Muziek, zang en dans zijn gelijkwaardige vijanden In therapie het land door Grandaddy maakt sprong voorwaarts PZC Santing en Affourtit kunst cultuur 12 Mrs. Einstein komt met theatershow woensdag 4 februari 1998 Sprookjes voeren je naar het domein van verbeelding, een fantasiewereld en het onmetelijke heelal van dromen. Alles wat in het dagelijks leven onmogelijk is, gebeurt als vanzelfsprekend in deze overleveringen, die altijd een levensles herbergen. In de Sprookjes van Grip, op het podium gebracht door danseres Anne Affourtit (38) en zangeres Mathilde Santing (39), gaat het niet zozeer om de moraal, als wel om de verschillende sferen die zo typerend zijn voor een dergelijk genre. In deze nieuwe productie brengen zij muziek, dans en zang samen op het podium. Het is een nieuwe en compleet andersoortige uitdaging voor beiden, hoewel deze artistieke sa menwerking niet hun eerste is. „We kennen elkaar nog van de middelbare school", vertelt Anne Affourtit. „In Amstelveen zaten we bij elkaar in de brugklas en wa ren we al bevriend. Zij zong en ik danste. De connectie, van hoe je leeft en denkt, was er toen reeds. Mathilde Santing vult aan: „We hebben een keer ter gelegenheid van de opening van de school sa men een productie gemaakt. Wij zouden wel eens iets heel anders gaan doen dan de anderen. Ik her inner me dat ik in een Waterloo- pleinjurk met een bril op een heel stom stukje blokfluit stond te spe len, terwijl andere leerlingen ach ter mij aan het streaken waren. Die renden naakt rond. Mooie stukjes muziek werden afgewis seld met idiote dingen." Affourtit lacht: „En ik had zo'n Waterloo- plein-onderjurk aan. Er zat geen begin en eind aan het stuk, maar het was heel dramatisch en paste heel goed in die tijd. Toen we met de 'Sprookjes van Grip begonnen' heb ik de foto's weer tevoorschijn gehaald. Dat was natuurlijk gil len." Eigen weg Na de middelbare school zijn ze ie der een eigen weg ingeslagen, maar wel bevriend gebleven. „Het was niet zo dat we elkaar elke week zagen", vertelt Mathilde Santing. „Dit is zo'n vriendschap die goed is. Je ziet elkaar weken, jaren niet en als j e elkaar dan weer tegenkomt is het allemaal hetzelf de. Alsof er niets is veranderd. Ik zie Anne nog steeds zoals ze was op haar 12de. Eigenlijk verbaas ik me er niet over dat deze samen werking er toch nog van is geko men. Dat op die middelbare school dat was zo'n heftig iets, daar heb ben we zo van genoten." Anne Affourtit: „In die tijd waren we er heel echt mee bezig. En dat is nu nog steeds zo. Voor de Sprook jes van Grip ben ik benaderd door de directeur van het Holland Dance Festival. Hij is zowel een fan van Mathilde als van mij. Hij opperde dat ik iets met Mathilde zou doen. En dat heb ik gedaan." Mathilde Santing: „Toen we er mee begonnen, zijn ontzettend veel dingen langs gekomen waar we het over hebben gehad. Beel den, films, ideëen. We ontdekten dat we wat betreft sfeer, inhoud en aanpak goed op één lijn bleven zit ten, we konden elkaar goed vin den. We hebben alles op een hoop gegooid en dat pakketje als inspi ratiemateriaal aan de componis ten gegeven. We hebben ook een hele tijd niet beslist of we wel één sprookje wilden doen. Toen de componist Theo Nijland met een opzet kwam, hebben we die wat strakker gevolgd, om vervolgens in het stadium waar we nu zi j n, die weer compleet om te gooien. Na de eerste doorloop, ik noem dat de gifmenging, hebben we besloten om het sprookje niet chronolo gisch te vertellen." Onhandelbaar 'Grip' gaat over een vrouw wiens man volledig getraumatiseerd te rugkomt uit de oorlog. Hij kan niet meer eten, praten, vrijen, hij wil helemaal niks meer. Totaal onhan delbaar. De vrouw gaat naar een wijze en deze vertelt dat zij de berg op moet klimmen en terug moet komen met een haar van de beer die op de berg woont. Deze beer heeft een maansikkel van wit bont op zijn borst. Na enige obstakels, lukt het de vrouw om een haar te pakken te krijgen. Ze gaat terug naar de wijze, die vervolgens de haar onmiddellijk in het vuur gooit en zegt: 'zo, ga nu maar naar huis, oefenen wat je hebt geleerd'. „Dit sprookje handelt niet zozeer over een man en een vrouw", ver telt Mathilde Santing. „In de ana lyse gaat het erover wat je moet doen als een gedeelte van jou is ge traumatiseerd. Dat je dus niet moet wachten totdat het vanzelf weggaat, dat je je in onbekend ter ritorium moet begeven en dat het trauma ook licht kan geven op plekken waar je normaal niet kan zien. Dat je er iets mee moet doen." Anne Affourtit: „Niet het sprookje alleen is belangrijk, maar wel de sfeer. Wat zit er in qua stemming, atmosfeer dat wij zelf belangrijk vinden. Het gaat niet om de mo raal, of dat wij zonodig een ver haaltje willen vertellen. Maar de inhoud van het sprookj eis wel van betekenis, want dat is uitgangs punt geweest. Zowel dans als mu ziek en zang zijn heel abstract. En de sfeer verandert van heel sereen naar paf-paf. Per deel is een heel duidelijke stemming voelbaar. Er zitten prachtige songs in die ge woon heel mooi zijn en stukken dans die heel dreigend zijn." Mathilde Santing: „We zijn er vrij snel achter gekomen dat het hele maal niet zo gemakkelijk is om verschillende disciplines te com bineren. Je wilt natuurlijk niet het 'Penny de Jager palet' bij een lied- je hebben. Ik geloof wel dat alles gelijkwaardig moet zijn, maar het mag ook best conflicteren. Ik denk dat het werkt als er een nummer is waar niet wordt gedanst of een dans waar geen muziek bij is. We zien het zelf als gelijkwaardige vij anden. En het is soms een beetj e een 'nachtmerrie-achtige situa tie'. Maar wie niet waagt die niet wint. Het is een laboratorium en een experiment." Roos van Put De voorstelling Sprookjes van Grip is vrijdag 13 februari als try-out te zien in de Stadsschouwburg Middelburg. Het plan voor een theatershow vol liedjes van het Eurovisie Songfestival lag al enige tijd op de planken. Maar na de smadelijke nederlaag vorig jaar in Dublin voelde Mrs. Einstein weinig voor uitvoering van dat idee. „Ik hoefde even niet meer", zegt woordvoerster Saskia van Zutphen. De tijd heelt echter alle wonden. En zie, Mrs. Einstein goes Europe is er uiteindelijk toch gekomen. „Er ligt zoveel songfestival-repertoire. Dat is een mooie bron om uit te putten", aldus zangeres Paulette Willemse. De vijf vrouwen van Mrs. Ein stein hebben de nederlaag van 'Niemand heeft nog tijd' pri ma overleefd. „Dat songfestival was tegelijkertijd een hoogtepunt en een dieptepunt", vindt Saskia van Zutphen. „Iedereen blijft vra gen: hoe was het nou om zo te ver liezen? Dat raak je niet echt kwijt. Maar het was een geweldige erva ring. Ik heb dan ook geen seconde spijt dat we het hebben gedaan." Suzanne Venneker vult haar aan. „Voor onze naamsbekendheid is het juist heel goed geweest, dat songfestival. Daarvóór wisten niet zo veel mensen wie Mrs. Ein stein was. Nu wel. Wat dat betreft heeft het ons veel opgeleverd. De reacties van collega's waren ook heel leuk en positief. Als ze ons op nieuw voor het songfestival zou den vragen, zou ik meteen weer 'ja' zeggen. Dat zou ik ook wel een stunt vinden eigenlijk." Voor niets Ruim vijf maanden trok Mrs. Ein stein uit voor de voorbereidingen op het festival in Dublin,,We had den aan alles gedacht voor een eventueel vervolg als we goed zou den scoren. Achteraf is dat alle maal voor niets geweest. Daar baalde ik van", vertelt Saskia van Zutphen. „Ik moest dan ook flink afkicken. Het was een enorme dip toen we thuis kwamen. Na een he le drukke tijd was het ineens afge lopen. Dat is wennen." Achteraf gezien, zo erkennen ze, had Mrs. Einstein het hele song festival-avontuur wat eigenzinni ger moeten aanpakken. „We zijn een groep die zich aanpast aan de gelegenheid. Dat is misschien een nadeel. Eigenlijk zijn we heel ei genwijs. Aan de ene kant kan het voor ons niet gek genoeg zijn, aan de andere kant zijn we heel erg braaf. We houden ons aan de af spraken en gaan problemen uit de weg. Wat het songfestival betreft hadden we dat misschien ietsje minder mogen doen." Bevrijdend „Niet dat we het songfestival als vervelend hebben ervaren, hoor. Maar een eigen theatershow werkt dan toch heel bevrijdend", bekent Van Zutphen. „We doen nu dingen die we zelf leuk vindenWe pakken weer lekker theatraal uit. 'Mrs. Einstein goes Europe' is natuur lijk een duidelijke verwijzing naar het Eurovisie Songfestival. We ge ven een vette knipoog zonder echt cynisch te willen zijn. Al ligt het wel in mijn natuur om iedereen de schuld te geven." Paulette Willemse noemt de thea tershow een verwerkingsproces. „Het is goed om op een bepaald moment alles te kunnen relative ren. Na de zomervakantie waren alle teleurstellingen gezakt. De er varingen van Dublin vormden een inspiratiebron voor de show. Een half jaar later heb je toch weer een heel ander gevoel dan toen het net allemaal achter de rug was." Honderden songfestivalliedjes zijn beluisterd voor de show. „Lang niet alles was geschikt om in de voorstelling te gebruiken, Mrs. Einstein....eigen theatershow heel bevrijdend- hoe leuk je sommige liedjes ook vindt", zegt Willemse. „Je moet er iets aan kunnen toevoegen in het theater. De jaren zeventig hebben foto Raphael Drent veel goed repertoire opgeleverd. In elk geval veel liedjes waarmee wij ook nu wat kunnen doen." Veel songfestival-klassiekers pas seren in Mrs. Einstein goes Europe de revue, vaak in een aangepaste versie. Zelfs het veel bekritiseerde 'Niemand heeft nog tijd' heeft een prominente plaats in het pro gramma gekregen. „Achteraf weet iedereen het natuurlijk beter. Maar dat liedje is zowel door het publiek als door de vakjury geko zen. Dus dan denk ik: het heeft te recht de nationale finale gewon nen", zegt Saskia resoluut. Fraaie vondsten in de show,zijn de Twin Peaks-bewerking van 'Non ho l'eta' van Gigliola Cinquetti uit de jaren zestig, de Amsterdamse versie van 'Ding-a-dong' en een punk-achtige variatie op 'Alles heeft een ritme' uit de jaren tach tig. „Er zitten ook liedjes in het programma waarvan wij denken dat die het goed gedaan zouden hebben op het songfestival. Zoals 'Coming around again' van Carly Simon. Een prachtig liedje." Trauma-team Volgens Saskia van Zutphen heeft een trauma-team ervoor gezorgd dat 'Mrs. Einstein goes Europe' er is gekomen. Voor de vrouwen zelf wordt het een soort van therapeu tische voorstelling. Een show die duidelijk moet maken dat er een leven is na het songfestival. „Het kost ons allemaal geld. En dat moeten we natuurlijk toch weer terug verdienen", stelt Van Zutphen nuchter vast. Na zo'n ne derlaag heb je heel lang nodig om af te kicken en zin te krijgen om een nieuw programma te maken. Dat wel. Maar het leuke van Ne derland is dat ze van verliezers houden. Ze sluiten je meteen in de armen. Martin Hermens Mrs Einstein goes Europe doet tijdens de tournee door het land op 13 maart Breda, op 17 april Bergen op Zoom en opl6 mei Rotterdajn aan. Herfst 1997. Ineens is Grandaddy er. Als een au to die uit een dikke mist tevoor schijn komt. En de internatio nale pers maar kwistig strooien met superlatieven. Uitmun tend, elegant, bedwelmend, briljant, onweerstaanbaar. Het zijn terecht gebruikte kwalifi caties, want met 'Under the western freeway' leverde het Californische vijftal een van de meest fascinerende rockal bums van verleden jaar af. De enigszins introvert overko mende musici uit de slaapstad Modesto moeten zelf nog een beetje aan hun nieuwe status wennen. Ze zijn najaar 1997 voor het eerst op een Europese tournee. Dat valt, zo bleek bij voorbeeld in Londen, niet al tijd mee als je op gehuurde ap paratuur moet spelen. Toch draait Grandaddy al wat jaar tjes mee. Grandaddy is zo'n band die eerst een tijd proef draait in eigen omgeving en dan middels een album de grote sprong voorwaarts maakt. En daar hebben ze geen Mao Tse Tung voor nodig. 'Under the western freeway' is een plaat met gitaren, toetsen, saillante zang en rare geluidjes. Grandaddy paart diepgang aan toegankelijkheid. De mu ziek komt niet uit de lucht val len, want de hoofdcomponist en zanger Jason Lytle maakt al jaren dergelijke composities. Hij nam ze allemaal op en bracht een deel er van uit op bandjes en singles. Er schijnt zelfs een heuse elpee te bestaan van Grandaddy. Maar dat ma teriaal is al lang niet meer te krijgen. Dat komt er van als je maar tweehonderd exemplaren laat persen voor vrienden, be kenden en obscure popblaad jes. Vakmanschap Opvallend aan het eigenzinni ge 'Under the western freeway' is dat Lytle een enorme diversi teit aan compositorisch vak manschap koppelt. Brian Wil son, Neil Young, Sparklehorse, Abba, Pink Floyd, Pixies en Pa vement behoren tot de vele na men die in de recensies opdo ken. Lytle is door een keur aan musici beinvloed. In zijn jeugd zocht hij vooral troost bij Elec tric Light Orchestra omdat hij van luisterrijke symfonische muziek hield. Lytle luisterde echter ook graag naar melodi euze punk. Lytle: „Bad Brains, Suicidal Tendencies. Dat soort bands. Er lopen weliswaar geen directe lijnen van die bands naar Grandaddy, maar ik werd gegrepen door de kracht, de energie en de rebellie tegen het gezag." Van incéstieuze muziekscenes die alleen maar het nieuwste van het nieuwste najagen, moet Lytle niets hebben. Komt het dan even goed uit dat de musici van Grandaddy in Modesto wonen. Ze hebben er niet veel collega's, omdat Modesto geen universiteitsstad is. Als je bands wilt zien spelen, dan rij je toch even in anderhalf uur naar San Francisco. Verhuizen naar San Francisco is niet aan de orde. De Grandaddy-musici zijn geen studenten, maar ko men uit de houtindustrie. In plaats van wat rondhangen in modieuze kringen, doen de leden van Grandaddy liever iets anders. Je zou het niet zeg gen als je ze ziet en hun muziek hoort, maar iedere muzikant van Grandaddy is een fanatie ke skateboarder. Lytle: „Skate boarden geeft een enorme kick vanwege de fysieke inspannin gen die je als individu moet le veren. Het is een enorm creatie ve sport. Als je het goed doet, is het zeer sierlijk." In lagen De enorme verscheidenheid van het songmateriaal van 'Un der the western freeway' staat niet op zichzelf. Het blijkt dat de favoriete albums van de bandleden eveneens een grote variatie aan stijlen vertonen. Gitarist Jim Fairchild: „Het zijn ook platen die moesten groeien. Het kost je enige tijd om aan de muziek te wennen. En dan merk je dat die platen een samenhangend geheel vor men. Van een album als 'Laug hing stock' van Talk Talk hou den we allemaal. Dat lijkt wel een jazz-plaat. Voor mij per soonlijk heeft 'Laughing stock' het in zich om mij mee te nemen naar een plaats waar ik nog nooit geweest ben." Het speciale aan Grandaddy is volgens Fairchild dat de band steeds probeert zijn grenzen wat te verschuiven. „In feite zijn we een rock roll-band die knabbelt aan de standaard- voorwaarden van de rock roll. Je probeert iets nieuws toe te voegen. En dat binnen een context van opvallende melo dieën en songstructuren. Ik hou niet van het idee van sommige bands dat ze iets vreemds doen omdat ze per se iets raar willen doen. Als ze zoiets doen, den ken ze dat de muziek kwalita tief goed is." Op adem Een van de meest opvallende nummers van 'Under the wes tern freeway' is het instrumen tale titelnummer. Het lijkt op een 'soundscape' in de traditie van My Bloody Valentine. F air- child: „Het is op een strategi sche positie van het album ge zet om de luisteraar na de vele informatie, melodieën, enzo voorts een beetje ruimte tot ademen te geven. Ik haat het woord ambient, maar dat num mer lijkt er wel eenbeetje op. Al gebeurt er, ook in die song, het een en ander." Dit titelnummer is een compo sitie met lagen. Die werkwijze en de aparte geluidjes zijn vol gens Fairchild typerend voor Grandaddy. „Heel veel bands werken niet met dergelijke la gen Ik b en een fervent koptele foon-luisteraar en ontdek graag nieuwe dingen in de mu ziek. Ook na dertig keer draai en. Zoiets wil Grandaddy ook bewerkstellingen. Dat houdt het interessant voor de luiste raars en voor ons. René Megens Grandaddy treedt 20 februari op in Rotown Rotterdam. Grandaddy....diepgaand en toegankelijk... Mathilde Santing en Anne Affourtit: „Niet alleen het sprookje is belangrijk, het gaat ook om de sfeer.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 12