Rwanda-tribunaal blijft traag Soeharto speelt met vuur PZC PZC Applausmachine Ergernis Major en Blair over exploitatie van prinses Diana feiten en meningen Procesgang tegen verdachten volkerenmoord verloopt uiterst langzaam dinsdag 17 februari 1948 dinsdag 17 februari 1998 door Frans van den Houdt Ophangen, die criminelen. President Yoweri Museveni van Uganda windt er geen doek jes om. Hij vindt dat de schuldi gen aan de genocide in 1994 in Rwanda zonder pardon opge hangen moeten worden en liefst zo snel mogelijk. De internationale gemeens'chap denkt er echter anders over en heeft daarom een speciaal tri bunaal in het leven geroepen om verdachten te berechten. Maar drieëneenhalf jaar later moet men met lede ogen toezien hoe het tribunaal tergend lang zaam, uiterst ineffeciënt en wei nig competent opereert. On danks diverse reorganisaties. „Schandalig hoe hier een loopje wordt genomen met het Rwan dese volk", meent een over heidsfunctionaris in Rwanda. Dus toch maar de Museveni-op- lossing? In het Tanzaniaanse Arusha heeft het Rwanda-tribunaal de ze week zijn zittingen hervat, na een wekenlang 'kerstreces'. „We moeten de zaak niet overhaas ten", was het eerste wat de rech ter, zonder ook maar een vleugje cynisme, opmerkte. „We dienen de rechten van de verdachten te respecteren, ook al betekent dat het allemaal wat langer gaat duren." Kritische waarnemers in de Rwandese hoofdstad Kigali wijzen besmuikt op de volgens hen werkelijke reden van de tra ge rechtspleging van het met schandalen omgeven tribunaal: ,,De advocaten komen na drie maanden skiën terug en vragen dan om uitstel omdat ze de dos siers eerst nog moeten lezen. Als je dit tribunaal volgt, dan ver baas je je op een gegeven mo ment nergens meer over. Maar het blijft natuurlijk heel triest dat honderden Rwandezen doodgaan omdat er geen geld is voor malariamedicijnen, terwijl dit tribunaal jaarlijks voor 40 miljoen dollar wegtimmert." Mager De bedoeling is dat in Arusha de hoofdverdachten worden be recht van de volkerenmoord die in 1994 aan een miljoen Tutsi's en gematige Hutu's het leven kostte. Er is een lijst met drie honderd namen van mensen die tot deze categorie behoren. Daarvan zitten er op dit mo- Hutu's in Congo. Zij vluchtten na de gevechten tussen Tutsi's en Hutu's naar dit buurland van Rwanda. ment echter maar 23 vast. En de zaken die bijna vier jaar na de moordpartijen in behandeling zijn bij het tribunaal, betreffen slechts vier verdachten. Is dat niet wat mager? Hoofd informatie in Arusha, Bocar Sy, reageert als door een wesp gestoken. „Het gaat er hier op dezelfde wijze aan toe als bij andere rechtszaken, er is abso luut geen sprake van onnodig oponthoud of trage rechtsple ging. Het werk dient gedegen te worden voorbereid en dat kost tijd. Binnenkort zullen trou wens weer twee nieuwe zaken voorkomen." Traagheid kan de informatie dienst zelf echter niet worden ontzegd. Een beloofde fax met achtergrondinformatie is vier dagen later nog altijd niet gear riveerd. De vorig jaar doorge voerde reorganisatie zou aan al le tekortkomingen een eind maken. Na een vernietigend rapport over de werkwijze van het tribunaal kwamen er, onder leiding van een nieuwe aankla ger (Louise Arbour) met een nieuwe assistent (Bernard Acho Muna), nieuwe administra teurs. Officieel valt te horen dat "het nu ook allemaal veel beter- gaat. „Alle obstakels zijn uit de weg geruimd, er is geen sprake meer van oponthoud", verklaart Bo car Sy met grote stelligheid. En voegt er dan, reagerend op de niet aflatende stroom kritiek, fel aan toe, „Vergeet niet dat hier in Arusha aanvankelijk he lemaal niets was. Geen rechts zaal, geen cellen, geen admini stratie. Alles moest vanaf de grond worden opgebouwd. En we zitten hier in de bush, niet in New York of Amsterdam. Dat is het probleem." Declaraties Voor de kritische waarnemer is er in positieve zin echter weinig veranderd. „De machine loopt niet soepel. Dat is deels te wijten aan de logge VN-bureaucratie en deels aan gebrek aan motiva tie bij de staf. Veel mensen be zitten weinig drang om zich en thousiast voor de zaak in te zetten. Er zijn problemen met buitensporige declaraties, re paraties aan auto's die veel te lang op zich laten wachten en verlofdagen die door sommigen wel erg vaak worden opgeno men", meent een diplomaat in Kigali. Problemen waarmee ook de re chercheurs in het veld, in Rwan da, steeds te kampen hebben. Zij dienen getuigen van de gen ocide op te sporen en te verho ren, maar kunnen vaak niet uit de voeten en'raken gaandeweg gefrustreerd en uitgeblust. „Je ziet ze er aanvankelijk de beuk ingooien om na drie maanden totaal afgebrand de kantjes er vanaf te lopen en ongeïnteres seerd hun tijd uit te zitten", be vestigt de diplomaat. De een wijt alle problemen aan het tribunaal en het VN-sys- teem, de ander meent dat je hier met Afrika te maken hebt waar alles nu eenmaal niet zo soepel loop als in het Westen. „Ik heb me voorgenomen me niets aan te trekken van alle negatieve ver halen en in zes maanden tijd zo veel mogelijk werk te doen", zegt een Nederlandse recher cheur die in januari met zes landgenoten in Rwanda neer streek. „Wij zijn nog kei'svers, vertonen geen vermoeidheids verschijnselen en doen daarom ons uiterste best. Maar het is juist dat hier ook politiemensen rondlopen die wel wat harder zouden mogen werken en eigen lijk een schop onder hun reet verdienen." Bang Het politiewerk in Rwanda wordt er trouwens niet gemak kelijker op. De VN hebben voor het hele land een veiligheids waarschuwing afgekondigd zo dat niemand nog op pad mag zonder legerescorte. Bovendien wordt het steeds lastiger ge- foto Joel Robine/EPA schikte getuigen te vinden. „Vier jaar na de genocide zijn mensen verhuisd, dood of heb ben bepaalde gebeurtenissen alleen maar van horen zeggen", weet de Nederlandse politie man. Ook zijn nogal wat overle venden bang om te getuigen. Hutu-milities vermoorden nog altijd Tutsi's, onder wie mensen die een getuigenverklaring heb ben afgelegd in Rwanda en Arusha. „Je moet niet de illusie hebben dat je mensen anoniem kunt verhoren. Als je hier als blanke op bezoek komt, dan weet iedereen dat meteen. Ik heb er daarom het volste begrip voor als mensen niet durven. Toch zijn er nog altijd Rwande zen te vinden die wel willen meewerken, omdat ze gerech tigheid willen." Het is daarom belangrijk dat in Arusha spoe dig de eerste veroordelingen (de hoogste straf is levenslang) uit gesproken worden. Het tribu naal vertrouwt erop dat dat nog deze maand zal gebeuren. GPD Het doek voor Arthur Docters van Leeuwen, voorzitter van het college van procureurs-ge- I neraal, lijkt gevallen. Minister Sorgdrager van Justitie droeg de 'super-pg' gisteren voor voor ontslag. Met het wegsturen van Docters is een nieuw dieptepunt bereikt in de dramatische schermutseling tussen het ministerie van Justitie en het Openbaar Ministerie. Docters dient zijn biezen te pakken omdat Sorgdrager hem verantwoordelijk acht voor de vermeende muiterij van de procureurs-generaal. Verder functioneren van de super-pg lag niet voor de hand; Docters' optreden in de zaak-Steenhuis heeft volgens de minister louter es calerend gewerkt. De zaak ligt echter veel genuanceerder, is te destilleren ui.t de verklaringen van diverse betrokkenen en de doorlopende stroom van publicaties over dit onder werp. De minister hield de Tweede Kamer bijvoorbeeld voor I dat Docters van Leeuwen bij het conflict tussen pg Steenhuis en het ministerie van Justitie het vuur alleen maar oppookte. Later bleek dat Docters van Leeuwen wel degelijk probeerde te bemiddelen en dat er geen sprake was van een OM-brede opstand, maar meer van een uit de hand gelopen arbeidsconflict inzake een ad- j viseurschap. Verder maakte Sorgdrager de Kamer vori ge week wijs dat er met de inmiddels ziek thuis zittende Docters van Leeuwen niet werd gesproken over een af vloeiingsregeling. Vervolgens lag er een brief op straat waaruit precies het tegenovergestelde bleek. Docters zou tot 16.00 uur maandagmiddag de tijd hebben om op een 'gouden handdruk' van Justitie in te gaan. Zo niet, dan zou hij op straat staan. Docters meldde dit weekeinde al dat hij wil werken voor zijn centen; hij zou niet ingaan op een afkoopsom. Dat de super-pg nu zijn bureau kan ontrui- men, mag dan ook niet tot verwondering leiden. Wél merkwaardig is dat Sorgdrager het bestaat zelf aan te blijven. De verwikkelingen van de afgelopen weken geven aan dat de escalatie van de zaak-Steenhuis ook haar te verwijten valt. Daarbij heeft de minister de Tweede Kamer voorstellingen van zaken gegeven, die niet waar bleken. In de gewone-mensenwereld heet zo iets liegen. Liegen tegen de volksvertegenwoordiging behoort te leiden tot opstappen. In de paarse werkelijkheid staat op liegen echter geen I sanctie. De partij en in het kabinet-Kok horen in de ver te al het geroffel van de verkiezingstrommels en hebben geen zin in een crisis. Het door WD-leider Bolkestein veelbejubelde dualis me is de laatste maanden dan ook een leeg begrip geble ken, de door PvdA-fractievoorzitter Wallage geuite wens van een scherpere controle van de regering een la chertje. Want de ijzeren fractiediscipline van de coali tiepartijen smoort op dit moment elke poging om steun te betuigen aan de oppositie, die af en toe wél kritische vragen stelt. De paarse Kamerleden hebben zich laten degraderen tot applausmachine. Sorgdrager mag nu naar de finish strompelen. Zwaar beschadigd; net als het democratisch proces. door Hans Geleijnse De Britse premier Blair en zijn Conservatieve voor ganger John Major keerden zich afgelopen weekeinde eensge zind tegen de'smakeloze exploi tatie' van de dood van prinses Diana. Beiden toonden zich be zorgd over de effecten ervan op 'haar beide zoons, de prinsen •William en Harry. De media kwamen zondag met verschillende interpretaties van •deze waarschuwing. Volgens de Sunday Telegraph had Blair Mohammed Al-Fayed op het oog, die ervan overtuigd is dat een samenzwering van de Britse en Franse geheime diensten de oorzaak was van het auto-onge luk dat zijn zoon Dodi en de prinses het levenkostte. Volgens andere kranten sloeg het 'sma keloos' vooral op de souvenir industrie. De Independent on Sunday meldde dat er een Diana-asbak in aantocht is en een Intemet-computerspel waarbij de speler in een Merce des door Parijse tunnels raast, achtervolgd door persfotogra fen op motoren. Keelgat Afgaande op de publiciteit zijn het echter de samenzwerings theorieën van Al-Fayed die het Britse establishment in het ver keerde keelgat schieten. Rosa Monckton, Diana's vriendin en lid van het Diana Herdenkings Comité, vertelde de Sunday Te legraph bijvoorbeeld dat 'het biologisch onmogelijk was dat Diana zwanger was van Dodi' en dat Diana absoluut niet van plan was met hem te trouwen. Monckton was tien dagen voor Diana's noodlottige ongeluk met de prinses op een korte va kantie in Griekenland. De door haar gebruikte formuleringen wekken de suggestie dat de prinses tijdens die vakantie on gesteld werd. Monckton be hoort nu tot de schare Diana- kennissen die de afgelopen week, meestal anoniem, de pu bliciteit heeft gezocht met de boodschap dat Diana Dodi heel aardig vond, zijn gezelschap prettig, maar niks voelde voor een huwelijk. Geheim Volgens Al-Fayed had Dodi de prinses al een verlovingsring gegeven en waren er wel dege lijk trouwplannen. Die medede ling past naadloos in zijn 'voor 99,9 procent zekere' complot theorie over de activiteiten van de geheime diensten. Die moes ten voorkomen dat de toekom stige Britse koning ooit een 'nik ker als halfbroer' zou krijgen. Vorige week, nadat in Amerika het boek 'De dood van een prin ses geschreven door twee Parij - se correspondenten van het weekblad Time uitkwam, kwam in de publiciteit dat Bucking ham Palace aandrong op snelle afsluiting van het Franse poli- tie-onderzoek naar de oorzaak van het ongeluk. Dat het koningshuis na zes maanden wachten duidelijk heid wil is niet verwonderlijk. Ook in de kwaliteitspers regent het speculatieve koppen die naar samenzwering ruiken, zo als vorige week deze in de Ti mes: 'Was Diana zwanger?' Complot Ook op het oog serieuzere be richtgeving wakkert het idee van een dodelijk complot aan. Zondag berichtte de Sunday Ti mes uit een 'geheim rapport van de Franse politie'. Daaruit moest blijken dat de Franse jus titie weet wie de eigenaar van de officieel nooit gevonden witte Fiat Uno is, waartegen de Mer cedes op zijn dodelijke rit is ge botst. Het zondagsblad zegt in het bezit te zijn van een uittrek sel van dit rapport. Verfsporen De politie zou hebben geconclu deerd dat de verfsporen op de Mercedes dezelfde zijn als die op de witte Fiat Uno van de Vietna mese immigrant Le Van Thanh, die als verkoper en beveili- 'gingsbeambte werkt. De man werd drie maanden ge leden aangehouden en onder vraagd, mede omdat bekend was dat hij enkele uren na het ongeluk afspraken had ge maakt om zijn auto rood te laten spuiten. Volgens de Sunday Times was officieel vastgesteld dat de verf van de Uno en de sporen op de Mercedes niet identiek waren. Daarop was elk verder ondei- zoek naar de immigrant stopge zet. Volgens commissaris Martine Monteil, die de leiding heeft van het onderzoek, omdat de ver dachte een sluitend alibi had en het technisch onderzoek geen andere conclusies openliet. Het geheime rapport zou dit tegen spreken. GPD door Ronald Frisart Genietend van moussaka waren drie Europese za kenlui het zondag in Jakarta snel eens: het plan voor een In donesische 'currency board' heeft geen ander doel dan het veilig stellen van het geld van familie en vrienden van presi dent Soeharto. Misschien is dat waar, misschien niet. Hoogst omstreden is het plan voor de koppeling van de roe- pia aan de Amerikaanse dollar in elk geval wel. Soeharto speelt met vuur. Uit het niets dook hij begin de ze maand in Jakarta op: Steve Hanke, 55 jaar; hoogleraar economie aan de John Hopk ins University in Baltimore. Hij kwam Soeharto uitleggen dat het tijd is een currency board in te stellen en de roepia te koppelen aan de dollar. Goed idee, vond de president. Afgelopen weekeinde overleg den de twee opnieuw en Soe harto lijkt nog niet van ge dachten te zijn veranderd. Indonesië staat er beroerd voor. Het bankwezen is dood ziek, de buitenlandse schuld bedraagt 137 miljard dollar, de prijzen stijgen, miljoenen ra ken zonder werk en de politie ke crisis zet extra druk op de roepia. Op 15 januari tekende Soehar to een akkoord met het Inter nationale Monetaire Fonds (IMF). Indonesië zou de econo mie hervormen, de internatio nale gemeenschap stelde 43 miljard dollar hulp beschik baar. De roepiakoers bleef echter dalen. Bij de economi sche rampspoed was een poli tieke crisis gekomen die de fi nanciële markten grote zorgen baarde. Klem Investeerders willen hun geld in een veilige omgevi ng onder brengen. En dat is niet een land waar een man als B. J. Ha bibie vice-president lijkt te worden. Habibie heeft econo mische opvattingen die inves teerders diep wantrouwen. Omdat Soeharto het vertikt om Habibie te laten vallen, herstelt de roepiakoers niet, blijven prijzen stijgen en neemt de sociale onrust toe. De president heeft zichzelf daarmee klem gezet. Wachten tot het IMF-medicijn aan slaat, duurt hem blijkbaar te lang, dus leent hij zijn oor aan Hanke, die onmiddellijk her stel belooft. Gebroken flessen bij een geplunderde Ghinese winkel in Pamanukan. foto Charles Dharapak/AP Wat Hanke op het oog heeft, is te vinden in recente nota's van de Amerikaanse econoom Kurt Schuier, goede bekende van Hanke en mede-propa gandist van het currency- board-systeem. Een currency board, legt Schuier uit, ver schilt van een centrale bank als de dag van de nacht. Een centrale bank kan naar hartelust extra geld in omloop brengen, geld aan commercië le banken lenen en de rente stand aanpassen. Een curren cy board geeft slechts geld uit - roepia's in dit geval - en wisselt die te allen tijde tegen de munt waaraan de roepia wordt ge koppeld - de dollar. Dat wisse len gebeurt tegen een vaste koers. Hanke en Schuier den ken aan 5.500 roepia per dol lar. Het systeem vereist dat de cur rency board genoeg dollars heeft voor iedereen die roepias wil wisselen. Schuier denkt dat Indonesië aan zijn eigen reserves van 19 miljard dollar voldoende heeft. Zou er meer nodig zijn, dan kan het IMF helpen, schrijft hij. IMF-topman Camdessus schreef echter vorige week aan Soeharto dat hij snelle invoe ring van een currency board gevaarlijk vindt. Hij dreigt zelfs de geldkraan dichtste draaien. Dat Indonesië aan 19 miljard dollar niet genoeg heeft, is inmiddels een wijd verbreide zienswijze. In Ja karta kreeg minister Van Mier- lo vorige week te horen dat 80 miljard dollar realistischer is. Als het IMF dat geld niet wil ophoesten, ligt het voor de hand dat individuele landen ook niet over de brug komen. En als Soeharto desondanks doorzet? Analisten, bankiers en economen voorzien een run op banken en een pijlsnel stij gende rente. Ondernemers kunnen dan niet meer investe ren, bedrijven gaan dicht, de werkloosheid explodeert en de roepia zal naar peilloze diep ten schieten. Loopt de curren cy board volgens dit scenario op de klippen, dan is het medi cijn erger geweest dat de kwaal. Gepokt Vorige week ontbeet minister Van Mierlo in Jakarta met een groepje Indonesiërs dat in eco nomische kwesties is gepokt en gemazeld. Aan tafel zaten onder anderen Subroto (oud topman van de OPEC), Marie Pangestu (van de denktank CSIS), oud-minister Moham mad Sadli en Radius Prawiro (ook ex-minister, nu belast met het schuldvraagstuk). Naar verluidt wilde alleen Radius een currency board nog enig krediet geven. De anderen wa ren ronduit tegen. De financiële dienst AFX ci teerde een valutahandelaar die zich afvroeg: „Hoe kan het dat Soeharto in Hanke blijft geloven terwijl de hele wereld tegen is?" Boeiende vraag. De Asian Wall Street Journal ant woordde vorige week: daar achter zit de familie van de president. Oudste dochter Siti Hardiyanti Rukmana (Tutut) zou de weg voor Hanke hebben vrijgemaakt. Peter Gontha, zakenpartner van Soeharto- zoon Bambang Trihatmodjo, zou Hanke hebben opgetrom meld. De professor ontkent dat laatste overigens. De familie is uit op wraak, wraak op Bank Indonesia, ver nam de Wall Street Jouraal van David Cole, een Ameri kaanse econoom die financieel Jakarta goed kent. Komt er een currency board, dan houdt Bank Indonesia namelijk op te bestaan als centrale bank. Eind vorig jaar sloot Bank In donesia zestien zieke handels banken. Een daarvan was van Soeharto-zoon Bambang, een tweede van Soeharto's haf broer Probosutedjo. Beiden waren woest. Aan anonieme bronnen ont leent de Wall Street Journal 'een nog duisterder motief'. De Soeharto-kinderen zouden hun steeds waardelozer roepi as willen lozen. Een currency board maakt het mogelijk voor slechts 5.500 roepia een dollar te kopen. Zou de currency board daarna op een fiasco uitlopen, dan hebben zij him slag al geslagen. Happend van hun moussaka legden ook de drie Europese zakenlieden zondag die rede nering op tafel. „Eigenbelang, daar gaat het om", bromt een van hen, die contacten heeft tot in de hoogste Indonesische kringen. „Het lot van de bevol king interesseert ze geen bal." GPD Crisis op conferentie Vier van de acht leden van de C-uracaose delegatie zijn maandag wéggelopen bij de ronde-tafelconferentie in Den Haag. De leden willen dat de Nederlandse regering eerst maatregelen neemt om de on rust op Curasao en Aruba te bezweren voordat er verder wordt gepraat.In Den Haag zitten afgevaardigden van de Nederlandse Antillen, Surina- me, de Nederlandse regering en de Indonesische waarne mers rond de tafel. Vlasserij -coöperatie Burgemeester Van Dongen van Aardenburg heeft de eer ste vlasserij-coöperatie in Eede officieel in gebruik ge steld. Reden van de oplichting is de nood waarin veel kleine vlassers verkeren. 'Volksher stel' heeft geld voor een mo derne turbine beschikbaar ge steld, terwijl de vlassers door middel van aandelen het ge bouw voor hun rekening heb ben genomen. Schip op drift Het Hondurese stoomschip Heil enig is maandag bijna te gen de dijkmuur in Vlissingen gelopen. Dat gebeurde toen het schip in verband met roer- schade door vier boten werd gesleept. Bij het roeiershoofd konden de sleepboten door de ebstroom het schip niet hou den. Door snel het anker uit te werpen werd voorkomen dat de Hellenig tegen de dijkmuur Uitgever: W. F. de Pagter Hoofdredactie: A. L. Oosthoek M. van Zuilen (adjunct) Centrale redactie Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Redactiefax: (0118)470102 's avonds op zondag t/m vrijdag: vanaf 19.00 uur in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)472404 Goes: Voorstad 22 4461 KN Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Ter neuzen: Axelsestraat 16 4537 AKTerneuzen Tel. (0115) 694457 Fa>$. (0115) 620951 Axel: Nassaustraat 15 4571 BK Axel Tel. (0115) 568000 Fax. (0115) 561415 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114) 373840 Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee Tel. (0111) 415380 Fax. (0111)414126 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV City OnLine Internet Postbus 18 4380 AA Vlissingen http://www.city.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur- Tel. (0118) 484000 •Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 95,00; franco per post 125,50; per maand 34,75; per jaar 366,50; franco per post 485,00; bij automatische afschrijving per termijn 1,50 korting; losse nummers maandag t/m vrijdag 1,75, zaterdag 2,50 p.st.; (alle bedragen inclusief 6 pet btw); Postrek.nr,: 3754316 t.n,v. PZC ab.rek Vlissingen Advertentietarieven: 184 cent per mm; minimumprijs per advertentie/27,60; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief; speciale posities; tarief op aanvraag; voor brieven bureau van dit blad ƒ7,- meer (excl. 17,5 pet btw); volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 2