn woorden.
Aanvankelijk was het de bedoe
ling dat de commissie nog vóór
kerst 1997 klaar zou zijn met
haar klus. Het aanstellen van
groepje vi-ienden om te voorko
men dat ze wordt aangerand of
verkracht. Haar opmerking
maakt een discussie los. Wie
zegt dat je je vrienden nog kunt
vertrouwen als geen wet ze te
genhoudt? De 4VWO-ers komen
tot de conclusie dat er nu een
maal dingen zijn die je niet doet
binnen een groep. Reinier: „Je
positie in de gang daalt als je ie
mand verkracht.
Geweld
„Het valt me op dat jullie het
vooral over geweld hebben",
zegt de docent maatschappij
leer. Robert wijst erop dat ge
ningen mat staan, zonder dat
ze het zelf doorhebben." Toch
kijken de jeugdleiders van de
Goese Schaakvereniging ook
goed rond of er geen onver
moede schaaktalenten onder
de deelnemers schuilen.
Team 1 van De Tweemaster uit
Goes komt uiteindelijk als
een derde commissielid, een
hoogleraar die de gynaecologen
vertegenwoordigt, duurde ech
ter langer dan verwacht. De an
dere twee leden, twee hooglera
ren die namens de huisartsen en
kinderartsen deelnemen, wer
den reeds in november aange
steld. In december meldde de
Raad van Bestuur dat er uiter
lijk 1 maart van dit jaar een be
weid in de huidige samenleving
al een groot probleem is. Vol
gens hem heeft dat te maken met
een gebrek aan normen en
waarden. „Gaan we CDA spe
len?", plaagt Rhebergen. „Wel
ke normen en waarden zijn dat
dan?" Robert: „Mijn en dijn."
Rhebergen: „Vind je dat echt?"
Rutger is het met zijn klasge
noot eens. Volgens hem is 'alles
mijn en niks dijn' als er geen
normen en waarden gelden.
Recht op eerbiediging van de
persoonlijke levenssfeer, recht
op de onaantastbaarheid van
het lichaam, zoals dat in de
grondwet heet. Daar gaat het tot
winnaar uit de bus, gevolgd
door team 2 van Stamperius
uit Wilhelminadorp en het
team van De Reiger uit Hein-
kenszand. Deze teams gaan
door naar het provinciale
kampioenschap, dat 21 maart
in Oostburg wordt gehouden.
Ron Blok, die namens de Goese
sluit zou moeten worden geno
men over de toekomst van de
kraamafdeling in het Zweedse
RodeRruisziekenhuis. Deze da
tum moet dus waarschijnlijk
nog even worden opgeschoven.
De Raad van Bestuur van de
Oosterscheldeziekenhuizen
maakte september vorig jaar
haar plannen bekend om de Zie
rikzeese kraamafdeling te slui-
nu toe vooral over. Rhebergen
wil ook weten hoezeer de leer
lingen hechten aan vrijheid van
meningsuiting. „Stel je speelt in
een band en een van jullie heeft
een kritische tekst geschreven.
Iemand in het publiek is het
daar niet mee eens. Blijf je dan
doorspelen?" „Dat ligt eraan",
zegt Reinier. „Zou je ervoor bui
gen?" vraagt de docent. Reinier:
„Je moet zien te overleven."
Loek is het met hem eens: „Als
het verboden zou zijn, zou ik
ook niet ergens op de hoek van
de straat gaan staan en luid
keels m'n mening verkondi
gen," „Misschien is er wel een
gang met jouw opvattingen",
zegt Ellen. De meeste van haar
klasgenoten zien dat als een lo
gische oplossing. Ze hebben er
vertrouwen in dat je een gang
vindt die bij je past.
Groepen
Een groep vormen lijkt hét ant
woord in een situatie waarin
geen wetten gelden. De
4VWO'ers denken dat mensen
zich vanzelf weer organiseren.
Niels: „Na tien jaar chaos wil ie
dereen toch rust. Ik denk dat het
begint met één groep die een
paar regels vaststelt. En op den
duur komt er toch weer een de
mocratie." Reinier denkt dat het
wel eens heel lang zou kunnen
duren voordat er weer een de
mocratie is. Hij verwacht eerder
een dictator aan de macht,'ge
steund door ordetroepen.
„Doen we dingen omdat het zo
hoort of omdat je zelf vindt dat
het goed is?", wil Rhebergen we
ten. „Houd je rekening met een
stemmetje in jezelf?" Loekie
zegt dat hij niet zo'n stemmetje
heeft, of dat ie het misschien
wegdrukt. Als de docent maat
schappijleer alle leerlingen per
soonlijk naar hun geweten
vraagt, antwoorden de meesten
dat ze dat wel hebben. Lisa: „Ik
denk niet dat je zo geboren
wordt. Het is een kwestie van
opvoeding."
Klas 4VWO van het Goese Ly
ceum heeft niet zo'n hoge dunk
van de eigen soortgenoten, zo
blijkt uit de discussie. Toch ge
loven ze dat mensen altijd weer
zullen kiezen voor een min of
meer georganiseerde samenle
ving. „In je eentje red je het
niet", zegt Reinier, „Apen leven
ook in groepjes." Niels: „Ieder
voor zich werkt gewoon niet."
Schaakvereniging de compe
titie heeft georganiseerd,
toont zich een tevreden man.
„Er is deze keer heel serieus
gespeeld, in een goede sfeer
zonder incidenten. De leden
van onze vereniging vonden
het heel leuk hieraan mee te
helpen."
ten. Hiermee verdwijnt de
mogelijkheid om klinisch te be
vallen in het Zweedse Rode
Kruisziekenhuis. Dit soort be
vallingen zouden voortaan in
het Goese Oosterscheldezieken-
huis moeten plaatsvinden.
Geldgebrek zou de Raad van
Bestuur tot deze maatregel no
pen. Het nieuws zorgde voor een
storm van protest. De Schou-
wen-Duivelandse huisartsen
dreigden zelfs te stoppen met
thuisbevallingen. Eind oktober
werd uiteindelijk besloten om
een onafhankelijke onder
zoekscommissie op de zaak te
zetten. Overigens is het de be
doeling dat poliklinisch beval
len mogelijk blijft in Zierikzee.
door Hans Heijt
SLUISKIL - De Zeeuwse Mi
lieufederatie (ZMF) gaat bij de
Raad van State in beroep tegen
de vergunning die de provincie
heeft verleend aan kunstmest-
producent Hydro Agri Sluiskil
(HAS). De ZMF vindt het vooral
een bezwaar dat in de vergun
ning geen eindtermijn is gesteld
voor het werken met een verou
derde techniek, waarbij veel
schadelijke stoffen vrijkomen.
De provincie veiieende op 16
december een vergunning voor
de ureumafdeling van de HAS.
De vergunning moest worden
verleend, omdat de oude niet
meer actueel was. Bovendien
was deze nodig om de productie
van een nieuwe mestsoort, ure-
as, mogelijk te maken. De pro
vincie vexidaarde de bezwaren
van de ZMF tegen het verstx-ek-
ken van een ontwerp-vergun
ning ongegrond. Daarom heeft
de ZMF zich met een aantal be
zwaren tot de Raad van State
gericht.
De ZMF vindt het een groot be
zwaar dat in de nieuwe vex'gun-
ning niet de voorwaarde is op-
genoxnen dat binnen een texmi j n
van twee jaar gestopt moet wor-
Senioren
Academie
VLISSINGEN - De Hogeschool
Zeeland verzorgt komend voor
jaar vijf cursussen voor de
Zeeuwse Senioren Academie.
Ze zijix bedoeld voor vijftig
plussers.
De cursussen omvatten vijf
middagen in maart en april.
Drie van deze cursussen richten
zich op wei-ken met de compu
ter. De andere twee richten zich
op muziek en filosofie. Wat de
computercursussen betreft gaat
het om lex-en werkexi met de per
sonal computer-, om surfen op
het Internet en werken met het
tekstverwerkingsprogramma
Word. De muziekcursus behan
delt de wereld van de pianist,
componist en dirigent Johannes
Brahms. De filosofiecursus be
handelt het oosters denken. De
cursussen woi'den gegeven in de
hogeschool aan de Edison weg in
Vlissingen.
door Marcel Modde
TERNEUZEN - De provinciale
landbouworganisaties - LTO-
Zeeland - houden vast aan het
principe van grondgebonden
varkensrechten. Wordt die regel
daadwerkelijk losgelaten, dan
heeft dat funeste gevolgen voor
een aantal kleine varkensboe-
ren in de provincie, zei woord
voerder J. Ramondt gisteren in
een inhoudelijke toelichting op
het besloten overleg dat de boe
ren dinsdagavond hadden met
minister Van Aartsen in Terneu-
zen.
Van Aartsen wil binnen het ka
der van zijn herstructurei'ings-
wet voor de varkensstapel de
grondgebondenheid vervangen
door contracten op basis waar
van varkensrechten kunnen
worden gekocht. „Dus wil een
Zeeuwse boer in de toekomst
varkens gaan houden, dan moet
hij zien ex-gens in Brabant rech
ten te kopen. Daar voelen wij
door René van Stee
TERNEUZEN - De problemen
die mensen hebben met het le
zen van kleine letters zullen, als
het aan de openbare bibliotheek
van Terneuzen ligt, voorgoed tot
het verleden behoren. Als extra
seivice wil men een nieuwe
leesloupe introduceren, als
hulpmiddel bij het lezen van
boeken en kranten. Daai'bij
gaat het vooral om oudere le
zers.
Directeur H. Spenkelink: „We
hebben te maken met een toene
mende vei-grijzing die door
werkt in ons ledenbestand. Veel
ouderen hebben leespi'oblemen
omdat de lettei-s te klein zijn.
Doordat ons bestand van titels
met grote letters slechts drie
procent uitmaakt van ons totale
aanbod van honderdduizend ti
tels, is de keus te bepexkt. Er ha
ken daarom veel oudex-en af en
er zijn er zelfs die hi ex-door hele
maal nooit lid van de biblio
theek zijn geweest. Hierin wil
len we verandering bx-engexx
door het aanbod toegankelijk te
maken voor iedereen".
De leesloupe is een opvouwbaar
en mobiel instx-ument. Het ap
paraat is verstelbaar in een lees
hoek van nul tot negentig
graden. Er zit tevens een blad
zijdehouder op. Om mensen
vertrouwd te maken met de lou
pe, zullen er op maandagavond
den met de kunstmestpx-oductie
volgens een veroudex-de tech-
rxiek. De milieufederatie geeft
aan dat bij die werkwijze jaar
lijks circa 464 ton ammoniak en
569 ton ureumstof vrij komen.
Een grote varkensmesterij stoot
circa tien ton ammoniak per
jaar uit. De ZMF stelt dat het
technisch en bedrijfsecono
misch haalbaar is om binnen
twee jaar tijd over te schakelen
op éen methode die veel milieu
voordeel oplevex-t. Uit ruwe
schattingen blijkt dat het moge
lijk is de uitstoot van ux-eumstof
met driekwax't te verminderen
en de ammoniakuitstoot te hal
veren.
Mexicaans
bezoek kerk
ZIERKZEE - De regio De Be-
velanden/Schouwen-Duive-
land van de rooms-katholieke
kerk ontvangt in maart twee
gasten uit Mexico. Dit gebeurt
in het kader van een uitwisse
ling tussen de bisdommen Tehu-
antepec en Breda. De regio De
Bevelanden/Schouwen-Duive-
land onderhoudt in dat verband
contact met de parochie San
Mateo del Mar, een dorp in het
zuiden van de deelstaat Oaxaca
dat leeft van de vis- en garna-
lenvangst.
De twee Mexicaanse vrouwen
zullen vanaf 4 maait de hele
maand te gast zijn in de kerke
lijke x-egio. Het is de bedoeling
dat ze kennismaken met de
mooie en minder mooie kanten
van de Nederlandse cultuur.
Daarnaast krijgen ze de gele
genheid te genieten van wat
Zeeland aan ontspanning, cul
tuur en historie te bieden heeft.
Gepromoveerd
VLISSINGEN - M. A van der
Dongen, voorheen wonend in
Tholen, is aan de Erasmusuni-
versiteit te Rotterdam
gepromoveerd op de studie Risi
cofactoren na niertransplanta
ties. Van der Dongen is inter-
nist-nefroloog bij het Sint
Claraziekenhuis in Rotterdam.
niks voor. Dat is één van de din
gen die wij de minister hebben
meegegeven. De problemen
waar we nu met z'n allen mee te
makenhebben, zijn veroorzaakt
door de megabedrij ven. Maar de
kleintjes hebben straks het
zwaarst te lijden van de maatre-
gel."
Marktprijzen
Hoeveel kleine varkensboeren
(met maximaal 1000 mestvar-
kens of 150 zeugen) daadwerke
lijk in de problemen zullen ko
men, kon Ramondt nog niet
aangeven. Volgens hem is dat
stei'k afhankelijk van wat de
marktprijzen gaan doen voor
een varken. „Maar dat het een
aantal de kop gaat kosten als dit
doorgaat, dat is zeker." Acties
zijn er vooralsnog in Zeeland
niet te verwachten, aldus de
landbouwvoox-man. „We zullen
afwachten of er inderdaad over
leg komt met LTO-Nederland
en wat dat dan oplevert."
23 februari en 2 maart demon
straties woi-den vei-zorgd dooi
de plaatselijke juwelier Wijf
fels. Deze duren van 19.00 tot
20.30 uur.
Bezuinigingen
„We zullen zeker een loupe aan
schaffen om onze dienstverle
ning te vex-betex-en, maar het is
niet de bedoeling dat we ze gaan
uitlenen. Daar is natuurlijk
geen beginnen aan, al was het
maar omwille van praktische
overwegingen. We willen voor
namelijk een duwtje in de rug
geven", aldus Spenkelink.
De bibliotheek is de laatste ja
ren geconfronteerd met bezui
nigingen. Dit heeft gevolgen ge
had voor de openingstijden.
Sinds 1 januari is de bibliotheek
op donderdag gesloten. Daax--
naast is men tegenwoordig ver
plicht per uitlening een bi j dra ge
te vragen voor auteux-srechten.
Spenkelink hierover: „Over dat
kwartje doet eigenlijk niemand
moeilijk. We hebben hierdoor
ook geen teruggang in bezoe
kers of uitleningen gehad. Min
der begrip is er voor de sluiting
op donderdag. Er komen nog
steeds veel mensen die voor een
gesloten deur staan. Een gang
van zaken die we ten zeerste be
treuren. Er is immers weer be
zuinigd op een basisvoorziening
die mijns inziens totaal niet op
zijn plaats is'.
Jongens bekeurd na stoken vuurtje
MIDDELBURG - Drie Middelburgse jongens zijn woensdagmid
dag aangehouden omdat zij in een bunker langs de Toren weg i n hun
woonplaats vuux-tje stookten. Tegen cle jongens, twee van 14 en een
van 16, is proces-verbaal opgemaakt voor baldadigheid. Zij zijn
doorgestuurd naar het Haltbureau voor een altex-natieve straf.
Docent Peter Rheebergen met klas 4VWO van het Goese Lyceum: hoe ziet de wereld eruit zonder wetten?
foto Willem Mieras
foto Willem Mieras
door Peter Urbanus
GOES - Een jongetje drentelt
naar de wedstrijdleiding met
twee delen paard in zijn han
den. „Meneer, mijn paard is
gebroken", houdt hij het
schaakstuk omhoog. Er wordt
een vers paard van stal ge
haald. En zo kan woensdag
middag de eerste van zeven
ronden schoolschaken in het
Goese wijkcentrum De Spinne
zonder problemen beginnen.
Teams van verschillende Be-
velandse basisscholen kruipen
achter de borden van de Goese
Schaakvereniging, die de
competitie elk jaar op touw
zet.
Na afloop van elke ronde ne
men de surveillerende jeugd
leiders van de schaakvereni
ging de standen op, waarna de
deelnemei's weer een ander te
genover zich vinden. Volgens
jeugdleider Joop van Ruler
van de Goese Schaakvereni
ging is het niveau gewoonlijk
nogal wisselend. „Op sommige
basisscholen wordt serieus
Concentratie tijdens het schoolschaaktoernooi in Goes.
foto Willem Mieras
