Ssssssssst,
de asbak
heeft oren
Richtmicrofoons, nachtkijkers,
stemvervormers, microzenders
in deze bijlage
PZC
reportage
zaterdag 17 januari 1998
Fotorubriek: waterpas
Willem van Oranje liep aan de hand van God
Wim Kpk weet heus wel wat een brood kost
Endemols ShowBizCity vraagt een goed humeur
Buisman peilt het weer door de eeuwen heen
Het Liro-archief is een kaartenbak vol tranen
Canada kan het niet warm houden
Bismarck, held of schurk?
Schichtig kijkt de crimineel rond in de donkere
werkkamer van de officier van justitie. Met een
zaklampje in zijn mond prutst hij de telefoon open. Uit zijn
jaszak vist hij een piepkleine condensatorzender die oogt als
een standaardonderdeel van elke telefoon. Mocht justitie in
een helder moment besluiten de officierskamer op 'bugs' te
controleren, dan is deze elektronische rijstkorrel bijna niet
te traceren. Hij grinnikt en klikt de hoorn dicht. De
pennenbak krijgt een nieuwe bewoner. De zender,
microfoon en batterij zitten bovenin de balpen. Zorgvuldig
richt hij de dop richting bureaustoel. De computer krijgt een
nieuw verlengsnoer, inclusief zender. Toch jammer, dat de
officier van justitie zo'n moderne smaak heeft. Geen
schemerlampjes, tafelaanstekers, schilderijtjes, of andere
verbergplaatsen. Daarom knalt de indringer een zenderpijl
door het systeemplafond.
Voor de goede orde: dit voorval is niet echt gebeurd. Maar het
zou kunnen, de techniek bestaat in ieder geval. De
apparaatjes komen uit het indrukwekkende arsenaal van de
Counter Spy Shop in Rotterdam, waar zakenlieden,
wantrouwige echtelieden, privé-detectives en criminelen
winkelen.
illustratie Gerard de Groot
kenden. Misschien wordt ze afge
luisterd in hotelkamers." Keiharde
realiteit, noemt William zulke
praktijken. „Ik hoor het van zaken
lieden die het hebben meegemaakt
in Turkije, Israël, China, Taiwan,
Japan, Frankrijk."
Maar er zijn ook Hollandse koop
lieden die zelf afluisteren; Voor zes
van hen hebben de broertjes hun
zaktelefoon omgebouwd. Zodra de
koopman zijn aan
bod heeft gedaan,
verlaat hij de onder
handelingstafel. Om
te plassen, zoge
naamd. Op het toilet
hoort hij, via een
oordopje en een zen
dertje in zijn achter
gelaten zaktelefoon,
hoe zijn gesprek
partners reageren op
dezakendeal.
„De meest uiteenlo
pende zaken laten ze
achter. Pen, pakje si
garetten, tafelaansteker, portfoli
o's, filofax, koffertjes, colbert,"
Maar het mooiste systeem is toch
een GSM-telefoon. De politie ge
bruikt dergelijke technieken ook,
weet William. Een undercovera
gent laat zijn collega's meeluiste
ren naar een drugsdeal door zijn
bewerkte telefoon op tafel te leg
gen.
Particuliere recher
chebureaus kopen
voornamelijk ob
servatietechnieken.
„Complete bussen
hebben we voor hen
ingericht. Met ca
mera's, monitors,
verwarming, air
conditioning, mi
crofoons aan de bui
tenkant en een
dashboardcamera voor het filmen
op een parkeerterrein. We hebben
er zelfs eentje gemaakt waarbij een
motor uit de auto kan rijden, als ze
iemand uit het oog dreigen te ver
liezen in een file."
William belt naar boven. Een me
dewerker brengt een attachékof
fertje. Het ogenschijnlijk normale
ding klikt open. Er zit een complete
Sony-videore-
corder in. Van
middag wordt
de koffer ver
stuurd naar
Duitsland. Een
verzekeraar
wil er uitke
ringsfraude
mee bewijzen.
William be
weert tevens
benaderd te
zijn door de militante kern van de
Belgische anti-kinderpornobewe
ging. „Die willen het heft in eigen
handen nemen en heimeli j k f ilmbe-
wijzen verzamelen tegen distribu
teurs van kinderporno." William,
die zelf in Amtwerpen woont, kan
hun van de juiste spullen voorzien.
En criminelen, toch ook klanten?.
„Ja. Zeker weten.
Je merkt het aan die
types. Als hier een
jongen van 23 jaar
binnenkomt met
een Rolex van
ƒ20.000,-, dan is
het een pillendok-
ter." Criminelen
zijn even welkom.
„We trekken geen
streep. Wat ze
meestal willen weten isof hun tele
foon wordt afgeluisterd, of dat ze
worden gevolgd. Of ze zoeken zen
dertjes."
Sterke geruchten
Him onderkomens doorzoeken op
afluisterapparatuur doen de broer
tjes niet. Binpen het milieu zijn
specialisten die het vertrouwen ge
nieten, ver
moedt William.
Hij hoort sterke
geruchten over
een jongen die
ooit een smak
geld kreeg van
criminele ben
des voor het
kopen van der
gelijke opspo-
ringsappara-
tuur. Nu zou hij
de 'bugsweeper'
—zeg maar de verdelger van afluis
terapparaatjes— zijn voor half Ne
derland.
De broers hebben er geen moeite
mee dat hun arsenaal misbruikt
kan worden om de politie een hak te
zetten. Schiet bijvoorbeeld een
balletje klei met daarin een zen
der - tegen een ruit waarachter een
rechercheteam de tactiek be
spreekt. Twee dagen lang luistert
de crimineel gezellig mee, waarna
de kleibal van de ruit valt.
Octopus-bende
William erkent dat zulke dingen
zijn gebruikt. „Een collega in Am
sterdam beweerde dat leden van de
Octopus-bende
spullen bij hem
kochten. Ook stom.
Zou ik nooit vertel
len."
„Laat het een waar
schuwing zijn voor
justitie. Die moeten
er zelf voor zorgen
dat hun besprekin
gen en telefoonge
sprekken niet wor
den afgeluisterd, dat
de deur op slot zit.
Kijk naar het paleis
van justitie in Am
sterdam. Leeggehaald. Alle dos
siers in een bepaalde drugszaak
waren weg. Agenten zijn afgeluis
terd en gevolgd. In 80 procent van
de gevallen weten we niet wat klan
ten met onze spullen doen. Soms
geeft een koper de spullen buiten
op straat af aan iemand in een auto
voor ons pand."
Een Kamermeer
derheid wil dat het
afluisterden van de
onderkomens van
zware jongens mo
gelijk wordt. Ook in
Duitsland zijn wo
ningen sinds kort
niet langer on
schendbaar. De
rechter daar moet
wel toestemming
verlenen om wonin
gen te 'buggen' bij onderzoeken
naar zware criminaliteit. In Neder
land is dit vooralsnog verboden.
Ook het bij de Kamer liggende
wetsvoorstel Bijzondere Opspo
ringsmethoden voorziet er niet in.
Mocht de Nederlandse politie toch
deze bevoegdheden krijgen, dan
heeft de Spy Shop alvast een reme
die in de aanbieding. De winkel
heeft de uiterst
geavanceerde
'bugdetector'
Palladium
ProVibe in
voorraad, een
speciaal appa
raat waarmee
afluisterzen-
dertjes kunnen
worden opge
spoord.
Opsporingsin
stanties zijn geen klanten. Die
'winkelen' bij de Divisie Techni
sche Ondersteuning van het Korps
Landelijke Politiediensten in Drie
bergen.
In de vakliteratuur staan vaak de
mooiste nieuwe snufjes, weet de
Friese politieman. In het assorti
ment van de Spy Shop zitten geen
artikelen die hij erg
graag wil hebben.
„Het gebruik is so
wieso streng aan
regels gebonden,
kijk maar naar de
IRT-affaire. Als je
het gebruikt, dan
kan dat nooit zon
der toestemming
van het Openbaar
Ministerie."
Prijzen noemen de Van de Luijt-
gaardens niet in hun folder. De en-
crypteermachines, waarmee faxen
en telefoongesprekken gecodeerd
kunnen worden, mogen niet ver
kocht worden zonder vergunning.
„Of je moet de sleutel inleveren bij
de Binnenlandse Veiligheids
dienst."
Dat is nu zes keer gebeurd. Zulke
apparaten ver
kocht hij bij
voorbeeld wel
aan advocaten
kantoren. Een
Rotterdams
kantoor met een
filiaal in Peking
kan het zich niet
veroorloven dat
processtukken
elders terecht
komen. Niet el-
ke klant wil dat
de codesleutels bekend zijn bij de
overheid, zegt William. „Dan belt
hij met Colombia en wordt hij als
nog getapt." Dat kan nooit de be
doeling zijn.
Bart Olmer
Parabolische microfoons, richt
microfoons in paraplu's, detec
tors die waarschuwen als telefoon
gesprekken worden afgeluisterd,
attachékoffertjes met digitale
scramblers die hon
derd miljoen codes
hebben voor het ver
sleutelen van berich
ten 5500,-).
Leugendetectoren,
kogelvrije vesten,
explosievendetecto-
ren, nachtkijkers,
cameralenzen in au
to-antennes. Alles is
er.
De bedrijfsfolder
leest als een rond
gang door de filmset
van James Bond.
Criminelen die over
dit materiaal be
schikken, maken het tegenstanders
erg moeilijk. Wat bijvoorbeeld te
denken van een digitale stemver
vormer 890,-). Een zware man
nenstem wordt digitaal opge
schroefd tot die van de buurvrouw.
Achter die schelle stem kunnen al
lerlei achtergrondgeluiden worden
gemonteerd, zoals hondengeblaf.
In de schemerige
zaak in Rotterdam
liggen de elektroni-
ca-snufjes onder
spotlichtjes in vitri
nes. Rechts staat een
knuffelbeest, waar
van de aaibaarheid
bij nader inzien te
genvalt. Een moni
tor ernaast geeft een
haarscherp video
beeld van de winkel.
De knuffel blijkt een
observatie-appa
raat, het allereerste
project van de
broers John en Wil
liam van de Luijtgaarden, de eige
naars van de Counter Spy Shop.
Paranoia
De broers stuitten in Amerika op
hun huidige handel, vertelt Wil
liam in zijn kantoortje. De Ameri
kaanse paranoia is spreekwoorde
lijk. De handel in bescherming
tegen af luister-dingetjes - altijd ge
plaatst door de overheid, natuur
lijk - is zo vanzelfsprekend, dat af-
luisterdetectoren
een geliefd artikel
zijn in Kijkshop
achtige elektronica
zaken.
Na enkele maanden
te hebben gewerkt
voor het Amerikaan
se bedrijf Communi
cation Control Sys
tems - dat tientallen
Spyshops heeft in
Amerka, maar ook in
Milaan, Moskou, Pa
rijs en Londen - be
gonnen de broers een
eigen zaak. Hun hui
dige klanten komen
uit alle lagen van de bevolking, be
weert William.
Vorige week wilde een Turkse jon
gen zijn auto laten controleren op
volgapparatuur. Hij vermoedde ge
schaduwd te worden door leden
van de Grijze Wolven, dezelfde ex
treem-rechtse Turkse organisatie
waarvoor de onderzoeksj ournalis^-
ten Stella Braam en
Mehrnet Ulger
onlangs onderdo
ken uit vrees voor
represailles na pu
blicatie van hun
boek.
Een vrouw wilde
een mini-cassette
recorder voor haar
dochter. Die zou ge
terroriseerd en ver
nederd worden door
een docent. De
leerlinge loopt bin
nenkort met een
cassetterecorder ter
grootte van een cre
ditcard op haar lijf geplakt om be
wijzen te verzamelen tegen de le
raar.
Zakenlieden komen er ook. „Direc
teuren van heel behoorlijke firma's
moeten bijvoorbeeld naar Brazilië
voor zakengesprekken met onbe-
