Japanse haard
is goud waard
El
PZC
Met zijn allen
rond de kotatsu
winterspelen
36
iü
fl
ij
9 8
woensdag 4 februari 1998
Japan is lelijk. Dat is het eerste wat opvalt als je van het vliegveld Narita, ten oosten van
Tokyo, met de trein de stad inrijdt. Grijs beton, lage huizen - schots en scheef door elkaar
gebouwd verroeste hekken langs de spoorlijn, blauw tuinbouwplastic als schuttingen,
maar vooral een eindeloze hoeveelheid betonnen bonenstaken die bijna bezwijken onder het
gewicht van elektriciteits- en telefoonkabels. Het is niet anders wanneer je het platteland
bezoekt. Dankzij de invloedrijke lobby van de beton- en bouwindustrie zijn berghellingen
veranderd in een mozaïek van betonnen wybertjes, rivieren kennen alleen nog maar grijze,
grauwe beddingen zonder meanders en de oevers worden om de zo veel honderd meter door
een stijlloze, grijze brug met elkaar verbonden. Witte, grijze en donkerblauwe Mazda
Familia's en Toyota Corolla's zoeven als anonieme wezens naar anonieme bestemmingen.
Alles heel efficiënt, maar kil, koel en foeilelijk.
Het is een scherp con
trast met wat je in
toeristengidsen wordt
voorgespiegeld: golvende,
glimmende dakpannenda
ken van houten tempels,
perfect geknipte bonsai
bomen in een verlaten mos-
tuin, een waterval die over
gaat in een ruisende beek
waar de mist de contouren
doet vervagen, een houten
brug die kraakt en klotst wanneer gieche
lende vrouwen in kimono op hun houten
'getta's' eroverheen dribbelen. Maar dit
Japan bestaat alleen in speciaal bewaar
de hoekjes, voor toeristen of duur beta
lende gasten. In de praktijk is het altijd
anders geweest. De beroemde Japanse es
thetiek was altijd in de details te Vinden,
nooit in het geheel. In de bloeiende came
lia tussen de vuilniszakken boven een
stinkend rioolD at wil niet zeggen dat het
moderne, dagelijkse Japan zo kil en koel
is als de hoeveelheid beton doet vermoe
den. En zeker niet in de winter.
De zesjarige Taro sjokt de heuvel op met
zijn dikke zwarte schooltas op zijn rug.
Elke dag legt hij de weg van school naar
huis met een groep vriendjes af. Vandaag
is een bijzondere dag. De eerste sneeuw is
gevallen, iets wat in Tokyo zelden voor
komt.
Reden dus om de schoolransels bij de
snoepwinkel achter te laten en een
sneeuwballengevecht te houden. „Niet
langer dan een half uur", zegt de winkel
baas, die door de buurtkinderen 'opaatje'
wordt genoemd, een gebruikelijke aan
spreekvorm op zijn leeftijd, „anders zijn
ze thuis ongeiust."
Rode konen
Opa kent de kinderen bij naam. Het is de
zoveelste generatie die hij 'verzorgt'. Een
half uur later maant hij ze naar huis te
gaan. De kinderen halen
hun ransels op en verlaten
zijn winkel zonder iets te
kopen. Met een „Pas goed
op onderweg" zwaait hij
ze uit. Taro komt met rode
konen thuis aan. 'Tadai-
ma' (daar ben ik), roept
hij wanneer hij het halle
tje betreedt. Hij schopt
zijn schoenen uit en
neemt met kousevoeten
het treedje om het huis in te gaan. Zijn
moeder heeft hem met een 'O-kaeri- na-
sai' (Goed dat je weer terug bent) ont
haald en zit in het midden van de huiska
mer op de rijstmattenvloer aan de lage
tafel, de 'kotatsu' - het symbool van Ja
panse huiselijkheid, geborgenheid. Taro
snuift de lucht op. 'Mmmm, mandarij
nen.' Ook hij kruipt in de kotatsu, zoals de
Japanners zeggen en wat in zekere zin ook
klopt. In de winter is de lage tafel name
lijk bedekt met een gewatteerd kleed dat
als deken dienst doet. Op het kleed ligt
dan een extra tafelblad. Onder de tafel
gloeit een straalkacheltje, bevestigd aan
de onderkant van het tafelblad. In vroe
gere dagen stond onder de kotatsu een
hibachi met gloeiend houtskool. De deken
houdt de warmte binnen.
Taro kruipt dus in de kotatsu en drapeert
de deken lekker om zijn buik en billen.
Zijn moeder haalt vanonder de kotatsu
een natte waslap die als servet dient.
Taro maakt zijn koude handen met de
warme doek schoon en pakt een manda
rijntje. Keurig scheurt hij de schil open
zonder dat die breekt. Hij legt die als een
bloem op de tafel en spuugt er de pitten in.
Als hij klaar is vouwt hij de 'bloemblaad
jes' naar binnen en draait de opgerolde
mandarijnenhuid om met het kroontje
naar boven.
'Ik wil ook een mandarijntje.' Taro's zusje
is inmiddels wakker geworden. Hanako
Sneeuwpret in Japan.
zit met een dekentje op de rug van moeder
gebonden. Ze had lekker doorgeslapen
toen Taro en zijn moeder over het manda
rijntje, over school en sneeuw zaten te
kletsen, terwijl moeder haar zonder pau
ze heen en weer had gewiegd. Hanako had
koorts en moest warm worden gehouden.
De enige zekere methode is de continue
warmte van het moederlichaam. Omge
bonden kan moeder zich tegelijkertij d be
kommeren om het huishoudelijk werk.
Terwijl Taro zijn huiswerk aan de kotatsu
maakt, gaat moeder de koude keuken in
om de maaltijd voor te bereiden. Centrale
foto Amy Sancetta/AP
verwarming bestaat in Japanse huizen
niet.
Wintermaaltijden zijn in Japan echter ta
melijk eenvoudig. Ieder kookt zijn maal
tijd aan tafel. Anders gezegd, het zijn een
pansgerechten, waarbij ieder met zijn
eigen eetstokjes groente, vlees of vis in de
pan die in het midden van de kotatsu
staat, 'bereidt. Het kan een elektrische
grillplaat zijn, waarop de gerechten al
bakkend met soja worden overgoten. Of,
zoals vanavond bij Taro thuis, een pot
bouillon op een gaspit. Naast de pit staat
een grote schaal met voorgesneden stuk
ken kool, penen, chrysatenbladeren, tofu,
paddestoelen, vis, garnalen, en noedels,
Taro stopt behendig met zijn stokjes zijn
geliefde groenten in de pan. Als ze gaar
zijn haalt hij ze eruit en doet ze in een
klein schaaltje. Hij slurpt ze naar binnen,
Slurpen mag. Het moet zelfs, anders ver
brandt hij zijn mond. Nu stopt hij met de
achterkant van zijn stokjes een nieuwe
portie groente en vis in de bouillon. Zo
hoort het. Aan de voorkant heeft hij im
mers gelikt. Met een stenen lepel doet hij
ondertussen een beetje bouillon in zijn
kommetje en slurpt ook die naar binnen.
Na de noedels is de grote schaal leeg. Nu
begint de maaltijd, zo zeggen de Japan
ners. Als afsluiting komt namelijk het
kommetje dampende rijst, om de laatste
gaatjes te vullen.
Ook de rest van de avond vindt in en rond
de kotatsu plaats, want er is geen warmer
en geen gezelliger plekje dan deze 'fami-
liehaard', waar de deken intussen is opge
vrolijkt met mandarijnen- en bouillon-
vlekken. Half zittend, half liggend, waar
de voeten van Taro, moeder en vader el
kaar onder de kotatsu vinden, kijkt de fa
milie naar de reeks tekenfilms, afgewis
seld met de opwindende berichten over
sneeuw, vertraagde en weer volgens sche
ma rijdende treinen. Zo tegen tienen vin
den de ouders het welletjes. De kotatsu
gaat uit en wordt opzij geschoven. Uit de
kast komen de 'futons' (matrassen): voor
vader, voor moeder en een kortere voor
Taro, die in het midden komt. Hanako ii
nog te klein voor een eigen futon. Die mag
vanavond bij vader in bed, zodat moeder
op krachten kan komen. Eigenlijk zou Ta
ro in zijn eigen kamertje moeten slapen,
want hij is al zes. Maar dan zou hij zo een
zaam alleen moeten liggen. Hanako moet
volgens de Japanse huis-, tuin- en keu-
kenpsychologie nog bij haar ouders sla
pen. Als baby en kleuter hebben kinderen
de vertrouwen scheppende nestgeur no
dig die met het delen van het bed wordt
verkregen. Dus slapen ze tot hun zesde bij
hun ouders in de kamer.
Lekker warm
's Ochtends om half zeven gaat de wekker.
Moeder rolt haar futon op om plaats te
maken voor de kotatsu. In de kotatsu is
het al lekker warm, dankzij de 'timer' die
ze de avond te voren had aangezet. Ook de
geur van rijst komt dankzij de moderne
technologie al uit de keuken.
Even later kruipt Taro van zijn futon in de
kotatsu. Met slaperige ogen neemt hij zijn
eetstokjes, tikt het rauwe ei over zijn
kommetje dampende rijst, roert het zooi
tje door elkaar en slurpt aan de hete miso-
soep.
Sneeuw, herinnert hij zich en zet vaart
achter het ontbijt. Extra vroeg verlaat hij
het huis me zijn ransel. Terwijl hij voor de
deur zijn schoenen aantrekt roept hij It-
tekimasü (Ik ga en kom weer terug). Hij is
al buiten wanneer zijn moeder vanuit de
kotatsu haar rituele antwoord geeft: Itte-
rasshai' (Ga maar en kom weer terugZe
ruimt de futons terug in de kast en schuift
de kotatsu terug naar zijn plaats, het mid
den van de kamer.
Judith Stalpers
febr.
1998
■rwQ
Station -
Nozawa Onsen
Curling
Karuizawa
Kunstrijder!
Nagano-stad
ftodeten
IJshockey
Nagano-stad
Alpineskiën
Skiën
Yamanouchi/Hakuba
Skilopen
Noordse comb. Freestyle Schansspringen
Ita-Kaz fm)08.00u
Oos-Slo im)08.00 u
Dui-Jap (m)12.00u
Fra-WRu (m)12.00u
15 km
vrouwen
05.00 u
Noo-Zwe Dui-Den Dui-Zwi Can-Jap Den-GBr Zwe-VSt
Can-VSt Jap-GBr Noo-GBr VSt-Zwe Dui-Jap Noo-Can
vrouwen 01.00 u mannen 04.00 u vrouwen 11.00 u
enkel
mannen
04.00 u
enkel
mannen
04.00 u
5000m
mannen
07.00 u
500m
mannen
08.30 u
reuzenslalom
mannen
01.30 u
reuzenslalom
vrouwen
01.30 u
comb,
afdaling
mannen
02.15
klassiek
vrouwen
15 km
01.00 u
klassiek
mannen
30 km
01.00 u
moguls
mannen
vrouwen
01.30 u
Jap-Zwe Zwi-GBr Dui-VSt Jap-Can Can-GBr VSt-Noo
Can-VSt Dui-Noo Noo-GBr Zwe-Den Dui-Zwe Zwi-Jap
mannen 01.00 u vrouwen 04.00 u mannen 11.00 u
vrije kür
paren
12.00 u
enkel
vrouwen
04.00 u
WRu-Jap (m)04.00u
Kaz-Slo (m)04.00 u
los (m)10.00u
Fra-Dui (m)10.00 u
20 km
mannen
05.00 u
Can-Den Noo-Dui Nco-Jap D'ui-Can Jap-Noo Can-GBr
Jap-Zwe GBr-VSt VSt-Zwi Zwe-GBr VSt-Den Dui-Zwe
vrouwen 01.00 u mannen 04.00 u vrouwen 11.OOTi
-Zwe-Can
VSt-Dui Npo-Zwe Zwe-Can VSt-Noo Zwi-Noo GBr-Dui
GBr-Jap Can-Zwi GBr-Dui Den-Jap Zwe-Can Jap-VSt
mannen Oj'.OO u vrouwen 04.00 u mannen 11.00 u
n 0 00 u
VSt-Jap GBr-Zwe GBr-VSt Zwe-Zwi Tie-breaks
Den-NoofCap-Dui Jap-Dui Noo-Can (indien gewenst)
vrouwen ijl OQ u mannen 04.00 u 11.00 u
Zwe-Can
V/?U^en J^P-CRn (v)08.00 u
04.00 u- VSt-Fin (vjl2.00
i
verpl.figuren
Tie-breaks 1/2 finale
(indien gewenst) vrouwen
01.00 u 04.00 u
1/2 finale
mannen
10.00 u
rrijeikür
7.5 km
vrouwen
05.00 u
3e/4e plaats finale
mannen en vrouwëb,_ mannen
vrouwen 01.00 u 05.00 u - 09.00 u
10 km
mannen
05.00 u
vrouwen
4x 7,5km
05.00 u
GMTOuur TIJDVERSCHIL
+9 uur
In Japan is het acht uur later dan in Nederland; als de openings
ceremonie zaterdagochtend om 11 uur in Nagano begint is het
in Nederland pas 03.00 uur in de nacht.
vrije kür
ijsdansen
11.00 u
20 vr.
21 za.
estafette
mannen
4x 7,5km
05.00 u
sluiting
10.00 u
r.
NAGANÓ
13e-14e (m)04.00u
11e-12e- m 08.00 u
10e-9e (m12.00u
Chn-Zwe (v 04.00 u
VSt-Jap v 08,00 u
Fin-Can (v)12.00u
VSt-Zwe (m)06.45u
dubbel Fin-Tsj m)06.45 u
04;00 u Can-Qua 1 m) 10.45 u
S. Qua2-Rusm 10.45 u
Qua 1-VSt(m)06,45u
Zwe-Can (mi 10.45 u
Jap-Zwe (v)04.00 u
Fin-Chn (v)08.00 u
Can-VSt (v) 12.00 u
500m
mannen
08.30 u
-3000m..
vróuwen
07.00 u
1500m
mannen
07.00 u
500m
vrouwen
08.30 u
halfpipe
mannen en
vrouwen 01.30 u
Can-VSt (m)05.45 u
Tsj-Rus m)10.45 u
Fin-Qua 2 m)06.45 u
Zwe-Qua l(m)10.45 u
verpl. figuren
vrouwen
11.00 u
vrije kuur
11.00 u
demon
stratie
07.00 u
(v)04.00 u
(v)10.00u
1/4 finale (m)06.45u
1/4 finale (m 10.45 u
1/4 finale (m)06.45u
1/4 finale (m)10.45u
3e-4e (m)07.15 u
finale (m)05.45 u
1500m
vrouwen
07.00 u
10 km
mannen
07.00 u
1000m
vrouwen
07.00 u
5000m
vrouwen
07.00 u
1000m mannen
300Óm estafette
vrouwen 11.00 u
Super-G
vrouwen
02.15 u
comb,
slalom
manhen
01.30 u
klassiek
vrouwen
5 km
01.00 u
moguls
mannen
vrouwen
04.00 u
individueel
K 90m
01.30 u
Super-G
mannen
02.15 u
afdaling
vrouwen
02.15 u
comb,
afdaling
vrouwen
02.15 u
klassiek m.
10 km 01.00 u
vrije techniek v.
10 km 04.00 u
individueel
K90m
01.30 u
vrijetechniek
mannen
15 km
01.00 u
individueel
15 km
05.00 u
500m vrouwen
500m mannen
50Q0m estafette
mannen 11.00 u
10OOrn vrouwen
500m mannen
5000m estafette
mannen 11.00 u
comb,
slalom
vrouwen
01.30 u
reuzenslalom
mannen
01.30 u
slalom
vrouwen
01,30 u
reuzenslalom
vrouwen
01.30 u
slalom
mannen
01.30 u
individueel
K 120m
01.30 u
vrouwen
4x 5 km
02.15 u
aerials
mannen
vrouwen
01.30 u
estafette
mannen
4x 10 km
02.15 u
aerials
mannen
vrouwen
02.15 u
ploegen
K 90m
01.30 u
vrije techniek
vrouwen
30 km
01.00 u
estafette
ploegen
4x 5 km
05.00 u
vrije techniek
mannen
50 km
01.00 u
