kunst cultuur
N"
23/24
V
vrijdag 30 januari 1998
oerejev riep haar uit tot ster en sindsdien
wordt danseres Sylvie Guillem in één
adem genoemd met Pavlova, Margot Fonteyn en
Makarova. Ze is 's werelds duurst betaalde
danseres, een absolute diva met bijbehorend
gedrag. Al gaat liet om meer dan louter steraliures.
'Mademoiselle Non' - de topattractie in hef Holland
Dance Festival - heeft zo haar opvattingen over
respect en over de emancipatie van de danser.
Er bestaan minimaal twee Sylvie
Guiüems. Allereerst is er de uitzon
derlijk getalenteerde danseres, die snel
ler haar voet langs haar oor kan laten
suizen dan een gewoon mens met de hand
aan zijn kin krabbelt. De Guillem die -
bewust van haar kunnen - beroemd,e
choreografen, gerespecteerde artistiel
leiders en machtige producenten
barmhartig bruskeert en 1
hoop kan drijven. Dal^
weerbarstige Sylvie C
danseres die zich koijj
hard en onbeschaa,
rug te schreeuwen s
meloze driftbuien g
de Guillem, die in d
men verwierf als
'Wild Child of Dance'. orij
t
danseres "die
tkt\ bi] wie het cho
soort pmg-pong-spel' i
?ie1 zoveel inspiratie teruggeen ats mj m
haai- bewogingen stopt. FcrsvJk.- rt Lk
vmden in haar de klassiel
een magische uitstraling 1™™.w
loze techniek, een nieuwsgierige thoa-
terper&oonhjkheiddievooiMufeikiha'ars< -'Ciï V'J
- ,0' iulland^omte,
arsehng een lucratiet ga tnj rr-d if- beetje sch e ea te ndttt >- -
slaat om eigens met een volstrekt onhe- chakmtt kkkhngwaaun jep~
kende avant-garde choreograaf te- wer- studie cfe meesterhand van een Hse
ken die zij nu eenmaal interessant vindt. Miyake of andere befaamde modeo
Het is ook de Sylvie Guillem die haar ci- werper ontdekt.
ySéh-:ëeh ietsje lager stelt óm fe-kvn'iiev
verschijnen in het qua budget beschei- verzoek nadrukkelijk haar naam Het is
den Holland Dance Festival simpelweg een Spaanse naam Maar als mensen
omdat opzet en thema (A dancers tale) 'Gui-icm' zeggen, \4ndik het ook goed",
haar aanspreken Want als iemand vindt lacht ze. Haar stemming >s best, due toch
dat het juist de persoonlijkheid van de maar een vraag gewaagd die teruggaat
danser is die op toneel het sprookje tot le- naarhaartijd op de schooi van het Ballet
ven brengt, als iemand staal voor de van de Panjse Opera. Een school die ze
emancipatie van de danser, dan is het vanwege de militaire drilmefchoden ver-
ySylvieGuilJem. loeide en haar bijna alle lust tot dansen
ontnam. ,.Ik hield absoluut niet van de
Jeugd
De naam Sylvie Guillem staat, voor een
druk bedrijf: ze gebruikt een agenda
waarin ze tien jaar vooruit plant. Waarin
ze in zwarte inkt de 25 optredens per jaar
met het Londense Royal Ballet noteert en
waarbij ze telkens andere kleuren han
teert voor zaken van verschillende prio-
riteit. Interviews scoren in die rangorde
niet hoog. De gepubliceerde vraagge
sprekken met Sylvie Guillem zijn op de
j vingers van twee handen te tellen. De
sterdanseres houdt er niet van over zich
zelf te praten en diverse onderwerpen,
zoals haar jeugd en haar familie, zijn
ronduit taboe. Dus veel meer dan dat ze
op 25 februari 1965 in het 11de arrondis
sement te Parijs is geboren, met vermoe
delijk een automonteur als vader en een
gymnastieklerares als moeder, en dat ze
voornamelijk door haar grootmoeder
werd opgevoed, is niet bekend. Sylvie
Guillem piekert, er niet over daar iets aan
toe te voegen. Eén keer heeft ze alleen
terloops willen opmerken dat het een fa
beltje is dat ze aanvankelijk een profes
sionele loopbaan als turnster tegemoet
ging.
In hotel Beau Rivage te Lausanne heeft
Sylvie Guillem zich wat verlegen bij het
haardvuur geïnstalleerd. Ze heeft haar
gast geen minuut langer laten wachten
dan noodzakelijk en toont helemaal niet
de dwingende houding van een diva.
Eerlijk gezegd straalt ze na het afleggen
van haar witte bontmantel ook niet meer
de allure uit van Worlds Greatest Balle
rina, zoals ze op Internet wordt aange
kondigd. Een onopvallende jongedame
met lang rood haar, een mager gezichtje,
discipline. Wat me uiteindelijk toch deed
doorgaan, was het plezier van het optre
den. Ik had geen idee wat ik wilde met
mijn leven. Ik wilde wel reizen, maar ver
der Je hebt jonge meisjes die heel zeker
weten 'ik wil danseres worden'. Ik wist
alleen wat ik niet wilde. Pas op het toneel
ontdekte ik het plezier van dansen. Van
af de eerste keer dat ik op het podium
stond, vond ik het leuk."
Dat was aan het eind van het eerste op
leidingsjaar, tijdens het schoolgala. Ze
was 12 j aar en vanaf dat moment, ging het
snel Want het was al spoedig duidelijk
dat Sylvie Guillem talent combineerde
met doorzettingsvermogen en bij elke
toets, bij elk examen, bleek ze gewoon de
beste. Op haar 16e werd ze al opgenomen
in het corps de ballet van het gezelschap.
Het maakte haar leven niet gemakkelij
ker. „Ik was al snel succesvol en je hoopt
dan natuurlijk datje hogerop komt. Je
realiseert je op zeker moment dat je an
ders bent. Je merkt dat de anderen ja
loers op je zijn, zich tegen je keren. Je
probeert transparant te zijn."
Etoile
Maar met de snelheid waarmee haai' ster
rees, lukte het niet meer dm onzichtbaar
te zijn. Noerejev negeerde alle tradities
en hiërarchische verhoudingen binnen
de Parijse Opera en plukte haar in 1982
demonstratief uit de groep om haar in
zijn Don Quichot te laten schitteren.
Vanaf dat moment was ze zijn ontdek
king, zijn protégé. Twee jaar later, hij
was inmiddels directeur van het gezel
schap, liet hij haar op kerstavond de
hoofdrol in het Zwanenmeer dansen. Ze
Vrijheid
Gerrit Komrij plaatst vergeten
dichters in het volle licht
Bewogen dagboek van Marie
Bashkirtseff 1873-1884
Taalteken van Theo Joekes
Hylke Speerstra schetst
Friesland in de kou
Jeugdboek aan boord van
Noachs Ark
Antonio Lobo Antunes is
een schrijvend
kunstenaar
was pas 19 jaar oud. Toen het doek viel.
rees het verwende Parijse publiek in het
Palais Gamier massaal op om haar een
staande ovatie te geven. Noerejev stapte
op dat moment het. podium op om aan te
kondigen dat Mademoiselle Guillem met
onmiddellijke ingang werd gepromo
veerd tot de ultieme balletrang van étoi-
le.
Een ster was geboren..Rudolf heeft mijn
leven veranderd", heeft ze in het verle
den wel eens gezegd. Maar nu, vijf jaarna
Noerejevs dood, praat ze daar met iets
meer relativering over. „Ik wil niet zeg
gen dat het echt mijn leven heeft veran
derd, want ik zat al op het juiste spoor.
Het is niet zo dat iemand ineens iets zegt
en dat je er dan bent, als ware je aange
raakt met een toverstaf. Niemand heeft
mijn leven veranderd. Maar toen Rudolf
dat zei, was het alsof ik een goedkeu-
ringsstempel kreeg opgedrukt. Als Ru-
dolf iets zei. dan was het zo. Hij maakte
dingen duidelijk. Ik werd bovendien
vrijer om dingen te doen. Maar je moet
uiteindelijk zelf iets van je leven maken.
Zodra je op het podium staat, heb je geen
support van anderen."
Er waren al spoedig ook niet veel ande
ren meer te vinden die haar support wil
den geven. Noerejev adoreerde haar,
danste vele malen met haar en noemde
haar de enige vrouw met wie hij ge
trouwdhad kunnen zijn. Maar binnen de
Parijse Opera werd ze vervloekt om haar
krengerige eigenzinnigheid en bazige
gedrag, Bewust van haar status als ster
danseres eiste Sylvie Guillem dezelfde
privileges en rechten als Noerejev. Dat
hield vooral in dat ze vrij zou zijn om el
ders in de wereld gastoptredens te aan
vaarden. Maar wat van de grootste bal
letdanser van zijn tijd - de 'onstuimige
Tataar en het symbool van de Koude
Oorlog - werd geaccepteerd, gold niet
voor een opstandig Parijs meïske van
nauwelijks twintig jaar.
'Niemand verlaat het beste balletgezel
schap ter wereld', moet Pierre Bergé, de
voorzitter van de Parijse Opera hebben
gezegd, toen Sylvie Guillem haar ontslag
indiende. Zijn dreiging dat haar briljan
te carrière voorbij zou zijn, was een loos
gebaar. Het Royal Ballet in Londen ver
welkomde haar met open armen en bood
haar het riante contract zoals zij het wil
de: een vastgesteld aantal gastoptredens
per jaar en verder alle vrijheid om te
doen en laten wat ze wilde. De Franse,
minister van Cultuur Jack Lang werd in
de Assemblée gevraagd wat hij onder
nam om haar voor Frankrijk te behou
den. Maar Jack Lang kon niets meer
doen.
Haar komst naar Londen in april 1989
bracht zo mogelijk nog meer opschud
ding dan haar vertrek uit Parijs. In de
Britse traditie waar de choreograaf de
absolute ster is en de danser alleen maar
mooi moet bewegen, konden conflicten
natuurlijk niet uitblijven. Want Guillem
weigerde de ene na de andere rol. In de
balletten waarin ze wel optrad, veran
derde ze desnoods eigenmachtig iels aan
een choreografie, omdat haar dat beter
leek. Ze is bovendien niet vies van effect-
werk, om even te laten zien wat ze alle
maal met haar voeten en benen kan.
De talloze botsingen met dein 1992 over
leden artistiek directeur Kenneth Mac-
t niet meer van deze tijd. S
dingen kan ik niet doen, wil ik niet doen,
omdat het niet moor is. Ik heb een eigen
stijl ontwikkeld. Ik heb dingen veran-
derd. In het begin dacht ik dat ik geen
keus had. Maar je moet jezelf zijn. Je
moet vrijheid nemen. Ik heb wel ontdekt
dat bet. moeilijk is om die vrijheid te vin
den. In klassieke dans ligt alles vast.
ïïet verklaart haar keuze voor Maurice
Béjart, William Forsythe, Jonathans
Burrows en Mats Ëk. „Ik heb niets tegen
klassiek, ik heb iets tegen conservatisme
Ik wil niet alleen maar een poppetje zijn
dat beweegt op de manier waarop het is
voorgeschreven. Het interessante aan
moderne dans is voor mij vooral dat je
zelf tot inspirator wordt."
Voor het Holland Dance Festival had ze
dolgraag iets met Jiri Kylian of Hans van
Manen gedaan, maar de agenda's bleken
niet op elkaar te zijn afgestemd. Het is nu
een door haarzelf samengesteld pro
gramma geworden met zowel klassieke
als moderne elementen: Sommerlicher
Tanz van Mary Wigman, Steptext van
William Forsythe en een nieuw ballet
van Dana Caspersen van Ballett Frank
furt. Met haarzelf als middelpunt wor
den deze drie balletten afgewisseld met
scènes uit de film Classic Instinct van
Francoise Ha Van. Het programma is ge
heel ontwikkeld volgens haar eigen con
cept.
Coos Versteeg
Sylvie Guillem danst samen met Michael
Schumacher, Peter Abegglen en Brian Reeder
4 en 5 februari in het Lucent Danstheater in
Den Haag.
De Avro zendt dinsdagavond 3 februari op Ne
derland 1 (22.47 uur) in het programma Close-
up de documentaire Sylvie Guillem, beeld van
een danseres uit.
Boyz II Men zingt luisterbare R&B
Muzikale poëzie van Gala
Cd-rubriek: Kristin Hersh, SONiA,
Nick Lowe, MC5, Florilegium
Dumont dringt
Titanic biedt
vooral rampspoed
Verliefd op
Spitsbergen
Leidse Lakenhal
werkte kunstroof
in de hand
In Berlijn wint de
opera van de dans
Hollandia speelt
bij KLM Cargo
